Język śląski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 20 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
{{język
+
'''Język śląski''' (śl. ''lo slengés'' [lo slẽˈʒes], ''la liba slengés'' [la ˈliba slẽˈʒes] — język północnoromański używany na Śląsku.
−
| kolor = #0000cc
+
==Fonologia==
−
| nazwa = <span style="color:white">Umıde</span>
+
===Spółgłoski===
−
| nazwa własna =
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
| twórca = Spiritus
 
−
| rok = 2014
 
−
| państwa = Śląsk, Polska, Czechy, Niemcy
 
−
| mówiący = 7 000 000
 
−
| alfabet = łaciński
 
−
| typologia = SVO, w pytaniach VSO
 
−
| klasyfikacja =  Języki indoeuropejskie
 
−
* Języki italskie
 
−
** Języki romańskie
 
−
*** Języki północnoromańskie
 
−
**** '''Język śląski'''
 
−
| kraje = Śląsk
 
−
| pomocniczy = Czechy, Niemcy
 
−
| regulowany = ALS
 
−
| conlanger3 = nat.sls.spr
 
−
| tekst jaki = {{{tekst jaki}}}
 
−
| tekst = {{{tekst}}}
 
−
}}
 
−
 
 
−
'''Język śląski''' (śl. ''Lenche Umıde'' /ˈlə̃x yˈmit/) - język północnoramański, spokrewniony z językiem czeskim.
 
−
 
 
−
== Fonologia ==
 
−
 
 
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
 
|-
 
|-
−
!rowspan="2"|<small>Samogłoski</small>
+
!
−
!colspan=2|<small>Przednie</small>
+
!<small>Wargowe</small>
−
!rowspan="2"|<small>Centralne</small>
+
!<small>Dziąsłowe</small>
−
!rowspan="2"|<small>Tylne</small>
+
!<small>Zadziąsłowe</small>
 +
!<small>Miękkopodniebienne</small>
 +
!<small>Krtaniowe</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Niezaok.</small>
+
!<small>Nosowe</small>
−
!<small>Zaok.</small>
+
|m
 +
|n
 +
|ɲ
 +
|
 +
|
 
|-
 
|-
−
!<small>Przymknięte</small>
+
!<small>Zwarte</small>
−
|<center>i</center>
+
|p b
−
|<center>y</center>
+
|t d
 +
|
 +
|k g
 
|
 
|
−
|<center>u</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Przymknięte nosowe</small>
+
!<small>Szczelinowe</small>
−
|<center>ɪ̃</center>
+
|f v
−
|<center>ʏ̃</center>
+
|s z
 +
|ʃ ʒ
 
|
 
|
−
|<center>ʊ̃</center>
+
|h
−
|-
 
−
!<small>Środkowe</small>
 
−
|<center>e</center>
 
−
|<center>ø</center>
 
−
|<center>ə</center>
 
−
|<center>o</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Środkowe nosowe</small>
+
!<small>Aproksymanty</small>
 +
|w
 +
|l
 +
|j
 
|
 
|
 
|
 
|
−
|<center>ə̃ </center>
+
|-
 +
!<small>Drżące</small>
 
|
 
|
−
|-
+
|r
−
!<small>Otwarte</small>
 
 
|
 
|
 
|
 
|
−
|<center>a</center>
 
 
|
 
|
 
|}
 
|}
−
 
+
===Samogłoski===
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
====Monoftongi====
 +
{| class=wikitable style=text-align:center
 
|-
 
|-
−
!<small>Spółgłoski</small>
+
!
−
!<small>Wargowe</small>
+
!<small>Przednie</small>
−
!<small>Zębowe</small>
+
!<small>Centralne</small>
−
!<small>Podniebienne</small>
+
!<small>Tylne</small>
−
!<small>Języczkowe</small>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Nosowe</small>
+
!<small>Przymknięte</small>
−
|<center>m</center>
+
|i
−
|<center>n</center>
 
−
|<center>ɲ</center>
 
 
|
 
|
 +
|u
 
|-
 
|-
−
!<small>Zwarte dźw.</small>
+
!<small>Półprzymknięte</small>
−
|<center>b</center>
+
|e
−
|<center>d</center>
 
−
|<center>g</center>
 
 
|
 
|
 +
|o
 
|-
 
|-
−
!<small>Zwarte bezdźw.</small>
+
!<small>Półotwarte</small>
−
|<center>p</center>
+
|ɛ
−
|<center>t</center>
 
−
|<center>k</center>
 
 
|
 
|
 +
|ɔ
 
|-
 
|-
−
!<small>Szczelinowe</small>
+
!<small>Otwarte</small>
−
|<center>f</center>
+
|
−
|<center>θ</center>
+
|a
−
|<center>x</center>
 
−
|<center>χ</center>
 
−
|-
 
−
!<small>Płynne</small>
 
−
|<center>w</center>
 
−
|<center>l</center>
 
−
|<center>j</center>
 
 
|
 
|
 
|}
 
|}
−
 
+
Samogłoski półotwarte /ɛ, ɔ/ występują wyłącznie w sylabach akcentowanych.
−
== Rzeczownik ==
+
====Dyftongi i tryftongi====
−
 
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
 
+
!colspan=2|<small>Wstępujące</small>
−
=== Delinacja I ===
+
!colspan=2|<small>Zstępujące</small>
−
 
 
−
Deklinacja mocna, rzeczowniki kończące się na -a, głównie rodzaju żeńskiego.
 
−
 
 
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
 
|-
 
|-
−
!
+
!<small>Dźwięk</small>
−
!<small>Singularis</small>
+
!<small>Przykład</small>
−
!<small>Pluralis</small>
+
!<small>Dźwięk</small>
 +
!<small>Przykład</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Nominativus</small>
+
|ja
−
|<center>stell'''a'''</center>
+
|peadra
−
|<center>stel'''e'''</center>
+
[ˈpjadra]
 +
|aj
 +
|ogai
 +
[oˈgaj]
 
|-
 
|-
−
!<small>Genetivus</small>
+
|wa
−
|<center>stel'''e'''</center>
+
|doabra
−
|<center>stel'''a'''</center>
+
|[ˈdwabra]
 +
|dao
 +
[daw]
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
|jɛ
−
|<center>stel'''e'''</center>
+
|...
−
|<center>stel'''ı'''</center>
+
|ɛj
 +
|...
 +
|}
 +
==Morfologia==
 +
===Rodzajniki===
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 +
!<small>m</small>
 +
!<small>f</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Accusativus</small>
+
|u
−
|<center>stel'''am'''</center>
+
|ua /wa/
−
|<center>stel'''e'''</center>
 
 
|}
 
|}
  
−
=== Deklinacja II ===
+
{|class=wikitable style=text-align:center
−
 
+
!
−
Deklinacja mocna, rzeczowniki kończące się na -ı -ıa, wyłącznie rodzaju żeńskiego.
+
!<small>m</small>
−
 
+
!<small>f</small>
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
|-width=300
 +
!<small>sg</small>
 +
|lo
 +
|la
 +
|- width=120
 +
!<small>pl<small>
 +
|colspan=2|li
 +
|}
 +
====Ściągnięcia====
 +
Rodzajniki ściągają się z przyimkami.
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 
|-
 
|-
 
!
 
!
−
!<small>Singularis</small>
+
!à
−
!<small>Pluralis</small>
+
<small>(GEN.)</small>
 +
!de
 +
!ei
 +
!tra
 +
|-
 +
!u
 +
|amu
 +
|du
 +
|mu
 +
|tras u
 
|-
 
|-
−
!<small>Nominativus</small>
+
!ua
−
|<center>mat'''ı'''</center>
+
|amua
−
|<center>mat'''e'''</center>
+
|dua
 +
|mua
 +
|tras ua
 
|-
 
|-
−
!<small>Genetivus</small>
+
!lo
−
|<center>mat'''e'''</center>
+
|ao
−
|<center>mat'''ı'''</center>
+
|dao
 +
|nao
 +
|tras-o
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!la
−
|<center>mat'''e'''</center>
+
|à la
−
|<center>mat'''ı'''</center>
+
|da
 +
|na
 +
|tras-a
 
|-
 
|-
−
!<small>Accusativus</small>
+
!li
−
|<center>mat'''ı'''</center>
+
|ai
−
|<center>mat'''e'''</center>
+
|di
 +
|ni
 +
|tras-i
 +
|}
 +
===Zaimki wskazujące===
 +
====Bliskie====
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 +
!
 +
!<small>m</small>
 +
!<small>f</small>
 +
|-width=300
 +
!<small>sg</small>
 +
|es
 +
|easta
 +
|- width=120
 +
!<small>pl<small>
 +
|colspan=2|esti
 +
|}
 +
====Odległe====
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 +
!
 +
!<small>m</small>
 +
!<small>f</small>
 +
|-width=300
 +
!<small>sg</small>
 +
|çao
 +
|ceala
 +
|- width=120
 +
!<small>pl<small>
 +
|colspan=2|cei
 
|}
 
|}
−
 
+
====Ściągnięcia====
−
=== Deklinacja III ===
+
Podobnie jak rodzajniki, zaimki wskazujące ściągają się z przyimkami.
−
 
+
{|class=wikitable style=text-align:center
−
Deklinacja mocna, rzeczowniki kończące się się na -o, głównie rodzaju męskiego.
 
−
 
 
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
 
|-
 
|-
 
!
 
!
−
!<small>Singularis</small>
+
!à
−
!<small>Pluralis</small>
+
<small>(GEN.)</small>
 +
!de
 +
!ei
 +
|-
 +
!es
 +
|as
 +
|des
 +
|nes
 +
|-
 +
!easta
 +
|asta
 +
|deasta
 +
|neasta
 
|-
 
|-
−
!<small>Nominativus</small>
+
!esti
−
|<center>mur'''o'''</center>
+
|asti
−
|<center>mur'''ı'''</center>
+
|desti
 +
|nesti
 
|-
 
|-
−
!<small>Genetivus</small>
+
!çao
−
|<center>mur'''ı'''</center>
+
|à çao
−
|<center>mur'''o'''</center>
+
|daçao
 +
|naçao
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!ceala
−
|<center>mur'''o'''</center>
+
|à ceala
−
|<center>mur'''ı'''</center>
+
|daceala
 +
|naceala
 
|-
 
|-
−
!<small>Accusativus</small>
+
!cei
−
|<center>mur'''o'''</center>
+
|à cei
−
|<center>mur'''ı'''</center>
+
|dacei
 +
|nacei
 
|}
 
|}
−
 
+
===Zaimki osobowe===
−
=== Deklinacja IV ===
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
 
+
|-
−
Deklinacja mocna, rzeczowniki kończące się na -e, -ı, -ıo, -u, wyłącznie rodzaju męskiego.
+
!colspan=3 rowspan=2|
−
 
+
!rowspan=2|Podmiot
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
!colspan=2|Dopełnienie
 +
!rowspan=2|Po przyimku
 +
|-
 +
!bliższe
 +
!dalsze
 +
|-
 +
!rowspan=5|Sing.
 +
!colspan=2|1.os.
 +
|jo, j-
 +
|colspan=2|me, m-
 +
|mei
 +
|-
 +
!colspan=2|2.os.
 +
|tu, t-
 +
|colspan=2|te, t-
 +
|tei
 +
|-
 +
!rowspan=3|3.os.
 +
!m
 +
|eo, el
 +
|lo, l-
 +
|rowspan=2|le, lei
 +
|elo
 
|-
 
|-
−
!
+
!f
−
!<small>Singularis</small>
+
|eala, eal-
−
!<small>Pluralis</small>
+
|la, l-
 +
|eala
 
|-
 
|-
−
!<small>Nominativus</small>
+
!refl.
−
|<center>chen'''ı'''</center>
+
|—
−
|<center>chen'''e'''</center>
+
|colspan=2|se, s-
 +
|sei
 
|-
 
|-
−
!<small>Genetivus</small>
+
!rowspan=3|Plur.
−
|<center>chen'''ı'''</center>
+
!colspan=2|1.os.
−
|<center>chen'''u'''</center>
+
|colspan=4|ni
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!colspan=2|2.os.
−
|<center>chen'''u'''</center>
+
|colspan=4|vi
−
|<center>chen'''ı'''</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Accusativus</small>
+
!colspan=2|3.os.
−
|<center>chen'''ı'''</center>
+
|eli
−
|<center>chen'''e'''</center>
+
|li
 +
|lor
 +
|eli
 
|}
 
|}
−
 
+
===Zaimki przysłówkowe===
−
=== Deklinacja V ===
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
 
 
−
Deklinacja słaba, rzeczowniki kończące się na -a, głównie rodzaju żeńskiego.
 
−
 
 
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
−
|-
 
−
!
 
−
!<small>Singularis</small>
 
−
!<small>Pluralis</small>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Directivus</small>
+
!<small>Lokatyw</small>
−
|<center>stel'''a'''</center>
+
!<small>Genetyw</small>
−
|<center>stel'''e'''</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Obliquus</small>
+
|cheo, chel
−
|<center>stel'''e'''</center>
+
|ne, n-
−
|<center>stel'''a'''</center>
 
 
|}
 
|}
−
 
+
===Czasowniki — odmiana===
−
=== Deklinacja VI ===
+
Ta sekcja poświęcona jest syntetycznym formom czasownika.
−
 
+
====I koniugacja====
−
Deklinacja słaba, rzeczowniki kończące się na -o, głównie rodzaju męskiego.
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
 
 
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
 
|-
 
|-
−
!
+
!<small>Bezokolicznik</small>
−
!<small>Singularis</small>
+
|colspan=6|negà
−
!<small>Pluralis</small>
+
/neˈga/
 
|-
 
|-
−
!<small>Directivus</small>
+
!<small>Imiesłów bierny</small>
−
|<center>mur'''o'''</center>
+
|colspan=6|negà
−
|<center>mur'''ı'''</center>
+
/neˈga/
 
|-
 
|-
−
!<small>Obliquus</small>
+
!rowspan=2|
−
|<center>mur'''ı'''</center>
+
!colspan=3|<small>SG</small>
−
|<center>mur'''o'''</center>
+
!colspan=3|<small>PL</small>
−
|}
 
−
 
 
−
=== Deklinacja VII ===
 
−
 
 
−
Deklinacja słaba, rzeczowniki kończące się na -e, -ı, -ıa, -ıo, -u, ogólnorodzajowa.
 
−
 
 
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
 
|-
 
|-
−
!
+
!<small>I</small>
−
!<small>Singularis</small>
+
!<small>II</small>
−
!<small>Pluralis</small>
+
!<small>III</small>
 +
!<small>I</small>
 +
!<small>II</small>
 +
!<small>III</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Directivus</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb oznajmujący</small>
−
|<center>mur'''ı'''</center>
 
−
|<center>mur'''e'''</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Obliquus</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>mur'''e'''</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>mur'''ı'''</center>
+
|nego
−
|}
+
/ˈnɛgo/
−
 
+
|neaga
−
== Rodzajnik ==
+
/ˈɲaga/
−
 
+
|neaga
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
/ˈɲaga/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 
|-
 
|-
−
!rowspan="2"|
+
!<small>Imperfekt</small>
−
!colspan=2|<small>Singularis</small>
+
|negoua
−
!rowspan="2"|<small>Pluralis/small>
+
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 
|-
 
|-
−
!<small>Masculinus</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb łączący</small>
−
!<small>Femininus</small>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Nominativus</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>l'''e'''</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>l'''a'''</center>
+
|nej
−
|<center>l'''ı'''</center>
+
/ˈnɛʒ/
 +
|nej
 +
/ˈnɛʒ/
 +
|nej
 +
/ˈnɛʒ/
 +
|negi
 +
/ˈnɛʒi/
 +
|negi
 +
/ˈnɛʒi/
 +
|negi
 +
/ˈnɛʒi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Genetivus</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>l'''u'''</center>
+
|negas
−
|<center>l'''e'''</center>
+
/neˈgas/
−
|<center>l'''o'''</center>
+
|negas
 +
/neˈgas/
 +
|negas
 +
/neˈgas/
 +
|negasi
 +
/neˈgasi/
 +
|negasi
 +
/neˈgasi/
 +
|negasi
 +
/neˈgasi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb rozkazujący</small>
−
|<center>l'''ı'''</center>
 
−
|<center>l'''e'''</center>
 
−
|<center>l'''ı'''</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Accusativus</small>
+
!—
−
|<center>l'''e'''</center>
+
|—
−
|<center>l'''am'''</center>
+
|neaga
−
|<center>l'''ı'''</center>
+
/ˈɲaga/
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 
|}
 
|}
−
 
+
====III koniugacja====
−
== Odmiana czasownika ==
+
====krótka====
−
 
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
|-
 +
!<small>Bezokolicznik</small>
 +
|colspan=6|domí
 +
/doˈmi/
 +
|-
 +
!<small>Imiesłów bierny</small>
 +
|colspan=6|domí
 +
/doˈmi/
 
|-
 
|-
−
!rowspan="2"|
+
!rowspan=2|
−
!colspan=3|<small>Singularis</small>
+
!colspan=3|<small>SG</small>
−
!colspan=3|<small>Pluralis</small>
+
!colspan=3|<small>PL</small>
 
|-
 
|-
 
!<small>I</small>
 
!<small>I</small>
Linia 321: Linia 415:
 
!<small>III</small>
 
!<small>III</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Praesentum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb oznajmujący</small>
−
|<center>am'''o'''</center>
+
|-
−
|<center>am'''a'''</center>
+
!<small>Czas
−
|<center>am'''au'''</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>am'''am'''</center>
+
|domjo
−
|<center>am'''aı'''</center>
+
/ˈdɔ̃ʒo/
−
|<center>am'''on'''</center>
+
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 +
|domi, dome
 +
/ˈdɔmi/, /ˈdɔme/
 +
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 +
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 +
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 +
|-
 +
!<small>Imperfekt</small>
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|-
 +
!colspan=7|<small>Tryb łączący</small>
 +
|-
 +
!<small>Czas
 +
teraźniejszy</small>
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 
|-
 
|-
−
!<small>Perfectum</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>am'''fo'''</center>
+
|domis
−
|<center>am'''fa'''</center>
+
/doˈmis/
−
|<center>am'''fau'''</center>
+
|domis
−
|<center>am'''fam'''</center>
+
/doˈmis/
−
|<center>am'''faı'''</center>
+
|domis
−
|<center>am'''fon'''</center>
+
/doˈmis/
 +
|domisi
 +
/doˈmisi/
 +
|domisi
 +
/doˈmisi/
 +
|domisi
 +
/doˈmisi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Futurum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb rozkazujący</small>
−
|<center>'''so''' am</center>
+
|-
−
|<center>'''eu''' am</center>
+
!—
−
|<center>'''e''' am</center>
+
|—
−
|<center>'''sam''' am</center>
+
|domi
−
|<center>'''tı''' am</center>
+
/ˈdɔmi/
−
|<center>'''son '''am'''</center>
+
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 
|}
 
|}
−
 
+
====długa====
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
{| class=wikitable style=text-align:center
 +
|-
 +
!<small>Bezokolicznik</small>
 +
|colspan=6|hiní
 +
/ʃiˈɲi/
 +
|-
 +
!<small>Imiesłów bierny</small>
 +
|colspan=6|hiní
 +
/ʃiˈɲi/
 
|-
 
|-
−
!rowspan="2"|
+
!rowspan=2|
−
!colspan=3|<small>Singularis</small>
+
!colspan=3|<small>SG</small>
−
!colspan=3|<small>Pluralis</small>
+
!colspan=3|<small>PL</small>
 
|-
 
|-
 
!<small>I</small>
 
!<small>I</small>
Linia 359: Linia 510:
 
!<small>III</small>
 
!<small>III</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Praesentum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb oznajmujący</small>
−
|<center>ud'''u'''</center>
+
|-
−
|<center>ud'''ı'''</center>
+
!<small>Czas
−
|<center> ud'''uı'''</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>ud'''ım'''</center>
+
|hinix
−
|<center>ud'''ıa'''</center>
+
/ʃiˈɲiʃ/
−
|<center>ud'''un'''</center>
+
|hinix
 +
/ʃiˈɲiʃ/
 +
|hinix
 +
/ʃiˈɲiʃ/
 +
|hinixi
 +
/ʃiˈɲiʃi/
 +
|hinixi
 +
/ʃiˈɲiʃi/
 +
|hinixi
 +
/ʃiˈɲiʃi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Perfectum</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>u'''fu'''</center>
+
|hineia
−
|<center>u'''fı'''</center>
+
/ʃiˈɲa/
−
|<center>u'''fuı'''</center>
+
|hineia
−
|<center>u'''fım'''</center>
+
/ʃiˈɲa/
−
|<center>u'''fıa'''</center>
+
|hineia
−
|<center>u'''fun'''</center>
+
/ʃiˈɲa/
 +
|hineia
 +
/ʃiˈɲa/
 +
|hineia
 +
/ʃiˈɲa/
 +
|hineia
 +
/ʃiˈɲa/
 
|-
 
|-
−
!<small>Futurum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb łączący</small>
−
|<center>'''so''' udı</center>
 
−
|<center>'''eu''' udı</center>
 
−
|<center>'''e''' udı</center>
 
−
|<center>'''sam''' udı</center>
 
−
|<center>'''tı''' udı</center>
 
−
|<center>'''son '''udı'''</center>
 
−
|}
 
−
 
 
−
== Przegłos ==
 
−
 
 
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
 
 
|-
 
|-
−
!
+
!<small>Czas
−
!<small>A przegłos</small>
+
teraźniejszy</small>
−
!<small>I przegłos</small>
+
|hinixa
−
!<small>O przegłos</small>
+
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 
|-
 
|-
−
!<small>A</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>a</center>
+
|hinis
−
|<center>aı</center>
+
/ʃiˈɲis/
−
|<center>au</center>
+
|hinis
 +
/ʃiˈɲis/
 +
|hinis
 +
/ʃiˈɲis/
 +
|hinisi
 +
/ʃiˈɲisi/
 +
|hinisi
 +
/ʃiˈɲisi/
 +
|hinisi
 +
/ʃiˈɲisi/
 
|-
 
|-
−
!<small>I</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb rozkazujący</small>
−
|<center>e</center>
 
−
|<center>ı</center>
 
−
|<center>u</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>O</small>
+
!—
−
|<center>e</center>
+
|—
−
|<center>u</center>
+
|hinix
−
|<center>o</center>
+
/ʃiˈɲiʃ/
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|}

Aktualna wersja na dzień 01:09, 6 lis 2017

Język śląski (śl. lo slengés [lo slẽˈʒes], la liba slengés [la ˈliba slẽˈʒes] — język północnoromański używany na Śląsku.

Fonologia

Spółgłoski

Wargowe Dziąsłowe Zadziąsłowe Miękkopodniebienne Krtaniowe
Nosowe m n ɲ
Zwarte p b t d k g
Szczelinowe f v s z ʃ ʒ h
Aproksymanty w l j
Drżące r

Samogłoski

Monoftongi

Przednie Centralne Tylne
Przymknięte i u
Półprzymknięte e o
Półotwarte ɛ ɔ
Otwarte a

Samogłoski półotwarte /ɛ, ɔ/ występują wyłącznie w sylabach akcentowanych.

Dyftongi i tryftongi

Wstępujące Zstępujące
Dźwięk Przykład Dźwięk Przykład
ja peadra

[ˈpjadra]

aj ogai

[oˈgaj]

wa doabra [ˈdwabra] dao

[daw]

jɛ ... ɛj ...

Morfologia

Rodzajniki

m f
u ua /wa/
m f
sg lo la
pl li

Ściągnięcia

Rodzajniki ściągają się z przyimkami.

à

(GEN.)

de ei tra
u amu du mu tras u
ua amua dua mua tras ua
lo ao dao nao tras-o
la à la da na tras-a
li ai di ni tras-i

Zaimki wskazujące

Bliskie

m f
sg es easta
pl esti

Odległe

m f
sg çao ceala
pl cei

Ściągnięcia

Podobnie jak rodzajniki, zaimki wskazujące ściągają się z przyimkami.

à

(GEN.)

de ei
es as des nes
easta asta deasta neasta
esti asti desti nesti
çao à çao daçao naçao
ceala à ceala daceala naceala
cei à cei dacei nacei

Zaimki osobowe

Podmiot Dopełnienie Po przyimku
bliższe dalsze
Sing. 1.os. jo, j- me, m- mei
2.os. tu, t- te, t- tei
3.os. m eo, el lo, l- le, lei elo
f eala, eal- la, l- eala
refl. — se, s- sei
Plur. 1.os. ni
2.os. vi
3.os. eli li lor eli

Zaimki przysłówkowe

Lokatyw Genetyw
cheo, chel ne, n-

Czasowniki — odmiana

Ta sekcja poświęcona jest syntetycznym formom czasownika.

I koniugacja

Bezokolicznik negà

/neˈga/

Imiesłów bierny negà

/neˈga/

SG PL
I II III I II III
Tryb oznajmujący
Czas

teraźniejszy

nego

/ˈnɛgo/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

Imperfekt negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

Tryb łączący
Czas

teraźniejszy

nej

/ˈnɛʒ/

nej

/ˈnɛʒ/

nej

/ˈnɛʒ/

negi

/ˈnɛʒi/

negi

/ˈnɛʒi/

negi

/ˈnɛʒi/

Imperfekt negas

/neˈgas/

negas

/neˈgas/

negas

/neˈgas/

negasi

/neˈgasi/

negasi

/neˈgasi/

negasi

/neˈgasi/

Tryb rozkazujący
— — neaga

/ˈɲaga/

— — — —

III koniugacja

krótka

Bezokolicznik domí

/doˈmi/

Imiesłów bierny domí

/doˈmi/

SG PL
I II III I II III
Tryb oznajmujący
Czas

teraźniejszy

domjo

/ˈdɔ̃ʒo/

domi

/ˈdɔmi/

domi, dome

/ˈdɔmi/, /ˈdɔme/

domi

/ˈdɔmi/

domi

/ˈdɔmi/

domi

/ˈdɔmi/

Imperfekt domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

Tryb łączący
Czas

teraźniejszy

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

Imperfekt domis

/doˈmis/

domis

/doˈmis/

domis

/doˈmis/

domisi

/doˈmisi/

domisi

/doˈmisi/

domisi

/doˈmisi/

Tryb rozkazujący
— — domi

/ˈdɔmi/

— — — —

długa

Bezokolicznik hiní

/ʃiˈɲi/

Imiesłów bierny hiní

/ʃiˈɲi/

SG PL
I II III I II III
Tryb oznajmujący
Czas

teraźniejszy

hinix

/ʃiˈɲiʃ/

hinix

/ʃiˈɲiʃ/

hinix

/ʃiˈɲiʃ/

hinixi

/ʃiˈɲiʃi/

hinixi

/ʃiˈɲiʃi/

hinixi

/ʃiˈɲiʃi/

Imperfekt hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

Tryb łączący
Czas

teraźniejszy

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

Imperfekt hinis

/ʃiˈɲis/

hinis

/ʃiˈɲis/

hinis

/ʃiˈɲis/

hinisi

/ʃiˈɲisi/

hinisi

/ʃiˈɲisi/

hinisi

/ʃiˈɲisi/

Tryb rozkazujący
— — hinix

/ʃiˈɲiʃ/

— — — —
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_śląski&oldid=22267”