Język iteński: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 84: | Linia 84: | ||
Poniżej podane są już przykłady odmiany czasowników. | Poniżej podane są już przykłady odmiany czasowników. | ||
− | == I. Konigacja ''-unt''== | + | ===== I. Konigacja ''-unt''===== |
Na przykładzie czasownika sev''unt''- mówić | Na przykładzie czasownika sev''unt''- mówić | ||
Czas teraźniejszy (tryb oznajmujący): | Czas teraźniejszy (tryb oznajmujący): | ||
Linia 127: | Linia 127: | ||
− | == II. Koniugacja ''-int'' == | + | ====== II. Koniugacja ''-int'' ====== |
Na przykładzie czasownika lindos''int''- robić | Na przykładzie czasownika lindos''int''- robić | ||
Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący): | Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący): | ||
Linia 164: | Linia 164: | ||
3. lindosijr | 3. lindosijr | ||
− | Czas | + | Czas zaprzeszły: |
Tworzy się go z czasownika ''vwálunt'' - być (patrz niżej), w czasie przeszłym dokonanym i czasownikiem w czasie przeszłym dokonanym (przykłady patrz niżej) | Tworzy się go z czasownika ''vwálunt'' - być (patrz niżej), w czasie przeszłym dokonanym i czasownikiem w czasie przeszłym dokonanym (przykłady patrz niżej) | ||
− | == Czasowniki wielokrotne == | + | ====== Czasowniki wielokrotne ====== |
Wszystkie czasowniki regularne są: jednokrotne (patrz wyżej), i wielokrotne. Czasowniki wielokrotne tworzy się regularnie poprzez wzrostek '''-mos-''' przed ostatnią sylabę, np.: se.vunt - se'''mos'''vunt, lin.do.sint - lindo'''mos'''int (tutaj w celu uniknięcia podwojenia ''s'' zapisujemy yno jedno s, również gdy zdażają się takie przypadki [też z ''m''] to zapisujemy to jeden raz!). Koniugacja, zaś jest taka sama jak w przypadku czasowników jednokrotnych, np.: | Wszystkie czasowniki regularne są: jednokrotne (patrz wyżej), i wielokrotne. Czasowniki wielokrotne tworzy się regularnie poprzez wzrostek '''-mos-''' przed ostatnią sylabę, np.: se.vunt - se'''mos'''vunt, lin.do.sint - lindo'''mos'''int (tutaj w celu uniknięcia podwojenia ''s'' zapisujemy yno jedno s, również gdy zdażają się takie przypadki [też z ''m''] to zapisujemy to jeden raz!). Koniugacja, zaś jest taka sama jak w przypadku czasowników jednokrotnych, np.: | ||
Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący): | Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący): | ||
Linia 179: | Linia 179: | ||
3. seví | 3. seví | ||
− | == Czasowniki nieregularne == | + | ====== Czasowniki nieregularne ====== |
W porównaniu z czasownikami regularnymi, nie daje się po nich zaimka osobowego (jako podmiotu) | W porównaniu z czasownikami regularnymi, nie daje się po nich zaimka osobowego (jako podmiotu) | ||
− | === Vwálunt - być === | + | ====== Vwálunt - być ====== |
Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący): | Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący): | ||
1. sgú sgus | 1. sgú sgus | ||
Linia 218: | Linia 218: | ||
Czasownik vwálunt nie ma czasu zaprzeszłego! | Czasownik vwálunt nie ma czasu zaprzeszłego! | ||
+ | * w kolumnach; pierwsza to liczba pojedyńcza, druga to liczba mnoga | ||
− | + | ====== Konstrukcje stron czasownika (na przykładach)====== | |
− | == Konstrukcje stron czasownika (na przykładach)== | ||
1. Mówię o domie. - Sevú ún sór sgártis. (dosł. Mówię ja o domie) | 1. Mówię o domie. - Sevú ún sór sgártis. (dosł. Mówię ja o domie) | ||
2. Dom jest mówiony (opowiadany) przeze mnie. - Nád seví sgárt njor únis. (dosł. Jest [''nád'' jest odpowiednikiem polskiego ''jest'' w stronie biernej] mówiony dom przez mnie) | 2. Dom jest mówiony (opowiadany) przeze mnie. - Nád seví sgárt njor únis. (dosł. Jest [''nád'' jest odpowiednikiem polskiego ''jest'' w stronie biernej] mówiony dom przez mnie) | ||
Linia 235: | Linia 235: | ||
Rzeczownik odmienia się przez 5 przypadków i 2 liczby, nie odróżnia kategorii rodzajów. | Rzeczownik odmienia się przez 5 przypadków i 2 liczby, nie odróżnia kategorii rodzajów. | ||
====Lista przypadków==== | ====Lista przypadków==== | ||
− | 1. Órfos réts | + | 1. Órfos réts (pierwszy przypadek) - kto? co? [używany jako podmiot] |
+ | 2. Ewros réts (drugi przypadek) - kogo? czego? [używany jako dopełnienie] | ||
+ | 3. Írkos réts (trzeci przypadek) - kogo? co? [używany jako dopełnienie] | ||
+ | 4. Sgaoris réts (czwarty przypadek) - odpowiednik polskiego wołacza, ponad to służy jako podmiot z czaswonikiem w trybie rozkazującym | ||
+ | 5. Gunos réts (piąty przypadek) - jeżeli łaczy się z przyimkiem jest używany w wyrażeniach przyimkowych (o domie - sór sgárt'''is'''), jeżeli nie to jest odpowiednikiem polskiego narzędnika (domem - sgártis) | ||
+ | |||
+ | =====Deklinacja===== | ||
+ | Wyróżnia się 5 modeli deklinacji, zależnych od ostatniej litery wyrazu. | ||
+ | =====I deklinacja===== | ||
+ | Pierwszą deklinację wyróżnia się na podstawie zakończenia rzeczownika samogłoską '''-a''' | ||
+ | 1. klána kláni | ||
+ | 2. kláne klánú | ||
+ | 3. op klána op kláni | ||
+ | 4. klánu! klánow! | ||
+ | 5. klánas klánis | ||
+ | |||
+ | =====II deklinacja===== | ||
+ | Druga deklinacja charakteryzuje się zakończeniem '''-o''' | ||
+ | 1. omno omni | ||
+ | 2. omnon omnor | ||
+ | 3. op omno op omni | ||
+ | 4. omnow omnú | ||
+ | 5. omnos omn | ||
+ | |||
+ | =====III deklinacja===== | ||
+ | Trzecia deklinacja ma w mianowniku zakończenie '''-e''' | ||
+ | 1. vere verí | ||
+ | 2. veren verín | ||
+ | 3. op vere op verí | ||
+ | 4. veru! verow! | ||
+ | 5. veris verisos | ||
+ | |||
+ | =====IV deklinacja===== | ||
+ | Ta deklinacja jest charaktereystyczna, gdyż w niej znajdują się wszystkie rzeczowniki zakończone na '''-s''' | ||
+ | 1. sús* súst | ||
+ | 2. súsger súsgét | ||
+ | 3. op sús op súst | ||
+ | 4. súsow sústow | ||
+ | 5. súsis sústis | ||
+ | |||
+ | *- jako rzeczownik | ||
+ | =====V deklinacja===== | ||
+ | Tu mieszczą się wszystkie rzeczowniki zakończone na spółgłoskę, inną niż -s ! | ||
+ | 1. blórn blórnt | ||
+ | 2. blórne blórnte | ||
+ | 3. op blórn op blórnt | ||
+ | 4. blórnu! blórnow! | ||
+ | 5. blórnis blórnisos | ||
Wersja z 23:19, 5 paź 2012
Język iteński Język iteński (Itnekép limt [IPA: itnɛkɛ:p limt], Itnekónsga [IPA: itnɛkɔ:nʃa]) - conlang typu a priorio-a posteriori, z przewagą tego pierwszego (zwłaszcza jeżeli chodzi o słownictwo)
Samogłoski
Czworkąt samogłosek języka iteńskiego
Samogłoski są zapisywane w następujący sposób:
KRÓTKIE:
a - A, a ɛ - E, e ɔ - O, o i - I, i u - U, u
DŁUGIE:
a: - Á, á ɛ: - É, é ɔ: - Ó, ó i: - Í, í u: - Ú, ú
Spółgłoski
Ponad to występują jeszcze dźwięki [w], [ɕ], [t͡s], [t͡ʃ] oraz [t͡ɕ]
Spółgłoski są zapisywane tak; [m] - M,m [n] - N,n [ɲ] - Nj, nj [p] - P, p [b] - B, b [t] - T, t [d] - D, d [k] - C, c [g] - G, g [f] - F, f [v] - V, v [s] - S, s [ʃ] - Sg, sg [j] - J, j, lub I, i jeśli występuje przed samogłoskami [ɾ] - R, r [l] - L, l [w] - W, w [ɕ] - Sj, sj [t͡s] - Ts, ts [t͡ʃ] - Tsg, tsg [t͡ɕ] - Tsj, tsj
Dyftongi
W zasadzie do występuje jeden dyftong;
[aɔ] - Ao, ao
Występuje on też w postaci [aɔj] oraz [aɔw] zapisywane następująco
[aɔj] - Aoi, aoi [aɔw] - Aou, aou
Akcent
Akcent jest dynamiczno-inicjalny
Szyk zdania
Szykiem zdania jest VSO;
Seví ín. - On mówi. Go seví ín? - Czy on mówi?
Czasownik
Informacje
Czasownik w języku iteńskim odmienia się przez 5 czasów (zaprzeszły, przeszły dokonany, przeszły niedokonany, teraźniejszy oraz przyszły), 4 tryby (oznajumujący dla wszystkich czasów, oraz proszący, rozkoazujący i przypuszczający, tworzące osobne formy czasownika), oraz przez 3 osoby (ale nie przez liczby!). Może być jednokrotny, bądź wielokrotny. Większość czasowników również można połączyć w konstrukcje strony biernej i zwrotnej; wszystkie mają stronę czynną.
Koniugacja
Wyróżniamy 2 grupy koniugacyjne. Pierwsza zakończona w bezokoliczniku końcówką -unt, druga zaś ma końcówkę -int. Warto wspomnieć, że każdy czas/tryb (proszący, rozkazujący, przypuszczający) ma po trzy formy czasownika. Aby czasownik był w pełni zrozumiały po nim trzeba dodać zaimek osobowy (w funkcji podmiotu), bądź podmiot;
ún - ja en - ty ín - on, ona, ono (to) ujr - my ejr - wy ijr - oni, one
Poniżej podane są już przykłady odmiany czasowników.
I. Konigacja -unt
Na przykładzie czasownika sevunt- mówić Czas teraźniejszy (tryb oznajmujący):
1. sevú 2. seve 3. seví
Czas przeszły dokonany (tryb oznajmujący):
1. seve 2. sevá 3. sevu
Czas przeszły niedokonany (tryb oznajmujący):
1. sevew 2. seváw 3. sevuw
Czas przyszły (tryb oznajmujący):
1. sevím 2. sevén 3. sevúnj
Tryb proszący:
1. sevús 2. seves 3. sevís
Tryb rozkazujący:
1. sevúl! 2. sevel! 3. sevul!
Tryb przypuszczający:
1. sevúr 2. sevef 3. sevíw
Czas zaprzeszły:
Tworzy się go z czasownika vwálunt - być (patrz niżej), w czasie przeszłym dokonanym i czasownikiem w czasie przeszłym dokonanym (przykłady patrz niżej)
II. Koniugacja -int
Na przykładzie czasownika lindosint- robić Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący):
1. lindosuj 2. lindosej 3. lindosij
Czas przeszły dokonany (Tryb oznajmujący):
1. lindosé 2. lindosá 3. lindosú
Czas przeszły niedokonany (Tryb oznajmujący):
1. lindosel 2. lindosal 2. lindosul
Czas przyszły(Tryb oznajmujący):
1. lindosújm 2. lindoséjm 3. lindosíjm
Tryb proszący:
1. lindosujs 2. lindosejs 3. lindosijs
Tryb rozkazujący:
1. lindosúl! 2. lindosél! 3. lindosíl!
Tryb przypuszczający:
1. lindosujr 2. lindosejr 3. lindosijr
Czas zaprzeszły:
Tworzy się go z czasownika vwálunt - być (patrz niżej), w czasie przeszłym dokonanym i czasownikiem w czasie przeszłym dokonanym (przykłady patrz niżej)
Czasowniki wielokrotne
Wszystkie czasowniki regularne są: jednokrotne (patrz wyżej), i wielokrotne. Czasowniki wielokrotne tworzy się regularnie poprzez wzrostek -mos- przed ostatnią sylabę, np.: se.vunt - semosvunt, lin.do.sint - lindomosint (tutaj w celu uniknięcia podwojenia s zapisujemy yno jedno s, również gdy zdażają się takie przypadki [też z m] to zapisujemy to jeden raz!). Koniugacja, zaś jest taka sama jak w przypadku czasowników jednokrotnych, np.: Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący):
1. semosvú 2. semosve 3. semosví VS.
Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący):
1. sevú 2. seve 3. seví
Czasowniki nieregularne
W porównaniu z czasownikami regularnymi, nie daje się po nich zaimka osobowego (jako podmiotu)
Vwálunt - być
Czas teraźniejszy (Tryb oznajmujący):
1. sgú sgus 2. ep áf 3. u pow
Czas przeszły dokonany (Tryb oznajmujący):
1. vwe vwus 2. vwá vwáv 3. vwu vwow
Czas przeszły niedokonany (Tryb oznajmujący):
1. faounew faoní 2. faonál faone 3. faonul faonji
Czas przyszły (Tryb oznajmujący):
1. fpaonew fpaoní 2. fpaonál fpaone 3. fpaonul fpaonji
Tryb proszący:
1. sús sus 2. seps sáfs 3. sus spow
Tryb rozkazujący:
1. viúl! viusl! 2. viel! viafl! 3. viul! viowl!
Tryb przypuszczający:
1. sgúre sguse 2. epse áfse 3. use powse
Czasownik vwálunt nie ma czasu zaprzeszłego!
- w kolumnach; pierwsza to liczba pojedyńcza, druga to liczba mnoga
Konstrukcje stron czasownika (na przykładach)
1. Mówię o domie. - Sevú ún sór sgártis. (dosł. Mówię ja o domie) 2. Dom jest mówiony (opowiadany) przeze mnie. - Nád seví sgárt njor únis. (dosł. Jest [nád jest odpowiednikiem polskiego jest w stronie biernej] mówiony dom przez mnie) 3. Dom mówi się (opowiada o sobie). - Seví sgárt gé. (dosł Mówi dom się)
1. Robię książkę. - Lindosuj ún op gonjí (dosł. robię ja [op = przedimek w konstrukcjach biernikowych] książkę) 2. Książka jest robiona przeze mnie. - Rún lindosij gonjí njor op ún. (dosł. Jest [rún jest odpowiednikiem nád z czasownikami II koniugacji (-int)] robiona książka przez [biernik] mnie.) 3. Książka robi się. - Lindosij gonjí gé (dosł. Robi książka się)
SIĘ, CZYLI GÉ ZAWSZE WYSTĘPUJE NA KOŃCU ZDANIA!
Rzeczownik
Informacje
Rzeczownik odmienia się przez 5 przypadków i 2 liczby, nie odróżnia kategorii rodzajów.
Lista przypadków
1. Órfos réts (pierwszy przypadek) - kto? co? [używany jako podmiot] 2. Ewros réts (drugi przypadek) - kogo? czego? [używany jako dopełnienie] 3. Írkos réts (trzeci przypadek) - kogo? co? [używany jako dopełnienie] 4. Sgaoris réts (czwarty przypadek) - odpowiednik polskiego wołacza, ponad to służy jako podmiot z czaswonikiem w trybie rozkazującym 5. Gunos réts (piąty przypadek) - jeżeli łaczy się z przyimkiem jest używany w wyrażeniach przyimkowych (o domie - sór sgártis), jeżeli nie to jest odpowiednikiem polskiego narzędnika (domem - sgártis)
Deklinacja
Wyróżnia się 5 modeli deklinacji, zależnych od ostatniej litery wyrazu.
I deklinacja
Pierwszą deklinację wyróżnia się na podstawie zakończenia rzeczownika samogłoską -a
1. klána kláni 2. kláne klánú 3. op klána op kláni 4. klánu! klánow! 5. klánas klánis
II deklinacja
Druga deklinacja charakteryzuje się zakończeniem -o
1. omno omni 2. omnon omnor 3. op omno op omni 4. omnow omnú 5. omnos omn
III deklinacja
Trzecia deklinacja ma w mianowniku zakończenie -e
1. vere verí 2. veren verín 3. op vere op verí 4. veru! verow! 5. veris verisos
IV deklinacja
Ta deklinacja jest charaktereystyczna, gdyż w niej znajdują się wszystkie rzeczowniki zakończone na -s
1. sús* súst 2. súsger súsgét 3. op sús op súst 4. súsow sústow 5. súsis sústis
- - jako rzeczownik
V deklinacja
Tu mieszczą się wszystkie rzeczowniki zakończone na spółgłoskę, inną niż -s !
1. blórn blórnt 2. blórne blórnte 3. op blórn op blórnt 4. blórnu! blórnow! 5. blórnis blórnisos