Język jakubiański

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Język jakubiański
jakubian frall
Sposoby zapisu: alfabet łaciński
Typologia: SVO, w pytaniach VSO
W Dianie
Utworzenie: Spiritus w ~2006
Cel utworzenia: Język dla Jakubii
Używany w : Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta
Liczba użytkowników ~85 000[1]
Klasyfikacja: języki nadpsilańskie
  • języki jakubiańskie
    • język jakubiański
Status urzędowy
Język urzędowy : Jakubia, Kübek
Język pomocniczy : Ferrerro, Tapania, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta
Oficjalna regulacja: Lakedemon d' Jakubian Frall, autor
Kody
Conlanger–3 dnl.jkb.spr
Przykład
Çlevé e çlün’i
 verßé çlevé, çë vell ma-pa lenné vell vid çlün’i; in vell nez hull kar, rent nez ßandell fak e trent vell kar fervë. Çlevé vell ßod kü çlün’i: ‘Diké nall më, kej vida, çë fervë maronâ feßé nur çlün’i. Çlün’i vëll ankori: ‘Ekôtré, çlevé – dikëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çlevé mâ-pa lenné.’. Çlevé vell ekôt çe e vell var prë plant-nëßé.
Lista conlangów


Język jakubiański (jkb. Jakubian frall [jakubʲã fʁaj]) - należący, wraz z spyroplitańskim i forgockim, do nadpsilańskiej rodziny językowej, język stworzony przez Spiritusa w ~2006r.

Język jakubiański jest językiem analitycznym. Podstawowy szyk zdania to SVO, a w pytaniach VSO.

Historia tworzenia

Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na 5 etapów:

1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki.

2. I okres wegetacji (~2006-2008/2009) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.

3. Okres nooblangu (2008/2009-2011) - okres tworzenia francuzikowo-polskawego potworka, nierządzącego się żadnymi konkretniejszymi zasadami. Autor do dzisiaj pamięta, jak płynąc statkiem po morzu śródziemnym, robił starszemu bratu kartkówki z tego języka. Z tego okresu zachowały się najstarsze pisane źródła na temat jakubiańskiego (jkb. 1.0)

4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.

5. Okres odrodzenia (VIII 2013-obecnie) - zapisanie jakubiańskiego IPA'ą, ustandaryzowanie gramatyki, rozwój słownictwa, sztuki, historii i kultury. Z tym okresem wiąże się pozbycie większości noobowatego słownictwa, ale z niektórymi autor nie mógł się rozstać (kavai - kawa, alei - ulica), niektóre po prostu pozmieniał za pomocą procesów fonetycznych.

Fonetyka

Samogłoski
Przednie Tylne
Przymknięte [i] i [y] ü [u] ô, u
Prawie przymknięte [ɪ] ï [ʊ] î
Półprzymknięte [e] e [ø] ê [o] o, û
Półotwarte [ɛ] ë [œ] ö [ɔ] â
Prawie otwarte [æ] ä
Otwarte [a] a
Spółgłoski
Dwuwargowe Wargowo-zębowe Zębowe Dziąsłowe Zadziąsłowe Podniebienne Miękkopodniebienne Języczkowe
Nosowe [m] m [ɲ] n' [ŋ] g', k' , ng, nk
Zwarte [p] p [b] b [t] t [d] d [k] k [g] g
Szczelinowe [f] f [v[ v [θ] t' [ð] d' [s] c, s [z] z [ʃ] ç [ʒ] ß [x] h [ʁ] r
Półotwarte [j] j, ll
Boczne [l] l

Ortografia

Typowe dla pisowni jakubiańskiej jest zapisywanie małego "r", jako ʒ.

Litery ä ë ï ö ü wzięły się od dyftongów ae, ee, ie, oe, ue. Litery â ê î ô û pochodzą zaś od au, eu, iu, ou, uu.

Litery ç i ß to ligatury c' i r', które przeszły wiele zmian.

Rzeczownik, przymiotnik i przysłówek

Rzeczownik jakubiański odmienia się przez liczbę. Teoretycznie istnieje rodzaj męski i żeński, który jednak zanikł, choć ma znaczenie przy wybieraniu sufiksów liczby mnogiej i przymiotników.

Sufiksy rzeczownika -C tematowe

Liczbę mnogą rzeczowników na -C tworzymy poprzez sufiks -'i ([i]), który jednak zmienia wymowę wyrazów na -d, -g, -k, -n, -t. Na przykład kad, kag, kak, kan, kat [kad, kan, kat] > kad'i, kag'i, kak'i, kan'i, kat'i [kaði, kaŋi, kaŋi, kaɲi, kaθi].

W tej grupie zachodzą także oboczności:

  • -c, -s > -çi
  • -r > ßi

Przymiotniki tworzymi poprzez sufiks -et. Liczbę mnogą przymiotników tworzymy poprzez przyrostek -et'i.

Sufiksy rzeczownika -V tematowe

Liczbę mnogą tworzy się poprzez sufiks -ll i dyftongizację samogłoski w wygłosie V > Ve. Np. ka > käll.

Przymiotniki tworzy się poprzez sufiks -ll. Libczbę mnogą tworzy się, dyftongizując samogłoskę w wygłs V>Ve Np. ka > kall > käll.

Sufiksy rzeczownika -l tematowe

Liczbę mnogą tych rzeczowników tworzy się. poprzez -l i dyftongizację samogłoski V > Ve. Gdy przed "l" nie ma samogłoski, tworzymy oboczne "e". Np kal, Makl > käll, Makëll.

Przymiotniki tej grupy są tożsame z rzeczownikami.

Sufiksy rzeczownika -ll tematowe

Liczbę mnogą tych rzeczowników tworzy się, dyftongizując poprzedzającą ją samogłoskę V > Ve. Np. roll > röll.

Przymiotniki tej grupy są tożsame z rzeczownikami.

Przysłówki

Przysłówki tworzymy poprzez sufiks -ë/-llë/-lë/-ë (według ww. grup).

Stopniowanie przymiotników i przysłówków

Przymiotnik Przysłówek
Stopień równy vadet vadë
Stopień wyższy ogólny vadet-trë vadë-trë
Stopień równy poszczególny vadet-trëz vadë-trëz
Stopień najwyższy ogólny nadervadet nadervadë
Stopień najwyższy poszczególny nadervadetez nadervadëz

Czasownik

Czasownik w jakubiańskim odmienia się przez:

  • 3 osoby
  • 2 liczby
  • 4 tryby
  • 8 czasów (2 fleksyjne i 6 analitycznych)

Czas

Dasé Trankell Cemblell - Czas Teraźniejszy Prosty
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. mova movoh
2. os. movë movë
3. os. movâ movi

Używany:

-Przy omawianiu ogólnych stałych stanów i czynności. Ëredi vïra[2] â 8:00. - Codziennie wstaję o 8:00.

-Gdy mowa jest o ogólnych prawidłach, prawach i zasadach. Nena â mßeße ámâ suhall. - Woda w morzu jest słona.

-Opcjonalnie, przy opisywaniu ogólnych prawd historycznych, gdy z kntekstu wynika, że mówimu o przeszłości. Erïk XVII ámâ kron â 5226 an. - Eryk XVII zostaje w królem w 5226 roku.

-Czasami przy mówieniu o przyszłości. Vegë va kü miredoh. - Wkrótce idę do biblioteki.

Dasé Trankell Ovell - Czas Teraźniejszy Współczesny
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. am mov/ám mov[3] amoh mov/ámoh mov[4]
2. os. amë mov/ámë mov[5] amë mov/ámë mov[6]
3. os. amâ mov/ámâ mov[7] ami mov/ámi mov[8]

Używany:

-Gdy mówi się o czynnościach wykonywanych w tym momencie. Am va kü vlêredoh - Idę do kwiaciarni.

-Gdy mówi się o czynnościach jednorazowych, pierwszych w życiu. Int am vid, çet kal cë. - Pierwszy raz coś takiego widzę.

-Przy mowie o naszych chwilowych zajęciach. Am krir magistermiré. - Jestem w trakcie pisania pracy magisterskiej.

Dasé Pironnell Damblell Enkorell - Czas Przeszły Określony dokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. movemmé movemmé
2. os. movenné movenné
3. os. mov movi

Używany:

-Gdy mówi się o przeszłości dokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Tudi ßaçetemmé plen'i. - Kupiłem dzisiaj masło.

-Przy dokonanych czynnościach z datami. Eßé Plü bonemmé â 5142 an. - Eßé Plü urodziła się w 5142 roku.

Dasé Pironnell Damblell Enkorell-pa - Czas Przeszły Określony Niedokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. vellemmé mov vellemmé mov
2. os. vellenné mov vellenné mov
3. os. vell mov vëll mov

-Gdy mówi się o przeszłości niedokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Â 7:00 vellemmé miß tent'i. - O 7:00 myłem zęby.

-Przy niedokonanych czynnościach z datami. Â 4982 an â Jakubia vell vë ßogé nur kron. - W 4982 roku w Jakubii panowała niechęć wobec króla.

Dasé Pironnell Damblell-pa Enkorell - Czas Przeszły Nieokreślony Dokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. hädemmé mov hädemmé mov
2. os. hädenné mov hädenné mov
3. os. häd mov hädi mov
Dasé Pironnell Damblell-e-Enkorell-pa - Czas Przeszły Nieokreślony niedokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. hädemmé veré mov hädemmé veré mov
2. os. hädenné veré mov hädenné veré mov
3. os. häd veré mov hädi veré mov
Dasé Sivoll Enkorell - Czas Przyszły Dokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. venemmé mov venemmé mov
2. os. venné mov venné mov
3. os. ven mov veni mov
Dasé Sivoll Enkorell-pa - Czas Przyszły Niedokonany
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. venemmé vë mov venemmé vë mov
2. os. venné vë mov venné vë mov
3. os. ven vë mov veni vë mov

Tryb

  • Tryb oznajmujący - Podstawowy tryb w zdaniu. Np. Μirë miré - Czytasz książkę.
  • Tryb rozkazujący - Wyraża rozkaz, życzenie. Tworzony za pomocą zaimka osoby i bezokolicznika, jednak zaimek można pominąć, jeśli odbiorca rozkazu wynika kontekstu. Np.: Mairé tuplacé! - Przyjdź tutaj!
  • Tryb życzący - Wyraża chęć, pragnienie, życzenie. Tworzony poprzez partykułę Net. Np.: Net sant amâ ta nom - Święć się imię twoje.
  • Tryb przypuszczający - Wyraża przypuszczenie, tezę. W przeciwieństwie do polszczyzny nie jest używana w charakterze rozkazu (Przeczytałbyś jakąś książkę!) lub prośby (Chciałbym powiedzieć...), ponieważ w tych zdaniach użyty zostanie tryb życzący. Tworzymy go poprzez partykułę mer. Np.: Mer am vôllmôßé, mer vida sôçi. - Gdybym był nietoperzem, widziałbym kolory.

Przypisy

  1. ↑ Przewiduje się, że do roku 5230 liczba mówiących wzrośnie do 1 000 000 000.
  2. ↑ Słowo te jest o tyle ciekawe, iż oznacza dosłownie wschodzić. Anologicznie iść spać, kłaść się to lïvré
  3. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem ßa.
  4. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Nô.
  5. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Dü.
  6. ↑ Jeśli stosujemy zaimkiem Vô.
  7. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Etté.
  8. ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Itt'i.
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_jakubiański&oldid=11493”