Język protowertyński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 206 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
 
| kolor = #e83f33
 
| kolor = #e83f33
 
| nazwa = Język protowertyński
 
| nazwa = Język protowertyński
−
| nazwa własna = ???
+
| nazwa własna = Vēřtire laurādh
−
| alfabet u = brak
+
| alfabet u = pierwotnie: brak <br/>aktualnie: pismo wertyńskie <br/>na ziemi: alfabet łaciński
 
| typologia u = aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
 
| typologia u = aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
 
| faktycznie = tak
 
| faktycznie = tak
Linia 19: Linia 19:
 
}}
 
}}
 
{{słownik}}
 
{{słownik}}
−
'''Język protowertyński''' - prajęzyk będący przodkiem wszystkich [[Języki wertyńskie|języków wertyńskich]]. Używany był przez protowertów w czasie ich przybycia na tereny dzisiejszej [[Wertynia|Wertynii]], później zaczęły się wyodrębniać dialekty północne, południowe oraz wschodnie, z których to wykształciły się obecne języki.
+
'''Język protowertyński''' (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎaʊ̯ɾaːð]), we [[Język wertyński|współczesnym wertyńskim]] znany jako (...) — język autorstwa [[Użytkownik:F1req|F1rqa]] stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie [[Kyon|Kyonu]] posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej [[Wertynia|Wertynii]]. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie [[Języki wertyńskie|języków wertyńskich]], wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.
−
=Fonologia=
+
==Fonologia ✔==
−
==Samogłoski==
+
===Samogłoski ✔===
−
{|class=wikitable style="text-align:center"
+
<hr>
 +
W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski krótkie, 4 długie oraz 4 nosowe.
 +
{| class=wikitable style=text-align:center
 +
! rowspan="2" |
 +
! colspan="3" | Przednie
 +
! colspan="3" | Centralne
 +
! colspan="3" | Tylne
 +
|-
 +
! Krótkie
 +
! Długie
 +
! Nosowe
 +
! Krótkie
 +
! Długie
 +
! Nosowe
 +
! Krótkie
 +
! Długie
 +
! Nosowe
 
|-
 
|-
−
!
 
−
!Przednie
 
−
!Tylne
 
 
|-
 
|-
 
!Przymknięte
 
!Przymknięte
−
|{{IPA|i}} &bull; {{IPA|iː}} &bull; {{IPA|ĩ}}
+
|{{IPA|i}} ('''i''')
 +
|{{IPA|iː}} ('''ī''')
 +
|{{IPA|ĩ}} ('''į''')
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 
|
 
|
 
|-
 
|-
 
!Prawie przymknięte
 
!Prawie przymknięte
 
|
 
|
−
|{{IPA|ʊ}} &bull; {{IPA|ʊː}} &bull; {{IPA|ʊ̃}}
+
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|{{IPA|ʊ}} ('''u''')
 +
|{{IPA|ʊː}} ('''ū''')
 +
|{{IPA|ʊ̃}} ('''ų''')
 
|-
 
|-
 
!Półotwarte
 
!Półotwarte
−
|{{IPA|ɛ}} &bull; {{IPA|ɛː}} &bull; {{IPA|ɛ̃}}
+
|{{IPA|ɛ}} ('''e''')
 +
|{{IPA|ɛː}} ('''ē''')
 +
|{{IPA|ɛ̃}} ('''ę''')
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|
 
|
 
|
 
|-
 
|-
 
!Otwarte
 
!Otwarte
−
|colspan=2 align=center | {{IPA|a}} &bull; {{IPA|aː}} &bull; {{IPA|ã}}
+
|
 +
|
 +
|
 +
|{{IPA|a}} ('''a''')
 +
|{{IPA|aː}} ('''ā''')
 +
|{{IPA|ã}} ('''ą''')
 +
|
 +
|
 +
|
 
|}
 
|}
−
===Dyftongi===
+
====Dyftongi ✔====
−
W języku proto-wertyńskim występuje 9 dyftongów:
+
<hr>
 +
W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:
 
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:3">
 
<div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:3">
−
*'''au''' - [{{IPA|aw}}] jak w ''ĺauŕaadh'' [ʎ<font color="darkred">aw</font>ɾaːð] (mowa)
+
*'''au''' - [{{IPA|aʊ̯}}] jak w ''laurādh'' [ʎ<font color="darkred">aʊ̯</font>ɾaːð] (język)
−
*'''eu''' - [{{IPA|ɛw}}] jak w ''zeurev'' [z<font color="darkred">ɛw</font>rɛʋ] (chodzić)
+
*'''eu''' - [{{IPA|ɛʊ̯}}] jak w ''euvařev'' [<font color="darkred">ɛʊ̯</font>ʋarɛʋ] (mówić)
−
*'''ay''' - [{{IPA|aj}}] jak w ''vaylev'' [ʋ<font color="darkred">aj</font>lɛʋ] (dawać)
+
*'''ua''' - [{{IPA|ʊa̯}}] jak w [...]
−
*'''ey''' - [{{IPA|ɛj}}] jak w [...]
+
*'''ay''' - [{{IPA|ai̯}}] jak w [...]
−
*'''ae''' - [{{IPA|aɛ}}] jak w [...]
+
*'''ey''' - [{{IPA|ɛi̯}}] jak w [...]
−
*'''ea''' - [{{IPA|ɛa}}] jak w [...]
+
*'''uy''' - [{{IPA|ʊi̯}}] jak w [...]
−
*'''uy''' - [{{IPA|ʊj}}] jak w [...]
+
*'''ae''' - [{{IPA|aɛ̯}}] jak w [...]
−
*'''ua''' - [{{IPA|ʊa}}] jak w [...]
+
*'''ea''' - [{{IPA|ɛa̯}}] jak w [...]
−
*'''ue''' - [{{IPA|ʊɛ}}] jak w [...]
+
*'''ue''' - [{{IPA|ʊɛ̯}}] jak w [...]
 
</div>
 
</div>
−
Każdy z nich może wystąpić również w wersji długiej.
 
  
−
==Spółgłoski==
+
===Spółgłoski ✔===
−
==Akcent i struktura sylaby==
+
<hr>
−
=Sposoby zapisu=
+
W języku protowertyńskim występuje 24 spółgłosek.
−
==Transkrypcja łacińska==
+
{| class="wikitable" style=text-align:center
−
W zapisie łaciński występuje 28 liter oraz 12 dwuznaków.
+
! colspan="2" |
 +
!Wargowe
 +
!Zębowe
 +
!Dziąsłowe
 +
!Podnieb.
 +
!Welarne
 +
!Krtaniowe
 +
|- align="center"
 +
! colspan="2" | Nosowe
 +
|{{IPA|m}}
 +
|
 +
|{{IPA|n}}
 +
|
 +
|{{IPA|ŋ}}
 +
|
 +
|- align="center"
 +
! rowspan="2" |Zwarte
 +
!<small>bezdźwięczne</small>
 +
|{{IPA|p}}
 +
|{{IPA|t}}
 +
|
 +
|
 +
|{{IPA|k}}
 +
|
 +
|-
 +
!<small>dźwięczne</small>
 +
|{{IPA|b}}
 +
|{{IPA|d}}
 +
|
 +
|
 +
|{{IPA|ɡ}}
 +
|
 +
|- align="center"
 +
! rowspan="2" | Szczelinowe
 +
!<small>bezdźwięczne</small>
 +
|{{IPA|f}}
 +
|{{IPA|θ}}
 +
|{{IPA|s}} &bull; {{IPA|ʃ}}
 +
|
 +
|
 +
|{{IPA|h}}
 +
|-
 +
!<small>dźwięczne</small>
 +
|
 +
|{{IPA|ð}}
 +
|{{IPA|z}} &bull; {{IPA|ʒ}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|- align="center"
 +
! colspan="2" | Drżące
 +
|
 +
| colspan=2 align=center | {{IPA|r}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! colspan="2" | Uderzeniowe
 +
|
 +
| colspan=2 align=center | {{IPA|ɾ}}
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
! colspan="2" | Aproksymanty
 +
|{{IPA|ʋ}}
 +
| colspan=2 align=center | {{IPA|l}}
 +
|{{IPA|j}} &bull; {{IPA|ʎ}}
 +
|{{IPA|w}}
 +
|
 +
|}
 +
 
 +
===Akcent ✔===
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.
 +
===Struktura sylaby ✔===
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim maksymalna dopuszczalna sylaba to '''(C)(C)V(C)(C)''', gdzie '''V''' oznacza samogłoskę lub dyftong, a '''C''' spółgłoskę.
 +
 
 +
==Sposoby zapisu==
 +
Język protowertyński w swojej pierwotnej formie nie posiadał sposobów zapisu, dopiero w późniejszych wiekach powstał zapis w alfabecie wertyńskim stworzony przez kapłanów. Na potrzeby realnego świata protowertyński posiada również zapis w alfabecie łacińskim.
 +
===Transkrypcja łacińska ✔===
 +
<hr>
 +
W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 3 dwuznaków.
 
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
 
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
−
|  a  ||  aa ||  ą  ||  b  ||  d  ||  ds ||  dj  ||  dh ||  e ||  ee
+
|  a  ||  ā ||  ą  ||  b  ||  d  ||  dh ||  e ||  ē ||  ę
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|a}}] || [{{IPA|aː}}] || [{{IPA|ã}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|d͡z}}] || [{{IPA|d͡ʒ}}] || [{{IPA|ð}}] || [{{IPA|ɛ}}] || [{{IPA|ɛː}}]
+
| [{{IPA|a}}] || [{{IPA|aː}}] || [{{IPA|ã}}] || [{{IPA|b}}] || [{{IPA|d}}] || [{{IPA|ð}}] || [{{IPA|ɛ}}] || [{{IPA|ɛː}}] || [{{IPA|ɛ̃}}]
 
|- style="font-size: 2.0em;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
−
|  ę  ||  f  ||  g  ||  x  ||  i  ||  ii ||  į  ||  y  ||  q  ||  l
+
|  f  ||  g  ||  x  ||  i  ||  ī ||  į  ||  y  ||  q  ||  l
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|ɛ̃}}] || [{{IPA|f}}] || [{{IPA|g}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|ĩ}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|l}}]
+
| [{{IPA|f}}] || [{{IPA|ɡ}}] || [{{IPA|h}}] || [{{IPA|i}}] || [{{IPA|iː}}] || [{{IPA|ĩ}}] || [{{IPA|j}}] || [{{IPA|k}}] || [{{IPA|ʎ}}]
 
|- style="font-size: 2.0em;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
−
|  ĺ ||  m  ||  n  ||  ng ||  p  ||  r  ||  ŕ ||  s  ||  sh  ||  t
+
|  ll ||  m  ||  n  ||  ň ||  p  ||  r  ||  ř ||  s  ||  š
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|lʲ}}] || [{{IPA|ɱ}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}] || [{{IPA|t}}]
+
| [{{IPA|l}}] || [{{IPA|m}}] || [{{IPA|n}}] || [{{IPA|ŋ}}] || [{{IPA|p}}] || [{{IPA|ɾ}}] || [{{IPA|r}}] || [{{IPA|s}}] || [{{IPA|ʃ}}]
 
|- style="font-size: 2.0em;"
 
|- style="font-size: 2.0em;"
−
||  ts  ||  tz ||  th  ||  u  ||  uu ||  ų  ||  v  ||  w  ||  z  ||  j
+
|  t ||  th  ||  u  ||  ū ||  ų  ||  v  ||  w  ||  z  ||  ž
 
|-
 
|-
−
| [{{IPA|t͡s}}] || [{{IPA|t͡ʃ}}] || [{{IPA|θ}}] || [{{IPA|ʊ}}] || [{{IPA|ʊː}}] || [{{IPA|ʊ̃}}] || [{{IPA|ʋ}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|z}}] || [{{IPA|ʒ}}]
+
| [{{IPA|t}}] || [{{IPA|θ}}] || [{{IPA|ʊ}}] || [{{IPA|ʊː}}] || [{{IPA|ʊ̃}}] || [{{IPA|ʋ}}] || [{{IPA|w}}] || [{{IPA|z}}] || [{{IPA|ʒ}}]
 
|}
 
|}
  
−
=Gramatyka=
+
===Pismo wertyńskie===
−
==Czasowniki==
+
<hr>
−
===Odmiana przez osoby===
+
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
 +
! rowspan=2| Litera
 +
! colspan=2| Nazwa
 +
! rowspan=2| Wymowa
 +
! rowspan=2| Transkrypcja
 +
|-
 +
! Zapis
 +
! Wymowa
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''a''
 +
| align="center" | /a/
 +
| align="center" | /a/
 +
| align="center" | ''a''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''aay''
 +
| align="center" | /aːj/
 +
| align="center" | /a:/
 +
| align="center" | ''aa''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''ą''
 +
| align="center" | /ã/
 +
| align="center" | /ã/
 +
| align="center" | ''ą''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''bay''
 +
| align="center" | /baj/
 +
| align="center" | /b/
 +
| align="center" | ''b''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''day''
 +
| align="center" | /daj/
 +
| align="center" | /d/
 +
| align="center" | ''d''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''dsay''
 +
| align="center" | /d͡zaj/
 +
| align="center" | /d͡z/
 +
| align="center" | ''ds''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''djay''
 +
| align="center" | /d͡ʒaj/
 +
| align="center" | /d͡ʒ/
 +
| align="center" | ''dj''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''dhay''
 +
| align="center" | /ðaj/
 +
| align="center" | /ð/
 +
| align="center" | ''dh''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''e''
 +
| align="center" | /ɛ/
 +
| align="center" | /ɛ/
 +
| align="center" | ''e''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''eey''
 +
| align="center" | /ɛːj/
 +
| align="center" | /ɛː/
 +
| align="center" | ''ee''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''ę''
 +
| align="center" | /ɛ̃/
 +
| align="center" | /ɛ̃/
 +
| align="center" | ''ę''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''fay''
 +
| align="center" | /faj/
 +
| align="center" | /f/
 +
| align="center" | ''f''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''gay''
 +
| align="center" | /gaj/
 +
| align="center" | /g/
 +
| align="center" | ''g''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''xay''
 +
| align="center" | /haj/
 +
| align="center" | /h/
 +
| align="center" | ''x''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''i''
 +
| align="center" | /i/
 +
| align="center" | /i/
 +
| align="center" | ''i''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''iiy''
 +
| align="center" | /iːj/
 +
| align="center" | /iː/
 +
| align="center" | ''ii''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''į''
 +
| align="center" | /ĩ/
 +
| align="center" | /ĩ/
 +
| align="center" | ''į''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''yay''
 +
| align="center" | /jaj/
 +
| align="center" | /j/
 +
| align="center" | ''y''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''qay''
 +
| align="center" | /kaj/
 +
| align="center" | /k/
 +
| align="center" | ''q''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''lay''
 +
| align="center" | /laj/
 +
| align="center" | /l/
 +
| align="center" | ''l''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''ĺay''
 +
| align="center" | /ʎaj/
 +
| align="center" | /ʎ/
 +
| align="center" | ''ĺ''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''may''
 +
| align="center" | /ɱaj/
 +
| align="center" | /ɱ/
 +
| align="center" | ''m''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''nay''
 +
| align="center" | /naj/
 +
| align="center" | /n/
 +
| align="center" | ''n''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''ngay''
 +
| align="center" | /ŋaj/
 +
| align="center" | /ŋ/
 +
| align="center" | ''ng''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''pay''
 +
| align="center" | /paj/
 +
| align="center" | /p/
 +
| align="center" | ''p''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''ray''
 +
| align="center" | /raj/
 +
| align="center" | /r/
 +
| align="center" | ''r''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''ŕay''
 +
| align="center" | /ɾaj/
 +
| align="center" | /ɾ/
 +
| align="center" | ''ŕ''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''say''
 +
| align="center" | /saj/
 +
| align="center" | /s/
 +
| align="center" | ''s''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''shay''
 +
| align="center" | /ʃaj/
 +
| align="center" | /ʃ/
 +
| align="center" | ''sh''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''tay''
 +
| align="center" | /taj/
 +
| align="center" | /t/
 +
| align="center" | ''t''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''tsay''
 +
| align="center" | /t͡saj/
 +
| align="center" | /t͡s/
 +
| align="center" | ''ts''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''tzay''
 +
| align="center" | /t͡ʃaj/
 +
| align="center" | /t͡ʃ/
 +
| align="center" | ''tz''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''thay''
 +
| align="center" | /θaj/
 +
| align="center" | /θ/
 +
| align="center" | ''th''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''u''
 +
| align="center" | /ʊ/
 +
| align="center" | /ʊ/
 +
| align="center" | ''u''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''uuy''
 +
| align="center" | /ʊːj/
 +
| align="center" | /ʊ:/
 +
| align="center" | ''uu''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''ų''
 +
| align="center" | /ʊ̃/
 +
| align="center" | /ʊ̃/
 +
| align="center" | ''ų''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''vay''
 +
| align="center" | /ʋaj/
 +
| align="center" | /ʋ/
 +
| align="center" | ''v''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''way''
 +
| align="center" | /waj/
 +
| align="center" | /w/
 +
| align="center" | ''w''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''zay''
 +
| align="center" | /zaj/
 +
| align="center" | /z/
 +
| align="center" | ''z''
 +
|-
 +
| align="center" |
 +
| align="center" | ''jay''
 +
| align="center" | /ʒaj/
 +
| align="center" | /ʒ/
 +
| align="center" | ''j''
 +
|}
 +
 
 +
==Gramatyka==
 +
===Czasowniki===
 +
<hr>
 +
====Bezokoliczniki ✔====
 +
<hr>
 +
Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu '''-ev'''.
 +
*''zeuř'''ev''''' - chodzić
 +
*''euvař'''ev''''' - mówić
 +
*''yauret'''ev''''' - nazywać
 +
 
 +
====Odmiana przez osoby ✔====
 +
<hr>
 
Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na '''-ev'''.
 
Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na '''-ev'''.
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!Osoba
 +
!Liczba pojedyncza
 +
!Liczba mnoga
 +
|-
 +
! 1.
 +
| -au<br>''zeuř'''au'''''  - chodzę
 +
| -uti<br>''zeuř'''uti''''' - chodzimy
 +
|-
 +
! 2.
 +
| -ay<br>''zeuř'''ay''''' - chodzisz
 +
| -avi<br>''zeuř'''avi''''' - chodzicie
 +
|-
 +
! 3.
 +
| -an<br>''zeuř'''an''''' - chodzi
 +
| -eni<br>''zeuř'''eni''''' - chodzą
 +
|}
 +
 +
====Czasy ✔====
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka '''vir''', czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka '''xer'''.
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!Czas
 +
!Przedimek
 +
!Przykład
 +
!Znaczenie
 +
|-
 +
! Przeszły
 +
! vir
 +
| '''vir''' zeuřau
 +
----
 +
'''vir''' euvařau
 +
----
 +
'''vir''' yauretau
 +
| ''chodziłem''
 +
----
 +
''mówiłem''
 +
----
 +
''nazywałem''
 +
|-
 +
! Teraźniejszy
 +
! —
 +
| zeuřau
 +
----
 +
euvařau
 +
----
 +
yauretau
 +
| ''chodzę''
 +
----
 +
''mówię''
 +
----
 +
''nazywam''
 +
|-
 +
! Przyszły
 +
! xer
 +
| '''xer''' zeuřau
 +
----
 +
'''xer''' euvařau
 +
----
 +
'''xer''' yauretau
 +
| ''będę chodził''
 +
----
 +
''będę mówił''
 +
----
 +
''będę nazywał'' 
 +
|}
 +
 +
====Tryby ✔====
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim występują 4 tryby: tryb oznajmujący, tryb potencjalny, tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący. Tworzy się je dodając odpowiednią partykułę. Tryb oznajmujący zawiera się w rdzeniu czasownika, tryb potencjalny tworzy się poprzez dodanie partykuły '''xan''', tryb przypuszczający tworzy się poprzez dodanie partykuły '''qin''', tryb rozkazujący natomiast za pomocą partykuły '''ven'''.
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!Tryb
 +
!Partykuła
 +
!Przykład
 +
!Znaczenie
 +
|-
 +
! Oznajmujący
 +
! —
 +
| zeuřay
 +
----
 +
euvařay
 +
----
 +
yauretay
 +
| ''chodzisz''
 +
----
 +
''mówisz''
 +
----
 +
''nazywasz''
 +
|-
 +
! Potencjalny
 +
! xan
 +
| zeuřay '''xan'''
 +
----
 +
euvařay '''xan'''
 +
----
 +
yauretay '''xan'''
 +
| ''może chodzisz''
 +
----
 +
''może mówisz''
 +
----
 +
''może nazywasz''
 +
|-
 +
! Przypuszczający
 +
! qin
 +
| zeuřay '''qin'''
 +
----
 +
euvařay '''qin'''
 +
----
 +
yauretay '''qin'''
 +
| ''chodziłbyś''
 +
----
 +
''mówiłbyś''
 +
----
 +
''nazywałbyś''
 +
|-
 +
! Rozkazujący
 +
! ven
 +
| zeuřay '''ven'''
 +
----
 +
euvařay '''ven'''
 +
----
 +
yauretay '''ven'''
 +
| ''chodź (ty)''
 +
----
 +
''mów (ty)''
 +
----
 +
''nazywaj (ty)'' 
 +
|}
 +
 +
====Negacja czasowników ✔====
 +
<hr>
 +
Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły '''rev''' za czasownikiem.
 +
*zeuřau '''rev''' — nie chodzę
 +
*euvařau '''rev''' - nie mówisz
 +
*yauretau '''rev''' - nie nazywam
 +
 +
===Przymiotniki ✔===
 +
<hr>
 +
====Przymiotniki odrzeczownikowe ✔====
 +
<hr>
 +
Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to '''-e''', w przypadku wyrazów zakończonych '''-a''' dajemy sufiks '''-ve''', natomiast w przypadku wyrazów zakończonych '''-i''' dajemy sufiks '''-se'''
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
−
!   osoba 
+
! rzeczownik
−
!   sufiks 
+
! przymiotnik
−
!  zeurev - chodzić
+
|-  
−
!  euvarev - mówić
+
| vēřtir
−
!  vaylev - dawać
+
(wert)
 +
| vēřtir'''e'''
 +
(wertyński)
 
|-
 
|-
−
| align="center" | ja - '''fiŕ'''
+
| ivra
−
| align="center" | '''-au'''
+
(płomień)
−
| align="center" |  zeur'''au''' - chodzę
+
| ivra'''ve'''  
−
| align="center" |  euvar'''au''' - mówię
+
(płomienisty)
−
| align="center" |  vayl'''au''' - daję
 
 
|-
 
|-
−
| align="center" | ty - '''weŕi'''
+
| nevāri
−
| align="center" | '''-it'''
+
(robak)
−
| align="center" |  zeur'''it''' - chodzisz
+
| nevāri'''se'''
−
| align="center" |  euvar'''it''' - mówisz
+
(robacki)
−
| align="center" |  vayl'''it''' - dajesz
+
|}
 +
 
 +
====Stopniowanie przymiotników ✔====
 +
<hr>
 +
Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu '''-ate''', wyższy zaś za pomocą sufiksu '''-avre'''.
 +
<div style="width:300px; height:auto; margin:0px auto; float:left;">
 +
'''Stopień równy:'''
 +
*vēřtire — wertyński
 +
*ivrave — płomienisty
 +
*nevārise — robacki
 +
</div>
 +
 
 +
<div style="width:300px; height:auto; margin:0px auto; float:left;">
 +
'''Stopień wyższy:'''
 +
*vēřtir'''ate''' — bardziej wertyński
 +
*ivrav'''ate''' — bardziej mniejszy
 +
*nevāris'''ate''' — bardziej robacki
 +
</div>
 +
 
 +
<div style="width:300px; height:auto; margin:0px auto; float:left;">
 +
'''Stopień najwyższy:'''
 +
:vēřtir'''avre''' — najbardziej wertyński
 +
:ivrav'''avre''' — najbardziej płomienisty
 +
:nevāris'''avre''' — najbardziej robacki
 +
</div>
 +
<br clear="all" />
 +
 
 +
====Imiesłowy ✔====
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu '''-eti''', a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu '''-ari'''.
 +
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
−
| align="center" | on - '''shiŕ'''
+
! czasownik
−
| align="center" | '''-??'''
+
! imiesłów czynny
−
| align="center" |  zeur'''??''' - on chodzi
+
! imiesłów bierny
−
| align="center" |  euvar'''??''' - on mówi
+
|-  
−
| align="center" |  vayl'''??''' - on daje
+
| euvařev
 +
(mówić)
 +
| euvař'''eti'''  
 +
(mówiący)
 +
| euvař'''ari'''
 +
(mówiony)
 
|-
 
|-
−
| align="center" | ona - '''leŕa'''
+
| zeuřev
−
| align="center" | '''-??'''
+
(chodzić)
−
| align="center" |  zeur'''??''' - ona chodzi
+
| zeuř'''eti'''
−
| align="center" |  euvar'''??''' - ona mówi
+
(chodzący)
−
| align="center" |  vayl'''??''' - ona daje
+
| zeuř'''ari'''
 +
(chodzony)
 
|-
 
|-
−
| align="center" | ono - '''neŕe'''
+
| yauretev
−
| align="center" | '''-??'''
+
(nazywać)
−
| align="center" |  zeur'''??''' - ono chodzi
+
| yauret'''eti'''  
−
| align="center" |  euvar'''??''' - ono mówi
+
(nazywający)
−
| align="center" |  vayl'''??''' - ono daje
+
| yauret'''ari'''
 +
(nazywany)
 +
|}
 +
 
 +
====Negacja przymiotników ✔====
 +
<hr>
 +
Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły '''rev''' za przymiotnikiem.
 +
*vēřtire '''rev''' - nie wertyński
 +
*ivrave '''rev''' - nie płomienisty
 +
*nevārise '''rev''' - nie robacki
 +
 
 +
===Zaimki===
 +
<hr>
 +
====Zaimki osobowe ✔====
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim występuje prosty system 6 osób, 3 liczby pojedynczej oraz 3 mnogiej. Zaimki odmieniają się jak regularnie.
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
!Osoba
 +
!Liczba pojedyncza
 +
!Liczba mnoga
 
|-
 
|-
−
| align="center" | my - '''aŕay'''
+
! 1.
−
| align="center" | '''-??'''
+
| fīr<br>''ja''
−
| align="center" |  zeur'''??''' - chodzimy
+
| arey<br>''my''
−
| align="center" |  euvar'''??''' - mówimy
 
−
| align="center" |  vayl'''??''' - dajemy
 
 
|-
 
|-
−
| align="center" | wy - '''evay'''
+
! 2.
−
| align="center" | '''-??'''  
+
| werī<br>''ty''
−
| align="center" |  zeur'''??''' - chodzicie
+
| evey<br>''wy''
−
| align="center" |  euvar'''??''' - mówicie
 
−
| align="center" |  vayl'''??''' - dajecie
 
−
|-
 
−
| align="center" | oni - '''veŕay'''
 
−
| align="center" | '''-??'''
 
−
| align="center" |  zeur'''??''' - chodzą
 
−
| align="center" |  euvar'''??''' - mówią
 
−
| align="center" |  vayl'''??''' - dają
 
 
|-
 
|-
 +
! 3.
 +
| šīr<br>''on''
 +
| verey<br>''oni''
 
|}
 
|}
  
−
==Rzeczowniki==
+
===Rzeczowniki===
 +
<hr>
 +
====Liczba ✔====
 +
<hr>
 +
Język protowertyński posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, zerową, mnogą i absolutną.
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
|-
 
|-
−
! L. pojedyncza
+
! l.zerowa
−
! L. mnoga  
+
! l.pojedyncza
 +
! l.mnoga  
 +
! l.absolutna
 
|-
 
|-
−
| align="center" | xaŕeedh
+
| align="center" | xarēdh'''erį'''
−
(miecz)
+
(żaden miecz)
−
| align="center" | xaŕeedh'''ay'''  
+
| align="center" | xarēdh
 +
(miecz)  
 +
| align="center" | xarēdh'''ey'''  
 
(miecze)
 
(miecze)
 +
| align="center" | xarēdh'''eye'''
 +
(wszystkie miecze)
 +
|-
 +
| align="center" | ivr'''arę'''
 +
(żaden płomieć)
 +
| align="center" | ivra
 +
(płomień)
 +
| align="center" | ivr'''aye'''
 +
(płomienie)
 +
| align="center" | ivr'''ayi'''
 +
(wszystkie płomienie)
 +
|-
 +
| align="center" | nevār'''irą'''
 +
(żaden robak)
 +
| align="center" | nevāri
 +
(robak)
 +
| align="center" | nevār'''iyi'''
 +
(robaki)
 +
| align="center" | nevār'''iya'''
 +
(wszystkie robaki)
 +
|}
 +
====Zdrobnienie ✔====
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim zdrobnienie tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu w zależności od końcówki. W przypadku słów zakończonych spółgłoską dodajemy sufiks '''-es''', w przypadku słów zakończonych na '''-a''' dodajemy sufiks '''-sa''', a w przypadku słów zakończonych na '''-i''' dodajemy sufiks '''-si'''.
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
! colspan=4| Zdrobnienie
 +
|-
 +
! Forma
 +
podstawowa
 +
| tarīn
 +
''jeż''
 +
| ivra
 +
''płomień''
 +
| nevāri
 +
''robak''
 +
|-
 +
! Forma
 +
zdrobniona
 +
| tarīn'''es'''
 +
''jeżyk''
 +
| ivra'''sa'''
 +
''płomyczek''
 +
| nevāri'''si'''
 +
''robaczek''
 +
|}
 +
 +
====Forma pejoratywna ✔====
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim formę pejoratywną tworzy się poprzez dodanie prefiksu '''qev''''.
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
! colspan=4| Forma pejoratywna
 +
|-
 +
! Forma
 +
podstawowa
 +
| xāšar
 +
''poganin''
 +
| nēla
 +
''kraina''
 +
| nevāri
 +
''robak''
 +
|-
 +
! Forma
 +
pejoratywna
 +
| '''qev''''xāšar
 +
''p*ganin''
 +
| '''qev''''nēla
 +
''kr*ina''
 +
| '''qev''''nevāri
 +
''r*bak''
 
|}
 
|}
−
==Przypadki==
 
−
ke:rtir xe:m torɣad
 
  
−
=Słowniczek=
+
====Honoryfikacja ✔====
−
#'''fiŕ''' /fiɾ/ - ja
+
<hr>
−
#'''weŕi''' /wɛɾi/- ty
+
W języku protowertyńskim honoryfikację tworzy się poprzez dodanie prefiksu '''var''''.
−
#'''shiŕ''' /ʃiɾ/ - on
+
{| class="wikitable" style="text-align:center"
−
#'''leŕa''' /lɛɾa/ - ona
+
! colspan=4| Honoryfikacja
−
#'''neŕe''' /nɛɾɛ/ - ono
+
|-
−
#'''aŕay''' /aɾaj/ - my
+
! Rzeczownik
−
#'''evay''' /ɛʋaj/ - wy
+
| mēra
−
#'''veŕay''' /ʋɛɾaj/ - oni
+
''matka''
−
#'''ĺauŕaadh''' /lʲawɾaːð/ - mowa
+
| teuvār
−
#'''veryaadh''' /ʋɛrʲaːð/ - naprzód
+
''ojciec''
−
#'''yauneevaŕ''' /jawnɛːʋaɾ/ - terytorium
+
| tarīn
−
#'''xaŕeedh''' /haɾɛːð/ - miecz
+
''jeż''
−
#'''vaylev''' /ʋajlɛʋ/ - dawać
+
|-
−
#'''euvarev''' /ɛwʋarɛʋ/ - mówić
+
! Honoryfikacja
−
#'''zeurev''' /zɛwrɛʋ/ - chodzić
+
| '''var''''mēra
−
#'''nevaaŕi''' /nɛʋaːɾi/ - robak/larwa
+
''Matka''
 +
| '''var''''teuvār
 +
''Ojciec''
 +
| '''var''''tarīn
 +
''Jeż''
 +
|}
 +
 
 +
===Przypadki ✔===
 +
<hr>
 +
W języku protowertyńskim występuje 8 przypadków.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
!
 +
! Przypadek
 +
! Pytanie
 +
|-
 +
| I.
 +
| Nominativus
 +
| Kto?, Co?
 +
|-
 +
| II.
 +
| Genetivus
 +
| Kogo?, Czego?
 +
|-
 +
| III.
 +
| Dativus
 +
| Komu?, Czemu?
 +
|-
 +
| IV.
 +
| Accusativus
 +
| Kogo?, Co?
 +
|-
 +
| V.
 +
| Comitativus
 +
| Z kimś, Z czymś.
 +
|-
 +
| VI.
 +
| Ablativus
 +
| Skąd?, Od kogo?, Od czego?
 +
|-
 +
| VII.
 +
| Allativus
 +
| Dokąd?, Do kogo?, Do czego?
 +
|-
 +
| VIII.
 +
| Vocativus
 +
| [Wołacz]
 +
|}
 +
====Odmiana rzeczowników ✔====
 +
<hr>
 +
Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
!
 +
! l.zerowa
 +
! l.pojedyńcza
 +
! l.mnoga
 +
! l.absolutna
 +
|-
 +
| I.
 +
| -erį / -arę / -irą
 +
| -ø / -a / -i
 +
| -ey / -aye / -iyi
 +
| -eye / -ayi / -iya
 +
|-
 +
| II.
 +
| -erv / -arv / -irv
 +
| -esi / -ase / -isa
 +
| -eyu / -ayu / -iyu
 +
| -esir / -aser / -isar
 +
|-
 +
| III.
 +
| -erex / -arix / -irax
 +
| -evi / -ave / -iva
 +
| -eviy / -avey / -ivay
 +
| -eres / -aris / -iras
 +
|-
 +
| IV.
 +
| -erin / -aren / -iran
 +
| -eri / -are / -ira
 +
| -evir / -aver / -ivar
 +
| -etiv / -atev / -itav
 +
|-
 +
| V.
 +
| -esex / -asix / -isax
 +
| -ene / -ani / -ina
 +
| -etis / -ates / -itas
 +
| -esiv / -asev / -isav
 +
|-
 +
| VI.
 +
| -evin / -aven / -ivun
 +
| -eur / -aur / -ivr
 +
| -euni / -auna / -ivna
 +
| -eviv / -avev / -ivav
 +
|-
 +
| VII.
 +
| -enis / -anus / -inas
 +
| -eut / -aut / -ivt
 +
| -enev / -aniv / -inav
 +
| -eney / -aniy / -inay
 +
|-
 +
| VIII.
 +
| -evus / -avis / -ivas
 +
| -eru / -aru / -iru
 +
| -esuy / -asay / -isey
 +
| -evų / -avą / -ivę
 +
|}
  
−
=Rozwój fonetyki=
+
====Odmiana przymiotników====
−
*'''JĘZYK PRAPOŁUDNIOWOWERTYŃSKI'''
+
<hr>
−
*'''JĘZYK PRAPÓŁNOCNOWOWERTYŃSKI'''
+
[[Kategoria:Conlangi]]
−
*'''JĘZYK PRAWSCHODNIOWOWERTYŃSKI'''
 

Aktualna wersja na dzień 18:10, 31 sty 2021

Język protowertyński
Vēřtire laurādh
Sposoby zapisu: pierwotnie: brak
aktualnie: pismo wertyńskie
na ziemi: alfabet łaciński
Typologia: aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
Faktycznie
Utworzenie: F1req w 2020
Najnowsza wersja: 1
W Kyon
Używany w : ???
Klasyfikacja: Języki wertyńskie
Przykład
???
???
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język protowertyński (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎaʊ̯ɾaːð]), we współczesnym wertyńskim znany jako (...) — język autorstwa F1rqa stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie Kyonu posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej Wertynii. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie języków wertyńskich, wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.

Fonologia ✔

Samogłoski ✔

W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski krótkie, 4 długie oraz 4 nosowe.

Przednie Centralne Tylne
Krótkie Długie Nosowe Krótkie Długie Nosowe Krótkie Długie Nosowe
Przymknięte i (i) iː (ī) ĩ (į)
Prawie przymknięte ʊ (u) ʊː (ū) ʊ̃ (ų)
Półotwarte ɛ (e) ɛː (ē) ɛ̃ (ę)
Otwarte a (a) aː (ā) ã (ą)

Dyftongi ✔

W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:

  • au - [aʊ̯] jak w laurādh [ʎaʊ̯ɾaːð] (język)
  • eu - [ɛʊ̯] jak w euvařev [ɛʊ̯ʋarɛʋ] (mówić)
  • ua - [ʊa̯] jak w [...]
  • ay - [ai̯] jak w [...]
  • ey - [ɛi̯] jak w [...]
  • uy - [ʊi̯] jak w [...]
  • ae - [aɛ̯] jak w [...]
  • ea - [ɛa̯] jak w [...]
  • ue - [ʊɛ̯] jak w [...]

Spółgłoski ✔

W języku protowertyńskim występuje 24 spółgłosek.

Wargowe Zębowe Dziąsłowe Podnieb. Welarne Krtaniowe
Nosowe m n ŋ
Zwarte bezdźwięczne p t k
dźwięczne b d ɡ
Szczelinowe bezdźwięczne f θ s • ʃ h
dźwięczne ð z • ʒ
Drżące r
Uderzeniowe ɾ
Aproksymanty ʋ l j • ʎ w

Akcent ✔

W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.

Struktura sylaby ✔

W języku protowertyńskim maksymalna dopuszczalna sylaba to (C)(C)V(C)(C), gdzie V oznacza samogłoskę lub dyftong, a C spółgłoskę.

Sposoby zapisu

Język protowertyński w swojej pierwotnej formie nie posiadał sposobów zapisu, dopiero w późniejszych wiekach powstał zapis w alfabecie wertyńskim stworzony przez kapłanów. Na potrzeby realnego świata protowertyński posiada również zapis w alfabecie łacińskim.

Transkrypcja łacińska ✔

W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 3 dwuznaków.

a ā ą b d dh e ē ę
[a] [aː] [ã] [b] [d] [ð] [ɛ] [ɛː] [ɛ̃]
f g x i ī į y q l
[f] [ɡ] [h] [i] [iː] [ĩ] [j] [k] [ʎ]
ll m n ň p r ř s š
[l] [m] [n] [ŋ] [p] [ɾ] [r] [s] [ʃ]
t th u ū ų v w z ž
[t] [θ] [ʊ] [ʊː] [ʊ̃] [ʋ] [w] [z] [ʒ]

Pismo wertyńskie

Litera Nazwa Wymowa Transkrypcja
Zapis Wymowa
a /a/ /a/ a
aay /aːj/ /a:/ aa
ą /ã/ /ã/ ą
bay /baj/ /b/ b
day /daj/ /d/ d
dsay /d͡zaj/ /d͡z/ ds
djay /d͡ʒaj/ /d͡ʒ/ dj
dhay /ðaj/ /ð/ dh
e /ɛ/ /ɛ/ e
eey /ɛːj/ /ɛː/ ee
ę /ɛ̃/ /ɛ̃/ ę
fay /faj/ /f/ f
gay /gaj/ /g/ g
xay /haj/ /h/ x
i /i/ /i/ i
iiy /iːj/ /iː/ ii
į /ĩ/ /ĩ/ į
yay /jaj/ /j/ y
qay /kaj/ /k/ q
lay /laj/ /l/ l
ĺay /ʎaj/ /ʎ/ ĺ
may /ɱaj/ /ɱ/ m
nay /naj/ /n/ n
ngay /ŋaj/ /ŋ/ ng
pay /paj/ /p/ p
ray /raj/ /r/ r
ŕay /ɾaj/ /ɾ/ ŕ
say /saj/ /s/ s
shay /ʃaj/ /ʃ/ sh
tay /taj/ /t/ t
tsay /t͡saj/ /t͡s/ ts
tzay /t͡ʃaj/ /t͡ʃ/ tz
thay /θaj/ /θ/ th
u /ʊ/ /ʊ/ u
uuy /ʊːj/ /ʊ:/ uu
ų /ʊ̃/ /ʊ̃/ ų
vay /ʋaj/ /ʋ/ v
way /waj/ /w/ w
zay /zaj/ /z/ z
jay /ʒaj/ /ʒ/ j

Gramatyka

Czasowniki

Bezokoliczniki ✔

Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu -ev.

  • zeuřev - chodzić
  • euvařev - mówić
  • yauretev - nazywać

Odmiana przez osoby ✔

Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na -ev.

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. -au
zeuřau - chodzę 		-uti
zeuřuti - chodzimy
2. -ay
zeuřay - chodzisz 		-avi
zeuřavi - chodzicie
3. -an
zeuřan - chodzi 		-eni
zeuřeni - chodzą

Czasy ✔

W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka vir, czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka xer.

Czas Przedimek Przykład Znaczenie
Przeszły vir vir zeuřau

vir euvařau

vir yauretau

chodziłem

mówiłem

nazywałem

Teraźniejszy — zeuřau

euvařau

yauretau

chodzę

mówię

nazywam

Przyszły xer xer zeuřau

xer euvařau

xer yauretau

będę chodził

będę mówił

będę nazywał

Tryby ✔

W języku protowertyńskim występują 4 tryby: tryb oznajmujący, tryb potencjalny, tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący. Tworzy się je dodając odpowiednią partykułę. Tryb oznajmujący zawiera się w rdzeniu czasownika, tryb potencjalny tworzy się poprzez dodanie partykuły xan, tryb przypuszczający tworzy się poprzez dodanie partykuły qin, tryb rozkazujący natomiast za pomocą partykuły ven.

Tryb Partykuła Przykład Znaczenie
Oznajmujący — zeuřay

euvařay

yauretay

chodzisz

mówisz

nazywasz

Potencjalny xan zeuřay xan

euvařay xan

yauretay xan

może chodzisz

może mówisz

może nazywasz

Przypuszczający qin zeuřay qin

euvařay qin

yauretay qin

chodziłbyś

mówiłbyś

nazywałbyś

Rozkazujący ven zeuřay ven

euvařay ven

yauretay ven

chodź (ty)

mów (ty)

nazywaj (ty)

Negacja czasowników ✔

Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za czasownikiem.

  • zeuřau rev — nie chodzę
  • euvařau rev - nie mówisz
  • yauretau rev - nie nazywam

Przymiotniki ✔

Przymiotniki odrzeczownikowe ✔

Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to -e, w przypadku wyrazów zakończonych -a dajemy sufiks -ve, natomiast w przypadku wyrazów zakończonych -i dajemy sufiks -se

rzeczownik przymiotnik
vēřtir

(wert)

vēřtire

(wertyński)

ivra

(płomień)

ivrave

(płomienisty)

nevāri

(robak)

nevārise

(robacki)

Stopniowanie przymiotników ✔

Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu -ate, wyższy zaś za pomocą sufiksu -avre.

Stopień równy:

  • vēřtire — wertyński
  • ivrave — płomienisty
  • nevārise — robacki

Stopień wyższy:

  • vēřtirate — bardziej wertyński
  • ivravate — bardziej mniejszy
  • nevārisate — bardziej robacki

Stopień najwyższy:

vēřtiravre — najbardziej wertyński
ivravavre — najbardziej płomienisty
nevārisavre — najbardziej robacki


Imiesłowy ✔

W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu -eti, a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu -ari.

czasownik imiesłów czynny imiesłów bierny
euvařev

(mówić)

euvařeti

(mówiący)

euvařari

(mówiony)

zeuřev

(chodzić)

zeuřeti

(chodzący)

zeuřari

(chodzony)

yauretev

(nazywać)

yaureteti

(nazywający)

yauretari

(nazywany)

Negacja przymiotników ✔

Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za przymiotnikiem.

  • vēřtire rev - nie wertyński
  • ivrave rev - nie płomienisty
  • nevārise rev - nie robacki

Zaimki

Zaimki osobowe ✔

W języku protowertyńskim występuje prosty system 6 osób, 3 liczby pojedynczej oraz 3 mnogiej. Zaimki odmieniają się jak regularnie.

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. fīr
ja 		arey
my
2. werī
ty 		evey
wy
3. šīr
on 		verey
oni

Rzeczowniki

Liczba ✔

Język protowertyński posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, zerową, mnogą i absolutną.

l.zerowa l.pojedyncza l.mnoga l.absolutna
xarēdherį

(żaden miecz)

xarēdh

(miecz)

xarēdhey

(miecze)

xarēdheye

(wszystkie miecze)

ivrarę

(żaden płomieć)

ivra

(płomień)

ivraye

(płomienie)

ivrayi

(wszystkie płomienie)

nevārirą

(żaden robak)

nevāri

(robak)

nevāriyi

(robaki)

nevāriya

(wszystkie robaki)

Zdrobnienie ✔

W języku protowertyńskim zdrobnienie tworzy się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu w zależności od końcówki. W przypadku słów zakończonych spółgłoską dodajemy sufiks -es, w przypadku słów zakończonych na -a dodajemy sufiks -sa, a w przypadku słów zakończonych na -i dodajemy sufiks -si.

Zdrobnienie
Forma

podstawowa

tarīn

jeż

ivra

płomień

nevāri

robak

Forma

zdrobniona

tarīnes

jeżyk

ivrasa

płomyczek

nevārisi

robaczek

Forma pejoratywna ✔

W języku protowertyńskim formę pejoratywną tworzy się poprzez dodanie prefiksu qev'.

Forma pejoratywna
Forma

podstawowa

xāšar

poganin

nēla

kraina

nevāri

robak

Forma

pejoratywna

qev'xāšar

p*ganin

qev'nēla

kr*ina

qev'nevāri

r*bak

Honoryfikacja ✔

W języku protowertyńskim honoryfikację tworzy się poprzez dodanie prefiksu var'.

Honoryfikacja
Rzeczownik mēra

matka

teuvār

ojciec

tarīn

jeż

Honoryfikacja var'mēra

Matka

var'teuvār

Ojciec

var'tarīn

Jeż

Przypadki ✔

W języku protowertyńskim występuje 8 przypadków.

Przypadek Pytanie
I. Nominativus Kto?, Co?
II. Genetivus Kogo?, Czego?
III. Dativus Komu?, Czemu?
IV. Accusativus Kogo?, Co?
V. Comitativus Z kimś, Z czymś.
VI. Ablativus Skąd?, Od kogo?, Od czego?
VII. Allativus Dokąd?, Do kogo?, Do czego?
VIII. Vocativus [Wołacz]

Odmiana rzeczowników ✔

Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.

l.zerowa l.pojedyńcza l.mnoga l.absolutna
I. -erį / -arę / -irą -ø / -a / -i -ey / -aye / -iyi -eye / -ayi / -iya
II. -erv / -arv / -irv -esi / -ase / -isa -eyu / -ayu / -iyu -esir / -aser / -isar
III. -erex / -arix / -irax -evi / -ave / -iva -eviy / -avey / -ivay -eres / -aris / -iras
IV. -erin / -aren / -iran -eri / -are / -ira -evir / -aver / -ivar -etiv / -atev / -itav
V. -esex / -asix / -isax -ene / -ani / -ina -etis / -ates / -itas -esiv / -asev / -isav
VI. -evin / -aven / -ivun -eur / -aur / -ivr -euni / -auna / -ivna -eviv / -avev / -ivav
VII. -enis / -anus / -inas -eut / -aut / -ivt -enev / -aniv / -inav -eney / -aniy / -inay
VIII. -evus / -avis / -ivas -eru / -aru / -iru -esuy / -asay / -isey -evų / -avą / -ivę

Odmiana przymiotników

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_protowertyński&oldid=42070”