Język protowertyński

Język protowertyński Vēřtire laurādh
Sposoby zapisu:	pierwotnie: brak aktualnie: pismo wertyńskie na ziemi: alfabet łaciński
Typologia:	aglutynacyjno-fleksyjny, VSO
Faktycznie
Utworzenie:	F1req w 2020
Najnowsza wersja:	1
W Kyon
Używany w :	???
Klasyfikacja:	Języki wertyńskie
Przykład
??? ???
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język protowertyński (Vēřtire laurādh [ˈʋɛːrtiɾɛ ˈʎawɾaːð]), we współczesnym wertyńskim znany jako (...) — język autorstwa F1rqa stworzony w 2020 roku jako jego pierwszy konlang. Język pierwotnie nosił nazwę "język wertyński", po lekkich przeróbkach został przemianowany na "język protowertyński". W świecie Kyonu posługiwali się nim pierwsi wertowie którzy przybyli na tereny dzisiejszej Wertynii. Jest to prajęzyk który dał początek rodzinie języków wertyńskich, wyłoniły się z niego 3 dialekty, północny, południowy oraz wschodni, z których to wyłoniły się obecne języki.

Fonologia

Samogłoski ✔

---

W języku protowertyńskim występują 4 samogłoski, plus ich długie oraz nosowe odpowiedniki.

	Przednie	Tylne
Przymknięte	i • iː • ĩ
Prawie przymknięte		ʊ • ʊː • ʊ̃
Półotwarte	ɛ • ɛː • ɛ̃
Otwarte	a • aː • ã

Dyftongi

---

W języku protowertyńskim występuje 9 dyftongów:

• au - [aw] jak w laurādh [ʎawɾaːð] (język)
• eu - [ɛw] jak w euvařev [ɛwʋarɛʋ] (mówić)
• ay - [aj] jak w [...]
• ey - [ɛj] jak w [...]
• ae - [aɛ] jak w [...]
• ea - [ɛa] jak w [...]
• uy - [ʊj] jak w [...]
• ua - [ʊa] jak w [...]
• ue - [ʊɛ] jak w [...]

Spółgłoski ✔

---

W języku protowertyńskim występuje 28 spółgłosek.

		Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Podnieb.	Welarne	Krtaniowe
Nosowe		ɱ		n		ŋ
Zwarte	bezdźwięczne	p	t			k
	dźwięczne	b	d			ɡ
Afrykaty	bezdźwięczne			t͡s • t͡ʃ
	dźwięczne			d͡z • d͡ʒ
Szczelinowe	bezdźwięczne	f	θ	s • ʃ			h
	dźwięczne		ð	z • ʒ
Drżące			r
Uderzeniowe			ɾ
Aproksymanty		ʋ	l		j • ʎ	w

Akcent i struktura sylaby

---

W języku protowertyńskim akcent zawsze pada na pierwszą sylabę.

Sposoby zapisu

Język protowertyński w swojej pierwotnej formie nie posiadał sposobów zapisu, dopiero w późniejszych wiekach powstał zapis w alfabecie wertyńskim stworzony przez kapłanów. Na potrzeby realnego świata protowertyński posiada również zapis w alfabecie łacińskim.

Transkrypcja łacińska ✔

---

W zapisie łacińskim języka protowertyńskiego występuje 31 liter oraz 9 dwuznaków.

a	ā	ą	b	d	ds	dž	dh	e	ē
[a]	[aː]	[ã]	[b]	[d]	[d͡z]	[d͡ʒ]	[ð]	[ɛ]	[ɛː]
ę	f	g	x	i	ī	į	y	q	l
[ɛ̃]	[f]	[ɡ]	[h]	[i]	[iː]	[ĩ]	[j]	[k]	[ʎ]
ll	m	n	ň	p	r	ř	s	š	t
[l]	[ɱ]	[n]	[ŋ]	[p]	[ɾ]	[r]	[s]	[ʃ]	[t]
ts	tž	th	u	ū	ų	v	w	z	ž
[t͡s]	[t͡ʃ]	[θ]	[ʊ]	[ʊː]	[ʊ̃]	[ʋ]	[w]	[z]	[ʒ]

Pismo wertyńskie

---

Litera	Nazwa		Wymowa	Transkrypcja
	Zapis	Wymowa
	a	/a/	/a/	a
	aay	/aːj/	/a:/	aa
	ą	/ã/	/ã/	ą
	bay	/baj/	/b/	b
	day	/daj/	/d/	d
	dsay	/d͡zaj/	/d͡z/	ds
	djay	/d͡ʒaj/	/d͡ʒ/	dj
	dhay	/ðaj/	/ð/	dh
	e	/ɛ/	/ɛ/	e
	eey	/ɛːj/	/ɛː/	ee
	ę	/ɛ̃/	/ɛ̃/	ę
	fay	/faj/	/f/	f
	gay	/gaj/	/g/	g
	xay	/haj/	/h/	x
	i	/i/	/i/	i
	iiy	/iːj/	/iː/	ii
	į	/ĩ/	/ĩ/	į
	yay	/jaj/	/j/	y
	qay	/kaj/	/k/	q
	lay	/laj/	/l/	l
	ĺay	/ʎaj/	/ʎ/	ĺ
	may	/ɱaj/	/ɱ/	m
	nay	/naj/	/n/	n
	ngay	/ŋaj/	/ŋ/	ng
	pay	/paj/	/p/	p
	ray	/raj/	/r/	r
	ŕay	/ɾaj/	/ɾ/	ŕ
	say	/saj/	/s/	s
	shay	/ʃaj/	/ʃ/	sh
	tay	/taj/	/t/	t
	tsay	/t͡saj/	/t͡s/	ts
	tzay	/t͡ʃaj/	/t͡ʃ/	tz
	thay	/θaj/	/θ/	th
	u	/ʊ/	/ʊ/	u
	uuy	/ʊːj/	/ʊ:/	uu
	ų	/ʊ̃/	/ʊ̃/	ų
	vay	/ʋaj/	/ʋ/	v
	way	/waj/	/w/	w
	zay	/zaj/	/z/	z
	jay	/ʒaj/	/ʒ/	j

Gramatyka

Czasowniki

---

Bezokoliczniki ✔

---

Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu -ev.

• zeuřev - chodzić
• euvařev - mówić
• yauretev - nazywać

Odmiana przez osoby ✔

---

Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na -ev.

Osoba	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
1.	-au zeuřau - chodzę	-uti zeuřuti - chodzimy
2.	-ay zeuřay - chodzisz	-avi zeuřavi - chodzicie
3.	-an zeuřan - chodzi	-eni zeuřeni - chodzą

Czasy ✔

---

W języku protowertyńskim występują trzy czasy: przeszły, teraźniejszy oraz przyszły. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego przedimka. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez dodanie przedimka vir, czas przyszły natomiast poprzez dodanie przedimka xer.

Czas	Przedimek	Przykład	Znaczenie
Przeszły	vir	vir zeuřau vir euvařau vir yauretau	chodziłem mówiłem nazywałem
Teraźniejszy	—	zeuřau euvařau yauretau	chodzę mówię nazywam
Przyszły	xer	xer zeuřau xer euvařau xer yauretau	będę chodził będę mówił będę nazywał

Tryby ✔

---

W języku protowertyńskim występują 4 tryby: tryb oznajmujący, tryb potencjalny, tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący. Tworzy się je dodając odpowiednią partykułę. Tryb oznajmujący zawiera się w rdzeniu czasownika, tryb potencjalny tworzy się poprzez dodanie partykuły xan, tryb przypuszczający tworzy się poprzez dodanie partykuły qin, tryb rozkazujący natomiast za pomocą partykuły ven.

Tryb	Partykuła	Przykład	Znaczenie
Oznajmujący	—	zeuřay euvařay yauretay	chodzisz mówisz nazywasz
Potencjalny	xan	zeuřay xan euvařay xan yauretay xan	może chodzisz może mówisz może nazywasz
Przypuszczający	qin	zeuřay qin euvařay qin yauretay qin	chodziłbyś mówiłbyś nazywałbyś
Rozkazujący	ven	zeuřay ven euvařay ven yauretay ven	chodź (ty) mów (ty) nazywaj (ty)

Negacja czasowników ✔

---

Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za czasownikiem.

• zeuřau rev — nie chodzę
• euvařau rev - nie mówisz
• yauretau rev - nie nazywam

Przymiotniki ✔

---

Przymiotniki odrzeczownikowe ✔

---

Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu, zazwyczaj jest to -e, w przypadku wyrazów zakończonych -a dajemy sufiks -ve, natomiast w przypadku wyrazów zakończonych -i dajemy sufiks -se

rzeczownik	przymiotnik
vēřtir (wert)	vēřtire (wertyński)
ivra (płomień)	ivrave (płomienisty)
nevāri (robak)	nevārise (robacki)

Stopniowanie przymiotników ✔

---

Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu -ate, wyższy zaś za pomocą sufiksu -avre.

Stopień równy:

• vēřtire — wertyński
• ivrave — płomienisty
• nevārise — robacki

Stopień wyższy:

• vēřtirate — bardziej wertyński
• ivravate — bardziej mniejszy
• nevārisate — bardziej robacki

Stopień najwyższy:

vēřtiravre — najbardziej wertyński

ivravavre — najbardziej płomienisty

nevārisavre — najbardziej robacki

Imiesłowy ✔

---

W języku protowertyńskim imiesłowy czynne tworzy się poprzez dodanie sufiksu -eti, a imiesłów bierny poprzez dodanie sufiksu -ari.

czasownik	imiesłów czynny	imiesłów bierny
euvařev (mówić)	euvařeti (mówiący)	euvařari (mówiony)
zeuřev (chodzić)	zeuřeti (chodzący)	zeuřari (chodzony)
yauretev (nazywać)	yaureteti (nazywający)	yauretari (nazywany)

Negacja przymiotników ✔

---

Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły rev za przymiotnikiem.

• vēřtire rev - nie wertyński
• ivrave rev - nie płomienisty
• nevārise rev - nie robacki

Zaimki

---

Zaimki rzeczowe ?

---

Przypadek	Liczba pojedyncza					Liczba mnoga/absolutna
	1. os.	2. os.	3. os.			1. os.	2. os.	3. os.
			m	f	n
Nominativus	fīr (ja)	werī (ty)	šīr (on)	llēra (ona)	nerī (ono)	arey (my)	evey (wy)	verey (oni)
Genetivus	fīresi (mnie)	werīsa (ciebie)	šīresi (jego/go)	llērase (jej/niej)	nerīsa (jego/go/niego)	areyesi (nas)	eveyesi (was)	vereyesi (ich/nich)
Dativus	fīrevi (mnie/mi)	werīva (tobie/ci)	šīrevi (jemu/mu/niemu)	llērave (jej/niej)	nerīva (jemu/mu/niemu)	areyevi (nam)	eveyevi (wam)	vereyevi (im/nim)
Accusativus	fīreri (mnie/mię)	werīra (ciebie/cię)	šīreri (jego/go/niego)	llērare (ją/nią)	nerīra (je/nie)	areyeri (nas)	eveyeri (was)	vereyeri (ich/nich)
Comitativus	fīrene (ze mną)	werīna (z tobą)	šīrene (z nim)	llērani (z nią)	nerīna (z nim)	areyene (z nami)	eveyene (z wami)	vereyene (z nimi)
Ablativus	fīreur (ode mnie)	werīvr (od ciebie)	šīreur (od niego)	llēraur (od niej)	nerīvr (od tego)	areyeur (od nas)	eveyeur (od was)	vereyeur (od nich)
Allativus	fīreut (do mnie)	werīvt (do ciebie)	šīreut (do niego)	llēraut (do niej)	nerīvt (do tego)	areyeut (do nas)	eveyeut (do was)	vereyeut (do nich)

Rzeczowniki

---

Liczba ✔

---

Język protowertyński posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, zerową, mnogą i absolutną.

l.zerowa	l.pojedyncza	l.mnoga	l.absolutna
xarēdherį (żaden miecz)	xarēdh (miecz)	xarēdhey (miecze)	xarēdheye (wszystkie miecze)
nevārirą (żaden robak)	nevāri (robak)	nevāriyi (robaki)	nevāriya (wszystkie robaki)

Przypadki ✔

---

W języku protowertyńskim występuje 8 przypadków.

	Przypadek	Pytanie
I.	Nominativus	Kto?, Co?
II.	Genetivus	Kogo?, Czego?
III.	Dativus	Komu?, Czemu?
IV.	Accusativus	Kogo?, Co?
V.	Comitativus	Z kimś, Z czymś.
VI.	Ablativus	Skąd?, Od kogo?, Od czego?
VII.	Allativus	Dokąd?, Do kogo?, Do czego?
VIII.	Vocativus	[Wołacz]

Odmiana rzeczowników ✔

---

Odmiana zachodzi poprzez dodanie odpowiedniego sufiksu.

	l.zerowa	l.pojedyńcza	l.mnoga	l.absolutna
I.	-erį / -arę / -irą	-ø / -a / -i	-ey / -aye / -iyi	-eye / -ayi / -iya
II.	-erv / -arv / -irv	-esi / -ase / -isa	-eyu / -ayu / -iyu	-esir / -aser / -isar
III.	-erex / -arix / -irax	-evi / -ave / -iva	-eviy / -avey / -ivay	-eres / -aris / -iras
IV.	-erin / -aren / -iran	-eri / -are / -ira	-evir / -aver / -ivar	-etiv / -atev / -itav
V.	-esex / -asix / -isax	-ene / -ani / -ina	-etis / -ates / -itas	-esiv / -asev / -isav
VI.	-evin / -aven / -ivun	-eur / -aur / -ivr	-euni / -auna / -ivna	-eviv / -avev / -ivav
VII.	-enis / -anus / -inas	-eut / -aut / -ivt	-enev / -aniv / -inav	-eney / -aniy / -inay
VIII.	-evus / -avis / -ivas	-eru / -aru / -iru	-esuy / -asay / -isey	-evų / -avą / -ivę

---