Języki gamajskie

Języki gamajskie to projekt grupowy tworzony wspólnie przez użytkowników Polskiego Forum Językowego, polegający na symulacji rozwoju całej rodziny conlangów apriori, wywodząc ją od jednego wspólnego prajęzyka - tytułowego języka protogamajskiego. Z biegiem czasu wokół rodziny języków gamajskich zaczął wyrastać oddzielny conworld, w którym języki te zostały osadzone. Świat ten jest po części luźną wariacją na temat Ziemi (choć Ziemią nie jest), zainspirowaną teoriami Ericha von Dänikena, o warunkach klimatycznych odpowiadających mniej więcej końcowi ostatniej epoki lodowcowej, oraz z możliwym lecz ograniczonym występowaniem magii.

Projekt jest dowodzony przez Borlacha. Podobnie jak w wielu innych forumowych projektach grupowych, jednym z podstawowych założeń jest aprioryczność - nie można w ramach języków gamajskich, czy innych możliwych rodzin językowych występujących w conworldzie, opracowywać języków opartych na językach naturalnych. Można za to inspirować się nimi a na komputerach korzystać ze systemów zapisu znanych z rzeczywistości, z zastrzeżeniem, że dany lud ma własne pismo, a użyte systemy pisma stanowią jedynie reprezentację prawdziwych sposobów zapisu stosowanych wewnątrz conworldu.

Grupowy projekt „języków gamajskich” narodził się w 2018 roku na forumowym Discordzie, w ramach żartów na temat gammy (spółgłoski szczelinowej miękkopodniebiennej dźwięcznej [ɣ]), różnicy zdań oraz personalnej sympatii (lub jej braku) wobec tego dźwięku. Tak też padł pomysł stworzenia rodziny języków, w ramach której każdy mógłby potraktować gammę wedle własnej woli. Punktem wyjścia dla powstania rodziny stała się więc kwestia zaniku lub zachowania występującej w prajęzyku gammy.

W marcu 2020 roku w projekcie brało udział 10 osób:

• Borlach
• Deus
• Emilando
• Grzymkieł
• Kazimierz
• Runiéj
• Todsmer
• Toyatl
• Ulfurinn
• Vaylor

Klasyfikacja języków gamajskich

Języki centralne i peryferyjne

Języki gamajskie dzieli się na dwie najbardziej podstawowe grupy, tak zwaną Grupę Centralną oraz Grupę Peryferyjną.

Grupa Centralna obejmuje te języki, w których protogamajska gamma [ɣ]) przeszła w [ŋ]. Należą do niej przede wszystkim języki ngamskie oraz xxx. Ponieważ proces [ɣ] > [ŋ] zaszedł jeszcze przed ostatecznym rozdzieleniem się powyższych grup językowych, możliwym jest, że języki centralne są ze sobą bliżej spokrewnione i stanowią jedną grupę genetyczną, w przeciwieństwie do języków peryferyjnych.

Los gammy w językach peryferyjnych był natomiast różny – niektóre zachowały ją w niemal niezmienionej formie, część natomiast zastąpiła innym dźwiękiem lub zatraciła całkowicie.

Lista języków gamajskich

• Język protogamajski
  • Grupa Centralna
    • Język ngamski
      • języki ngamskie
    • Język ńanyjski
      • języki ńanyjskie
    • Język ńamski
    • Język naumowski
      • języki naumowskie
    • Język Centralnego Stepu
  • Grupa Peryferyjna
    • Język zongepajcki
      • język zongepajski klasyczny
      • język zongepajcki ludowy
        • języki zongepajskie
          • północnozongepajckie kontinuum dialektalne
            • języki wschodniozongepajckie
              • język jukch
              • język ołłuch
            • języki zachodniozongepajckie
            • języki północnozongepajckie
          • języki południowozongepajckie
    • Język prakszapszański
      • języki kszapszańskie
    • Język protohawwajski
      • języki hawwajsko-hejdarskie
    • Język prachamski
      • języki chamskie
    • Język onski
    • Język panaufański † (język izolowany)

Tabela kognatów

Porównanie kognatów u bezpośrednich potomków protogamajskiego

Rodzina

Protogamajski	Zongepajcki	Prachamski	Onski	Baukut	Prakszapszański	Protohawwajski	Naumowski	język 8	język 9	język 10	język 11	język 12	język 13
taghii /'taɣi:/ "ojciec"	sagai /'sɐɣaɪ̯/ "ojciec"		tahi /ˈtaʔi/ "ojciec"		ŧaꝃe /ˈtʰakʃe/ "ojciec"	tahe /'taɣe/	cåknë /'tsɔ̞knə/ "ojciec"
dharaħ /'ðaraħ/ "matka"	djaslax /'ðɐslɐkx/ "matka"		ħar /haɾ/ "matka"		đhaga /ˈðʰaɣa/ "matka"	varach /'βarax/	sårår /'sɔ̞rɔ̞r/ "matka"
tiiqar /'ti:qar/ "brat"	saikhaslo /'saɪ̯χɐslo/ "brat"		taiğr /ˈtajɣɚ/ "brat"		teqa /ˈteqa/ "brat"	tekar /'tekar/	ćikår /'tɕikɔ̞r/ "brat"
kaylaħ /'kaylaħ/ "siostra"	chełax /'xeɫɐkx/ "siostra"		kel /keɫ/ "siostra"		ꝁaera /ˈkʰaeɾa/ "siostra"	kełach /'kelax/	kaiłår /'käɪ̯wɔ̞r/ "siostra"
ghahan /'ɣahan/ "syn"	gahan /'ɣɐhɐn/ "syn"				ꝅaha /ˈkʃapʃaha/ "syn"	hachan /'ɣaxan/	naun /'näʊ̯n/ "syn"
iiyuzu /'i:juzu/ "córka"	aijużu /'aɪ̯juzu/ "córka"		öyuw /œjuw/ "dziecko"		eyuzu /ˈejʉzʉ/ "córka"	eyzë /'ejzə/	airo /'äɪ̯ro/ "córka"
nipuur /'nipu:r/ "wnuk, wnuczka"	ňifauslo /'ɲifaʊ̯slo/ "wnuk"		nibr /nibɚ/ "wnuk, wnuczka"		niꝑogo /ˈnɨpʰoɣo/ "wnuk"	nifor /'niɸor/	nepr /'nepr/ "wnuk"
ħahtataghii /ħahta'taɣi:/ "dziadek"	xahsasagai /'kxɐhsɐsɐɣaɪ̯/ "dziadek"		edatahi /ɛdataʔi/ "dziadek"		ħahŧaꝃe /ˈħahtʰakʃe/ "wuj, stryj"	hattatahe /'ɣat:ataɣe/	raucåcåknë /räʊ̯tsɔ̞'tsɔ̞knə/ "dziadek"
ħahtadharaħ /ħahta'ðaraħ/ "babcia"	xahsadjaslax /'kxɐhsɐðɐslɐkx/ "babcia"		edaħar /ɛdahaɾ/ "babcia"		hahđhagara /ˈhahðʰaɣaɾa/ "ciotka, stryjenka"	hattavarach /'ɣat:aβarax/	raucåzårår /räʊ̯tsɔ̞'zɔ̞rɔ̞r/ "babcia"
yuziif /'juzi:f/ "stryj"	jużaipf /'juzaɪ̯pf/ "stryj, wuj"		yuwi /juwi/ "wuj, stryj"		yuzefi /ˈjʉzefɨ/ "dziadek, ojciec ojca"	yuzef /'juzeɸ/	jar /'jær/ "kuzyn"
sitaallin /'sita:l:in/ "wuj"	cisěľin /'tʃisɛʎin/ wulgarne określenie mężczyzny		sedal /sɛdaɫ/ "daleki krewny, bądź osoba bliska niebędąca członkiem rodziny"		siŧeri /ˈsɨtʰeɾɨ/ "dziadek, ojciec matki"	sitellën /'sitellʲen/	secalen /'setsælen/ "stryj, wuj"
wiina /'wi:na/ "ciotka (siostra ojca)"	waina /'waɪ̯nɐ/ "ciocia"				eňa /ˈenʰa/ "babcia, matka ojca"	wenë /'wenə/	venå /'venɔ̞/ "kuzynka"
kahya /'kahja/ "ciotka (siostra matki)"	ołł. chaja /'xɐjɐ/ "dziewczyna"		kei /kɛj/ "ciocia"		ꝁaħa /ˈkʰaħa/ "babcia, matka matki"	kayë /'kajə/	kaujå /'käʊ̯jɔ̞/ "ciotka"

Ludzie i zawody

Protogamajski	Zongepajcki	Prachamski	Onski	Baukut	Prakszapszański	Protohawwajski	Naumowski	język 8	język 9	język 10	język 11	język 12	język 13
ghamma /'ɣam:a/ "człowiek"	gaba /'ɣɐbɐ/ "człowiek (starszy)"		hon /ˈʔɔn/ "człowiek"		ꝅama /ˈkʃapʃama/ "człowiek"		naumå /'näʊ̯mɔ̞/ "człowiek"
laughal /'lawɣal/ "mężczyzna, mąż"	łogał /'ɫoɣɐɫ/ "mąż"				laoꝅa /ˈʟaokʃapʃa/ "mężczyzna"		łauknåł /'wäʊ̯knɔ̞w/ "mężczyzna"
limmi /'lim:i/ "kobieta, żona"	ľibǩi /'ʎibçi/ "żona"				rimi /ˈɾɨmɨ/ "kobieta"		lime /'lime/ "kobieta"
hitlaa /'hitla:/ "kapłan, szaman"	jisłě /'iːsɫɛ/ "kapłan, szaman, magik, guślarz"				hitra /ˈhɨtɾa/ "król"		hessa /'hessæ/ "kapłan"
wayla /'wajla/ "kobieta, kapłanka, szmanka"	owǩeła /'oʊ̯çeɫɐ/ "kapłanka, szamanka, czarownica"				waera /ˈwaeɾa/ "kapłan"		våłå /'vɔ̞wɔ̞/ "kapłanka"
qabrii /'qabri:/ "król, wódz, bohater"	khapsolai /'χɐpsolaɪ̯/ "wódz, król"				―		chauprë /'xäʊ̯prə/ "wódz"
waliig /'wali:g/ "osoba"	wałaik /'wɐɫaɪ̯k/ "osoba"				wari /ˈwaɾɨ/ "osoba"		våĺik /'vɔ̞ʎik/ "obcokrajowiec" våłk /'vɔ̞wk/ "innowierca"
suwaridu /'suwaridu/ "myśliwy"	zuwasľitu /'tsuwɐsʎitu/ "myśliwy"				šuwagiđu /ˈʃʉwaɣɨdʰʉ/ "myśliwy"		saureto /'säʊ̯reto/ "myśliwy"
auf /'awf/ "pasterz" (dialektalnie również "przewodnik")	opf /'opf/ "pasterz"				ao /ao/ "przywódca, bohater, wódz"		auf /'äʊ̯f/ "pasterz"
kiigiiru /'ki:gi:ru/ "rolnik, osoba robiąca w polu"	chaikaislu /'xaɪ̯kaɪ̯slu/ "rolnik"				keꝃegu /ˈkekʃeɣʉ/ "rolnik"		šikëro /'ʃikəro/ "rolnik"
qadunu /'qadunu/ "jeździec, osoba doglądająca koni"	khatunu /'χɐtunu/ "hodowca"				qađuňu /ˈqadʰʉnʰʉ/ "jeździec"		chausono /'xäʊ̯sono/ "jeździec"

Części ciała

Protogamajski	Zongepajcki	Prachamski	Onski	Baukut	Prakszapszański	Protohawwajski	Naumowski	język 8	język 9	język 10	język 11	język 12	język 13
asuwan /'asuwan/ "głowa"	azuwan /'ɐtsuwɐn/ "rozum"				ašuwan /ˈašʉwan/ "głowa"
zuumak /'zu:mak/ "oko"	żaumach /'zaʊ̯mɐx/ "oko"				zom̌ak /ˈzomʰak/ "spoglądać" zom̌a /ˈzomʰa/ "oko"
nirrya /'nir:ja/ "łza"	ňija /'ɲijɐ/ "woda"				nirya /ˈnɨrja/ "woda morska"
daguum /'dagu:m/ "ucho"	takaum /'tɐkaʊ̯m/ "ucho, słuch"				đakom /ˈdʰakom/ "przysłuchiwać się" đako /ˈdʰako/ "ucho"
ħarrtaaq /'ħar:ta:q/ "krew"	xarsěkh /'kxɐɾsɛχ/ "krew"				ħarŧaka /ˈħartʰaka/ "krew"
warghat /'warɣat/ "policzek, broda, szczęka"	waslogas /'wɐsloɣɐs/ "broda"				warꝅa /ˈwarkʃapʃa/ "broda"
tayrim /'tajrim/ "noga"	šesľim /'ʃesʎim/ "noga"				ŧaegi /ˈtʰaeɣɨ/ "noga"
sukayrim /'sukajrim/ "kolano"	zuǩesľim /'tsuçesʎim/ "kolano"				suꝁaegi /ˈsukʰaeɣɨ/ "kolano"
ayn /'ajn/ "ręka, dłoń"	en /'en/ "dłoń"				ae /ˈae/ "siła"
kahin /'kahin/ "kość"	chajin /'xɐjin/ "ręka"				ꝁahi /ˈkʰahɨ/ "kość"
yuugan /'ju:gan/ "ząb"	jaukan /'jaʊ̯kɐn/ "ząb"				yoga /ˈjoɣa/ "ząb"
qiwaħ /'qiwaħ/ "serce" qiwaħ /'qiwaħ/ "wierzyć"	siwax /'siwɐkx/ "serce"				hhiwaħa /ˈʡɨwaħa/ "serce" hhiwaħ /ˈʡɨwaħ/ "mieć nadzieję"
farra, farrah /'far:a/, /'far:ah/ "wątroba" farrah /'far:ah/ "kochać"	pfarah /'pfɐɾɐh/ "miłość"				faga /ˈfaɣa/ "pieczeń, wątroba" fagah /ˈfaɣah/ "wierzyć"
ruubu /'ru:bu/ "włosy, sierść"	oslaupu /'oslaʊ̯pu/ "włosy"				loƀu /ˈlobʰʉ/ "włos"

Hodowla i rolnictwo

Protogamajski	Zongepajcki	Prachamski	Onski	Baukut	Prakszapszański	Protohawwajski	Naumowski	język 8	język 9	język 10	język 11	język 12	język 13
karrad /'kar:ad/ "zboże"	charat /'xɐɾɐt/ "zboże"
buurtiis /'bu:rti:s/ "pole"	pauslosaiz /'paʊ̯slosaɪ̯ts/ "pole"
ziim /'zi:m/ "orać"	żaiměj /'zaɪ̯mɛj/ "orać"
pahag /'pahag/ "siać"	fahakěj /'fɐhɐkɛj/ "siać"
sahmat /'sahmat/ "mielić, miażdżyc"	zahmasěj /'tsɐhmɐsɛj/ "mielić"
haluz /'haluz/ "ziarno"	hałuż /'hɐɫuz/ "ziarno"
asaal /'asa:l/ "mleko"	azěł /'ɐtsɛɫ/ "przyjemność"
yugtun /'jugtun/ "miód, miód pitny"	juksun /'juksun/ "miód"
hautlaa /'hawtla:/ "wypas"	hosłě /'hosɫɛ/ "wypas"
saman /'saman/ "jarzmo"	zaman /'tsɐmɐn/ "jarzmo"

Religia i zjawiska przyrodnicze

Protogamajski	Zongepajcki	Prachamski	Onski	Baukut	Prakszapszański	Protohawwajski	Naumowski	język 8	język 9	język 10	język 11	język 12	język 13
phannif /'θan:if/ "niebo"	zadzipf /'tsɐdzipf/ "niebo"						taunef /'täʊ̯nef/ "niebo"
zayla /'zajla/ "gwiazda"	žeła /'ʒeɫɐ/ "gwiazda"						raiłå /'räɪ̯wɔ̞/ "gwiazda"
gauda /'gawda/ "dzień"	kota /'kotɐ/ "dzień"						chauså /'xäʊ̯sɔ̞/ "dzień"
baylar /'bajlar/ "noc"	opǩełaslo /'opçeɫɐslo/ "noc"						faiłår /'fäɪ̯wɔ̞r/ "noc"
raawwiya /'ra:w:ija/ "bóg"	oslěwauǩija /'oslɛwaʊ̯çijɐ/ "bóg"						ravåvau /'rævɔ̞väʊ̯/ "bóg"
aaħura /'a:ħura/ "anioł, dobry duch"	ěxusla /'ɛkxuslɐ/ "duch"						ararå /'ærærɔ̞/ "duch"
aaħrriim /'a:ħr:i:m/ "demon, zły duch"	ěxraim /'ɛkxɾaɪ̯m/ "demon, szatan"						rairm /'räɪ̯rm/ "demon"
yinmadh /'jinmað/ "księżyc, miesiąc"	jinmadj /'iːnmɐð/ "księżyc"						jenmaut /'jenmäʊ̯t/ "księżyc"
ghaabii /'ɣa:bi:/ "słońce"	gěpai /'ɣɛpaɪ̯/ "słońce"						naipë /'näɪ̯pə/ "słońce"
aab /'a:b/ "ziemia, kraina"	ěp /'ɛp/ "kraina"						aip /'äɪ̯p/ "ziemia (w przyrodzie)"
katara /'katara/ "woda"	chasasla /'xɐsɐslɐ/ "morze"						kåcårå /'kɔ̞tsɔ̞rɔ̞/ "woda"
faatraa /'fa:tra:/ "ogień"	pfěslě /'pfɛslɛ/ "ogień"						facra /'fætsræ/ "ogień"
dhurqagh /'ðurqaɣ/ "wiatr"	djuslokhag /'ðusloχɐɣ/ "wiatr"						şürchank /'ʂyrxåŋk/ "wiatr"
qurran /'qur:an/ "burza"	khuran /'χuɾɐn/ "załamanie pogody"						chairån /'xäɪ̯rɔ̞n/ "burza"

Zaimki osobowe

Protogamajski	Zongepajcki	Prachamski	Onski	Baukut	Prakszapszański	Protohawwajski	Naumowski	język 8	język 9	język 10	język 11	język 12	język 13
ghau /'ɣaw/ "ja"	go /'ɣo/ "ja"						nau /'näʊ̯/ "ja"
lii /'liː/ "ty"	łai /'ɫɐɪ̯/ "ty"						ĺi /'ʎiː/ "ty"
dhilii /'ðiliː/ "Ty (grzecznościowe)"	–						şeĺi /ʂe'ʎiː/ "Ty (grzecznościowe)"
pay /'paj/ "on"	pe /'pe/ "on"						pai /'päɪ̯/ "on"
dhipay /'ðipaj/ "On (grzecznościowe)"	–						şepai /ʂe'päɪ̯/ "on"
zifayya /'zifajːa/ "my (du.)"	žipfajěja /'ʒipfɐjɛjɐ/ "my (du.)"						refajai /'refæjäɪ̯/ "My (używane przy swojej miłości)"
uuruyya /'uːrujːa/ "wy (du.)"	ujěja /'ujɛjɐ/ "wy (du.)"						–
zifa /'zifa/ "my"	žipfa /'ʒipfɐ/ "my"						refå /'refɔ̞/ "my"
uur /'uːr/ "wy"	auslo /'aʊ̯slo/ "wy"						ür /'yr/ "wy"
dhinuur /'ðinuːr/ "Wy (grzecznościowe)"	–						şür /'ʂyr/ "Wy (grzecznościowe)"
qa /'qa/ "oni"	kha, khado /'χɐ/, /'χɐdo/ "oni", "oni (du.)"						chå /'xɔ̞/ "oni"
dhiqa /'ðiqa/ "Oni (grzecznościowe)"	–						şechå /ʂe'xɔ̞/ "Oni (grzecznościowe)"

Liczebniki

Protogamajski	Zongepajcki	Prachamski	Onski	Baukut	Prakszapszański	Protohawwajski	Naumowski	język 8	język 9	język 10	język 11	język 12	język 13
hazru /'hazru/ "jeden, pewien"	hażsolu /'hɐzsolu/ "jeden"	arru /'arːʊ/ "jeden"	ur /'uɾ/ "jeden"		hae /hae/ "jeden"		hauro /'häʊ̯ro/ "jeden" (także jako przedimek)
pharu /'θaru/ "dwa"	zaslu /'tsɐslu/ "dwa"	łharu /'ɬʰarʊ/ "dwa"	ħor /'hɔɾ/ "dwa"		tha /θa/ "dwa, ręka"		tåro /'tɔ̞ro/ "dwa"
dhinnu /'ðin:u/ "trzy"	džidu /'dʒidu/ "trzy"	łīnu /'ɬiːnʊ/ "trzy"	ħün /'hyn/ "trzy"		dhi /ðɨ/ "trzy"		şuno /'ʂuno/ "trzy"
aasau /'a:saw/ "cztery"	ězo /'ɛtso/ "cztery"	ozho /'ɔzʱɔ/ "cztery"	az /'as/ "cztery"		ose /ˈose/ "cztery"		azau /'azäʊ̯/ "cztery"
kargha /kar'ɣa/ "pięć"	chasloga /'xɐsloɣɐ/ "pięć"	khalqa /kʰalˈɣa/ "pięć"	kahr /kăɾ/ "pięć"		kigu /ˈkɨɣʉ/ "pięć, dłoń"		kårnå /'kɔ̞rnɔ̞/ "pięć"
niirra /ni:'r:a/ "sześć"	naira /'naɪ̯ɾɐ/ "sześć"	nēyra /neːɪˈra/ "sześć"	ner /'nɛɾ/ "sześć"		ne /ne/ "sześć"		ńirå /'ɲirɔ̞/ "sześć"
saugh /'sawɣ/ "siedem"	zog /'tsoɣ/ "siedem"	shok /sʰɔk̚/ "siedem"	sow /'sɔw/ "siedem"		sao /sao/ "siedem"		saunk /'säʊ̯ŋk/ "siedem"
wayr /'wajr/ "osiem"	weslo /'weslo/ "osiem"	wel /'wɛl/ "osiem"	wer /'wɛɾ/ "osiem"		wae /wae/ "osiem"		vår /'vɔ̞r/ "osiem"
baalla /'ba:l:a/ "dziewięć"	pěla /'pɛlɐ/ "dziewięć"	pōla /'pɔla/ "dziewięć"	ball /'baʎ/ "dziewięć"		ƀer /bʰeɾ/ "dziewięć"		falå /'fælɔ̞/ "dziewięć"
abaagh /'aba:ɣ/ "dziesięć"	apěg /'ɐpɛɣ/ "dziesięć"	abok /'abɔk̚/ "dziesięć"	av /'af/ "dziesięć"		aƀe /ˈabʰe/ "dziesięć, palec"		aupank /'äʊ̯pæŋk/ "dziesięć"
pharwi /'θarwi/ "dwadzieścia"	zaslouǩi /'tsɐsloʊ̯çi/ "dwadzieścia"	łharwi /'ɬʰarwɪ/ "dwadzieścia"			tagu /ˈθaɣʉ/ "dwadzieścia"		tårve /'tɔ̞rve/ "dwadzieścia"
karghawwa /kar.ɣa'w:a/ "pięćdziesiąt"	chaslogawawa /'xɐsloɣɐwɐwɐ/ "pięćdziesiąt"	khalqwa /kʰalˈɣwa/ "pięćdziesiąt"			kigao /ˈkɨɣao/ "pięćdziesiąt"		kårnåvåvå /kɔ̞rnɔ̞vɔ̞vɔ̞/ "pięćdziesiąt"
saughiw /'sawɣiw/ "siedemdziesiąt"	zożiu /'tsoziʊ̯/ "siedemdziesiąt"	shoqiw /'sʰɔɣɪʊ/ "siedemdziesiąt"			saogu /ˈsaoɣʉ/ "siedemdziesiąt"		sauknev /'säʊ̯knev/ "siedemdziesiąt"
phaafyar /'θa:fjar/ "sto"	zěpfǩojaslo /'tsɛpfçojɐslo/ "sto"	łhovyal /'ɬɔvjal/ "sto"			fef /fef/ "sto"		taśår /'tæɕɔ̞r/ "sto"
ħahtaphaafyar /ħahta'θa:fjar/ "tysiąc"	djancho /'ðɐnxo/ "tysiąc" (zapożyczenie z j. substratowego)	odhovyal /ɔ'dʱɔvjal/ "tysiąc" (nieregularne skrócenie)			hahfef /ˈhahfef/ "tysiąc"