Język śląski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 12 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
{{język
+
'''Język śląski''' (śl. ''lo slengés'' [lo slẽˈʒes], ''la liba slengés'' [la ˈliba slẽˈʒes] — język północnoromański używany na Śląsku.
−
| kolor = #0000cc
+
==Fonologia==
−
| nazwa = <span style="color:white">Sunh</span>
+
===Spółgłoski===
−
| nazwa własna =
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
| twórca = Spiritus
+
|-
−
| rok = 2014
+
!
−
| państwa = Śląsk, Polska, Czechy, Niemcy, USA, Francja
+
!<small>Wargowe</small>
−
| mówiący = 7 000 000
+
!<small>Dziąsłowe</small>
−
| alfabet = łaciński
+
!<small>Zadziąsłowe</small>
−
| typologia = SVO, w pytaniach VSO
+
!<small>Miękkopodniebienne</small>
−
| klasyfikacja =  Języki indoeuropejskie
+
!<small>Krtaniowe</small>
−
* Języki italskie
+
|-
−
** Języki romańskie
+
!<small>Nosowe</small>
−
*** Języki północnoromańskie
+
|m
−
**** '''Język śląski'''
+
|n
−
| kraje = Śląsk
+
|ɲ
−
| pomocniczy = Czechy, Niemcy
+
|
−
| regulowany = ALS
+
|
−
| conlanger3 = nat.sls.spr
+
|-
−
| tekst jaki = {{{tekst jaki}}}
+
!<small>Zwarte</small>
−
| tekst = {{{tekst}}}
+
|p b
−
}}
+
|t d
−
 
+
|
−
'''Język śląski''' (śl. ''Lym Sunh'' /lɪ̃ ɕʏ̃x/ - język północnoromański, spokrewniony z językiem czeskim.
+
|k g
−
 
+
|
−
== Fonologia ==
+
|-
−
 
+
!<small>Szczelinowe</small>
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
|f v
 +
|s z
 +
|ʃ ʒ
 +
|
 +
|h
 +
|-
 +
!<small>Aproksymanty</small>
 +
|w
 +
|l
 +
|j
 +
|
 +
|
 +
|-
 +
!<small>Drżące</small>
 +
|
 +
|r
 +
|
 +
|
 +
|
 +
|}
 +
===Samogłoski===
 +
====Monoftongi====
 +
{| class=wikitable style=text-align:center
 
|-
 
|-
 
!
 
!
 
!<small>Przednie</small>
 
!<small>Przednie</small>
−
!<small>P. zaok.</small>
+
!<small>Centralne</small>
 
!<small>Tylne</small>
 
!<small>Tylne</small>
 
|-
 
|-
 
!<small>Przymknięte</small>
 
!<small>Przymknięte</small>
−
|<center>i</center>
+
|i
−
|<center>y</center>
+
|
−
|rowspan=2|<center>o</center>
+
|u
 +
|-
 +
!<small>Półprzymknięte</small>
 +
|e
 +
|
 +
|o
 
|-
 
|-
−
!<small>Środkowe</small>
+
!<small>Półotwarte</small>
−
|<center>e</center>
+
|ɛ
−
|<center>ø</center>
+
|
 +
|ɔ
 
|-
 
|-
 
!<small>Otwarte</small>
 
!<small>Otwarte</small>
−
|<center>a~æ</center>
 
 
|
 
|
 +
|a
 
|
 
|
 
|}
 
|}
−
 
+
Samogłoski półotwarte /ɛ, ɔ/ występują wyłącznie w sylabach akcentowanych.
−
Dodatkowo każda samogłoska może być nosowa, przy czym nosowe samogłoski przymknięte "rozszerzają" się nieco, przez co oznaczane są jako samogłoski prawie przymknięte.
+
====Dyftongi i tryftongi====
−
 
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
{|class=wikitable style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0"
+
!colspan=2|<small>Wstępujące</small>
−
|-
+
!colspan=2|<small>Zstępujące</small>
−
!<small>Spółgłoski</small>
 
−
!<small>Wargowe</small>
 
−
!<small>Zębowe</small>
 
−
!<small>Podniebienne</small>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Nosowe</small>
+
!<small>Dźwięk</small>
−
|<center>m</center>
+
!<small>Przykład</small>
−
|<center>n</center>
+
!<small>Dźwięk</small>
−
|<center>ŋ</center>
+
!<small>Przykład</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Zwarte dźw.</small>
+
|ja
−
|<center>b</center>
+
|peadra
−
|<center>d</center>
+
[ˈpjadra]
−
|<center>g</center>
+
|aj
 +
|ogai
 +
[oˈgaj]
 
|-
 
|-
−
!<small>Zwarte bezdźw.</small>
+
|wa
−
|<center>p</center>
+
|doabra
−
|<center>t</center>
+
|[ˈdwabra]
−
|<center>k</center>
+
|dao
 +
[daw]
 
|-
 
|-
−
!<small>Aspirowane</small>
+
|jɛ
−
|<center>pʰ</center>
+
|...
−
|<center>tʰ</center>
+
|ɛj
−
|<center>kʰ</center>
+
|...
 +
|}
 +
==Morfologia==
 +
===Rodzajniki===
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 +
!<small>m</small>
 +
!<small>f</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Szczelinowe</small>
+
|u
−
|<center>f</center>
+
|ua /wa/
−
|
 
−
|<center>x</center>
 
−
|-
 
−
!<small>Płynne</small>
 
−
|<center>w</center>
 
−
|<center>l</center>
 
−
|<center>j</center>
 
 
|}
 
|}
  
−
== Gramatyka ==
+
{|class=wikitable style=text-align:center
−
 
+
!
−
Język śląski jest aglutynacyjnym językiem inkorporującym. Ma bardzo dużą liczbę prefiksów, sufiksów, infiksów i cyrkumfiksów "doklejanych" do rdzenia, co pozwala na tworzenie często bardzo długich słów. Jedno słowo może oznaczać całe zdania, łącząc w sobie nawet podmiot, orzeczenie, dopełnienie bliższe, przydawkę i okolicznik. Przykładowo:
+
!<small>m</small>
−
 
+
!<small>f</small>
−
'''Yayarmanwytocayanadi'''
+
|-width=300
−
 
+
!<small>sg</small>
−
/jajaχmanwitukajaˈnadi/
+
|lo
−
 
+
|la
−
Ya-yar-man-wyt-o-cay-a-nad-i
+
|- width=120
−
 
+
!<small>pl<small>
−
Ja-wczoraj-sufiks przysłówka-starość-interfiks łączący-mięso-do-jeść-sufiks przeszły
+
|colspan=2|li
−
 
+
|}
−
"Wczoraj zjadłem stare mięso"
+
====Ściągnięcia====
−
 
+
Rodzajniki ściągają się z przyimkami.
−
=== Rzeczownik ===
+
{|class=wikitable style=text-align:center
−
==== Deklinacja I ====
 
−
{|class=wikitable
 
 
|-
 
|-
 
!
 
!
−
!<small>Singularis</small>
+
!à
−
!<small>Pluralis</small>
+
<small>(GEN.)</small>
 +
!de
 +
!ei
 +
!tra
 
|-
 
|-
−
!<small>Actuvus</small>
+
!u
−
|<center>lunè</center>
+
|amu
−
|<center>luna</center>
+
|du
 +
|mu
 +
|tras u
 
|-
 
|-
−
!<small>Passivus</small>
+
!ua
−
|<center>lunen</center>
+
|amua
−
|<center>lunan</center>
+
|dua
 +
|mua
 +
|tras ua
 
|-
 
|-
−
!<small>Ablativus</small>
+
!lo
−
|rowspan=2|<center>luna</center>
+
|ao
−
|<center>luno</center>
+
|dao
 +
|nao
 +
|tras-o
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!la
−
|<center>luni</center>
+
|à la
 +
|da
 +
|na
 +
|tras-a
 +
|-
 +
!li
 +
|ai
 +
|di
 +
|ni
 +
|tras-i
 +
|}
 +
===Zaimki wskazujące===
 +
====Bliskie====
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 +
!
 +
!<small>m</small>
 +
!<small>f</small>
 +
|-width=300
 +
!<small>sg</small>
 +
|es
 +
|easta
 +
|- width=120
 +
!<small>pl<small>
 +
|colspan=2|esti
 +
|}
 +
====Odległe====
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 +
!
 +
!<small>m</small>
 +
!<small>f</small>
 +
|-width=300
 +
!<small>sg</small>
 +
|çao
 +
|ceala
 +
|- width=120
 +
!<small>pl<small>
 +
|colspan=2|cei
 
|}
 
|}
−
 
+
====Ściągnięcia====
−
{|class=wikitable
+
Podobnie jak rodzajniki, zaimki wskazujące ściągają się z przyimkami.
 +
{|class=wikitable style=text-align:center
 
|-
 
|-
 
!
 
!
−
!<small>Singularis</small>
+
!à
−
!<small>Pluralis</small>
+
<small>(GEN.)</small>
 +
!de
 +
!ei
 +
|-
 +
!es
 +
|as
 +
|des
 +
|nes
 +
|-
 +
!easta
 +
|asta
 +
|deasta
 +
|neasta
 +
|-
 +
!esti
 +
|asti
 +
|desti
 +
|nesti
 
|-
 
|-
−
!<small>Direvtivus</small>
+
!çao
−
|<center>la lunè</center>
+
|à çao
−
|<center>li luna</center>
+
|daçao
 +
|naçao
 
|-
 
|-
−
!<small>Obliquus</small>
+
!ceala
−
|<center>lu lunè</center>
+
|à ceala
−
|<center>lo luna</center>
+
|daceala
 +
|naceala
 +
|-
 +
!cei
 +
|à cei
 +
|dacei
 +
|nacei
 
|}
 
|}
−
 
+
===Zaimki osobowe===
−
==== Deklinacja II ====
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
{|class=wikitable
+
|-
 +
!colspan=3 rowspan=2|
 +
!rowspan=2|Podmiot
 +
!colspan=2|Dopełnienie
 +
!rowspan=2|Po przyimku
 +
|-
 +
!bliższe
 +
!dalsze
 
|-
 
|-
−
!
+
!rowspan=5|Sing.
−
!<small>Singularis</small>
+
!colspan=2|1.os.
−
!<small>Pluralis</small>
+
|jo, j-
 +
|colspan=2|me, m-
 +
|mei
 
|-
 
|-
−
!<small>Actuvus</small>
+
!colspan=2|2.os.
−
|<center>comé</center>
+
|tu, t-
−
|<center>comiá</center>
+
|colspan=2|te, t-
 +
|tei
 
|-
 
|-
−
!<small>Passivus</small>
+
!rowspan=3|3.os.
−
|<center>comén</center>
+
!m
−
|<center>comián</center>
+
|eo, el
 +
|lo, l-
 +
|rowspan=2|le, lei
 +
|elo
 
|-
 
|-
−
!<small>Ablativus</small>
+
!f
−
|rowspan=2|<center>comiá</center>
+
|eala, eal-
−
|<center>comú</center>
+
|la, l-
 +
|eala
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!refl.
−
|<center>comé</center>
+
|—
−
|}
+
|colspan=2|se, s-
−
 
+
|sei
−
{|class=wikitable
 
 
|-
 
|-
−
!
+
!rowspan=3|Plur.
−
!<small>Singularis</small>
+
!colspan=2|1.os.
−
!<small>Pluralis</small>
+
|colspan=4|ni
 
|-
 
|-
−
!<small>Direvtivus</small>
+
!colspan=2|2.os.
−
|<center>la comé</center>
+
|colspan=4|vi
−
|<center>li comiá</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Obliquus</small>
+
!colspan=2|3.os.
−
|<center>lu comiá</center>
+
|eli
−
|<center>lo comú</center>
+
|li
 +
|lor
 +
|eli
 
|}
 
|}
−
 
+
===Zaimki przysłówkowe===
−
==== Deklinacja III ====
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
{|class=wikitable
+
|-
 +
!<small>Lokatyw</small>
 +
!<small>Genetyw</small>
 
|-
 
|-
−
!
+
|cheo, chel
−
!<small>Singularis</small>
+
|ne, n-
−
!<small>Pluralis</small>
+
|}
 +
===Czasowniki — odmiana===
 +
Ta sekcja poświęcona jest syntetycznym formom czasownika.
 +
====I koniugacja====
 +
{| class=wikitable style=text-align:center
 
|-
 
|-
−
!<small>Actuvus</small>
+
!<small>Bezokolicznik</small>
−
|<center>mul</center>
+
|colspan=6|negà
−
|<center>mula</center>
+
/neˈga/
 
|-
 
|-
−
!<small>Passivus</small>
+
!<small>Imiesłów bierny</small>
−
|colspan=2|<center>muran</center>
+
|colspan=6|negà
 +
/neˈga/
 
|-
 
|-
−
!<small>Ablativus</small>
+
!rowspan=2|
−
|<center>mula</center>
+
!colspan=3|<small>SG</small>
−
|<center>mulo</center>
+
!colspan=3|<small>PL</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!<small>I</small>
−
|<center>mulo</center>
+
!<small>II</small>
−
|<center>mula</center>
+
!<small>III</small>
−
|}
+
!<small>I</small>
−
 
+
!<small>II</small>
−
{|class=wikitable
+
!<small>III</small>
 
|-
 
|-
−
!
+
!colspan=7|<small>Tryb oznajmujący</small>
−
!<small>Singularis</small>
 
−
!<small>Pluralis</small>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Direvtivus</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>le mul</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>li mula</center>
+
|nego
 +
/ˈnɛgo/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 
|-
 
|-
−
!<small>Obliquus</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>lu mul</center>
+
|negoua
−
|<center>lo mula</center>
+
/neˈgwa/
−
|}
+
|negoua
−
 
+
/neˈgwa/
−
==== Deklinacja IV ====
+
|negoua
−
{|class=wikitable
+
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 +
|negoua
 +
/neˈgwa/
 
|-
 
|-
−
!
+
!colspan=7|<small>Tryb łączący</small>
−
!<small>Singularis</small>
 
−
!<small>Pluralis</small>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Actuvus</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>re</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>ri</center>
+
|nej
 +
/ˈnɛʒ/
 +
|nej
 +
/ˈnɛʒ/
 +
|nej
 +
/ˈnɛʒ/
 +
|negi
 +
/ˈnɛʒi/
 +
|negi
 +
/ˈnɛʒi/
 +
|negi
 +
/ˈnɛʒi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Passivus</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>ren</center>
+
|negas
−
|<center>rin</center>
+
/neˈgas/
 +
|negas
 +
/neˈgas/
 +
|negas
 +
/neˈgas/
 +
|negasi
 +
/neˈgasi/
 +
|negasi
 +
/neˈgasi/
 +
|negasi
 +
/neˈgasi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Ablativus</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb rozkazujący</small>
−
|rowspan=2|<center>ru</center>
 
−
|rowspan=2|<center>ro</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Dativus</small>
+
!—
 +
|—
 +
|neaga
 +
/ˈɲaga/
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 
|}
 
|}
−
 
+
====III koniugacja====
−
{|class=wikitable
+
====krótka====
−
|-
+
{| class=wikitable style=text-align:center
−
!
 
−
!<small>Singularis</small>
 
−
!<small>Pluralis</small>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Direvtivus</small>
+
!<small>Bezokolicznik</small>
−
|<center>le re</center>
+
|colspan=6|domí
−
|<center>li ri</center>
+
/doˈmi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Obliquus</small>
+
!<small>Imiesłów bierny</small>
−
|<center>lu ru</center>
+
|colspan=6|domí
−
|<center>lo ro</center>
+
/doˈmi/
−
|}
 
−
 
 
−
=== Czasownik ===
 
−
==== Koniugacja I ====
 
−
{|class=wikitable
 
 
|-
 
|-
 
!rowspan=2|
 
!rowspan=2|
−
!colspan=3|<small>Singularis</small>
+
!colspan=3|<small>SG</small>
−
!colspan=3|<small>Pluralis</small>
+
!colspan=3|<small>PL</small>
 
|-
 
|-
 
!<small>I</small>
 
!<small>I</small>
Linia 269: Linia 415:
 
!<small>III</small>
 
!<small>III</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Infinitivus</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb oznajmujący</small>
−
|colspan=6|<center>amal</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Praesentum Activum</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>amè</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>amas</center>
+
|domjo
−
|<center>ama</center>
+
/ˈdɔ̃ʒo/
−
|<center>amen</center>
+
|domi
−
|<center>amacè</center>
+
/ˈdɔmi/
−
|<center>aman</center>
+
|domi, dome
 +
/ˈdɔmi/, /ˈdɔme/
 +
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 +
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 +
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Praesentum Passivum</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>su amat</center>
+
|domeia
−
|<center>es amat</center>
+
/doˈmja/
−
|<center>et amat</center>
+
|domeia
−
|<center>sen amet</center>
+
/doˈmja/
−
|<center>ecè amet</center>
+
|domeia
−
|<center>son amet</center>
+
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 +
|domeia
 +
/doˈmja/
 
|-
 
|-
−
!<small>Passum Activum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb łączący</small>
−
|<center>hu aman</center>
 
−
|<center>has aman</center>
 
−
|<center>ha aman</center>
 
−
|<center>hen amen</center>
 
−
|<center>hacè amen</center>
 
−
|<center>hon amen</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Passum Passivum</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>hu amat</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>has amat</center>
+
|doama
−
|<center>ha amat</center>
+
/ˈdwama/
−
|<center>hen amet</center>
+
|doama
−
|<center>hacè amet</center>
+
/ˈdwama/
−
|<center>hon amet</center>
+
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 +
|doama
 +
/ˈdwama/
 
|-
 
|-
−
!<small>Futurum Activum</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>ju aman</center>
+
|domis
−
|<center>jas aman</center>
+
/doˈmis/
−
|<center>jat aman </center>
+
|domis
−
|<center>jen amen</center>
+
/doˈmis/
−
|<center>jecè amen</center>
+
|domis
−
|<center>jon amen</center>
+
/doˈmis/
 +
|domisi
 +
/doˈmisi/
 +
|domisi
 +
/doˈmisi/
 +
|domisi
 +
/doˈmisi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Futurum Passivum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb rozkazujący</small>
−
|<center>ju amat</center>
 
−
|<center>jas amat</center>
 
−
|<center>jat amat</center>
 
−
|<center>jen amet</center>
 
−
|<center>jecè amet</center>
 
−
|<center>jon amet</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Participium Activum</small>
+
!—
−
|colspan=3|<center>aman</center>
+
|—
−
|colspan=3|<center>amen</center>
+
|domi
 +
/ˈdɔmi/
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|}
 +
====długa====
 +
{| class=wikitable style=text-align:center
 
|-
 
|-
−
!<small>Partcipium Passivum</small>
+
!<small>Bezokolicznik</small>
−
|colspan=3|<center>amtn</center>
+
|colspan=6|hiní
−
|colspan=3|<center>amet</center>
+
/ʃiˈɲi/
−
|}
+
|-
−
 
+
!<small>Imiesłów bierny</small>
−
==== Koniugacja II ====
+
|colspan=6|hiní
−
{|class=wikitable
+
/ʃiˈɲi/
 
|-
 
|-
 
!rowspan=2|
 
!rowspan=2|
−
!colspan=3|<small>Singularis</small>
+
!colspan=3|<small>SG</small>
−
!colspan=3|<small>Pluralis</small>
+
!colspan=3|<small>PL</small>
 
|-
 
|-
 
!<small>I</small>
 
!<small>I</small>
Linia 343: Linia 510:
 
!<small>III</small>
 
!<small>III</small>
 
|-
 
|-
−
!<small>Infinitivus</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb oznajmujący</small>
−
|colspan=6|<center>finil</center>
 
−
|-
 
−
!<small>Praesentum Activum</small>
 
−
|<center>fineu</center>
 
−
|<center>finis</center>
 
−
|<center>fini</center>
 
−
|<center>finen</center>
 
−
|<center>finicè</center>
 
−
|<center>finin</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Praesens Passivum</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>su finit</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>es finit</center>
+
|hinix
−
|<center>e finit</center>
+
/ʃiˈɲiʃ/
−
|<center>sen finut</center>
+
|hinix
−
|<center>ecè finut</center>
+
/ʃiˈɲiʃ/
−
|<center>son finut</center>
+
|hinix
 +
/ʃiˈɲiʃ/
 +
|hinixi
 +
/ʃiˈɲiʃi/
 +
|hinixi
 +
/ʃiˈɲiʃi/
 +
|hinixi
 +
/ʃiˈɲiʃi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Passum Activum</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>hu finen</center>
+
|hineia
−
|<center>has finen</center>
+
/ʃiˈɲa/
−
|<center>ha finen</center>
+
|hineia
−
|<center>hen finin</center>
+
/ʃiˈɲa/
−
|<center>hacè finin</center>
+
|hineia
−
|<center>hon finin</center>
+
/ʃiˈɲa/
 +
|hineia
 +
/ʃiˈɲa/
 +
|hineia
 +
/ʃiˈɲa/
 +
|hineia
 +
/ʃiˈɲa/
 
|-
 
|-
−
!<small>Passum Passivum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb łączący</small>
−
|<center>hu finit</center>
 
−
|<center>has finit</center>
 
−
|<center>ha finit</center>
 
−
|<center>hen finut</center>
 
−
|<center>hacè finut</center>
 
−
|<center>hon finut</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Futurum Activum</small>
+
!<small>Czas
−
|<center>ju finen</center>
+
teraźniejszy</small>
−
|<center>jas finen</center>
+
|hinixa
−
|<center>ja finen</center>
+
/ʃiˈɲiʃa/
−
|<center>jen finin</center>
+
|hinixa
−
|<center>jecè finin</center>
+
/ʃiˈɲiʃa/
−
|<center>jon finin</center>
+
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 +
|hinixa
 +
/ʃiˈɲiʃa/
 
|-
 
|-
−
!<small>Futurum Passivum</small>
+
!<small>Imperfekt</small>
−
|<center>ju finit</center>
+
|hinis
−
|<center>jas finit</center>
+
/ʃiˈɲis/
−
|<center>ja finit</center>
+
|hinis
−
|<center>jen finut</center>
+
/ʃiˈɲis/
−
|<center>jecè finut</center>
+
|hinis
−
|<center>jon finut</center>
+
/ʃiˈɲis/
 +
|hinisi
 +
/ʃiˈɲisi/
 +
|hinisi
 +
/ʃiˈɲisi/
 +
|hinisi
 +
/ʃiˈɲisi/
 
|-
 
|-
−
!<small>Participium Activum</small>
+
!colspan=7|<small>Tryb rozkazujący</small>
−
|colspan=3|<center>finen</center>
 
−
|colspan=3|<center>finin</center>
 
 
|-
 
|-
−
!<small>Partcipium Passivum</small>
+
!—
−
|colspan=3|<center>finit</center>
+
|—
−
|colspan=3|<center>finut</center>
+
|hinix
 +
/ʃiˈɲiʃ/
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 +
|—
 
|}
 
|}

Aktualna wersja na dzień 01:09, 6 lis 2017

Język śląski (śl. lo slengés [lo slẽˈʒes], la liba slengés [la ˈliba slẽˈʒes] — język północnoromański używany na Śląsku.

Fonologia

Spółgłoski

Wargowe Dziąsłowe Zadziąsłowe Miękkopodniebienne Krtaniowe
Nosowe m n ɲ
Zwarte p b t d k g
Szczelinowe f v s z ʃ ʒ h
Aproksymanty w l j
Drżące r

Samogłoski

Monoftongi

Przednie Centralne Tylne
Przymknięte i u
Półprzymknięte e o
Półotwarte ɛ ɔ
Otwarte a

Samogłoski półotwarte /ɛ, ɔ/ występują wyłącznie w sylabach akcentowanych.

Dyftongi i tryftongi

Wstępujące Zstępujące
Dźwięk Przykład Dźwięk Przykład
ja peadra

[ˈpjadra]

aj ogai

[oˈgaj]

wa doabra [ˈdwabra] dao

[daw]

jɛ ... ɛj ...

Morfologia

Rodzajniki

m f
u ua /wa/
m f
sg lo la
pl li

Ściągnięcia

Rodzajniki ściągają się z przyimkami.

à

(GEN.)

de ei tra
u amu du mu tras u
ua amua dua mua tras ua
lo ao dao nao tras-o
la à la da na tras-a
li ai di ni tras-i

Zaimki wskazujące

Bliskie

m f
sg es easta
pl esti

Odległe

m f
sg çao ceala
pl cei

Ściągnięcia

Podobnie jak rodzajniki, zaimki wskazujące ściągają się z przyimkami.

à

(GEN.)

de ei
es as des nes
easta asta deasta neasta
esti asti desti nesti
çao à çao daçao naçao
ceala à ceala daceala naceala
cei à cei dacei nacei

Zaimki osobowe

Podmiot Dopełnienie Po przyimku
bliższe dalsze
Sing. 1.os. jo, j- me, m- mei
2.os. tu, t- te, t- tei
3.os. m eo, el lo, l- le, lei elo
f eala, eal- la, l- eala
refl. — se, s- sei
Plur. 1.os. ni
2.os. vi
3.os. eli li lor eli

Zaimki przysłówkowe

Lokatyw Genetyw
cheo, chel ne, n-

Czasowniki — odmiana

Ta sekcja poświęcona jest syntetycznym formom czasownika.

I koniugacja

Bezokolicznik negà

/neˈga/

Imiesłów bierny negà

/neˈga/

SG PL
I II III I II III
Tryb oznajmujący
Czas

teraźniejszy

nego

/ˈnɛgo/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

neaga

/ˈɲaga/

Imperfekt negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

negoua

/neˈgwa/

Tryb łączący
Czas

teraźniejszy

nej

/ˈnɛʒ/

nej

/ˈnɛʒ/

nej

/ˈnɛʒ/

negi

/ˈnɛʒi/

negi

/ˈnɛʒi/

negi

/ˈnɛʒi/

Imperfekt negas

/neˈgas/

negas

/neˈgas/

negas

/neˈgas/

negasi

/neˈgasi/

negasi

/neˈgasi/

negasi

/neˈgasi/

Tryb rozkazujący
— — neaga

/ˈɲaga/

— — — —

III koniugacja

krótka

Bezokolicznik domí

/doˈmi/

Imiesłów bierny domí

/doˈmi/

SG PL
I II III I II III
Tryb oznajmujący
Czas

teraźniejszy

domjo

/ˈdɔ̃ʒo/

domi

/ˈdɔmi/

domi, dome

/ˈdɔmi/, /ˈdɔme/

domi

/ˈdɔmi/

domi

/ˈdɔmi/

domi

/ˈdɔmi/

Imperfekt domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

domeia

/doˈmja/

Tryb łączący
Czas

teraźniejszy

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

doama

/ˈdwama/

Imperfekt domis

/doˈmis/

domis

/doˈmis/

domis

/doˈmis/

domisi

/doˈmisi/

domisi

/doˈmisi/

domisi

/doˈmisi/

Tryb rozkazujący
— — domi

/ˈdɔmi/

— — — —

długa

Bezokolicznik hiní

/ʃiˈɲi/

Imiesłów bierny hiní

/ʃiˈɲi/

SG PL
I II III I II III
Tryb oznajmujący
Czas

teraźniejszy

hinix

/ʃiˈɲiʃ/

hinix

/ʃiˈɲiʃ/

hinix

/ʃiˈɲiʃ/

hinixi

/ʃiˈɲiʃi/

hinixi

/ʃiˈɲiʃi/

hinixi

/ʃiˈɲiʃi/

Imperfekt hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

hineia

/ʃiˈɲa/

Tryb łączący
Czas

teraźniejszy

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

hinixa

/ʃiˈɲiʃa/

Imperfekt hinis

/ʃiˈɲis/

hinis

/ʃiˈɲis/

hinis

/ʃiˈɲis/

hinisi

/ʃiˈɲisi/

hinisi

/ʃiˈɲisi/

hinisi

/ʃiˈɲisi/

Tryb rozkazujący
— — hinix

/ʃiˈɲiʃ/

— — — —
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_śląski&oldid=22267”