Język ajdyniriański

Język ajdyniriański Aydīnôhirya
Regiony (Kyon):	obszar Imperium i Środkowego Kyonu (lingua franca)
Liczba użytkowników (Kyon)	do ustalenia
Sposoby zapisu:	R̄agul; alfabet łaciński
Typologia:	SOV
Klasyfikacja:	Języki ayńadhańskie język izolowany
Przykład
Owca i konie Ki śatisit kądas sao khmanāz dheźvabhyaś varimīdro. Ekhraso īhaoni zhord atwenīdro, lāwaso éxan armicar atghivīdro, ą azhûno ḱévar rhāvani atzharīdro. Kądas dheźvāus veťarīdro: "Hrid xān viḱaeto, datra atarmear, zan ḱévar dheźvabhaś sene ṕar̄to". Dheźvāya vavāchīsht: "Kądas farzo, hridiya pyar viḱaerą, datra atarmezi fea ḱévar, hezh, emnod khmana ataŝulto ki elqai zaytar. Ag kądas khmanāz patdaraem". Datra han vefarzīdro, anmereť velannīdro.
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język ajdyniriański (ajd. cabhar aydīniru [ʦabʱaɾ ajdɨɲiɾu] lub Aydīnôhirya [ajdɨno̞xiɾja]) — język stworzony przez Borlacha, jako jego pierwszy konlang. Mimo, że a propri, zainspirowany został wieloma prawdziwymi językami, głównie starożytnymi indo-irańskimi (sanskryt, awestyjski, staro-perski), językami kaukaskimi (gruziński, czeczeński), łaciną czy ormiańskim.

W świecie Kyonu jest językiem urzędowym Wielkiego Imperium Ajdyniriańskiego i świętym językiem Dżarizmu. Od języków okolicznych ludów wyróżnia go przede wszystkim rozbudowana fleksja, spora liczba przypadków, obecność obwiatywu i podział 1 osoby liczby mnogiej na "my" inkluzywne, ekskluzywne i podwójne. Wywodzi się z wymarłego języka ayńadhańskiego.

Dźwięki

Język ajdyniriański posiada bogaty zestaw spółgłosek i samogłosek, w tym 3 spółgłoski ejektywne.

Samogłoski

a

ā

ą

e

é

ę

i

ī

o

ô

u

ū

û

[a]

[aː]

[ã][ɔ̃]

[ɛ]

[ɛɪ]

[ɛ̃]

[i][ɪ]

[ɨ]

[ɔ]

[o̞]

[u]

[u:]

[ʉ]

Spółgłoski

b

bh

ch

c

ć

d

dh

f

g

gh

h

hw

kh

y

q

k

ḱ

l

[b]

[bʱ]

[ʧ]

[t͡s]

[t͡ɕ]

[d̪]

[d̪ʱ]

[f]

[g]

[gʱ]

[x]

[xʷ]

[χ]

[j]

[q]

[k]

[kʼ]

[l]

m

n

ń

p

ṕ

r

r̄

rh

s

ś

sh

ŝ

t

ť

v

z

zh

ź

[m]

[n]

[ɲ]

[p]

[pʼ]

[ɾ]

[r][ʀ]

[ʁ]

[s]

[ɕ]

[ʃ]

[ɬ]

[t]

[tʼ]

[v]

[z]

[ʐ]

[ʑ]

j

dj

dz

w

x

[dʒ]

[d͡ʑ]

[d͡z]

[w]

[ks]

Często występują również dźwięki /gʷ/ i /kʷ/.

Pismo

R̄agul

Ajdyniriański zapisywany jest pismem alfabetycznym, który jest tak naprawdę mocno zmodyfikowanym alfabetem awestyjskim. Jego nazwa to r̄agul, co znaczy po prostu pismo. R̄agul składa się z 58 znaków, w tym 13 samogłosek, 41 spółgłosek i 4 znaków interpunkcyjnych. Zazwyczaj jeden znak odpowiada jednemu dźwiękowi. Niektóre litery mogą być wymawiane inaczej w standardowym języku (używanym na rdzennych ziemiach Ajdyniriańczyków) i inaczej w jednym z kilku dialektów regionalnych. W r̄agulu czyta i piszę się od lewej do prawej, nie ma również rozróżnienia między małymi i wielkimi literami.

Nie da się jednoznacznie stwierdzić gdzie powstał ten rodzaj pisma, lecz najstarsze znane inskrypcje zapisane za pomocą r̄agulu (w staro-ajdyniriańskim) pochodzą sprzed ponad 3.500 lat ziemskich, i są inskrypcjami koronacyjnymi kilku pierwszych władców Djyazhoaru. Prawdopodobnie jednak jego historia jest znacznie starsza, może bowiem pochodzić z mitycznej praojczyzny Ajdyniriańczyków, Ayńadhanaz Vaedjorxa, znajdującej się najprawdopodobniej w wysokogórskich, zachodnich rubieżach dzisiejszego Państwa Oleskiego.

Napis po prawej: Éxan Khshāyarvan Aydīniru. Hwadāmi, varīśdāmi ag dzaraman - Wielkie Imperium Ajdyniriańskie. Wiedza, siła i zwycięstwo.

Ortografia

- /ɲ/ można zapisać również jako ni, zwłaszcza na końcu słowa
- q wymawia się jako /q/, lecz qu odpowiada /kʷ/
- gw odpowiada /gʷ/, tak samo jak hw to /xʷ/ (mimo, że nie posiada oddzielnego znaku w r̄agulu)
- ts zawsze wymawia się jak c

Gramatyka

Ajdyniriański jest językiem wysoce fleksyjnym, czasowniki odmieniają się przez osoby, czasy i tryby. Podstawowym szykiem zdania jest SOV, ale bez problemu można używać także szyku dowolnego. Występują również różnego rodzaju zrostki. Co ciekawe, w ajdyniriańskim występuje obwiatyw.

Osoby i odmiana czasowników przez osoby

Czasowniki regularne odmienia się przez osoby poprzez dodanie doń odpowiedniej końcówki. Wszystkie czasowniki regularne w bezokoliczniku kończą się na -e.

osoba	końcówka	mifene - jeść	rahete - żyć*	shéwe - kochać
ja - xé	-ar	mifenear - jem	rahetear - żyję	shéwear - kocham
ty - mę	-yt	mifeneyt - jesz	raheteyt - żyjesz	shéweyt - kochasz
on - źa	-ti	mifenti - on je	raheti - on żyje	shéwti - on kocha
ona - rha	-ta	mifenta - ona je	raheta - ona żyje	shéwta - ona kocha
ono - qa	-to	mifento - ono je	raheto - ono żyje	shéwto - ono kocha
my (inkluzywne) - ṕef	-z	mifenez - my(1) jemy	rahetez - my(1) żyjemy	shéwez - my(1) kochamy
my (podwójne) - ṕur	-ź	mifeneź - my(2) jemy	raheteź - my(2) żyjemy	shéweź - my(2) kochamy
my (ekskluzywne) - ṕi	-zi	mifenezi - my(3) jemy	rahetezi - my(3) żyjemy	shéwezi - my(3) kochamy
wy - yôk	-el	mifenel - jecie	rahetel - żyjecie	shéwel - kochacie
oni - ta	-rą	mifenerą - jedzą	raheterą - żyją	shéwerą - kochają
obwiatyw	-aite	mifenaite	rahetaite	shéwaite

• gdy w czasowniku regularnym przed końcowym e stoi t, ť, d lub dh, zwyczajnie opuszcza się dodanie kolejnego t i dodaje samo i, a lub o

Występują również czasowniki nieregularne. Jest ich 9 - być, mieć, móc, umieć/potrafić, chcieć, myśleć, znać, musieć, mieć powinność. Z tych 9, 3 odmieniają się bez żadnej jasno widocznej reguły (czasowniki być, chcieć, musieć), pozostałe 5 natomiast odmienia się podobnie do czasowników regularnych, poprzez dodanie odpowiednich końcówek, a także skrócenie słowa.
- dla wszystkich osób oprócz 'ta', 'yôk' i obwiatywu nowa forma powstaje poprzez zachowanie 3 pierwszych liter bezokolicznika i dodaniu do tego odpowiedniej końcówki
- dla obwiatywu zachowuje się 2 pierwsze litery i dodaje odpowiednią końcówkę
- dla 'ta' zostawia się jedynie 3-4 pierwsze litery, nie dodając niczego
- dla 'yôk' zostawia się 2 pierwsze litery i dodaje końcówkę

osoba	końcówka	darād - mieć	nagham - móc	sąrhal - umieć/potrafić	avriť - myśleć	gāchana - znać	ŝarwīshi - mieć powinność
xé	-āyn	darāyn	naghāyn	sąrhāyn	avrāyn	gāchāyn	ŝarāyn
mę	-ūn	darūn	naghūn	sąrhūn	avrūn	gāchūn	ŝarūn
źa/rha/qa	-aem	daraem	naghaem	sąrhaem	avraem	gāchaem	ŝaraem
ṕef/ṕur/ṕi	-sur	darsur	naghsur	sąrhsur	avrsur	gāchsur	ŝarsur
yôk	-(h)rish	dahrish	nahrish	sąrish	avrish	gāchrish	ŝarhrish*
ta	-	dar	nagh	sąrha	avri	gācha	ŝarwī
obwiatyw	-rā	darā	narā	sąrā	avrā	gārā	ŝarā

• /ɾ/ zamieniło się w /ʁ/ (r --> rh)

osoba	nezyu - być	caiva - chcieć	ḱalshu - musieć
xé	nazyin - jestem	cafirya - chcę	ḱaishi - muszę
mę	newef - jesteś	cuvrad - chcesz	ḱazhis - musisz
źa	ŝog - on jest	ṕrah - on chce	ekré - on musi
rha	ŝaw - ona jest	ṕray - ona chce	ekya - ona musi
qa	ŝum - ono jest	ṕrid - ono chce	ekās - ono musi
ṕef	djva - my(1) jesteśmy	dzar - my(1) chcemy	bhaha - my(1) musimy
ṕur	djri - my(2) jesteśmy	dzôr - my(2) chcemy	bhena - my(2) musimy
ṕi	djhu - my(3) jesteśmy	dzae - my(3) chcemy	bhiza - my(3) musimy
yôk	izil - jesteście	dhaźa - chcecie	xanę - musicie
ta	shart - są	mexa - chcą	tas - muszą
obwiatyw	ŝape	ṕwene	egīne

Jedyne zależności jakie tu występują to podzielenie odmian słowa na pewne grupy. Podobne do siebie są formy dla bezokolicznika, xé i mę; dla 3 osoby liczby pojedynczej i obwiatywu; i dla rodzai my. Formy dla yôk i ta różnia się od wszystkich innych.

Aspekty

W ajdyniriańskim występują 4 aspekty, tworzy się je poprzez dodanie odpowiedniego prefiksu do czasownika.

Aspekt	Prefiks	Przykład (jeść, iść/chodzić)
Aspekt niedokonany	-brak-	mifene sanne
Aspekt trwający	at/ac-	atmifene acanne
Aspekt dokonany	v(e)-	vemifene vesanne
Aspekt powtarzający	g(e)-	gemifene gesanne

Rodzaj, liczba i kategoria rzeczownika

Język ajdyniriański posiada 4 liczby - liczbę pojedynczą, podwójną, mnogą i absolutną. Dodatkowo rzeczowniki podzielone są na 3 kategorie. Kategorie posiadają inną odmianę przez przypadki i liczby, a rzeczowniki z II i III kategorii są ponad to podzielone na podkategorie, w zależności od rdzenia występującego w końcówce słowa.

• I kategoria - istoty żywe i rozumne.

• II kategoria - przedmioty, rośliny
  • IIa - rdzeń a/o
  • IIb - rdzeń i/ī
  • IIc - rdzeń e
• III kategoria - pojęcia, abstrakcje, rzeczy niematerialne
  • IIIa - rdzeń a/o
  • IIIb - rdzeń u
  • IIIc - rdzeń i
  • IIId - rdzeń e

W ajdyniriańskim występują 3 rodzaje - męski, żeński i neutralny. Rzeczowniki z II i III kategorii sa zawsze rodzaju neutralnego, inaczej jednak sprawa ma się w przypadku rzeczowników I kategorii. W podstawowej formie są one zawsze neutralne, nie określają bowiem płci. Wskazują jedynie na fakt istnienia przedmiotu, a płeć jest nieznana lub nieistotna. Można jednak za pomocą innej końcówki zaznaczyć płeć istoty, zmieniając jednocześnie jej rodzaj. Końcówki różnią się od siebie w zależności od liczby i przypadku.

Słowo I kategorii - orzeł

Liczba pojedyncza	Liczba podwójna	Liczba mnoga	Liczba absolutna
ńarmad (orzeł)	ńarmadnam (dwa orły)*	ńarmadaya (orły)*	ńarmadaur̄ (wszystkie orły)*
ńarmadi (samiec orła)	ńarmadanę (dwa samce orła)	ńarmadaysi (samce orłów)	ńarmadaur̄i (wszystkie samce orła)
ńarmada (samica orła)	ńarmadaną (dwie samice orłów)	ńarmadaysa (samice orłów)	ńarmadaur̄a (wszystkie samice orłów)

• również gdy jest to samiec i samica
• również gdy jest to grupa mieszana

Przedrostki

<work in progress>

Prefiks	Znaczenie	Przykład
pat-	nie, tworzy przeczenia (również zdań)*	patjakerśani (nieskończony)
yās-	przeciw, kontra
sam-	razem
ari-	za czymś, być pro
vwa-	działać przeciw
eḱa-	mało, bez
eli-	za mało
śra-	wiele
ar-	naj
an-	bardzo, ponad
ao-	za dużo
xor-	były
fa-	dawny
safra	arcy	safrajaheap (arcykapłan)
ca-	samo
annu-
ti-	się
dûs-	wszech	dûshwadāmi (wszechwiedza)
qua-
qe-

• jeden z dwóch sposobów

Przymiotniki

Przymiotniki odrzeczownikowe

Przymiotniki odrzeczownikowe charakteryzują się tym, iż w większości zakończone są końcówką -ni. Aby utworzyć przymiotnik od rzeczownika dodaje się odpowiednia końcówkę, w zależności od liczby i przypadku. Nieliczne wyjątki zdarzają się w przypadku rzeczowników III kategorii.

rzeczownik	przymiotnik
shār (światło)	shārani (świetlisty, świetlany)
dhrāya (morze)	dhrāyani (morski)
ezjon (wschód)	ezjoni (wschodni)

Przymiotniki odczasownikowe

Przymiotniki odczasownikowe w stronie czynnej posiadają końcówkę -eas i działają na takiej samej zasadzie jak czasowniki odrzeczownikowe, odmieniając się poprzez podstawianie odpowiednich końcówek, w zależności od przypadku i liczby. Przymiotniki odczasownikowe bierne posiadają natomiast końcówkę -ios.

czasownik	przymiotnik czynny	przymiotnik bierny
hwozhare (tworzyć)	hwozhareas (tworzący)	hwozharios (tworzony)
dzale (darować, dawać)	dzaleas (dający, darujący)	dzalios (dany, darowany)
jirane (przeklinać)	jiraneas (przeklinający)	jiranios (przeklęty)

Stopniowanie przymiotników

Przymiotniki stopniuje się poprzez dodanie odpowiedniego przedrostka. Istnieją 3 stopnie - równym wyższy i najwyższy. Tworzy się je zawsze poprzez dodanie odpowiedniego przedrostka.

stopień równy	stopień wyższy	stopień najwyższy
shārani (świetlisty, świetlany)	enshārani (świetlistszy)	arshārani (najświetlistszy)
dhrāyani (morski)	endhrāyani (bardziej morski)	ardhrāyani (najbardziej morski)
ezjoni (wschodni)	enezjoni (bardziej wschodni)	arezjoni (najbardziej wschodni)

Przypadki

W ajdyniriańskim występuje 6 przypadków.

	Przypadek	Pytanie
I.	Mianownik	kto?, co? / zé?, zan?
II.	Dopełniacz	kogo?, czego? / zétri?, zantra?
III.	Celownik	komu?, czemu? / zhe?, zhin? *
IV.	Biernik	kogo?, co? / ize?, iza?
V.	Ablatyw	skąd?, od kogo?, od czego? / zaḱam?, zéḱas?, zaḱan?
VI.	Allatyw	dokąd?, do kogo?, do czego? / zahwam?, zéhwas?, zahwan?

• celownik może również spełniać rolę narzędnika i miejscownika, więc odpowiada też na dodatkowe pytania:

- z kim?, z czym? (eźe?, eźan?)
- o kim?, o czym? (aźe? aźan?)
- kim?, czym? (źe?, źan?)

Odmiana przymiotników przez przypadki

Odrzeczownikowe

	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	-ni	-nąrh	-nęri	-nôro
II.	-ń	-naw	-new	-nīvwe
III.	-īn	-nā	-né	-nu
IV.	-ni	-ną	-nę	-nôro
V.	-nīs	-nīvr̄	-niya	-nwa
VI.	-nīś	-nīf	-niya	-nwa

Odczasownikowe czynne
Odczasownikowe bierne

Odmiana rzeczowników przez przypadki

I kategoria rzeczowników

	l.pojedyńcza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	- / -i / -a	-nam / -anę / -aną	-aya / -aysi / -aysa	- aur̄ / -aur̄i / -aur̄a
II.	-az / -azi / -aza	-ame / -ami / -ama	-as / -asi / -asa	-r̄n / -r̄in / -r̄an
III.	-at / -ati / -ata	-(a)bhyām / -(a)bhyāmi / -(a)bhyāma	-(a)bhaś / -(a)bhyaśi / -(a)bhyaśa	-(a)bhi / -(a)bhai / -(a)bhé
IV.	- / -i / -a	-(a)bhyām / -(a)bhyāmi / -(a)bhyāma	-(a)bhaś / -(a)bhaśi / -(a)bhaśa	-(a)bhi / -(a)bhai / -(a)bhé
V.	-xa / -xae / xaą	-axé / -axi / -axa	-esyas / -esyasi / -esyasa	-xos / -xis / -xas
VI.	-tar / -tari / -tara	-aet / -aeti / -aeta	-aus / -ausi / -ausa	-ťal / -ťel / -ťāl

II kategoria rzeczowników

	rdzeń 'a/o/u'				rdzeń 'i/ī'				rdzeń 'e'
	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	-końcówka	-ao	-aya	-avi	-końcówka	-irh	-iya	-ôri	-końcówka	-ea	-ée	-evyo
II.	-az	-am	-as	-akyā	-iz	-im	-is	-igra	-esse	-em	-es	-ekyo
III.	-at	-abesh	-abīr	-abam	-it	-yaus	-yis	-yin	-eť	-ebri	-ebrī	-eber
IV.	-końcówka	-abesh	-abīr	-abam	-końcówka	-yaus	yis	-yin	-końcówka	-ebri	-ebrī	-eber
V.	-(a)xa	-ksha	-kshai	-awan	-ishu	-ishé	-ish	-ishae	-eśi	-eŝe	-eŝé	-eŝwe
VI.	-atra	-aś	-auś	-aśa	-itri	-iśa	-ici	-icū	-etrę	-ecae	-ecé	-ecis

III kategoria rzeczowników

	rdzeń 'a/o'				rdzeń 'u'				rdzeń 'i/ī'				rdzeń 'e'
	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna	l.pojedyncza	l.podwójna	l.mnoga	l.absolutna
I.	-końcówka	-anya	-āshra	-akrę	-końcówka	-uni	-un	-ûrar	-końcówka	-idhun	-idhę	-idho	-końcówka	-én	-eshān	-etān
II.	-azhi	-ań	-āsht	-aḱe	-u	-uwe	-uwan	-ûwari	-is	-iyam	-iyę	-iyo	-epi	-eayn	-eshīn	-etīn
III.	-ast	-aval	-avallā	-avalûr	-usa	-ulve	-ulvā	-ūlur	-i	-iva	-ive	-ivi	-epsa	-épn	-épr̄	-épar
IV.	-końcówka	-aval	-avallā	-avalûr	-końcówka	-ulve	-ulvā	-ūlur	-końcówka	-idvą	-idvę	-idvis	-końcówka	-épn	-épr̄	-épar
V.	-aji	-ajā	-ajai	-ajah	-uji	-ujā	-ujai	-ûjah	-idha	-idhe	-idhai	-idhā	-eťa	-eťé	-eťu	-eťi
VI.	-atti	-acho	-achri	-achur	-utra	-une	-uri	-ura	-idh	-idhae	-idhī	-idha	-ekta	-ekté	-ektu	-ekti

O ile w rzeczownikach I kategorii nie wyróżnia się końcówki jako takiej, jest ona niezmienna a odmianę dokleja się do słowa, o tyle w przypadku rzeczowników z II i III kategorii podstawową końcówkę usuwa się i zastępuje się końcówką odmiany. Dla przykładu:

• I kategoria

khshāyar (imperator/cesarz) --> khshāyar + aur̄ --> khshāyaraur̄ (wszyscy imperatorzy)
khshāyar + xa --> khshāyarxa (od imperatora)
khshāyar + xos --> khshāyarxos (od wszystkich imperatorów)

• II kategoria (rdzeń "i")

nāxrid (góra) --> nāxrid + ôri --> nāxridôri (wszystkie góry)
nāxrid + ishu --> nāxridishu (od góry)
nāxrid + ishae --> nāxridishae (od wszystkich gór)

• III kategoria (rdzeń "u")

r̄agul (pismo) --> r̄agul --> r̄ag + ûrar --> r̄agûrar (wszystkie pisma)*
r̄agul --> r̄ag + uji --> r̄aguji (od pisma)*
r̄agul --> r̄ag + ûjah --> r̄agûjah (od wszystkich pism)*

• nieregularne

Końcówki

Najczęściej występujące końcówki to an, a, as i ar, lecz nie niosą one żadnego konkretnego znaczenia. Mogą wystąpić w rzeczownikach każdej kategorii. Inne końcówki niosą ze sobą konkretne znaczenie.

końcówka	znaczenie	przykład
-āmi	abstrakcja, idea	hwadāmi (wiedza)
-evi	abstrakcja, idea	īranevi (wolność)
-van	przynależność	khshāyarvan (imperium, cesarstwo)
-qyas	zawód, rzeczownik konkretny	vehwezharqyas (stwórca, stworzyciel)
-unsô	narodowość	aydīnunsô (Ajdyniriańczyk)
-oxa	zmysły, bodźce	arimoxa (wzrok)
-egi	uczucia, emocje	shéwegi (miłość)
-ir	kraina, państwo	Aydīnir
-on

Zaimki

Zaimków rzeczowne

Zaimkami rzeczownymi zastępuje się rzeczowniki. Zaimki te, podobnie jak rzeczowniki, odmieniają się przez przypadki.

Przypadek	Liczba pojedyncza					Liczba mnoga/podwójna/absolutna
	1. os.	2. os.	3 os.			1. os.			2. os.	3 os.
			m	f	n	ink.	pod.	eks.
Mianownik	xé (ja)	mę (ty)	źa (on)	rha (ona)	qa (ono)	ṕef (my)	ṕur (my)	ṕi (my)	yôk (wy)	ta (oni)
Dopełniacz	xis (mnie)	mat (ciebie)	īse (jego/go)	ére (jej/niej)	que (jego/go/niego)	pers (nas)	pr̄os (nas)	pyas (nas)	yana (was)	ťaor (ich/nich)
Celownik	xān (mnie/mi)	mān (tobie/ci)	īsri (jemu/mu/niemu)	erhi (jej/niej)	quari (jemu/mu/niemu)	peŝar (nam)	pwar (nam)	pyar (nam)	yān (wam)	ťān (im/nim)
Biernik	xān (mnie/mię)	mān (ciebie/cię)	īsri (jego/go/niego)	erhi (ją/nią)	quari (je/nie)	peŝar (nas)	pwar (nas)	pyar (nas)	yān (was)	ťān (ich/nich)
Ablatyw	axôr (ode mnie)	amnę (od ciebie)	źva (od niego)	rhal (od niej)	ḱah (od tego)	ṕafar (od nas)	ṕūvar (od nas)	ṕiyar (od nas)	yah (od was)	tāsh (od nich)
Allatyw	xao (do mnie)	amnel (do ciebie)	źve (do niego)	rhas (do niej)	ḱeh ( do tego)	ṕarif (do nas)	ṕūvas (do nas)	ṕīray (do nas)	yokh (do was)	teosh (do nich)

Zaimków dzierżawcze

mój, twój, swój

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga/podwójna/absolutna
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	kshûn (mój), mûn (twój), dzûn (swój)	kshayi (moja), mayi (twoja), dzyi (swoja)	kshoan (moje), moan (twoje), dzoan (swoje)	kshaji (moi), maji (twoi), daji (swoi)	ksho (moje), moh (twoje), doh (swoje)
Dopełniacz	kshyān (mojego), myān (twojego), dzyān (swojego)	kshyā (mojej), myā (twojej), dzyā (swojej)	kshyą (mojego), myą (twojego), dzyą (swojego)	kshij (moich), mij (twoich), dij (swoich)	kshijo (moich), mijo (twoich), dijo (swoich)
Celownik	ekshu (mojemu/moim), emnu (twojemu/twoim), edzu (swojemu/swoim)	ekshiw (mojej/moją), emniw (twojej/twoją/), edziw (swojej/swoją)	ekshor (mojemu/moim), emnor (twojemu/twoim), edzor (swojemu/swoim)	ekshae (moim/moimi/moich), emnae (twoim/twoimi/twoich), edae (swoim/swoimi/swoich)
Biernik	ekshed (mojego), emned (twojego), edzed (swojego)	ekshad (moją), emnad (twoją), edzad (swoją)	ekshod (moje), emnod (twoje), edzod (swoje)	ekshal (moich/moje), emnal (twoich/twoje), edal (swoich/swoje)
Ablatyw	kshir̄tū (od mojego), mir̄tū (od twojego), dzir̄tū (od swego)	kshar̄tū (od mojej), mar̄tū (od twojej), dzar̄tū (od swojej)	kshor̄tū (od mojego), mor̄tū (od twojego), dzor̄tū (od swojego)	kshisirh (od moich), misirh (od twoich), disirh (od swoich)
Allatyw	kshehi (do mojego), mehi (do twojego), dzehi (do swego)	kshaha (do mojej), maha (do twojej), dzaha (do swojej)	kshaho (do mojego), maho (do twojego), dzaho (do swojego)	kshaus (do moich), maus (do twoich), daus (do swoich)

Zaimki jego, jej, nasz, wasz, ich nie odmieniają się a ich forma pozostaje bez zmian.

• īse (jego)
• ére (jej)
• pęrędi (nasz)
• yadi (wasz)
• ťandi (ich)

czyj, niczyj

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga/podwójna/absolutna
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	orye, qorye	ora, qora	oryo, qoryo	orji, qorji	oroh, qoroh
Dopełniacz	oryān, qoryān	oryā, qoryā	oryą, qoryą	orij, qorij	orijo, qorijo
Celownik	oru, qoru	oriw, qoriw	oror, qoror	orae, qorae
Biernik	ored, qored	orad, qorad	orod, qorod	oral, qoral
Ablatyw	oyir̄tū, qoyir̄tū	oyar̄tū, qoyar̄tū	oyor̄tū, qoyor̄tū	orsirh, qorsirh
Allatyw	orehi, qorehi	oraha, qoraha	oraho, qoraho	oraus, qoraus

Zaimki zwrotne

Zaimki zwrotne przybierają formę odpowiednich przedrostków dodanych do rzeczownika, a nie osobnych słów. Służą do wyrażenia, że podmiot wykonał czynność na samym sobie (1), lub, w przypadku liczby mnogiej, sobie nawzajem (2).

l.pojedyncza	l.pod/mn/ab
	1	2
cvar-	crer-	cker-

Dla przykładu:
ver̄unear - ja karzę (kogoś) --> cvarver̄unear - karzę się/samego siebie
ver̄unerą - oni karzą (kogoś) --> crerver̄unerą - karzą się/sami siebie ---> ckerver̄unerą - karzą się nawzajem

Zaimki określone

ten, ta, to, ci, te

Zaimki odpowiadające polskim ci i te są identyczne dla rodzaju męskiego i żeńskiego, osobny zaimek jest dla neutralnego.

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	gan	ryan	han	ptean	ptoan
Dopełniacz	gān	ryān	hān	pteān	ptoān
Celownik	gannu	rannu	hannu	pīrnu
Biernik	ganed	raned	haned	paed
Ablatyw	gar̄tū	rar̄tū	har̄tū	payū
Allatyw	gari	rari	hari	pafri

tamten, tamta, tamto, tamci, tamte

Te zaimki tworzy się poprzez dodanie prefiksu ŝo-. Tutaj również formy w liczbie mnogiej są takie same dla rodzaju męskiego i żeńskiego.

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	ŝogan	ŝoryan	ŝohan	ŝoptean	ŝoptoan
Dopełniacz	ŝogān	ŝoryān	ŝohān	ŝopteān	ŝoptoān
Celownik	ŝogannu	ŝorannu	ŝohannu	ŝopīrnu
Biernik	ŝoganed	ŝoraned	ŝohaned	ŝopaed
Ablatyw	ŝogar̄tū	ŝorar̄tū	ŝohar̄tū	ŝopayū
Allatyw	ŝogari	ŝorari	ŝohari	ŝopafri

taki, taka, takie, tacy, takie

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	kerda	karda	kirda	kerada	kerdiya
Dopełniacz	kerdā	kardā	kirdā	keradā	kerdiyā
Celownik	kerdaw	kardaw	kirdaw	kerdiw
Biernik	kerded	karded	kirded	kerdiyed
Ablatyw	kerdar̄tū	kardar̄tū	kirdar̄tū	kerdiyu
Allatyw	kerdari	kardari	kirdari	kerdiri

Zaimki tu, tam, wtedy są nieodmienne.

• vé (tu/tutaj)
• vissa (tam)
• dīshar (wtedy)

Zaimki pytajne

kto, co

Przypadek	zé	zan
I.
II.	zétri	zantra
III.	zhe, źe	zhin, źan
IV.	ize	iza
V.	zaḱa, zéḱas, zaḱan
VI.	zahwam, zéhwas, zahwan

czyj, czyja, czyje

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	orye	ora	oryo	orji	oroh
Dopełniacz	oryān	oryā	oryą	orij	orijo
Celownik	oru	oriw	oror	orae
Biernik	ored	orad	orod	oral
Ablatyw	oyir̄tū	oyar̄tū	oyor̄tū	orsirh
Allatyw	orehi	oraha	oraho	oraus

który, która, które

Przypadek	Liczba pojedyncza			Liczba mnoga
	m	f	n	m/f	n
Mianownik	andis	andas	andos	andé	andoh
Dopełniacz	andisān	andasān	andosān	andéf	ando
Celownik	andiw	andaw	andow	andoe
Biernik	andid	andad	andod	andô
Ablatyw	andir̄tū	andar̄tū	andor̄tū	andôr
Allatyw	andiha	andaha	andoha	andaus

Reszta zaimków pytajnych jest nieodmienna.

• zan (jaki)
• fea (jak)
• ashfan (gdzie)
• datra, girdan (kiedy)
• dassan (dlaczego)
• qelan (ile)

Zaimki nieokreślone

Tworzy się je poprzez dodanie końcówki -(i)t do odpowiedniego zaimka, niezależnie od rodzaju czy przypadka. Służą do wyrażenia pewnego, niesprecyzowanego pojęcia (osoby, rzeczy itd.), które dla mówiącego nie ma znaczenia.
zét, zant, oryet, orat, oryot, andist, andast, andost, ashfant, dartat, girdant, qelant itd.

Dla zaimków 'który, jaki, kto, gdzie, skąd, dokąd, jak, kiedy, czyj' można utworzyć zaimek nieokreślony przez dodanie przyrostka -djovwe, odpowiadającego polskiemu -kolwiek.
andisdjovwe, zandjovwe, zédjovwe, ashfandjovwe, oryedjovwe itd.

Liczebniki

0-9

Liczby od 1 do 9 kończą się na -ir, wyjątkiem jest tutaj 0. W przypadku liczebników porządkowych, z wyjątkiem liczb 0, 3, 6 i 9, pojawia się końcówka -ase, dla rodzaju męskiego i żeńskiego, lub -aso, dla rodzaju neutralnego. Liczebnik wielokrotny zawsze składa się z liczby i -illis/illos.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
0	sūriya	sûriyas	-
1	ekhrir	ekhrase/o	ekhraillis/os
2	lāwir	lāwase/o	lāwaillis/os
3	azhir	azhûne/o	azhûrillis/os
4	śniahir	śniahase/o	śniahillis/os
5	ghavir	ghavase/o	ghavaillis/os
6	wéshir	wéane/o	wéshaillis/os
7	swāhir	swāhase/o	swāhillis/os
8	jyotir	jyotase/o	jyotaillis/os
9	ir̄ir	ir̄ŝe/o	ir̄aillis/os

10-90

Liczby te zawsze kończą się na -śat. Liczebniki porządkowe zakończone są na -śashe/śasho a liczebniki wielokrotne na -illis/illos.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
10	déśat	déśashe/o	déśatillis/os
20	lawśat	lawśashe/o	lāwatillis/os
30	azhośat	azhośashe/o	azhośatillis/os
40	śniaśat	śniaśashe/o	śniaśatillis/os
50	ghavśat	ghavśashe/o	ghavśatillis/os
60	wéśat	wéśashe/o	wéśatillis/os
70	swaśat	swaśashe/o	swaśatillis/os
80	jyaśat	jyaśashe/o	jyaśatillis/os
90	ir̄śat	ir̄śashe/o	ir̄śatillis/os

11-99

Tworzy się je poprzez złączenie liczb dziesiątek i jedności, przy czym pierwsza jest liczba jedności a ostatnie dziesiątek. Dosłownie oznacza to np. dwa-czterdzieści jako czterdzieści dwa. Podobnie wyglądają liczebniki porządkowe i wielokrotne - nieodmieniona liczba jedności i odmieniona liczba dziesiątek.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
11	ekhrirdéśat	ekhrirdéśashe/o	ekhrirdéśatillis/os
12	lāwirdéśat	lāwirdéśashe/o	lāwirdéśatillis/os
13	azhayodéśat	azhayodéśasho	azhayodéśatillis/os
14	śniahirdéśat	śniahidéśashe/o	śniahidéśatillis/os
15	ghavirdéśat	ghavirdéśashe/o	ghavirdéśatillis/os
16	wéshirdéśat	wéshirdéśashe/o	wéshirdéśatillis/os
17	swāhirdéśat	swāhirdéśashe/o	swāhirdéśatillis/os
18	jyotirdéśat	jyotirdéśashe/o	jyotirdéśatillis/os
19	ir̄irdéśat	ir̄irdéśashe/o	ir̄irdéśatillis/os
21	ekhrirlawśat	ekhrirlawśashe/o	ekhrirlāwatillis/os
22	lāwirlawśat	lāwirlawśashe/o	lāwirlāwatillis/os
23	azhayolawśat	azhayolawśashe/o	azhayolāwatillis/os
24	śniahirlawśat	śniahirlawśashe/o	śniahirlāwatillis/os
31	ekhrirazhośat	ekhrirazhośashe/o	ekhrirazhośatillis/os
32	lāwirazhośat	lāwirazhośashe/o	lāwirazhośatillis/os
33	azhayoazhośat	azhayoazhośashe/o	azhayoazhośatillis/os

100-900

Setki, przypominają nieco dziesiątki, gdyż tworzy się je na podobnej zasadzie. Liczebnik główny zakończony jest na -éd, które pochodzi od zéd, liczebnik porządkowy zakończony jest -ase/o, natomiast tworzenie liczebnika wielokrotnego pozostaje bez zmian.

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
100	zéd	zédase/o	zédillis/os
200	lawéd	lawédase/o	lawédillis/os
300	azhéd	azhédase/o	azhédillis/os
400	śniahéd	śniahédase/o	śniahédillis/os
500	ghavéd	ghavédase/o	ghavédillis/os
600	wéshéd	wéshédase/o	wéshédillis/os
700	swahéd	swahédase/o	swahédillis/os
800	jyotéd	jyotédase/o	jyotédillis/os
900	irzéd	irzédase/o	irzédillis/os

1000-9000

Przed li

	Liczebnik główny	Liczebnik porządkowy	Liczebnik wielokrotny
1000	dwiźyat	dwiźyase/o	dwiźyatillis/os
2000	lawiźyat	lawiźyase/o	lawiźyatillis/os
3000	azhiźyat	azhiźyase/o	azhiźyatillis/os
4000	śniaźyat	śniaźyase/o	śniaźyatillis/os
5000	ghaviźyat	ghaviźyase/o	ghaviźyatillis/os
6000	wéshiźyat	wéshiźyase/o	wéshiźyatillis/os
7000	swahiźyat	swahiźyase/o	swahiźyatillis/os
8000	jyotiźyat	jyotiźyase/o	jyotiźyatillis/os
9000	irźyat	irźyase/o	irźyatillis/os

Inne

2 - aywīr (oba, obydwa)
(3-9) - cinru (kilka) --> --- ---> cinrillis/os (kilkakrotny)
(11–19) - cinbhaśat (kilkanaście) --> cinbhaśashe/o (kilkunasty) --> cinbhaśatillis/os (kilkunastokrotny)
(20–90) - cintraśat (kilkadziesiąt) --> cintraśashe/o (kilkudziesiąty) --> cintraśatillis/os (kilkudziesięciokrotny)
(200–900) - cinrhéd (kilkaset) --> cinrhaśashe/o (kilkusetny) --> cinrhédillis/os (kilkusetkrotny)
kyara (wiele) ---> --- ---> kyaraillis/os (wielokrotny)

Odmiana liczebników

Liczebniki nie odmieniają się

Tryby

Ajdyniriański posiada 4 tryby: orzekający, rozkazujący, przypuszczający, życzący. Dodatkowo, w ayńadhańskim i staro-ajdyniriańskim istniał piąty tryb - nieświadka, lecz zanikł on na przestrzeni wieków.

Tryb orzekający

Tryb orzekający wyraża obiektywny, neutralny stosunek mówiącego do wypowiadanej treści. Składa się na niego zwykła odmiana przez osoby. Podstawowy tryb.

Tryb rozkazujący

Tryb rozkazujący wyraża rozkaz, życzenie lub prośbę. Tworzy się go identycznie dla wszystkich osób, poprzez usunięcie z bezokolicznika końcówki -e i zamienienie jej na -o.

Osoba	Końcówka	Przykład	Tłumaczenie
Wszystkie osoby	-o	mifeno dhāyarto raheto	jeść! podbijć! żyć!

W przypadku zdania rozkazującego przed czasownikiem zazwyczaj wstawia się jeszcze osobę, która jest z reguły pomijana w zdaniach twierdzących, chociaż nie jest to konieczne. Gdy osoba jest obecna można to przetłumaczyć jako konkretny rozkaz do konkretnej osoby, gdy jej natomiast nie ma jest to raczej rozkaz ogólny.

Mę mifeno! Mę dhāyarto! Mę raheto! - Jedź! Podbijaj! Żyj!
Mifeno! Dhāyarto! Raheto! - Jeść! Podbijać! Żyć!

Tryb przypuszczający

Tryb przypuszczający wyraża niepewność, warunkowość lub wyrażone pośrednio życzenie. Tworzy się go, poprzez dodanie do bezokolicznika odpowiedniej końcówki.

Osoba	Końcówka	Przykład	Tłumaczenie
xé	-arin	mifenearin dhāyartearin rahetearin	jadłbym podbijałbym żyłbym
mę	-étin	mifenétin dhāyartétin rahetétin	jadłbyś podbijałbyś żyłbyś
źa/rha/qa	-tyan	mifentyan dhāyartyan rahetyan	jadłby/jadłaby/jadłoby podbijałby/podbijałaby/podbijałoby* żyłby/żyłaby/żyłoby*
ṕef/ṕur/ṕi	-zhin	mifenezhin dhāyartezhin rahetezhin	jedlibyśmy podbijalibyśmy żylibyśmy
yôk	-elin	mifenelin dhāyartelin rahetelin	jedlibyście podbijalibyście żylibyście
ta	-vin	mifenevin dhāyartevin rahetevin	jedliby podbijaliby żyliby
obwiatyw	-ŝin	mifeneŝin dhāyarteŝin raheteŝin

• tutaj, tak samo jak w normalnej odmianie, gdy w czasowniku regularnym przed końcowym e stoi t, ť, d lub dh, nie dubluje się tego dodając kolejne t tylko od razu dodaje -yan.

Tryb życzący

Tryb życzący wyraża życzenie, nadzieję lub możliwość. Tutaj również dochodzi odpowiednia odmiana. Ten tryb odpowiada mniej więcej polskiej konstrukcji "oby coś".

Osoba	Końcówka	Przykład
xé	-arya	mifenearya (obym jadł) dhāyartearya (obym podbijał) rahetearya (obym żył)
mę	-étrya	mifenétrya (obyś jadł) dhāyartétrya (obyś podbijał) rahetétrya (obyś żył)
źa	-arti	mifenarti (oby jadł) dhāyartarti (oby podbijał) rahetarti (oby żył)
rha	-arta	mifenarta (oby jadła) dhāyartarta (oby podbijała) rahetarta (oby żyła)
qa	-arto	mifenarto (oby jadło) dhāyartarto (oby podbijało) rahetarto (oby żyło)
ṕef	-zef	mifenezef (obyśmy jedli) dhāyartezef (obyśmy podbijali) rahetezef (obyśmy żyli)
ṕur	-zūr	mifenezūr (obyśmy jedli) dhāyartezūr (obyśmy podbijali) rahetezūr (obyśmy żyli)
ṕi	-zish	mifenezish (obyśmy jedli) dhāyartezish (obyśmy podbijali) rahetezish (obyśmy żyli)
yôk	-elon	mifenelon (obyście jedli) dhāyartelon (obyście podbijali) rahetelon (obyście żyli)
ta	-rava	mifenerava (oby jedli) dhāyarterava (oby podbijali) raheterava (oby żyli)
obwiatyw	-ŝap	mifeneŝap dhāyarteŝap raheteŝap

Czasy

Istnieją 3 czasy - teraźniejszy, przeszły i przyszły. Zarówno czas przeszły jak i przyszły tworzy się podobnie, w regularnym bezokoliczniku w miejsce -e należy dodać najpierw zrostek odpowiadający za czas, a następnie taki odpowiadający za odmianę przez osoby.

Czas teraźniejszy

Tworzony przez zwykłą odmianę czasownika przez osoby.

Czas przeszły

W czasie przeszłym zrostek wskazujący czas to -ī-. Wyjątkiem jest tu obwiatyw, gdzie zamiast -ī- pojawia się jedynie końcówka -īssi.

Osoba	Końcówka	Przykład
xé	-wā	mifenīwā - jadłem qatīwā - lubiłem*
mę	-yą	mifenīyą - jadłeś qatīyą - lubiłeś
źa	-dri	mifenīdri - jadł qatīdri - lubił
rha	-dra	mifenīdra - jadła qatīdra - lubiła
qa	-dro	mifenīdro - jadło qatīdro - lubiło
ṕef	-dzve	mifenīdzve - jedliśmy qatīdzve - lubiliśmy
ṕur	-źve	mifenīźve - jedliśmy qatīźve - lubiliśmy
ṕi	-djve	mifenīdjve - jedliśmy qatīdjve - lubiliśmy
yôk	-llay	mifenīllay - jedliście qatīllay - lubiliście
ta	-sht	mifenīsht - jedli qatīsht - lubili
obwiatyw	-īssi	mifenīssi qatīssi

• jeśli w bezokoliczniku przed -e stoi ť, ḱ, lub ṕ to po dodaniu -ī- tracą one swoją ejektywność (np w qaťe - lubić)

Czasowniki nieregularne

osoba	końcówka	darād - mieć	nagham - móc	sąrhal - umieć/potrafić	avriť - myśleć	gāchana - znać	ŝarwīshi - mieć powinność
xé	-iwa	dariwa	naghiwa	sąrhiwa	avriwa	gāchiwa	ŝariwa
mę	-ati	darati	naghati	sąrhati	avrati	gāchati	ŝarati
źa/rha/qa	-oda	daroda	naghoda	sąrhoda	avroda	gāchoda	ŝaroda
ṕef/ṕur/ṕi	-ij	darij	naghij	sąrhij	avrij	gāchij	ŝarij
yôk	-lin	dalin	nalin	sąlin	avlin	gāchlin	ŝarlin
ta	-ishi	darishi	naghishi	sąrhishi	avrishi	gāchishi	ŝarwishi
obwiatyw	-it	dait	nait	sąit	avit	gāit	ŝait

osoba	nezyu - być	caiva - chcieć	ḱalshu - musieć
xé	narzān	cawān	ḱalba
mę	nęfé	cintra	ḱabara
źa	ŝagri	ṕesavi	ezil
rha	ŝauri	ṕanavi	ezal
qa	ŝamri	ṕoravi	ezûl
ṕef	jaqae	zatan	bazhdi
ṕur	jaqau	zôtan	bezhdi
ṕi	jaqai	zutan	buzhdi
yôk	issa	damar	axûl
ta	eshen	mezdar	tagham
obwiatyw	ŝehar̄	ṕadva	ezim

Czas przyszły

W czasie przyszłym zrostek to -āś-. Podobnie jak w czasie przeszłym, obwiatyw poprzez dodanie samej końcówki -aŝaf.

Osoba	Końcówka	Przykład
xé	-rhi	mifenāśrhi - będę jadł qatāśrhi - będę lubił
mę	-dhao	mifenāśdhao - będziesz jadł qatāśdhao - będziesz lubił
źa	-ťi	mifenāśťi - będzie jadł qatāśťi - będzie lubił
rha	-ťa	mifenāśťa - będzie jadła qatāśťa - będzie lubiła
qa	-ťo	mifenāśťo - będzie jadło qatāśťo - będzie lubiło
ṕef	-ges	mifenāśges - będziemy jedli qatāśges - będziemy lubili
ṕur	-gush	mifenāśgush - będziemy jedli qatāśgush - będziemy lubili
ṕi	-gis	mifenāśgis - będziemy jedli qatāśgis - będziemy lubili
yôk	-har	mifenāśhar - będziecie jedli qatāśhar - będziecie lubili
ta	-eą	mifenāśeą - będą jedli qatāśeą - będą lubili
obwiatyw	-āŝaf	mifnāŝaf qatāŝaf

Czasowniki nieregularne

osoba	końcówka	darād - mieć	nagham - móc	sąrhal - umieć/potrafić	avriť - myśleć	gāchana - znać	ŝarwīshi - mieć powinność
xé	-ôra	darôra	naghôra	sąrhôra	avrôra	gāchôra	ŝarôra
mę	-iday	dariday	naghiday	sąrhiday	avriday	gāchiday	ŝariday
źa/rha/qa	-iať	dariať	naghiať	sąrhiať	avriať	gāchiať	ŝariať
ṕef/ṕur/ṕi	-arg	dararg	nagharg	sąrharg	avrarg	gācharg	ŝararg
yôk	-ahwa	dāhwa	nāhwa	sąhwa	avahwa	gāchahwa	ŝarahwa
ta	-ena	darena	naghena	sąrhena	avrena	gāchena	ŝarwena
obwiatyw	-ishq	daishq	naishq	sąishq	avishq	gāishq	ŝaishq

osoba	nezyu - być	caiva - chcieć	ḱalshu - musieć
xé	nakhan	ciyaf	ḱedaka
mę	nanin	cahir	ḱella
źa	ŝegal	ṕeshwa	eqener
rha	ŝewal	ṕashwa	eqayr
qa	ŝemal	ṕoshwa	eqonu
ṕef	jor̄epi	zinet	basaf
ṕur	jor̄upi	zunut	behaf
ṕi	jor̄ipi	zinit	biraf
yôk	izra	dashan	exay
ta	ashi	mezhir	tarkhe
obwiatyw	ŝayla	ṕeshay	eqayf

Przykładowe teksty

Pierwszy artykuł Deklaracji Praw Człowieka

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

Ḱévaraur̄ īranôro ag nazhanôro zan fązarat dzyą bhāvāmazhi ag dijo arṕasakrę gińaksherą. Ta avriťimis ag cadhiris asdzalios shart ag ęri wessar̄n eo pārhusāt dirzeāmiazhi khamane ŝarwī.

Owca i konie

Na wzgórzu owca, która nie miała wełny, zobaczyła konie; jeden ciągnął ciężki wóz, drugi dźwigał wielki ładunek, a trzeci wiózł szybko człowieka. Owca rzekła do koni: „Serce mnie boli, widząc, co człowiek nakazuje robić koniom”. Konie odpowiedziały: „Słuchaj, owco, serca nas bolą, kiedy widzimy, jak człowiek, pan, zabiera twoją wełnę na płaszcz dla samego siebie. I owca nie ma wełny”. Usłyszawszy to, owca pobiegła przez równinę.

Ki śatisit kądas sao khmanāz dheźvabhyaś varimīdro. Ekhraso īhaoni zhord atwenīdro, lāwaso éxan armicar atghivīdro, ą azhûno ḱévar rhāvani atzharīdro. Kądas dheźvāus veťarīdro: "Hrid xān viḱaeto, datra atarmear, zan ḱévar dheźvabhaś sene ṕar̄to". Dheźvāya vavāchīsht: "Kądas farzo, hridiya pyar viḱaerą, datra atarmezi fea ḱévar, hezh, emnod khmana ataŝulto ki elqai zaytar. Ag kądas khmanāz patdaraem". Datra han vefarzīdro, anmereť velannīdro.

Król i bóg

Był sobie król. Był bezdzietny. Chciał mieć syna. Poprosił kapłana: „spraw, by urodził mi się syn!”. Kapłan powiedział do króla: „módl się do boga Werunosa”. Król podszedł do boga Werunosa, by pomodlić się do niego. „Usłysz mnie, ojcze Werunosie!”. Bóg Werunos zstąpił z nieba. „Czego chcesz ode mnie?”. „Chcę mieć syna”. „Niech więc się stanie”, powiedział promienny bóg Werunos. Żona króla urodziła syna.

Ormai ruji ŝagri. Saobazdirayini ŝagri. Hīrazi darād ṕarwa. Jaheapaz veḱellīdri: "Mę veseno, en hīri xān veńakshīdri!". Jaheap rujatari veťarīdro: "Verunostari odanno!". Ruji Verunostari vesannīdri, en źve odanne. "O, Pęrędi Verunos, xis farhazo!". Dévan Verunos anyoaxa vesannīdri. "Zantra xao cuvrad?". "Hīrazi darāynarya". "Aťeaji zan ŝemal!", carmini Verunos veťarīdri. Kélana rujazi hīrazi veńaktīssi.