Język aloborgeński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 677: Linia 677:
 
*'''pełnego''' - stosowanego w poezji, sytuacji podniosłych, używany także w języku wysokiego szczebla, w języku dworskim;
 
*'''pełnego''' - stosowanego w poezji, sytuacji podniosłych, używany także w języku wysokiego szczebla, w języku dworskim;
 
*'''krótkiego''' - używany w poezji, a także w rozmowach prywatnych (każdego szczebla). Są to formy potoczne, których nie można używać w sytuacjach bardzo oficjalnych, podniosłych.
 
*'''krótkiego''' - używany w poezji, a także w rozmowach prywatnych (każdego szczebla). Są to formy potoczne, których nie można używać w sytuacjach bardzo oficjalnych, podniosłych.
−
 
  
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"  
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"  
Linia 802: Linia 801:
 
| wuyt
 
| wuyt
 
| wuyd
 
| wuyd
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+Koniugacja krótka
 +
! colspan="3" | Oznajmujący
 +
|-
 +
| colspan="3" | Prs.
 +
|-
 +
! Num.
 +
! Sg.
 +
! Pl.
 +
|-
 +
! 1.
 +
| ys
 +
| rowspan="3" | yn
 +
|-
 +
! 2.
 +
| ues
 +
|-
 +
! 3.
 +
| yd
 +
|-
 +
! colspan="3" | Impf.
 +
|-
 +
! Num.
 +
! Sg.
 +
! Pl.
 +
|-
 +
! 1.
 +
| nyn
 +
| rowspan="3" | stand
 +
|-
 +
! 2.
 +
| stide
 +
|-
 +
! 3.
 +
| stid
 +
|-
 +
! colspan="3" | Perf.
 +
|-
 +
! Num.
 +
! Sg.
 +
! Pl.
 +
|-
 +
! 1.
 +
| áse
 +
| rowspan="3" | hynd
 +
|-
 +
! 2.
 +
| ách
 +
|-
 +
! 3.
 +
| stád
 +
|-
 +
! colspan="3" | Fut.
 +
|-
 +
! Num.
 +
! Sg.
 +
! Pl.
 +
|-
 +
! 1.
 +
| hayn
 +
| rowspan="3" | haynd
 +
|-
 +
! 2.
 +
| hás
 +
|-
 +
! 3.
 +
| hád
 +
|-
 +
! colspan="3" | Imper.
 +
|-
 +
! Num.
 +
! Sg.
 +
! Pl.
 +
|-
 +
! 2.
 +
| ues
 +
| stai
 +
|-
 +
! colspan="3" | Subj
 +
|-
 +
! Num.
 +
! Sg.
 +
! Pl.
 +
|-
 +
! 1.
 +
| ay
 +
| rowspan="3" | ni
 +
|-
 +
! 2.
 +
| uys
 +
|-
 +
! 3.
 +
| uyd
 
|}
 
|}
  

Wersja z 12:04, 23 lis 2018

Język aloborgeński
????
Sposoby zapisu: Łacińskie
Typologia: Fleksyjny
SVO
Faktycznie
Utworzenie: Henryk Pruthenia w 2018
W Adnacie
Używany w : brak
Klasyfikacja: j. indoeuropejskie
  • j. celtyckie
    • j. aloborgeński
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język aloborgeński, też alloborgeński, czy po prostu borgeński - jeden z języków używanych w Adnacie.

Dźwięki

Samogłoski

  • i iː u uː (í ú)
  • eː (é)
  • ɛ ə ɔ (e y o)
  • a ɑː (a á)

Dyftongi

Vok. a e o i u y
-e ae
æ~æi̯~ɛː~aɨ̯~ai̯ 		oe
œ~ɔɨ̯~ɔi 		ue
ʊ̯ɛ~œː~ʊ̯œ 		ye
i̯ɛ~ɜː~ɨ̯ɛ
-i ai
æi̯~ɛi̯~ai̯ 		ei
eː~ei̯~ɛi̯ 		oi*
œi̯~ɛi̯~ɔi̯ 		ui*
~ɛi̯~ui̯~œi̯
-y ay
ai̯~aʊ̯~ɛʊ̯~aɨ̯ 		oy*
œɨ̯~œʊ̯~ɜɨ̯~ɜʊ̯~ɔʊ̯~ɔɨ̯ 		uy*
œɨ̯~œʊ̯~ɨː~uɨ̯~œɨ̯
-a ea
i̯a~ɛa~æː~ɨ̯a

Wartości dźwiękowe dyftongów poddawane są wielkim wahaniom. W stylu wysokim używa się ostatniego podanego wariantu wymowy. ¹Oznaczone samogłoski występują stosunkowo rzadko.

Spółgłoski

  • m n ɲ (m n gn)
  • mː nː (mm nn)
  • p b t d k g (p b t d c g)
  • θ ð s ʃ χ h (th dd s~c sh ch h)
  • w l r j ɬ ʎ (w l r y ll gl)

Zmiany fonetyczne

  • e > y _{r, l, n, m, s, χ, φ}
  • o > y _NC, _RC
  • i-przegłos {i, j}
    • e > ei
    • o, u > uy
    • ū, ou > ue
    • oi, au > ui
  • _R, _N
    • ai, oi > ye
    • a > ay
    • ū > oy
    • au > ae
  • _CV̄, _CV
    • ā > ae
    • a > e, ei
    • e > e, ay
    • ī > i, ai
    • ei > ea
  • ūCV̄ > uCV̄
  • _S, _SC
    • a > ae
    • ā > ai
    • ū > oy
    • au > oe
  • _C¹C¹
    • a > ay
    • ā > á
    • ū > ue
  • _NC, _RC
    • ā > ay
    • i > a
  • _R, _RC, _RV
    • ī > ye
    • u > e
  • āNC, āRC > ay
  • āNV, āRV > ae
  • _C# (w zamkniętej)
    • ī > ai
    • ū > ue
  • -_ (w wygłosie)
    • a, ā, u, ū, ai > -e
    • e, i > -∅
    • o > -a
    • ī, ei, ea > -i
    • oi, au, ou > ye
  • ou > oe
  • au > ay
  • nd, mb > nn, mm
  • m, n > b, d _R
  • -φl- > ɬ
  • φ_, p_ > b_ {l, r, n, m}
  • t_, s_ > d_ {l, r, n, m}
  • b, d, g > β, ð, ɣ (V_V, R_, _R)
  • p, t, k > b, d, g (V_V, _{r, l, n, m}, {l, n, m}_)
  • t, k > θ, χ (R_)
  • sφr > θr
  • b > β (za wyjątkiem _R, _N)
  • sw > gw
  • χsV > ksV
  • χsC > χC
  • ks > χ
  • kʷ, gʷ, kw, gw > p, b
  • w- > gw
  • sφ > ss
  • φsC > χC
  • φs > ss
  • sk- > ʃ
  • sk > k
  • sj, si- > ʃ
  • Vrw > Vrχw > Vrχ
  • -j- > -ð-
  • -m- > -β-
  • βn > m
  • mm, nm, mn > m
  • rm, lm > mm
  • s- > h-
  • -s- > -h-
  • χt > θ
  • tt, kk > θ, χ
  • ɣj > j
  • VtsV > VχsV
  • l- > ɬ-
  • sl- > l-
  • -w- > -∅-
  • β > w
  • kt > χt
  • VCi, VCe, VCu > V:C
  • VɣC, VwC > Vɨ̯C/V:C [Ve]
  • Vɣ > V:
  • ɣ > ∅/χ
  • VgR, VkR > VχR
  • kn, nk, gn, ng, nj > ɲ
  • kl, gl, lg, lk. lj > ʎ
  • ll > ɬ
  • gd > d
  • VːV̯ > VV̯
  • VCC > V:C
  • CC > C
  • VφC > V:C
  • φ > ∅
  • -s > -∅/-χ (rzadko, po tV-, dV-)
  • -st > -s (+wzdłużenie, ale w pierwszej sylabie!)
  • ō > ā
  • ȳ > ue
  • wstawne <e> w trudnych zbitkach
  • KOŃCÓWKI ODPADAJĄ

Gramatyka

Zaimek

Zaimki, inaczej niż inne części mowy, posiadają szczątkową odmianę deklinacyjną. Rozróżnia się formę mianownika oraz biernika (który też pełni funkcję preopozycjonału i celownika).

Zaimek osobowy

Trzecia osoba
Cas. m f n Pl.
Nom hys shá hyd ay
ai
Acc. hyn hain ayn
Num he
h’

W trzeciej osobie liczby mnogiej rozróżnia się dwie formy:

  • ay - forma podstawowa; używana, gdy następne słowo rozpoczyna się od spółgłoski;
  • ai - używana, gdy następne słowo rozpoczyna się od samogłoski.

Forma numeryczna dla wszystkich form to he (gdy następny wyraz rozpoczyna się od spółgłoski) lub h’, gdy następujące, lub poprzedzające słowo rozpoczyna się od samogłoski.

Zaimek wskazujący

Zaimek wskazujący ten, ta, to
Cas. m f n Pl.
Nom. mys má myd moe
moi
Acc. myn mayn moen
Num. me
m’
Zaimek wskazujący tamten, tamta, tamto
Cas. m f n PL
Nom. han hene haned hanye
Acc. hanym henayn
Num. hane
han’

Zaimek han jest współcześnie uważany za archaiczny. Dużo częściej używana jest analityczna konstrukcja z mys oraz odpowiednim zaimkiem wskazującym miejsca (które zazwyczaj ulegają skróceniu):

  • umayn tutaj, np. mys mayp’ay "ten syn", moe maypoy’may "ci synowie";
  • ayne tam, np. mys mayp’e "tamten syn", moe maypoy’ne "tamci synowie".

Rzeczownik

W języku aloborgeńskim dawny system deklinacyjny uległ całkowitej przebudowie. Głównym przyczynkiem ku temu było przejście wszystkich rzeczowników nieoznaczających ludzi (z małymi wyjątkami, np. zjawisk atmosferycznych oraz nazw określających miejsca, też niektórych sufiksów) do rodzaju nijakiego. Zatarła się też całkowicie odmiana przez przypadki

Tablica deklinacyjna
Cas. m f n m, f, n
Ia Ib II IIIa IIIb IIIc IIId IV
o-m u-m ā-m ā-f i-f o-m o-n u-m u-n i-f i-n ā-f ā-f C-m C-m C-f C-n R-m R-f
Sg Nom. ∅ u ai e i ∅ yn u e i ↓ e e ∅ ∅ e ∅ yer yer
Voc. ↓ e ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ e e ↓ ↓ ↓ ↓ ↓↓ C↓↓ e ∅ yer yer
Pl oy oy ai ai í ye e oy we í ie ai e y Cy Cy y yry yry
Num. ye ye e e i ye ye ye ye i i e e ↓↓ C C ∅ yr yr

Rodzajnik

W j. aloborgeńskim występuje jedynie rodzajnik określony. Tak jak zaimki, posiada on szczątkową odmianę przez przypadki.

Rodzajnik określony
Cas. m f n Pl.
Nom. ys shí yd eis
Acc. yn hain yns
Num. he
h’

Przymiotnik

Liczebnik

Czasownik

Czasownik w języku aloborgeńskim uległ poważnym zmianom. Rozwinęła się fleksja imiesłowów, przebudowany został czas przeszły dokonany, a także przyszły. Dawne formy strony biernej, a także trybu życzącego zostały zamienione przez formy analityczne wspierane przez czasowniki posiłkowe. Uproszczeniu też uległa fleksja liczby mnogiej - wytworzył się charakterystyczny dla j. aloborgeńskiego synkretyzm wszystkich form.
W języku aloborgeńskim rozwinął się także system wymian wewnątrz czasownika, przez co standardowy czasownik może posiadać do trzech różnych podstaw:

  • długą(D) - pierwsza osoba liczby pojedynczej czasu teraźniejszego;
  • krótką - druga osoba liczby pojedynczej czasu teraźniejszego;
  • miękką(I) - pierwsza osoba liczby pojedynczej czasu przyszłego.

Dopiero na podstawie tych wszystkich form można odmienić czasownik w j. aloborgeńśkim
Dodatkowo część czasowników posiada też nieregularne przemiany dźwiękowe w rdzeniu.

Tabela koniugacyjna
e/o ā a
Oznajmujący
Prs.
Num. Sg Pl Sg Pl Sg Pl
1. eD yn eD ayn eD ayn
2. y ay a
3. eid aed ad
Impf.
Num. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
1. ynyn yndes aynyn ayndes aynyn ayndes
2. yde ayde ayde
3 eda aeda ada
Perf.
Num. Sg. Pl. Sg. Pl Sg. Pl.
1. deseD dyn daiseD dán daeseD dan
2. dych daech dach
3. dy dae da
Fut.
Num. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
1. (i)gwaeI (i)gwynI (i)gwaeI (i)gwynI (i)gwaeI (i)gwynI
2. (i)gwaechI (i)gwaechI (i)gwaechI
3. (i)gwyI (i)gwyI (i)gwyI
Imper.
Num. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
2. iI idai eD aidai e edai
Subj.
aynD aynD aynD
Inf.
eid aedD ad
Nom. V.
Act. án aen ayn
Pas. idu¹ edu¹ edu¹
Prtp.
Mod. Act. Pas. Act. Pas. Act. Pas.
Prs. yn ym ayn aym ayn aym
Impf. edeitI ededd aedeitD aeteddD adeitI adedd
Perf. tI id átD aedD atI ad
  • ¹Podane rzeczowniki odmieniają się według wzoru Ia.

Czas teraźniejszy

Czas teraźniejszy opisuje zjawiska, które miały miejsce w czasie trwania mówienia, zjawiska ogólne, lub powtarzające się.

Imperfekt

Za pomocą imperfektu opisuje się przeszłe zjawiska, które nie wywołały zmiany stanu, ew. nie mają jednoznacznie dokonanego znaczenia.

Perfekt

Za pomocą perfektu opisuje się przeszły czynności, w wyniku których doszło do zmiany stanu, a także mają jednoznacznie dokonany charakter.

Czas przyszły

Wszystkie formy czasu przyszłego tworzone są na podstawie miękkiej formy czasownika. Z jego pomocą opisuje się zdarzenia przyszłe, a także zamiary i chęci.

Tryb rozkazujący

Za jego pomocą wydaje się rozkazy. Jego łagodniejsza formą jest tryb życzący.

Tryb łączący

Tryb łączący służy do transformowania mowy niezależnej na mowę zależną. Tworzony jest za pomocą specjalnej formy łączącej (<subj.>) wspólnej dla wszystkich form czasowych.

Tryb życzący

Za pomocą trybu życzącego opisuje się życzenia, a także grzeczne prośby. Tworzy się go z pomocą czasownika posiłkowego chcieć w specjalnej formie życzącej.

Tryb przypuszczający

Za pomocą trybu przypuszczającego tworzy się opisując możliwe wydarzenia, które nie miały miejsca, a także możliwe przyszłe wydarzenia, które nie są pewne. Tworzy się go za pomocą czasownika posiłkowego XXXXX być w formie przypuszczającej.

Parę czasowników posiada także archaiczną odmianę z końcówkami dawnego fleksyjnego trybu przypuszczającego.

Strona bierna

Tworzy się go za pomocą odpowiednich imiesłowów czasu oraz czasownika posiłkowego XXXXX.

Czasownik wuyd "być"

Czasownik wuyd odmienia się całkowicie nieregularnie. Odmienia się on według dwóch wzorów odmian:

  • pełnego - stosowanego w poezji, sytuacji podniosłych, używany także w języku wysokiego szczebla, w języku dworskim;
  • krótkiego - używany w poezji, a także w rozmowach prywatnych (każdego szczebla). Są to formy potoczne, których nie można używać w sytuacjach bardzo oficjalnych, podniosłych.
Koniugacja pełna
Oznajmujący
Prs.
Num. Sg. Pl.
1. ys ystyn
2. ystys
3. ystyd
Impf.
Num. Sg. Pl.
1. ystanyn ystand
2. ystide
3. ystid
Perf.
Num. Sg. Pl.
1. ystáse ystásynd
2. ystách
3. ystád
Fut.
Num. Sg. Pl.
1. hystayn hystaynd
2. hystás
3. hystád
Imper.
Num. Sg. Pl.
2. ues ystai
Subj.
Num. Sg. Pl.
1. ystay ystyni
2. ystuys
3. ystuyd
Inf.
wuyd
Nom. V.
Act. wuddán
Pas. wuddidu
Prtp.
Mod. Act. Pas.
Prs. wuyn wuym
Impf. wuydeit wuydedd
Perf. wuyt wuyd
Koniugacja krótka
Oznajmujący
Prs.
Num. Sg. Pl.
1. ys yn
2. ues
3. yd
Impf.
Num. Sg. Pl.
1. nyn stand
2. stide
3. stid
Perf.
Num. Sg. Pl.
1. áse hynd
2. ách
3. stád
Fut.
Num. Sg. Pl.
1. hayn haynd
2. hás
3. hád
Imper.
Num. Sg. Pl.
2. ues stai
Subj
Num. Sg. Pl.
1. ay ni
2. uys
3. uyd

Czasowniki nieregularne

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_aloborgeński&oldid=26183”