|
|
Język ayu
αγιυ αγιανεο, αγιυ χοα
|
| Utworzenie:
|
Canis w 2011
|
| Najnowsza wersja:
|
1.27
|
| Sposoby zapisu:
|
grecki uproszczony
|
| Typologia:
|
SVO
|
| Klasyfikacja:
|
Ob. 17A
|
| Status urzędowy
|
| Oficjalna regulacja:
|
Canis
|
| Kody
|
| Conlanger–1
|
ayu
|
| Przykład
|
Trzy przysłowia
Ρα νιμι καλ ταμοα, τυν έο γιυμυε ρα χαρα τα κομο. Εόν ραμι, φαυ αγιανεό αι, χο ιλ χορό λια υναμα υ τιχιγια. Χιτα ακαλανα, χιτα υ ακαλα. Ι ακαλα έο νιλαι, τα εόν μι ταυραν.
|
| Lista conlangów
|
Język ayu (ay. αγιυ αγιανεο ['äɥy äjä'neːɔ] albo αγιυ χοα ['äɥy xo'ä]) - nieskomplikowany język, który miał, wymówiony, ładnie brzmieć i, zapisany, ładnie wyglądać. Jest aprioryczny. Został zainspirowany językami polinezyjskimi oraz greką.
Nazwa, klasyfikacja, historia języka
Jedyna funkcjonująca nazwa to ayu. Stanowi ona nazwę własną języka i jego kultury, i nie tłumaczy się jej. Język nosi oznaczenie ogólne prototypu obiekt 17, a oznaczenie szczegółowe obiekt 17A. Oznaczenie obiekt 17B oznacza język mahan.
Ayu niewiele się zmienia od 2011 roku. Jedyna znacząca zmiana, jaka zaszła do końca 2013 roku, to ustabilizowanie się akcentu na początkowej sylabie (z wieloma wyjątkami), co wymazało znak akcentu znad większości słów. Akut stosowany jest tam, gdzie jest potrzebne rozróżnienie (έον - εόν, άυρα - αυρά) i w zapożyczeniach, jeśli jest to uznane za przydatne.
Wymowa
Język ayu posiada bardzo mało fonemów, ponadto te fonemy mają bardzo nieostry status. Z tego powodu niemożliwe jest wyznaczenie dokładnej ich ilości. Zapis jest mało obiektywny i nie ma charakteru regulującego wymowę.
Wśród wyróżniających się zjawisk wymowy można wymienić zmienny, wyraźnie dynamiczny akcent, zlewanie się głosek [m] i [p], [ŋ] i [k], a także wahań [x] do [h]. Głoski typowo dźwięczne nie pojawiają się w ogóle. Wśród spółgłosek sonornych wyraźnie rozróżnia się [l] or [ɾ]/[r]. Nie występuje nigdzie głoska [s] ani nic podobnego do niej. Warto też zauważyć, że fonem /e/ nie istnieje samodzielnie, występuje wyłącznie w dyftongach, które często się pojawiają. Możliwe są też tryftongi.
Sylaba κι jest wymawiana [ci].
Samogłoski
|
|
Przednie
|
|
Centralne
|
|
Tylne
|
| Przymknięte
|
|
| Prawie przymknięte
|
| Półprzymknięte
|
| Średnie
|
| Półotwarte
|
| Prawie otwarte
|
| Otwarte
|
Spółgłoski
|
|
Wargowe
|
Około-
zębowe
|
Około-
dziąsłowe
|
Podniebienne
|
Welarne
|
| Nosowe
|
m~
p
|
n
|
|
|
ŋ~
k
|
Zwarto-
wybuchowe
|
t
|
|
|
| Szczelinowe
|
f
|
|
|
|
x~h
|
Uderzeniowe/
drżące
|
|
|
ɾ~r
|
|
|
| Boczne
|
|
|
l - ɬ
|
|
|
| Aproksymanty
|
w
|
|
|
j
|
|
Dopuszczalne zbitki spółgłosek
Dopuszczalne są następujące zbitki spółgłosek: /mp/, /np/, /nt/, /nl~ŋl/, /tl/, /ft/, /ŋh/, /ŋk/.
Akcent
Akcent może padać na dowolną sylabę w słowie. Najczęściej jest inicjalny i wtedy nie stawia się akutu nad słowem, chyba że istnieją dwa słowa różniące się tylko akcentem. Jeśli akcent pada gdzieś indziej, to należy zaznaczyć akcent.
Zapis
Stosuje się uproszczony alfabet grecki, wprowadzony z tej przyczyny, że łatwo w nim się oznacza akcent (alfabet nowogrecki stosuje często akut).
Język pisany odręcznie oficjalnie składa się tylko z liter wielkich, i tekst w ayu wygląda następująco:
- ΡΑ ΝΙΜΙ ΚΑΛ ΤΑΜΟΑ, ΤΥΝ ΈΟ ΓΙΥΜΥΕ ΡΑ ΧΑΡΑ ΤΑ ΚΟΜΟ. ΕΌΝ ΡΑΜΙ, ΦΑΥ ΑΓΙΑΝΕΌ ΑΙ, ΧΟ ΙΛ ΧΟΡΌ ΛΙΑ ΥΝΑΜΑ Υ ΤΙΧΙΓΙΑ. ΧΙΤΑ ΑΚΑΛΑΝΑ, ΧΙΤΑ Υ ΑΚΑΛΑ. Ι ΑΚΑΛΑ ΈΟ ΝΙΛΑΙ, ΤΑ ΕΌΝ ΜΙ ΤΑΥΡΑΝ.
Małe litery są traktowane tak, jak pogrubienie czy kursywa, a więc jako wariant wielkich liter, wspomagający pisanie. Nie przyjmuje się interpretacji, jakoby wielkie litery miały wyrażać jakikolwiek szacunek do czegokolwiek. Z tego względu norma literacka wymaga zapisu wyłącznie małymi literami, nie licząc początku zdań. Wyjątki czasem się czyni dla pewnych fraz, jak np. tytuły czy obce nazwy własne, ale nie w oficjalnych tekstach. Imiona, nazwy rodów, toponimy, nazwy jednostek administracyjnych oraz nazwy sakralne (w tym słowo "Bóg") są zapisywane małymi literami.
Należy przy tym zaznaczyć, że ayu z zasady nie jest językiem regulowanym, a niniejszy artykuł ma charakter opisowy. Nie powinny zatem dziwić odstępstwa od powyższych zasad.
Istnieje jeszcze jedna litera:
Sigma jest znana w języku ayu. Jest fonetycznie tożsama z chi (/h/). Używana jest tylko w egzonimach (Σιριους - Syriusz) oraz w krajnie nielicznych, niedostosowanych do ayu zapożyczeniach. Jest tylko jeden wyjątek, gdzie przyswojone zapożyczenie zapisywane jest sigmą, ale tyczy się seksualności człowieka i należy do wyrażeń potocznych. Istnieje tendencja do zastępowania sigmy przez chi lub stosowania synonimów.
Gramatyka opisowa
Składniowo ayu to zasadniczo język analityczny, nominatywno-akuzatywny, o podstawowym szyku zdania SVO, zdania kopularne mogą mieć (i często mają) szyk zdania SOV. Słowotwórstwo stosuje czasem łączenie słów. Występuje prosta odmiana, która służy podstawowym funkcjom.
- Aglutynacyjny sposób afiksacji:
- -τι jest sufiksem liczby mnogiej (ονναι - kuc, ονναιτι - kuce)
- -ν stosowany jest do tworzenia niestandardowych przymiotników (γιοαν - wodny)
- -νι tworzy dopełniacz (χαρα κυνχανι - twarz kobiety)
- Separowany na piśmie sposób afiksacji:
- - αι oznacza czas przeszły (χολου αι - pisał)
- λ'- tworzy przysłówki (λ'αυρά - szybko)
- Fleksyjny sposób afiksacji:
- -ό oznacza pierwszą osobę czasownika (κοραμηλα - siedzieć, κοραμηλό - siedzę)
- (poet. lub pot.) -ά oznacza trzecią osobę czasownika i zawsze czas teraźniejszy (κοραμηλά - [właśnie teraz] siedzi)
Struktury i przykłady wypowiedzi
Proste zdania
- Χoρο κaτλα o εόν.
- Słońce jest na niebie.
- Ταρακα τα ι χανα μανι.
- Jem płatki z mlekiem.
Zdania kopularne
- Χορο κατλα λα έον, ιριτλα ο ρα εόν.
- Świat uważa, że słońce jest na niebie, ale według mnie, nie jest.
- Χορο ο κατλα έον εόν.
- Słońce bywa w niebiosach.
- Κοραε αχανλαε ιχομηνα εόν.
- Człowiek to skomplikowana rasa.
Prezentacja
- Χα? Έο χυνλα.
- Co? To jest talerz.
- Χα? Ρα νια έο, ταιγιαρι χυνλα χευν έο...
- Co? To nie łyżka, to jest, kurna, talerz...
Struktury przymiotnikowe i przysłówkowe
- Νιυα ινκα.
- Dobra żona.
- Ον ται αριγιαντο φαραμ.
- Całkiem spory stadion.
Zdania złożone
- Ιλ μανι ταρακο τα ι χανα ονυι νια, αμυ γιαε κητη ονον ιλ χυ εό φαυ.
- Jem łyżką płatki z mlekiem na talerzu, więc wyginaj ode mnie z tym drzewem.
