Język azeński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 +
{{AM}}
 
{{ język
 
{{ język
 
| kolor = #7851A9 | nazwa = azeński | nazwa własna = ᚽᚪᛏᛁᚾᛁ ''azīnī''
 
| kolor = #7851A9 | nazwa = azeński | nazwa własna = ᚽᚪᛏᛁᚾᛁ ''azīnī''
Linia 101: Linia 102:
  
 
=== Samogłoski ===
 
=== Samogłoski ===
−
Azeński dysponuje dziesięcioma fonemicznymi monoftongami i czterema dyftongami. Zapis runiczny nie rozróżnia samogłosek krótkich i długich.
+
Azeński dysponuje dwunastoma fonemicznymi monoftongami i czterema dyftongami. Zapis runiczny nie rozróżnia samogłosek krótkich i długich.
  
 
{| width="50%"
 
{| width="50%"
Linia 112: Linia 113:
 
|-
 
|-
 
! Przymknięte
 
! Przymknięte
−
| align=center | {{IPA|/i/}} &bull; {{IPA|/iː/}}<br />ᛁ ''i ī''
+
| align=center | {{IPA|/i/}} &bull; {{IPA|/iː/}}<br />ᛁ ''i ī''<br />{{IPA|/y/}} &bull; {{IPA|/yː/}}<br />ᚣ ''y ȳ''
 
| align=center | {{IPA|/ɯ/}} &bull; {{IPA|/uː/}}<br />ᚢ ''u ū''
 
| align=center | {{IPA|/ɯ/}} &bull; {{IPA|/uː/}}<br />ᚢ ''u ū''
 
|-
 
|-
Linia 145: Linia 146:
 
* nagłos
 
* nagłos
 
** pierwsza spółgłoska (C<sub>1</sub>): dowolna spółgłoska;
 
** pierwsza spółgłoska (C<sub>1</sub>): dowolna spółgłoska;
−
** druga spółgłoska (C<sub>2</sub>): dowolna spółgłoska zwarta niekrtaniowa, dowolna afrykata, dowolna spółgłoska szczelinowa inna niż {{IPA|/h/}}. C<sub>2</sub> nie może się pojawić, jeśli sylabę otwiera aproksymant.
+
** druga spółgłoska (C<sub>2</sub>): dowolna spółgłoska zwarta niekrtaniowa, dowolna afrykata, dowolna spółgłoska szczelinowa inna niż {{IPA|/x/}}. C<sub>2</sub> nie może się pojawić, jeśli sylabę otwiera aproksymant.
 
* jądro
 
* jądro
 
** dowolna samogłoska lub dyftong;
 
** dowolna samogłoska lub dyftong;
Linia 156: Linia 157:
 
Dosyć skomplikowana struktura azeńskiej sylaby, pozwalająca na zróżnicowanie nawet sześciu odrębnych fonemów, sprzyja występowaniu wielu różnych zjawisk fonetycznych. Najpopularniejsze z nich to:
 
Dosyć skomplikowana struktura azeńskiej sylaby, pozwalająca na zróżnicowanie nawet sześciu odrębnych fonemów, sprzyja występowaniu wielu różnych zjawisk fonetycznych. Najpopularniejsze z nich to:
 
* '''aspiracja''' &ndash; nagłosowa spółgłoska zwarta wymawiana jest z większą siłą artykulacyjną, niż w innych pozycjach.
 
* '''aspiracja''' &ndash; nagłosowa spółgłoska zwarta wymawiana jest z większą siłą artykulacyjną, niż w innych pozycjach.
−
* '''koalescencja''' &ndash; stojące obok siebie dźwięki ulegają koalescencji, tworząc nowy dźwięk o zbliżonych cechach. Często koalescencji ulegają następujące pary dźwięków: {{IPA|/n/}} i {{IPA|/g/}} (rezultat: {{IPA|[ŋ]}}), {{IPA|/t/}} i {{IPA|/s/}} (rezultat: {{IPA|[t͡s]}} oraz {{IPA|/d/}} i {{IPA|/z/}} (rezultat: {{IPA|[d͡z]}}.
+
* '''koalescencja''' &ndash; stojące obok siebie dźwięki ulegają koalescencji, tworząc nowy dźwięk o zbliżonych cechach. Często koalescencji ulegają następujące pary dźwięków: {{IPA|/n/}} i {{IPA|/g/}} (rezultat: {{IPA|[ŋ]}}), {{IPA|/t/}} i {{IPA|/s/}} (rezultat: {{IPA|[t͡s]}}) oraz {{IPA|/d/}} i {{IPA|/z/}} (rezultat: {{IPA|[d͡z]}}).
 
* '''lenicja''' &ndash; bezdźwięczne spółgłoski w pozycji interwokalicznej ulegają częściowemu udźwięcznieniu.
 
* '''lenicja''' &ndash; bezdźwięczne spółgłoski w pozycji interwokalicznej ulegają częściowemu udźwięcznieniu.
 +
* '''palatalizacja''' &ndash; zredukowane krótkie {{IPA|/i/}} lekko zmiękcza poprzedzającą je spółgłoskę (''Azīni'' {{IPA|[ʔaˈziːnʲ]}}).
 +
* '''retrakcja''' &ndash; wygłosowe samogłoski ulegają redukcji: długie stają się krótkie, a krótkie redukują się do {{IPA|[ə]}}. Wyjątkiem jest {{IPA|/i/}}, które ulega całkowitej redukcji, ale wywołuje zjawisko palatalizacji.
 
* '''upodobnienie pod względem dźwięczności''' &ndash; w wygłosie sylaby, spółgłoski upodabniają się pod względem dźwięczności, np. -''nkdh'' {{IPA|/nkð/}} ale {{IPA|[nk̬ð]}}.
 
* '''upodobnienie pod względem dźwięczności''' &ndash; w wygłosie sylaby, spółgłoski upodabniają się pod względem dźwięczności, np. -''nkdh'' {{IPA|/nkð/}} ale {{IPA|[nk̬ð]}}.
 +
 +
=== Prozodia ===
 +
Akcent azeński pada zwykle na przedostatnią sylabę wyrazu. Akcent bardzo rzadko spełnia funkcje fonemiczne, dotyczy to zazwyczaj zapożyczeń, które często zachowują akcent języka, z którego pochodzą, odstając tym samym od słownictwa rodzimego. Akcent na ostatniej sylabie powstrzymuje zjawisko retrakcji. Azeński jest czasowany sylabowo &ndash; nie obserwuje się związanej z akcentem redukcji długości sylab ani redukcji samogłosek uzależnionej wyłącznie od braku akcentu.
 +
 +
== Morfologia ==
 +
=== Fleksja ===
 +
==== Czasownik ====
 +
Na czasowniku w języku azeńskim oznaczane są następujące kategorie gramatyczne:
 +
* trzy czasy: teraźniejszy, przeszły, przyszły;
 +
* cztery aspekty: perfektywny, nieprefektywny, progresywny, iteratywny;
 +
* dwie liczby: pojedyncza, mnoga;
 +
* trzy osoby;
 +
* dwa rodzaje: żywotny i nieżywotny (tylko w 3. osobie);
 +
* trzy strony: czynna, bierna i zwrotna, wyrażane peryfrastycznie.
 +
Ponadto, funkcjonują następujące formy bezosobowe: bezokolicznik, rzeczownik stanu, imiesłów współczesny, imiesłów uprzedni i gerundium. Azeński zachowuje więc wszystkie elementy pranuweńskiej koniugacji, chociaż liczba klas koniugacyjnych uległa redukcji i regularyzacji. Tym sposobem, z dziewięciu klas pranuweńskiej odmiany regularnej ostały się trzy:
 +
* klasa A, obejmująca wszystkie rdzenie dwuspółgłoskowe oraz rdzenie trójspółgłoskowe ze spółgłoską nosową na drugiej pozycji (budowa: C<sup>1</sup>&mdash;C<sup>2</sup> i C<sup>1</sup>&mdash;NC<sup>2</sup>);
 +
* klasa B, obejmująca pozostałe rdzenie trójspółgłoskowe oraz rdzenie czwórspółgłoskowe ze spółgłoską nosową na drugiej lub trzeciej pozycji (budowa: C<sup>1</sup>&mdash;C<sup>2</sup>&mdash;C<sup>3</sup>, C<sup>1</sup>&mdash;NC<sup>2</sup>&mdash;C<sup>3</sup> i C<sup>1</sup>&mdash;C<sup>2</sup>&mdash;NC<sup>3</sup>);
 +
* klasa C, obejmująca pozostałe rdzenie czwórspółgłoskowe (budowa: C<sup>1</sup>&mdash;C<sup>2</sup>&mdash;C<sup>3</sup>&mdash;C<sup>4</sup>).
 +
W odmianach wewnętrzne samogłoski nosowe stanowią zawsze nierozdzielne zestawienie z kolejną spółgłoską &ndash; inaczej, niż jest to w innych językach nuweńskich. Dodatkowo, do redukcji w ilości klas koniugacyjnych przyczyniły się restrykcje pozycyjne dla półsamogłoskowych aproksymantów {{IPA|/w/}} i {{IPA|/j/}}, które są dźwiękami stosunkowo rzadkimi w azeńskim systemie fonetycznym.
 +
Ponadto, występuje szereg czasowników nieregularnych i defektywnych, które nie należą do żadnej z klas. Również czasowniki klasy C często nazywa się nieregularnymi, z powodu ich niewielkiej ilości i tendencji do kontrakcji sylab tam, gdzie to tylko możliwe.
 +
 +
===== Czasowniki regularne =====
 +
{| class="wikitable" width="800px"
 +
|-
 +
! rowspan="3" | Osoba
 +
! colspan="2" | Klasa A
 +
! colspan="2" | Klasa B
 +
! colspan="3" | Klasa C
 +
|-
 +
| colspan="2" align=center | '''b-r''' „kochać”<br />'''d-nz''' „umierać”
 +
| colspan="2" align=center | '''th-d-r''' „biec”<br />'''f-t-nd''' „gonić”
 +
| colspan="2" align=center | '''b-th-l-f''' „zapomnieć”<br />'''k-g-r-mz''' „wiedzieć”
 +
|-
 +
! l.poj.
 +
! l.mn.
 +
! l.poj.
 +
! l.mn.
 +
! l.poj.
 +
! l.mn.
 +
|-
 +
! colspan=7 | <big>Czas teraźniejszy trybu oznajmującego</big>
 +
|-
 +
! colspan=7 | ''Imperfectum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| b'''o'''r'''ā'''<br />d'''o'''nz'''ā'''
 +
| b'''ē'''r<br />d'''ē'''nz
 +
| th'''u'''d'''o'''r'''ā'''<br />f'''u'''t'''o'''nd'''ā'''
 +
| th'''u'''d'''ē'''r<br />f'''u'''t'''ē'''nd
 +
| bth'''u'''lf'''ā'''<br />k'''a'''gr'''u'''mz'''ā'''
 +
| bth'''u'''l'''ē'''f<br />k'''a'''gr'''u'''m'''ē'''z
 +
|-
 +
! 2.
 +
| b'''o'''r'''īn'''<br />d'''o'''nz'''īn'''
 +
| b'''o'''r'''a'''<br />d'''o'''nz'''a'''
 +
| th'''u'''d'''o'''r'''īn'''<br />f'''u'''t'''o'''nd'''īn'''
 +
| th'''u'''d'''o'''r'''a'''<br />f'''u'''t'''o'''nd'''a'''
 +
| bth'''u'''lf'''īn'''<br />k'''a'''gr'''u'''mz'''īn'''
 +
| bth'''u'''lf'''a'''<br />k'''a'''gr'''u'''mz'''a'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| b'''ō'''r<br />d'''ō'''mz
 +
| b'''ē'''r'''and'''<br />d'''ē'''mz'''and'''
 +
| th'''u'''d'''ō'''r<br />f'''u'''t'''ō'''nd
 +
| th'''u'''d'''ē'''r'''and'''<br />f'''u'''t'''ē'''nd'''and'''
 +
| bth'''ū'''lf<br />k'''a'''gr'''ū'''mz
 +
| bth'''ē'''lf'''and'''<br />k'''a'''gr'''ē'''mz'''and'''
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| b'''ō'''r'''u'''<br />d'''ō'''mz'''u'''
 +
| b'''ē'''r'''u'''<br />d'''ē'''mz'''u'''
 +
| th'''u'''d'''ō'''r'''u'''<br />f'''u'''t'''ō'''nd'''u'''
 +
| th'''u'''d'''ē'''r'''u'''<br />f'''u'''t'''ē'''nd'''u'''
 +
| bth'''ū'''lf'''u'''<br />k'''a'''gr'''ū'''mz'''u'''
 +
| bth'''ē'''lf'''u'''<br />k'''a'''gr'''ē'''mz'''u'''
 +
|-
 +
! colspan="7" | ''Perfectum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| '''n'''b'''a'''r<br />'''n'''d'''a'''mz
 +
| '''n'''b'''o'''r<br />'''n'''d'''o'''mz
 +
| '''n'''th'''u'''d'''a'''r<br />'''n'''f'''u'''t'''a'''nd
 +
| '''n'''th'''ē'''d'''o'''r<br />'''n'''f'''ē'''t'''o'''nd
 +
| '''n'''b'''u'''th'''a'''lf<br />'''n'''k'''u'''gr'''a'''mz
 +
| '''n'''b'''u'''th'''o'''lf<br />'''n'''k'''u'''gr'''o'''mz
 +
|-
 +
! 2.
 +
| '''n'''b'''a'''r'''a'''<br />'''n'''d'''a'''mz'''a'''
 +
| '''n'''b'''o'''r'''a'''<br />'''n'''d'''o'''mz'''a'''
 +
| '''n'''th'''u'''d'''a'''r'''a'''<br />'''n'''f'''u'''t'''a'''nd'''a'''
 +
| '''n'''th'''ē'''d'''o'''r'''a'''<br />'''n'''f'''ē'''t'''o'''nd'''a'''
 +
| '''n'''b'''u'''th'''a'''lf'''a'''<br />'''n'''k'''u'''gr'''a'''mz'''a'''
 +
| '''n'''b'''u'''th'''o'''lf'''a'''<br />'''n'''k'''u'''gr'''o'''mz'''a'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| '''n'''b'''a'''r'''u'''<br />'''n'''d'''a'''mz'''u'''
 +
| '''n'''b'''a'''r'''ul'''<br />'''n'''d'''a''''mz'''ul'''
 +
| '''n'''th'''u'''d'''a'''r'''u'''<br />'''n'''f'''u'''t'''a'''nd'''u'''
 +
| '''n'''th'''u'''d'''a'''r'''ul'''<br />'''n'''f'''u'''t'''a'''nd'''ul'''
 +
| '''n'''b'''u'''th'''a'''lf'''u'''<br />'''n'''k'''u'''gr'''a'''mz'''u'''
 +
| '''n'''b'''u'''th'''a'''lf'''ul'''<br />'''n'''k'''u'''gr'''a'''mz'''ul'''
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| '''n'''b'''a'''r'''u'''<br />'''n'''d'''a'''mz'''u'''
 +
| '''n'''b'''a'''r'''ur'''<br />'''n'''d'''a''''mz'''ur'''
 +
| '''n'''th'''u'''d'''a'''r'''u'''<br />'''n'''f'''u'''t'''a'''nd'''u'''
 +
| '''n'''th'''u'''d'''a'''r'''ur'''<br />'''n'''f'''u'''t'''a'''nd'''ur'''
 +
| '''n'''b'''u'''th'''a'''lf'''u'''<br />'''n'''k'''u'''gr'''a'''mz'''u'''
 +
| '''n'''b'''u'''th'''a'''lf'''ur'''<br />'''n'''k'''u'''gr'''a'''mz'''ur'''
 +
|-
 +
! colspan="7" | ''Progressivum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| '''zi'''b'''a'''r<br />'''zi'''d'''a'''mz
 +
| '''zi'''b'''o'''r<br />'''zi'''d'''o'''mz
 +
| '''zi'''th'''u'''d'''a'''r<br />'''zi'''f'''u'''t'''a'''nd
 +
| '''zi'''th'''ē'''d'''o'''r<br />'''zi'''f'''ē'''t'''o'''nd
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''a'''lf<br />'''zi'''k'''u'''gr'''a'''mz
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''o'''lf<br />'''zi'''k'''u'''gr'''o'''mz
 +
|-
 +
! 2.
 +
| '''zi'''b'''a'''r'''a'''<br />'''zi'''d'''a'''mz'''a'''
 +
| '''zi'''b'''o'''r'''a'''<br />'''zi'''d'''o'''mz'''a'''
 +
| '''zi'''th'''u'''d'''a'''r'''a'''<br />'''zi'''f'''u'''t'''a'''nd'''a'''
 +
| '''zi'''th'''ē'''d'''o'''r'''a'''<br />'''zi'''f'''ē'''t'''o'''nd'''a'''
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''a'''lf'''a'''<br />'''zi'''k'''u'''gr'''a'''mz'''a'''
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''o'''lf'''a'''<br />'''zi'''k'''u'''gr'''o'''mz'''a'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| '''zi'''b'''a'''r'''u'''<br />'''zi'''d'''a'''mz'''u'''
 +
| '''zi'''b'''a'''r'''ul'''<br />'''zi'''d'''a'''mz'''ul'''
 +
| '''zi'''th'''u'''d'''a'''r'''u'''<br />'''zi'''f'''u'''t'''a'''nd'''u'''
 +
| '''zi'''th'''u'''d'''a'''r'''ul'''<br />'''zi'''f'''u'''t'''a'''nd'''ul'''
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''a'''lf'''u'''<br />'''zi'''k'''u'''gr'''a'''mz'''u'''
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''a'''lf'''ul'''<br />'''zi'''k'''u'''gr'''a'''mz'''ul'''
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| '''zi'''b'''a'''r'''u'''<br />'''zi'''d'''a'''mz'''u'''
 +
| '''zi'''b'''a'''r'''ur'''<br />'''zi'''d'''a'''mz'''ur'''
 +
| '''zi'''th'''u'''d'''a'''r'''u'''<br />'''zi'''f'''u'''t'''a'''nd'''u'''
 +
| '''zi'''th'''u'''d'''a'''r'''ur'''<br />'''zi'''f'''u'''t'''a'''nd'''ur'''
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''a'''lf'''u'''<br />'''zi'''k'''u'''gr'''a'''mz'''u'''
 +
| '''zi'''b'''u'''th'''a'''lf'''ur'''<br />'''zi'''k'''u'''gr'''a'''mz'''ur'''
 +
|-
 +
! colspan="7" | ''Iterativum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| b'''a'''r'''ā'''<br />d'''a'''mz'''ā'''
 +
| b'''ē'''r'''ā'''<br />d'''ē'''mz'''ā'''
 +
| th'''u'''dr'''ā'''<br />ft'''a'''nd'''ā'''
 +
| th'''ē'''dr'''ā'''<br />ft'''ē'''nd'''ā'''
 +
| bth'''ū'''lf'''ā'''<br />k'''a'''gr'''a'''mz'''ā'''
 +
| bth'''ē'''lf'''ā'''<br />k'''a'''gr'''ē'''mz'''ā'''
 +
|-
 +
! 2.
 +
| b'''a'''r'''ā'''<br />d'''a'''mz'''ā'''
 +
| b'''ē'''r'''ā'''<br />d'''ē'''mz'''ā'''
 +
| th'''u'''dr'''ā'''<br />ft'''a'''nd'''ā'''
 +
| th'''ē'''dr'''ā'''<br />ft'''ē'''nd'''ā'''
 +
| bth'''ū'''lf'''ā'''<br />k'''a'''gr'''a'''mz'''ā'''
 +
| bth'''ē'''lf'''ā'''<br />k'''a'''gr'''ē'''mz'''ā'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| b'''a'''r'''āl'''<br />d'''a'''mz'''āl'''
 +
| b'''ē'''r'''āl'''<br />d'''ē'''mz'''āl'''
 +
| th'''u'''dr'''āl'''<br />ft'''a'''nd'''āl'''
 +
| th'''ē'''dr'''āl'''<br />ft'''ē'''nd'''āl'''
 +
| bth'''ū'''lf'''āl'''<br />k'''a'''gr'''a'''mz'''āl'''
 +
| bth'''ē'''lf'''āl'''<br />k'''a'''gr'''ē'''mz'''āl'''
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| b'''a'''r'''ār'''<br />d'''a'''mz'''ār'''
 +
| b'''ē'''r'''ār'''<br />d'''ē'''mz'''ār'''
 +
| th'''u'''dr'''ār'''<br />ft'''a'''nd'''ār'''
 +
| th'''ē'''dr'''ār'''<br />ft'''ē'''nd'''ār'''
 +
| bth'''ū'''lf'''ār'''<br />k'''a'''gr'''a'''mz'''ār'''
 +
| bth'''ē'''lf'''ār'''<br />k'''a'''gr'''ē'''mz'''ār'''
 +
|-
 +
! colspan=7 | <big>Czas przeszły trybu oznajmującego</big>
 +
|-
 +
! colspan=7 | ''Imperfectum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| ''''a'''b'''o'''r'''ā'''<br />''''a'''d'''o'''nz'''ā'''
 +
| ''''a'''b'''ē'''r<br />''''a'''d'''ē'''nz
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''o'''r'''ā'''<br />''''a'''f'''u'''t'''o'''nd'''ā'''
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''ē'''r<br />''''a'''f'''u'''t'''ē'''nd
 +
| ''''a'''bth'''u'''lf'''ā'''<br />''''a'''k'''a'''gr'''u'''mz'''ā'''
 +
|''''a''' bth'''u'''l'''ē'''f<br />''''a'''k'''a'''gr'''u'''m'''ē'''z
 +
|-
 +
! 2.
 +
| ''''a'''b'''o'''r'''īn'''<br />''''a'''d'''o'''nz'''īn'''
 +
| ''''a'''b'''o'''r'''a'''<br />''''a'''d'''o'''nz'''a'''
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''o'''r'''īn'''<br />''''a'''f'''u'''t'''o'''nd'''īn'''
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''o'''r'''a'''<br />''''a'''f'''u'''t'''o'''nd'''a'''
 +
| ''''a'''bth'''u'''lf'''īn'''<br />''''a'''k'''a'''gr'''u'''mz'''īn'''
 +
| ''''a'''bth'''u'''lf'''a'''<br />''''a'''k'''a'''gr'''u'''mz'''a'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| ''''a'''b'''ō'''r<br />''''a'''d'''ō'''mz
 +
| ''''a'''b'''ē'''r'''and'''<br />''''a'''d'''ē'''mz'''and'''
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''ō'''r<br />''''a'''f'''u'''t'''ō'''nd
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''ē'''r'''and'''<br />''''a'''f'''u'''t'''ē'''nd'''and'''
 +
| ''''a'''bth'''ū'''lf<br />''''a'''k'''a'''gr'''ū'''mz
 +
| ''''a'''bth'''ē'''lf'''and'''<br />''''a'''k'''a'''gr'''ē'''mz'''and'''
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| ''''a'''b'''ō'''r'''u'''<br />''''a'''d'''ō'''mz'''u'''
 +
| ''''a'''b'''ē'''r'''u'''<br />''''a'''d'''ē'''mz'''u'''
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''ō'''r'''u'''<br />''''a'''f'''u'''t'''ō'''nd'''u'''
 +
| ''''a'''th'''u'''d'''ē'''r'''u'''<br />''''a'''f'''u'''t'''ē'''nd'''u'''
 +
| ''''a'''bth'''ū'''lf'''u'''<br />''''a'''k'''a'''gr'''ū'''mz'''u'''
 +
| ''''a'''bth'''ē'''lf'''u'''<br />''''a'''k'''a'''gr'''ē'''mz'''u'''
 +
|-
 +
! colspan="7" | ''Perfectum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| b'''ū'''r'''r'''<br />d'''ū'''mz'''ur'''
 +
| b'''ua'''r'''r'''<br />d'''ua'''mz'''ur'''
 +
| th'''e'''d'''ū'''r'''r'''<br />ft'''ū'''nd'''ur'''
 +
| th'''e'''d'''ua'''r'''r'''<br />ft'''ua'''nd'''ur'''
 +
| bth'''ū'''lf'''ur'''<br />k'''a'''gr'''ū'''mz'''ur'''
 +
| bth'''ua'''lf'''ur'''<br />k'''a'''gr'''ua'''mz'''ur'''
 +
|-
 +
! 2.
 +
| b'''ū'''r'''ra'''<br />d'''ū'''mz'''ra'''
 +
| b'''ua'''r'''ri'''<br />d'''ua'''mz'''ri'''
 +
| th'''e'''d'''ū'''r'''ra'''<br />ft'''ū'''nd'''ra'''
 +
| th'''e'''d'''ua'''r'''ri'''<br />ft'''ua'''nd'''ri'''
 +
| bth'''ū'''lf'''ra'''<br />k'''a'''gr'''ū'''mz'''ra'''
 +
| bth'''ua'''lf'''ri'''<br />k'''a'''gr'''ua'''mz'''ri'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| b'''ō'''r'''rad'''<br />d'''ō'''mz'''rad'''
 +
| b'''ua'''r'''rud'''<br />d'''ua'''mz'''rud'''
 +
| th'''e'''d'''ō'''r'''rad'''<br />ft'''ō'''nd'''rad'''
 +
| th'''e'''d'''ua'''r'''rud'''<br />ft'''ua'''nd'''rud'''
 +
| bth'''ō'''lf'''rad'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''rad'''
 +
| bth'''ua'''lf'''rud'''<br />k'''a'''gr'''ua'''mz'''rud'''
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| b'''ō'''r'''ra'''<br />d'''ō'''mz'''ra'''
 +
| b'''ua'''r'''ru'''<br />d'''ua'''mz'''ru'''
 +
| th'''e'''d'''ō'''r'''ra'''<br />ft'''ō'''nd'''ra'''
 +
| th'''e'''d'''ua'''r'''ru'''<br />ft'''ua'''nd'''ru'''
 +
| bth'''ō'''lf'''ra'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''ra'''
 +
| bth'''ua'''lf'''ru'''<br />k'''a'''gr'''ua'''mz'''ru'''
 +
|-
 +
! colspan="7" | ''Progressivum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| '''m'''b'''ē'''r<br />'''m'''d'''ē'''mz
 +
| '''m'''b'''ī'''r'''u'''<br />'''m'''d'''ī'''mz'''u'''
 +
| '''m'''th'''a'''d'''ē'''r<br />'''m'''f'''a'''t'''ē'''nd
 +
| '''m'''th'''a'''dr'''u'''<br />'''m'''f'''a'''t'''a'''nd'''u'''
 +
| '''m'''b'''u'''th'''ē'''lf<br />'''m'''k'''u'''gr'''ē'''mz
 +
| '''m'''b'''ī'''th'''ī'''lf'''u'''<br />'''m'''k'''ī'''gr'''ī'''mz'''u'''
 +
|-
 +
! 2.
 +
| '''m'''b'''ē'''r'''in'''<br />'''m'''d'''ē'''mz'''in'''
 +
| '''m'''b'''ī'''r'''ā'''<br />'''m'''d'''ē'''mz'''a'''
 +
| '''m'''th'''a'''d'''ē'''r'''in'''<br />'''m'''f'''a'''t'''ē'''nd'''in'''
 +
| '''m'''th'''a'''d'''ī'''r'''ā'''<br />'''m'''f'''a'''t'''ī'''nd'''ā'''
 +
| '''m'''b'''u'''th'''ē'''lf'''in'''<br />'''m'''k'''u'''gr'''ē'''mz'''in'''
 +
| '''m'''b'''ī'''th'''ī'''lf'''ā'''<br />'''m'''k'''ī'''gr'''ī'''mz'''ā'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| '''m'''b'''ē'''r'''u'''<br />'''m'''d'''ē'''mz'''u'''
 +
| '''m'''b'''ī'''r<br />'''m'''d'''ī'''mz
 +
| '''m'''th'''a'''d'''ē'''r'''u'''<br />'''m'''f'''a'''t'''ē'''nd'''u'''
 +
| '''m'''th'''a'''d'''ī'''r<br />'''m'''f'''a'''t'''ī'''nd
 +
| '''m'''b'''u'''th'''ē'''lf'''u'''<br />'''m'''k'''u'''gr'''ē'''mz'''u'''
 +
| '''m'''b'''u'''th'''ī'''lf<br />'''m'''k'''u'''gr'''ī'''mz
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| '''m'''b'''ē'''r'''u'''<br />'''m'''d'''ē'''mz'''u'''
 +
| '''m'''b'''ī'''r<br />'''m'''d'''ī'''mz
 +
| '''m'''th'''a'''d'''ē'''r'''u'''<br />'''m'''f'''a'''t'''ē'''nd'''u'''
 +
| '''m'''th'''a'''d'''ī'''r<br />'''m'''f'''a'''t'''ī'''nd
 +
| '''m'''b'''u'''th'''ē'''lf'''u'''<br />'''m'''k'''u'''gr'''ē'''mz'''u'''
 +
| '''m'''b'''u'''th'''ī'''lf<br />'''m'''k'''u'''gr'''ī'''mz
 +
|-
 +
! colspan="7" | ''Iterativum''
 +
|-
 +
! 1.
 +
| b'''ō'''r'''anch'''<br />d'''ō'''mz'''anch'''
 +
| b'''ū'''r'''anch'''<br />d'''ū'''mz'''anch'''
 +
| th'''ō'''dr'''anch'''<br />ft'''ō'''nd'''anch'''
 +
| th'''ū'''dr'''anch'''<br />ft'''ū'''nd'''anch'''
 +
| bth'''ō'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
| bth'''ū'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
|-
 +
! 2.
 +
| b'''ō'''r'''anch'''<br />d'''ō'''mz'''anch'''
 +
| b'''ū'''r'''anch'''<br />d'''ū'''mz'''anch'''
 +
| th'''ō'''dr'''anch'''<br />ft'''ō'''nd'''anch'''
 +
| th'''ū'''dr'''anch'''<br />ft'''ū'''nd'''anch'''
 +
| bth'''ō'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
| bth'''ū'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
|-
 +
! 3. ożyw.
 +
| b'''ō'''r'''anch'''<br />d'''ō'''mz'''anch'''
 +
| b'''ū'''r'''anch'''<br />d'''ū'''mz'''anch'''
 +
| th'''ō'''dr'''anch'''<br />ft'''ō'''nd'''anch'''
 +
| th'''ū'''dr'''anch'''<br />ft'''ū'''nd'''anch'''
 +
| bth'''ō'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
| bth'''ū'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
|-
 +
! 3. nieożyw.
 +
| b'''ō'''r'''anch'''<br />d'''ō'''mz'''anch'''
 +
| b'''ū'''r'''anch'''<br />d'''ū'''mz'''anch'''
 +
| th'''ō'''dr'''anch'''<br />ft'''ō'''nd'''anch'''
 +
| th'''ū'''dr'''anch'''<br />ft'''ū'''nd'''anch'''
 +
| bth'''ō'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
| bth'''ū'''lf'''anch'''<br />k'''a'''gr'''ō'''mz'''anch'''
 +
|-
 +
|}
 +
  
 
[[Kategoria:Języki Kyonu|Azeński]]
 
[[Kategoria:Języki Kyonu|Azeński]]

Aktualna wersja na dzień 01:45, 11 gru 2017

azeński
ᚽᚪᛏᛁᚾᛁ azīnī
Utworzenie: Widsið w 2017
Cel utworzenia: użytkowanie w conworldzie
Najnowsza wersja: 0.5
Używany w (Kyon): Azenia
Regiony (Kyon): północno-wschodni Kyon
Liczba użytkowników (Kyon) bd.
Sposoby zapisu: nieopracowany conscript (in loco: mieszanina germańskich alfabetów runicznych)
Typologia: fleksyjny niekonkatenatywny
VSO/SVO
Klasyfikacja: języki nuweńskie
języki surańskie
azeński
Lista conlangów

Język azeński (ᚽᚪᛏᛁᚾᛁ azīnī [ʔaˈziːni]) – język z grupy surańskiej języków nuweńskich. Rozwinął się na terenach tzw. Azenii Właściwej, skąd rozprzestrzenił się wgłąb lądu, obejmując swój współczesny zasięg około roku 7000 i stabilizując się w charakterze głównego języka urzędowego Azenii. Etymologia nazwy nie jest znana, wiąże się ją z pranuweńskim rdzeniem *h-t-n, oznaczającym „zgadzać się, porozumieć się”. Język azeński nie jest językiem ojczystym wszystkich Azeńczyków.

Współczesny azeński ma swoje źródła w dialektach używanych pierwotnie na wybrzeżach Azenii Właściwej. Rozwój języka został zahamowany przez podbój Azenii i Harensuranu przez Cesarstwo Qin i ponownie przyspieszył w czasach zwiększonej autonomii Ery Siedmiu Masek. Azeński uchodzi za najbardziej postępowy z języków nuweńskich i najbardziej odstaje od pozostałych członków grupy. Występuje w nim wiele rdzeni, które nie mają swoich odpowiedników w językach sąsiadów, a część zmian fonetycznych wydaje się nieregularna bądź przypadkowa, co sugeruje intensywny kontakt językowy w relacji substrat-adstrat we wczesnych dobach rozwoju azeńskich dialektów. Co ciekawe, bardzo wyraźna odmienność leksykalna nie odbija się na kwestiach gramatycznych, bardzo regularnie oddających stan pranuweński.

Bliskość geograficzna i kontakt językowy sprawiły, że wpływy qin i murskie są wyraźnie widoczne w języku azeńskim. Szacuje się, że około 35% azeńskiego słownictwa ma pochodzenie obce, które łatwiej wyjaśnić wpływem zewnętrznym, niż interakcją z substratem. Są to wyrażenia dotyczące przede wszystkim sfery duchowej, handlu, administracji i obronności, wprowadzone do języka w czasach, gdy Azenia była prowincją w granicach Cesarstwa Qin. Wpływy azeńskie z kolei pojawiają się w językach sąsiadów – szczególnie w nie do końca jeszcze ustandardyzowanym sabelańskim, powoli stającym się dominującym dialektem Stojezior. Obserwuje się także pośrednictwo azeńskie w nowszych zapożyczeniach qińskich i dalszych do pozostałych języków nuweńskich.

Obecnie azeński jest językiem dworu Królestwa Azenii, oraz pierwszym językiem około 50% populacji tego kraju. Wzrastająca siła monarchii w połączeniu z okresem względnej gospodarczej stabilności sprzyjają rozprzestrzenianiu się języka w kraju. Niemniej, językiem elit pozostaje qin – do tej pory stanowiący podstawowy środek komunikacji w lokalnej ekonomii niemal każdego szczebla.

Klasyfikacja

Klasyfikacja azeńszczyzny przysparzała sporo kłopotów. Chociaż konsensus naukowy nie pozostawia wątpliwości co do bliskich relacji tego języka z językami nuweńskimi, nietypowy rozwój fonetyczny, w którym niektóre łatwe do przyrównania dźwięki w innych językach nuweńskich mają po kilka odpowiedników azeńskich – w niekoniecznie kontekstowo odmiennym położeniu, powodował wiele dysput na temat faktycznej relacji między tymi mowami. Obecnie azeński traktuje się jako jeden z języków nuweńskich, w rozwoju którego istotną rolę odegrało działanie substratu i adstratu, powodujące nietypowy rozwój fonetyczny. Specyficzne cechy azeńskie, odróżniające go od pozostałych języków rodziny:

  1. Możliwość wystąpienia zbitek spółgłoskowych złożonych z aż pięciu dźwięków.
  2. Obecność zapożyczonego prefiksu negacyjnego nh-.
  3. Zachowanie pełnego rozróżnienia form progresywnych i iteratywnych.
  4. Funkcjonowanie rzeczownika procesu w charakterze bezokolicznika.
  5. Zapożyczanie słów qińskich i murskich jako ram rdzeniowych a nie całych słów, i wtórne derywacje.

Inne cechy współdzielne z językami surańskimi:

  1. Rozwój kategorii rodzaju gramatycznego w obrębie rzeczowników żywotnych.
  2. Rozwój kategorii określoności i postpozycjonowanych form rodzajnikowych.
  3. Nowa aspiracja spółgłosek zwartych, szczególnie silnie zaznaczana w pozycji wygłosowej.
  4. Przemieszanie sprzężonych i niesprzężonych form czasownika „być”; znaczenie uzależnione od pozycji w zdaniu a nie od formy.

Fonologia

Uwaga: Zapis runiczny służy wyłącznie przybliżeniu i może nie oddawać faktycznych wartości fonetycznych, jakie symbole te kiedykolwiek posiadały w rzeczywistości.

Spółgłoski

Język azeński posiada dwadzieścia sześć fonemów spółgłoskowych. Tabela poniżej przedstawia ich wartości fonetyczne oraz zapis w runach i transkrypcji.

Wargowe Wargowo-
zębowe 		Zębowe Dziąsłowe Retrofl. Miękkopod. Twardopod. Krtaniowe
Nosowe /m/
ᛗ m 		/n/
ᚾ n 		/ɳ/
ᚿ nh
Zwarte /p/ • /b/
ᛈ p • ᛒ b 		/t/ • /d/
ᛉ t • ᛞ d 		/k/ • /g/
ᚳ k • ᚶ g 		/ʔ/
ᚽ '
Afrykaty /t͡ʂ/ • /d͡ʐ/
ᛢ ch • ᛣ zh
Szczelinowe /f/ • /v/
ᚠ f • ᚤ v 		/θ/ • /ð/
ᚦ th • ᚧ dh 		/s/ • /z/
ᛋ s • ᛏ z 		/ʂ/ • /ʐ/
ᛊ sh • ᛕ zh 		/x/ • /ɣ/
ᚼ h • ᚺ gh
Aproksymanty /w/
ᚹ w 		/r/ • /l/
ᚱ r • ᛚ l 		/j/
ᛄ j

Samogłoski

Azeński dysponuje dwunastoma fonemicznymi monoftongami i czterema dyftongami. Zapis runiczny nie rozróżnia samogłosek krótkich i długich.

Przednie Tylne
Przymknięte /i/ • /iː/
ᛁ i ī
/y/ • /yː/
ᚣ y ȳ 		/ɯ/ • /uː/
ᚢ u ū
Półprzymknięte /e/
ᛖ e 		/o/
ᛟ o
Półotwarte /ɛː/
ᛖ ē 		/ɔː/
ᛟ ō
Otwarte /a/
ᚪ a 		/ɑː/
ᚪ ā
Dyftongi
/ai̯/ • /au̯/
ᚪᛖ ᚪᛁ ae ai • ᚪᛟ ᚪᚢ ao au
/i̯a/ • /u̯a/
ᛁᚪ ia • ᚢᚪ ua

Struktura sylaby i zjawiska fonetyczne

Struktura sylaby

Struktura sylaby w języku azeńskim przedstawia się następująco (nawias oznacza element opcjonalny):

(C1) (C2) (S1) V (S2) (C3) (C4) (C5)

Azeńska sylaba składa się z opcjonalnego nagłosu, składającego się z maksymalnie dwóch spółgłosek, obowiązkowego jądra sylaby, które może być monoftongiem lub dyftongiem – na schemacie powyżej przedstawionym w postaci dwóch półsamogłosek (S), i opcjonalnego wygłosu, mogącego składać się z maksymalnie trzech spółgłosek. Obowiązują następujące ograniczenia:

  • nagłos
    • pierwsza spółgłoska (C1): dowolna spółgłoska;
    • druga spółgłoska (C2): dowolna spółgłoska zwarta niekrtaniowa, dowolna afrykata, dowolna spółgłoska szczelinowa inna niż /x/. C2 nie może się pojawić, jeśli sylabę otwiera aproksymant.
  • jądro
    • dowolna samogłoska lub dyftong;
  • wygłos
    • pierwsza spółgłoska (C3): dowolny aproksymant lub spółgłoska nosowa;
    • druga spółgłoska (C4): dowolna spółgłoska;
    • trzecia spółgłoska (C5): dowolna spółgłoska.
Zjawiska fonetyczne

Dosyć skomplikowana struktura azeńskiej sylaby, pozwalająca na zróżnicowanie nawet sześciu odrębnych fonemów, sprzyja występowaniu wielu różnych zjawisk fonetycznych. Najpopularniejsze z nich to:

  • aspiracja – nagłosowa spółgłoska zwarta wymawiana jest z większą siłą artykulacyjną, niż w innych pozycjach.
  • koalescencja – stojące obok siebie dźwięki ulegają koalescencji, tworząc nowy dźwięk o zbliżonych cechach. Często koalescencji ulegają następujące pary dźwięków: /n/ i /g/ (rezultat: [ŋ]), /t/ i /s/ (rezultat: [t͡s]) oraz /d/ i /z/ (rezultat: [d͡z]).
  • lenicja – bezdźwięczne spółgłoski w pozycji interwokalicznej ulegają częściowemu udźwięcznieniu.
  • palatalizacja – zredukowane krótkie /i/ lekko zmiękcza poprzedzającą je spółgłoskę (Azīni [ʔaˈziːnʲ]).
  • retrakcja – wygłosowe samogłoski ulegają redukcji: długie stają się krótkie, a krótkie redukują się do [ə]. Wyjątkiem jest /i/, które ulega całkowitej redukcji, ale wywołuje zjawisko palatalizacji.
  • upodobnienie pod względem dźwięczności – w wygłosie sylaby, spółgłoski upodabniają się pod względem dźwięczności, np. -nkdh /nkð/ ale [nk̬ð].

Prozodia

Akcent azeński pada zwykle na przedostatnią sylabę wyrazu. Akcent bardzo rzadko spełnia funkcje fonemiczne, dotyczy to zazwyczaj zapożyczeń, które często zachowują akcent języka, z którego pochodzą, odstając tym samym od słownictwa rodzimego. Akcent na ostatniej sylabie powstrzymuje zjawisko retrakcji. Azeński jest czasowany sylabowo – nie obserwuje się związanej z akcentem redukcji długości sylab ani redukcji samogłosek uzależnionej wyłącznie od braku akcentu.

Morfologia

Fleksja

Czasownik

Na czasowniku w języku azeńskim oznaczane są następujące kategorie gramatyczne:

  • trzy czasy: teraźniejszy, przeszły, przyszły;
  • cztery aspekty: perfektywny, nieprefektywny, progresywny, iteratywny;
  • dwie liczby: pojedyncza, mnoga;
  • trzy osoby;
  • dwa rodzaje: żywotny i nieżywotny (tylko w 3. osobie);
  • trzy strony: czynna, bierna i zwrotna, wyrażane peryfrastycznie.

Ponadto, funkcjonują następujące formy bezosobowe: bezokolicznik, rzeczownik stanu, imiesłów współczesny, imiesłów uprzedni i gerundium. Azeński zachowuje więc wszystkie elementy pranuweńskiej koniugacji, chociaż liczba klas koniugacyjnych uległa redukcji i regularyzacji. Tym sposobem, z dziewięciu klas pranuweńskiej odmiany regularnej ostały się trzy:

  • klasa A, obejmująca wszystkie rdzenie dwuspółgłoskowe oraz rdzenie trójspółgłoskowe ze spółgłoską nosową na drugiej pozycji (budowa: C1—C2 i C1—NC2);
  • klasa B, obejmująca pozostałe rdzenie trójspółgłoskowe oraz rdzenie czwórspółgłoskowe ze spółgłoską nosową na drugiej lub trzeciej pozycji (budowa: C1—C2—C3, C1—NC2—C3 i C1—C2—NC3);
  • klasa C, obejmująca pozostałe rdzenie czwórspółgłoskowe (budowa: C1—C2—C3—C4).

W odmianach wewnętrzne samogłoski nosowe stanowią zawsze nierozdzielne zestawienie z kolejną spółgłoską – inaczej, niż jest to w innych językach nuweńskich. Dodatkowo, do redukcji w ilości klas koniugacyjnych przyczyniły się restrykcje pozycyjne dla półsamogłoskowych aproksymantów /w/ i /j/, które są dźwiękami stosunkowo rzadkimi w azeńskim systemie fonetycznym. Ponadto, występuje szereg czasowników nieregularnych i defektywnych, które nie należą do żadnej z klas. Również czasowniki klasy C często nazywa się nieregularnymi, z powodu ich niewielkiej ilości i tendencji do kontrakcji sylab tam, gdzie to tylko możliwe.

Czasowniki regularne
Osoba Klasa A Klasa B Klasa C
b-r „kochać”
d-nz „umierać” 		th-d-r „biec”
f-t-nd „gonić” 		b-th-l-f „zapomnieć”
k-g-r-mz „wiedzieć”
l.poj. l.mn. l.poj. l.mn. l.poj. l.mn.
Czas teraźniejszy trybu oznajmującego
Imperfectum
1. borā
donzā 		bēr
dēnz 		thudorā
futondā 		thudēr
futēnd 		bthulfā
kagrumzā 		bthulēf
kagrumēz
2. borīn
donzīn 		bora
donza 		thudorīn
futondīn 		thudora
futonda 		bthulfīn
kagrumzīn 		bthulfa
kagrumza
3. ożyw. bōr
dōmz 		bērand
dēmzand 		thudōr
futōnd 		thudērand
futēndand 		bthūlf
kagrūmz 		bthēlfand
kagrēmzand
3. nieożyw. bōru
dōmzu 		bēru
dēmzu 		thudōru
futōndu 		thudēru
futēndu 		bthūlfu
kagrūmzu 		bthēlfu
kagrēmzu
Perfectum
1. nbar
ndamz 		nbor
ndomz 		nthudar
nfutand 		nthēdor
nfētond 		nbuthalf
nkugramz 		nbutholf
nkugromz
2. nbara
ndamza 		nbora
ndomza 		nthudara
nfutanda 		nthēdora
nfētonda 		nbuthalfa
nkugramza 		nbutholfa
nkugromza
3. ożyw. nbaru
ndamzu 		nbarul
nda'mzul 		nthudaru
nfutandu 		nthudarul
nfutandul 		nbuthalfu
nkugramzu 		nbuthalful
nkugramzul
3. nieożyw. nbaru
ndamzu 		nbarur
nda'mzur 		nthudaru
nfutandu 		nthudarur
nfutandur 		nbuthalfu
nkugramzu 		nbuthalfur
nkugramzur
Progressivum
1. zibar
zidamz 		zibor
zidomz 		zithudar
zifutand 		zithēdor
zifētond 		zibuthalf
zikugramz 		zibutholf
zikugromz
2. zibara
zidamza 		zibora
zidomza 		zithudara
zifutanda 		zithēdora
zifētonda 		zibuthalfa
zikugramza 		zibutholfa
zikugromza
3. ożyw. zibaru
zidamzu 		zibarul
zidamzul 		zithudaru
zifutandu 		zithudarul
zifutandul 		zibuthalfu
zikugramzu 		zibuthalful
zikugramzul
3. nieożyw. zibaru
zidamzu 		zibarur
zidamzur 		zithudaru
zifutandu 		zithudarur
zifutandur 		zibuthalfu
zikugramzu 		zibuthalfur
zikugramzur
Iterativum
1. barā
damzā 		bērā
dēmzā 		thudrā
ftandā 		thēdrā
ftēndā 		bthūlfā
kagramzā 		bthēlfā
kagrēmzā
2. barā
damzā 		bērā
dēmzā 		thudrā
ftandā 		thēdrā
ftēndā 		bthūlfā
kagramzā 		bthēlfā
kagrēmzā
3. ożyw. barāl
damzāl 		bērāl
dēmzāl 		thudrāl
ftandāl 		thēdrāl
ftēndāl 		bthūlfāl
kagramzāl 		bthēlfāl
kagrēmzāl
3. nieożyw. barār
damzār 		bērār
dēmzār 		thudrār
ftandār 		thēdrār
ftēndār 		bthūlfār
kagramzār 		bthēlfār
kagrēmzār
Czas przeszły trybu oznajmującego
Imperfectum
1. 'aborā
'adonzā 		'abēr
'adēnz 		'athudorā
'afutondā 		'athudēr
'afutēnd 		'abthulfā
'akagrumzā 		'a bthulēf
'akagrumēz
2. 'aborīn
'adonzīn 		'abora
'adonza 		'athudorīn
'afutondīn 		'athudora
'afutonda 		'abthulfīn
'akagrumzīn 		'abthulfa
'akagrumza
3. ożyw. 'abōr
'adōmz 		'abērand
'adēmzand 		'athudōr
'afutōnd 		'athudērand
'afutēndand 		'abthūlf
'akagrūmz 		'abthēlfand
'akagrēmzand
3. nieożyw. 'abōru
'adōmzu 		'abēru
'adēmzu 		'athudōru
'afutōndu 		'athudēru
'afutēndu 		'abthūlfu
'akagrūmzu 		'abthēlfu
'akagrēmzu
Perfectum
1. būrr
dūmzur 		buarr
duamzur 		thedūrr
ftūndur 		theduarr
ftuandur 		bthūlfur
kagrūmzur 		bthualfur
kagruamzur
2. būrra
dūmzra 		buarri
duamzri 		thedūrra
ftūndra 		theduarri
ftuandri 		bthūlfra
kagrūmzra 		bthualfri
kagruamzri
3. ożyw. bōrrad
dōmzrad 		buarrud
duamzrud 		thedōrrad
ftōndrad 		theduarrud
ftuandrud 		bthōlfrad
kagrōmzrad 		bthualfrud
kagruamzrud
3. nieożyw. bōrra
dōmzra 		buarru
duamzru 		thedōrra
ftōndra 		theduarru
ftuandru 		bthōlfra
kagrōmzra 		bthualfru
kagruamzru
Progressivum
1. mbēr
mdēmz 		mbīru
mdīmzu 		mthadēr
mfatēnd 		mthadru
mfatandu 		mbuthēlf
mkugrēmz 		mbīthīlfu
mkīgrīmzu
2. mbērin
mdēmzin 		mbīrā
mdēmza 		mthadērin
mfatēndin 		mthadīrā
mfatīndā 		mbuthēlfin
mkugrēmzin 		mbīthīlfā
mkīgrīmzā
3. ożyw. mbēru
mdēmzu 		mbīr
mdīmz 		mthadēru
mfatēndu 		mthadīr
mfatīnd 		mbuthēlfu
mkugrēmzu 		mbuthīlf
mkugrīmz
3. nieożyw. mbēru
mdēmzu 		mbīr
mdīmz 		mthadēru
mfatēndu 		mthadīr
mfatīnd 		mbuthēlfu
mkugrēmzu 		mbuthīlf
mkugrīmz
Iterativum
1. bōranch
dōmzanch 		būranch
dūmzanch 		thōdranch
ftōndanch 		thūdranch
ftūndanch 		bthōlfanch
kagrōmzanch 		bthūlfanch
kagrōmzanch
2. bōranch
dōmzanch 		būranch
dūmzanch 		thōdranch
ftōndanch 		thūdranch
ftūndanch 		bthōlfanch
kagrōmzanch 		bthūlfanch
kagrōmzanch
3. ożyw. bōranch
dōmzanch 		būranch
dūmzanch 		thōdranch
ftōndanch 		thūdranch
ftūndanch 		bthōlfanch
kagrōmzanch 		bthūlfanch
kagrōmzanch
3. nieożyw. bōranch
dōmzanch 		būranch
dūmzanch 		thōdranch
ftōndanch 		thūdranch
ftūndanch 		bthōlfanch
kagrōmzanch 		bthūlfanch
kagrōmzanch
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_azeński&oldid=22829”