Język brygijski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 72: Linia 72:
 
= Gramatyka =
 
= Gramatyka =
 
== Zaimek ==
 
== Zaimek ==
 +
=== Zaimek osobowy ===
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ I i II osoba
 +
! rowspan="2" | Cas.
 +
! colspan="2" | Sg
 +
! colspan="2" | Pl
 +
|-
 +
! I
 +
! II
 +
! I
 +
! II
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| es
 +
| tu
 +
| bei
 +
| iu
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| omen
 +
| ten
 +
| asso
 +
| usno
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| omai
 +
| tai
 +
| ass
 +
| usnei
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| ome
 +
| swe
 +
| nos
 +
| bos
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| omai
 +
| tai
 +
| assi
 +
| usni
 +
|-
 +
! Poss.
 +
| omos
 +
| swos
 +
| assos
 +
| usos
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ III osoba
 +
! rowspan="2" | Cas.
 +
! colspan="3" | Sg
 +
! rowspan="2" | Pl
 +
|-
 +
! m
 +
! f
 +
! n
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| tos
 +
| sa
 +
| to
 +
| tai
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| tosio, tosnai
 +
| sosas
 +
| tosio, tosnai
 +
| tosōn
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| tosnei
 +
| sosai
 +
| tosnei
 +
| taimos
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| ton
 +
| san
 +
| tot
 +
| tons
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| tosni
 +
| sosia
 +
| tosni
 +
| taisu
 +
|-
 +
! Pos.
 +
| tosios
 +
| sasios
 +
| todosios
 +
| taisios
 +
|}
 +
 +
=== Zaimek wskazujący ===
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Ten, ta, to
 +
! rowspan="2" | Cas.
 +
! colspan="3" | Sg
 +
! rowspan="2" | Pl
 +
|-
 +
! m
 +
! f
 +
! n
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| tsenos
 +
| ka
 +
| ko
 +
| kai
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| tsesio
 +
| tsesas
 +
| tsesio
 +
| tsesōn
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| tsesnei
 +
| tsesai
 +
| tsesnei
 +
| tseimos
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| tsen
 +
| kan
 +
| ko
 +
| tsens
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| tsesni
 +
| tsesia
 +
| tsesni
 +
| tseisu
 +
|}
 +
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Tamten, tamta, tamto
 +
! rowspan="2" | Cas.
 +
! colspan="3" | Sg
 +
! rowspan="2" | Pl
 +
|-
 +
! m
 +
! f
 +
! n
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| ienos
 +
| ia
 +
| i
 +
| ei
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| isio
 +
| iesas
 +
| isio
 +
| isōn
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| isnei
 +
| iesai
 +
| isnei
 +
| eimos
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| in
 +
| ian
 +
| i
 +
| ins
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| isni
 +
| isia
 +
| isni
 +
| eisu
 +
|}
 +
 +
=== Zaimek pytający ===
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 +
|+ Kto? Co?
 +
! Cas.
 +
! kto?
 +
! co?
 +
|-
 +
! Nom.
 +
| kis
 +
| ki
 +
|-
 +
! Gen.
 +
| kesio
 +
| koso
 +
|-
 +
! Dat.
 +
| kesnei
 +
| kosnei
 +
|-
 +
! Acc.
 +
| kin
 +
| ki
 +
|-
 +
! Loc.
 +
| kesni
 +
| kosni
 +
|-
 +
! Poss.
 +
|colspan=2| kesios
 +
<br>'''Czyj?'''
 +
|}
  
 
== Rzeczownik ==
 
== Rzeczownik ==

Wersja z 10:40, 29 lis 2018

Język brygijski
Sposoby zapisu: Grecki
Typologia: Fleksyjny
SVO
Faktycznie
Utworzenie: Henryk Pruthenia w 2018
W Adnacie
Używany w : brak
Klasyfikacja: j. indoeuropejskie
  • j. brygijski
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język brygijski - język używany w Adnacie.

Dźwięki

Samogłoski

  • i iː u uː (i ī u ū)
  • eː oː (ē ō)
  • ɛ ɔ (e o)
  • a aː (a ā)
  • ai au (ai au)
  • ei eu (ei eu)

Spółgłoski

  • m n ŋ (m n n)
  • p b t d k ɡ (p b t d k g)
  • ts dz (ts ds)
  • s (s)
  • l r j w (r l i w)

Akcent

Akcent jest stały, pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu. Ot tej zasady istnieją jednak wyjątki:

  • czasowniki złożone, prefiksowane - akcent pada na rdzeń, a nie prefiks;
  • dawne czasowniki z reduplikowanym rdzeniem - akcent pada na "drugą" część rdzenia czasownika;
  • u czasowników tematycznych augment imperfektu nie jest nigdy akcentowany, podczas gdy u czasowników tematycznych akcentowany jest zawsze.

Zmiany dźwiękowe

  • b, d, g > p, t, k
  • bʰ, dʰ, gʰ > b, d, g
  • HN-, HR > oN-, oR-
  • h1, eh1, h1e > e
  • h2, eh2, h2e > a
  • h3, eh3, h3e > e
  • ḱ, ǵ > k, g
  • k, g > ts, dz _{e, i, j}
  • ē > æi > æ > a
  • ey, ew > ei, eu
  • oy, ow > ai, au
  • -r̥ > -u
  • m̥, n̥, r̥, l̥ > im, in, ir, il (przed k, g)
  • m̥, n̥, r̥, l̥ > am, an, ar, al
  • w- > b-
  • kʷ, gʷ > k, g
  • -m > -n
  • ss > s
  • -rs-, -ns- > ss
  • rm > rn
  • ks > ss
  • tw, dw > ss
  • au, eu > ā, ē _{m, n}
  • -m- > ∅ (w końcówkach)

Gramatyka

Zaimek

Zaimek osobowy

I i II osoba
Cas. Sg Pl
I II I II
Nom. es tu bei iu
Gen. omen ten asso usno
Dat. omai tai ass usnei
Acc. ome swe nos bos
Loc. omai tai assi usni
Poss. omos swos assos usos
III osoba
Cas. Sg Pl
m f n
Nom. tos sa to tai
Gen. tosio, tosnai sosas tosio, tosnai tosōn
Dat. tosnei sosai tosnei taimos
Acc. ton san tot tons
Loc. tosni sosia tosni taisu
Pos. tosios sasios todosios taisios

Zaimek wskazujący

Ten, ta, to
Cas. Sg Pl
m f n
Nom. tsenos ka ko kai
Gen. tsesio tsesas tsesio tsesōn
Dat. tsesnei tsesai tsesnei tseimos
Acc. tsen kan ko tsens
Loc. tsesni tsesia tsesni tseisu
Tamten, tamta, tamto
Cas. Sg Pl
m f n
Nom. ienos ia i ei
Gen. isio iesas isio isōn
Dat. isnei iesai isnei eimos
Acc. in ian i ins
Loc. isni isia isni eisu

Zaimek pytający

Kto? Co?
Cas. kto? co?
Nom. kis ki
Gen. kesio koso
Dat. kesnei kosnei
Acc. kin ki
Loc. kesni kosni
Poss. kesios


Czyj?

Rzeczownik

Deklinacja I f
Cas. Sg. Pl.
Nom. a ās
Gen. as ān
Dat. ai ās
Acc. an ans
Loc. ai as
Voc. a ās
Deklinacja II m
Cas. Sg. Pl.
Nom. os ōs
Gen. ai ōn
Dat. ai ōs
Acc. on ons
Loc. ei ais
Voc. e ōs
Deklinacja II n
Cas. Sg. Pl.
Nom. on a
Gen. ai ōn
Dat. ai ōs
Acc. on A
Loc. ei ais
Voc. on a
Deklinacja III m, f
Cas. Sg. Pl.
Nom. is ēs
Gen. eis ēn
Dat. ei iōs
Acc. in ins
Loc. ei is
Voc. i ēs
Deklinacja III n
Cas. Sg. Pl.
Nom. in ia
Gen. eis ēn
Dat. ei iōs
Acc. in ia
Loc. ei is
Voc. in ia
Deklinacja IV m
Cas. Sg. Pl.
Nom. us ēs
Gen. aus ōn
Dat. ei ōs
Acc. un uns
Loc. ei us
Voc. u ēs
Deklinacja IV f
Cas. Sg. Pl.
Nom. u e
Gen. aus ōn
Dat. ei ōs
Acc. un uns
Loc. ei us
Voc. u e
Deklinacja V m, f
Cas. Sg. Pl.
Nom. s, ∅ es
Gen. es ōn
Dat. ai mos
Acc. an ans
Loc. i s
Voc. ō es
Deklinacja V n
Cas. Sg. Pl.
Nom. ∅ ia
Gen. es ōn
Dat. ai mos
Acc. ∅ ia
Loc. i s
Voc. ∅ ia

Czasownik

Czasowniki w języku brygijskim dzielimy na dwie grupy:

  • tematyczne - należą do niej jedynie czasowniki o temacie samogłoskowym;
  • atematyczne - należą do niej przede wszystkim czasowniki o tematach spółgłoskowych, ale też część tematów samogłoskowych.


Częstym zjawiskiem są asymilacje spółgłosek przed końcówkami, np.

  • <k>, <g>, <t>, <d> przed <t>, <d>, <n> przechodzą w <s>;
  • <k>, <g> przed <m> przechodzą w <s>;
  • <k>, <g> przed <e>, <i> przechodzą w <ts>, <ds> (Uwaga! Wyjątkiem są <k>, <g> pochodzące od PIE *kʷ, *gʷ;
  • oczekiwana zbitka <ss> przed samogłoskami upraszcza się do <s>;
  • oczekiwane zbitki <ks>, <rs>, <ns> upraszczają się do <ss>;
  • oczekiwana zbitka <gs> upraszcza się do <ks>.

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas Teraźniejszy
Osoba Tematyczne Atematyczne być
Samogłoskowe Samogłoskowe Spółgłoskowe
Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
I bero berōs stista stistās nēmi nēmos teusmi tusmos esmi smos
II beres berete stistas stistate nēs nēte teuks tuste es ste
III beret beront stistat stistant nēt nēnt teust tukont est sont

Część czasowników może posiadać w liczbie mnogiej zmiany w rdzeniu.

Aoryst

Z pomocą aorystu opisuje się zjawiska przeszłe dokonane, często o perfektywnym znaczneiu.

Aoryst
Pers. Tematyczne Atematyczne być
Samogłoskowe Samogłoskowe Spółgłoskowe
Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
I beroson berosōs nēson nēsōs teusson teussōs esson essome
II beroses berosete nēses nēsete teusses teussete esses essete
III beroset berosont nēset nēsont teusset teussont esset essont

W odmianie atematycznej dochodzi do wzdłużenia samogłosek tematycznych nie będących dyftongami, np. stati stać > stāson stałem. Część czasowników z samogłoską tematyczną <e> zamiast spodziewanego <ē> w aoryście posiada krótką samogłoskę <a>. W małej grupie czasowników tematycznych dochodzi też do wymiany jakościowej samogłosek.
Częstym zjawiskiem jest też asymilacja oczekiwanych zbitek:

  • ss > s
  • ks > ss
  • gs > ks
  • rs > ss
  • ns > ss

Imperfekt

Imperfekt opisuje zjawiska przeszłe nieumiejscowione w czasie, często też niedokonane, długotrwałe.

Imperfekt
Pers. Tematyczne Atematyczne być
Samogłoskowe Samogłoskowe Spółgłoskowe
Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
I eberon eberome enēn enēme eteukan eteusme esan esme
II eberes eberete enēs enēte eteuks eteuste eses este
III eberet eberent enēt enēnt eteust eteutsent esest esent

Imperfekt tworzy się za pomocą augmentu e-. U tematycznych czasowników prefiksowanych augment e- może zostać wstawiony między rdzeń czasownika a prefiks. Zjawisko to nie dotyczy wszystkich prefiksów.

Czas przyszły

Czas przyszły opisuje przyszłe zjawiska.

Czas przyszły
Pers. Tematyczne Atematyczne być
Samogłoskowe Samogłoskowe Spółgłoskowe
Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
I beronai beronime nēnen nēnime teuknen teuknime sen sime
II beronis beronite nēnes nēnite teuknes teuknite ses site
III beronit beronint nēnet nēnint teuknet teuknint set sint

Tryb rozkazujący

Tryb rozkazujący
Pers. Tematyczne Atematyczne być
Samogłoskowe Samogłoskowe Spółgłoskowe
Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
II bere berete nē nēte teuk teukte es ste

Tryb łącząco-przypuszczający

Za pomocą trybu łączącego-przypuszczającego opisuje się zjawiska, które choć się nie odbyły, są możliwe, używany też jest w zdaniach warunkowych, a także w życzeniach. Pełni też funkcję grzecznościowego trybu rozkazującego. Z jego pomocą także tworzy się zdania podrzędne opisujące lub charakteryzujące ludzi, zjawiska etc (przydawkowe), np. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Człowiek, który często śpiewa.; także zdania warunkowe ('XXXXXXXXXXXXXXX Wejdziesz, jeżeli się poddasz), czy podrzędne dopełnieniowe XXXXXXXXXXXXXXX Wiem, że nic nie wiem; XXXXXXXXXXXXXXX Widziałem, że zjadłeś.

Tryb łącząco-przypuszczjący
Pers. Tematyczne Atematyczne być
Samogłoskowe Samogłoskowe Spółgłoskowe
Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
I berō berōme nēwō nēwome teukō teukome esō esome
II berēs berēte nēwes nēwete teukes teukete eses esete
III berēt berōnt nēwet nēwont teuket teukont eset esont

Tryb nieświadka

Za pomocą trybu nieświadka opisujemy zjawiska, których nie jesteśmy bądź nie byliśmy świadkami, które relacjonujemy dowiedziawszy się o nich od osób trzecich.

Tryb nieświadka
Pers. Tematyczne Atematyczne być
Samogłoskowe Samogłoskowe Spółgłoskowe
Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl. Sg. Pl.
I berome beromē nēme nēmē teukame teukmē esame esmē
II berese beretē nēse nētē teukse teuktē esese estē
III berete berente nēte nēnte teukte teukente eseste esente

Strona bierna

Strona bierna
Ind.
Prs.
Pers. Sg. Pl.
I berer beromost
II berotar beresse
III berotor berontor
Ao.
Pers. Sg. Pl.
I beroser berosmost
II berostar berosesse
III berostor berosontor
Imp.
Pers. Sg. Pl.
I eberer eberomost
II eberotar eberesse
III eberotor eberontor
Fut.
Pers. Sg. Pl.
I beroner beronmost
II berontar beronesse
III berontor beronontor
Imper.
Pers. Sg. Pl.
II beretar beresse
Subj.
Pers. Sg. Pl.
I berōr berēmost
II berētar berēsse
III berētor berōntor
Aud.
Pers. Sg. Pl.
I berere beromoste
II berotare beressē
III berotore berontore

Imiesłowy

Imiesłowy
Czynny berontos nēntos teukontos sontos
Bierny beromos nēmos teukmos -

Bezokolicznik

Bezokolicznik przyjmuje końcówkę -ti. Rzeczownik odczasownikowy przyjmuje końcówkę -tus.

Bezokolicznik
Znaczenie nieść wstać zaczynać prowadzić stać być
Bezokolicznik bereti stistati nēti teusti stati buti
Rzeczownik
odczasownikowy 		beretus stistatus nētus teustus status butus

Czasowniki mocne

Czasowniki mocne to czasowniki, które w liczbie mnogiej czasu teraźniejszego posiadają oddzielną formę. Forma ta zaznaczana jest w słowniku.

Czasowniki nieregularne

Czasowniki nieregularne posiadają dwa rdzenie:

  • jeden dla bezokolicznika, imiesłowu czynnego, liczby pojedynczej czasu teraźniejszego, trybu rozkazującego, a także imperfektu;
  • drugi dla reszty form;

Czasownik być jest całkowicie nieregularny. Oto krótka lista wszystkich czasowników nieregularnych:

  • jeść
  • dać
  • wierzyć
  • chcieć
  • widzieć
  • słyszeć
  • lubić
  • móc
  • mówić
  • opowiadać
  • łamać
  • gryźć
  • zabić
  • umrzeć
  • wiać, dmuchać
  • siadać, siedzieć
  • biec
  • wygrywać, zwyciężyć
  • pływać
  • żyć
  • kazać

Należy pamiętać, że część czasowników posiada też oddzielną formę dla liczby mnogiej czasu teraźniejszego. Nie są to czasowniki nieregularne, lecz czasowniki mocne.

Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_brygijski&oldid=26327”