Język brygijski - język używany w Adnacie.
Dźwięki
Samogłoski
- i iː u uː (i ī u ū)
- eː oː (ē ō)
- ɛ ɔ (e o)
- a aː (a ā)
- ai au (ai au)
- ei eu (ei eu)
Spółgłoski
- m n ŋ (m n n)
- p b t d k ɡ (p b t d k g)
- ts dz (ts ds)
- s (s)
- l r j w (r l i w)
Akcent
Akcent jest stały, pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu. Ot tej zasady istnieją jednak wyjątki:
- czasowniki złożone, prefiksowane - akcent pada na rdzeń, a nie prefiks;
- dawne czasowniki z reduplikowanym rdzeniem - akcent pada na "drugą" część rdzenia czasownika;
- u czasowników tematycznych augment imperfektu nie jest nigdy akcentowany, podczas gdy u czasowników tematycznych akcentowany jest zawsze.
Zmiany dźwiękowe
- b, d, g > p, t, k
- bʰ, dʰ, gʰ > b, d, g
- HN-, HR > oN-, oR-
- h1, eh1, h1e > e
- h2, eh2, h2e > a
- h3, eh3, h3e > e
- ḱ, ǵ > k, g
- k, g > ts, dz _{e, i, j}
- ē > æi > æ > a
- ey, ew > ei, eu
- oy, ow > ai, au
- -r̥ > -u
- m̥, n̥, r̥, l̥ > im, in, ir, il (przed k, g)
- m̥, n̥, r̥, l̥ > am, an, ar, al
- w- > b-
- kʷ, gʷ > k, g
- -m > -n
- ss > s
- -rs-, -ns- > ss
- rm > rn
- ks > ss
- tw, dw > ss
- au, eu > ā, ē _{m, n}
- -m- > ∅ (w końcówkach)
Gramatyka
Zaimek
Rzeczownik
Deklinacja I f
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
a
|
ās
|
Gen.
|
as
|
ān
|
Dat.
|
ai
|
ās
|
Acc.
|
an
|
ans
|
Loc.
|
ai
|
as
|
Voc.
|
a
|
ās
|
Deklinacja II m
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
os
|
ōs
|
Gen.
|
ai
|
ōn
|
Dat.
|
ai
|
ōs
|
Acc.
|
on
|
ons
|
Loc.
|
ei
|
ais
|
Voc.
|
e
|
ōs
|
Deklinacja II n
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
on
|
a
|
Gen.
|
ai
|
ōn
|
Dat.
|
ai
|
ōs
|
Acc.
|
on
|
A
|
Loc.
|
ei
|
ais
|
Voc.
|
on
|
a
|
Deklinacja III m, f
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
is
|
ēs
|
Gen.
|
eis
|
ēn
|
Dat.
|
ei
|
iōs
|
Acc.
|
in
|
ins
|
Loc.
|
ei
|
is
|
Voc.
|
i
|
ēs
|
Deklinacja IV m
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
us
|
ēs
|
Gen.
|
aus
|
ōn
|
Dat.
|
ei
|
ōs
|
Acc.
|
un
|
uns
|
Loc.
|
ei
|
us
|
Voc.
|
u
|
ēs
|
Deklinacja IV f
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
u
|
e
|
Gen.
|
aus
|
ōn
|
Dat.
|
ei
|
ōs
|
Acc.
|
un
|
uns
|
Loc.
|
ei
|
us
|
Voc.
|
u
|
e
|
Deklinacja V m, f
Cas.
|
Sg.
|
Pl.
|
Nom.
|
s, ∅
|
es
|
Gen.
|
es
|
ōn
|
Dat.
|
ai
|
mos
|
Acc.
|
an
|
ans
|
Loc.
|
i
|
s
|
Voc.
|
ō
|
es
|
Czasownik
Czasowniki w języku brygijskim dzielimy na dwie grupy:
- tematyczne - należą do niej jedynie czasowniki o temacie samogłoskowym;
- atematyczne - należą do niej przede wszystkim czasowniki o tematach spółgłoskowych, ale też część tematów samogłoskowych.
Częstym zjawiskiem są asymilacje spółgłosek przed końcówkami, np.
- <k>, <g>, <t>, <d> przed <t>, <d>, <n> przechodzą w <s>;
- <k>, <g> przed <m> przechodzą w <s>;
- <k>, <g> przed <e>, <i> przechodzą w <ts>, <ds> (Uwaga! Wyjątkiem są <k>, <g> pochodzące od PIE *kʷ, *gʷ;
- oczekiwana zbitka <ss> przed samogłoskami upraszcza się do <s>;
- oczekiwane zbitki <ks>, <rs>, <ns> upraszczają się do <ss>;
- oczekiwana zbitka <gs> upraszcza się do <ks>.
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
Czas Teraźniejszy
Osoba
|
Tematyczne
|
Atematyczne
|
być
|
Samogłoskowe
|
Samogłoskowe
|
Spółgłoskowe
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
bero
|
berōs
|
stista
|
stistās
|
nēmi
|
nēmos
|
teusmi
|
tusmos
|
esmi
|
smos
|
II
|
beres
|
berete
|
stistas
|
stistate
|
nēs
|
nēte
|
teuks
|
tuste
|
es
|
ste
|
III
|
beret
|
beront
|
stistat
|
stistant
|
nēt
|
nēnt
|
teust
|
tukont
|
est
|
sont
|
Część czasowników może posiadać w liczbie mnogiej zmiany w rdzeniu.
Aoryst
Z pomocą aorystu opisuje się zjawiska przeszłe dokonane, często o perfektywnym znaczneiu.
Aoryst
Pers.
|
Tematyczne
|
Atematyczne
|
być
|
Samogłoskowe
|
Samogłoskowe
|
Spółgłoskowe
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
beroson
|
berosōs
|
nēson
|
nēsōs
|
teusson
|
teussōs
|
esson
|
essome
|
II
|
beroses
|
berosete
|
nēses
|
nēsete
|
teusses
|
teussete
|
esses
|
essete
|
III
|
beroset
|
berosont
|
nēset
|
nēsont
|
teusset
|
teussont
|
esset
|
essont
|
W odmianie atematycznej dochodzi do wzdłużenia samogłosek tematycznych nie będących dyftongami, np. stati stać > stāson stałem. Część czasowników z samogłoską tematyczną <e> zamiast spodziewanego <ē> w aoryście posiada krótką samogłoskę <a>. W małej grupie czasowników tematycznych dochodzi też do wymiany jakościowej samogłosek.
Częstym zjawiskiem jest też asymilacja oczekiwanych zbitek:
- ss > s
- ks > ss
- gs > ks
- rs > ss
- ns > ss
Imperfekt
Imperfekt opisuje zjawiska przeszłe nieumiejscowione w czasie, często też niedokonane, długotrwałe.
Imperfekt
Pers.
|
Tematyczne
|
Atematyczne
|
być
|
Samogłoskowe
|
Samogłoskowe
|
Spółgłoskowe
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
eberon
|
eberome
|
enēn
|
enēme
|
eteukan
|
eteusme
|
esan
|
esme
|
II
|
eberes
|
eberete
|
enēs
|
enēte
|
eteuks
|
eteuste
|
eses
|
este
|
III
|
eberet
|
eberent
|
enēt
|
enēnt
|
eteust
|
eteutsent
|
esest
|
esent
|
Imperfekt tworzy się za pomocą augmentu e-. U tematycznych czasowników prefiksowanych augment e- może zostać wstawiony między rdzeń czasownika a prefiks. Zjawisko to nie dotyczy wszystkich prefiksów.
Czas przyszły
Czas przyszły opisuje przyszłe zjawiska.
Czas przyszły
Pers.
|
Tematyczne
|
Atematyczne
|
być
|
Samogłoskowe
|
Samogłoskowe
|
Spółgłoskowe
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
beronai
|
beronime
|
nēnen
|
nēnime
|
teuknen
|
teuknime
|
sen
|
sime
|
II
|
beronis
|
beronite
|
nēnes
|
nēnite
|
teuknes
|
teuknite
|
ses
|
site
|
III
|
beronit
|
beronint
|
nēnet
|
nēnint
|
teuknet
|
teuknint
|
set
|
sint
|
Tryb rozkazujący
Tryb rozkazujący
Pers.
|
Tematyczne
|
Atematyczne
|
być
|
Samogłoskowe
|
Samogłoskowe
|
Spółgłoskowe
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
II
|
bere
|
berete
|
nē
|
nēte
|
teuk
|
teukte
|
es
|
ste
|
Tryb łącząco-przypuszczający
Za pomocą trybu łączącego-przypuszczającego opisuje się zjawiska, które choć się nie odbyły, są możliwe, używany też jest w zdaniach warunkowych, a także w życzeniach. Pełni też funkcję grzecznościowego trybu rozkazującego. Z jego pomocą także tworzy się zdania podrzędne opisujące lub charakteryzujące ludzi, zjawiska etc (przydawkowe), np. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Człowiek, który często śpiewa.; także zdania warunkowe ('XXXXXXXXXXXXXXX Wejdziesz, jeżeli się poddasz), czy podrzędne dopełnieniowe XXXXXXXXXXXXXXX Wiem, że nic nie wiem; XXXXXXXXXXXXXXX Widziałem, że zjadłeś.
Tryb łącząco-przypuszczjący
Pers.
|
Tematyczne
|
Atematyczne
|
być
|
Samogłoskowe
|
Samogłoskowe
|
Spółgłoskowe
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
Sg.
|
Pl.
|
I
|
berō
|
berōme
|
nēwō
|
nēwome
|
teukō
|
teukome
|
esō
|
esome
|
II
|
berēs
|
berēte
|
nēwes
|
nēwete
|
teukes
|
teukete
|
eses
|
esete
|
III
|
berēt
|
berōnt
|
nēwet
|
nēwont
|
teuket
|
teukont
|
eset
|
esont
|
Tryb nieświadka
Czasowniki tematyczne
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
Czasowniki tematyczne
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
Strona bierna
Czasowniki tematyczne
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
Czasowniki tematyczne
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
Imiesłowy
Czasowniki tematyczne
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
Czasowniki tematyczne
Pers.
|
Sg.
|
Pl.
|
1.
|
|
|
2.
|
|
|
3.
|
|
|
Bezokolicznik
Czasownikiki nieregularne
- być
- jeść
- dać
- wierzyć
- chcieć
- widzieć
- słyszeć
- lubić
- móc
- mówić
- opowiadać
- łamać
- gryźć
- zabić
- umrzeć
- wiać, dmuchać
- siadać, siedzieć
- biec
- wygrywać, zwyciężyć
- pływać
- żyć
- dać
- kazać
- słyszeć