Język dżaugryjski
Język dżaugryjski - język używany w świecie Kyon. Język jest językiem Dżaugrów - ludności zamieszkującej Państwo Dżaugrów na Północy.
Dźwięki
Spółgłoski
- m n ( м н )
- p b t d k ɡ ( п б т д к г )
- s z ʂ ʐ ( с з ш ж )
- ts dz tɕ dʑ tʂ dʐ ( ц ѕ ч џ щ җ )
- w r l j ( ү р л й )
Samogłoski
- iː uː ( и у )
- ɪ ʊ ( и у )
- eː oː ( е о )
- ə ( ӑ )
- ɛ ɔ ( е о )
- a ( а )
- ɑː ( а )
Długość a barwa
Dżaugryjskie samogłoski mogą być długie (sylaba akcentowana) lub krótkie (sylaba nieakcentowana). Krótkie samogłoski różnią się barwą od swoich krótkich odpowiedników. Samogłoska ӑ występuje tylko w nieakcentowanych pozycjach.
Akcent
Akcent pada zawsze na pierwszą sylabę.
Gramatyka
Zaimek
| Zaimki osobowe | ||
|---|---|---|
| Osoba | Sg | Pl |
| 1. | мо | җа |
| 2. | ло | мума |
| 3. | үар(о) | үара |
Rzeczownik
Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki i liczby.
| Przypadek | Liczba | ||
|---|---|---|---|
| Sg. | Pl. | ||
| Mianownik | -о | -а | |
| Dopełniacz | -ӑ | -ӑн | |
| Biernik | -ом | -он | |
| Lokatyw | -у | -ун | |
| Ablatyw | -ад | -ан | |
| Wołacz | - | -а | |
Przymiotnik
Przymiotnik jest nieodmienny, stoi zawsze po rzeczowniku i posiada końcówkę: -ӑ (dla dwusylabowych) lub -о (dla jednosylabowych).
Przysłówek
Przysłówki są nieodmienne. Przysłówki pochodzące od przymiotników przyjmują ich formę.
Czasownik
Czasownik odmienia się przez trzy czasy:
- teraźniejszy: -0
- przeszły: -у
- zaprzeszły: -ад
Słowotwórstwo
Teksty
Wilk i Koźlę
| Wilk i koźlę | |
|---|---|
| Шманро ан Цебомцо Цебомцо урудӑ рулад злемад. Ұар кушиу - үар гауско нуз жбом скаротӑ җоџу амо. |
Wilk i koźlę |
| |
Słownik
- Җаүгро - Dżaugria
- Җаүгрӑ - Dżaugryjski
- Җаүгранӑ - Dżaugryjski
- дугӑ - kraj, państwo
- ежло - język
- шманро - wilk
- ан - i
- цебо - koza
- цебомцо - koźlę
- урудӑ - pewny
- рул - odejść, odłączyć się
- злемо - stado
- злемтӑ - długo
- куши - błądzić,
- га - móc
- нуз - znaleźć
- жбо - droga
- амо + LOC - do + GEN, ku + DAT
- скаро - powrót
- скаротӑ - powrotny
- җоџо - dom
- ширле - postanowić
- зүагу - więc, wtedy
- пиж - poskubać
- жүо - trawa
- пло - nagle, nieoczekiwanie
- зӑмнӑ - prosto, bezpośrednio
- йало- wyjść
- тунӑ - szary
- гу! - no!
- злуно - przyjaciel
- ще - teraz
- жлу - jeść
- сот - mówić
- ни - póki co, dopóki, aż
- җомӑ - tłusty
- җомка - utuczyć się
- зга - jeszcze
- пласи - prosić
- со - ten
- нисӑ - tamten
- жрим - zgodzić się
- кроџу - zostawić
- жди - minąć, przejść
- замо - czas
- жмемӑ - znów, znowu, ponownie
- кнопу - powrócić
- дру - już
- нлен - poczekać, czekać
- үеџа - powiedzieć
- скер - pomóc
- гно - stanąć, przejść
- лара-лара - o tam, o tak
- за + LOC - pod + INS
- зүого - pagórek
- тлорти - otworzyć
- одло - paszcza
- те - a
- сруна - rozpędzić
- җалси - wskoczyć
- цо - jak, oj
- шраго - tryknąć
- чузо - róg
- жнуго - czoło
- згомӑ - głupi
- згомато - głupiec
- зрмугу - aż
- жлам - przeturlać się
- нурке - koziołkując, turlając się
- мису - puknąć się w czoło
- жлун - wstać
- чо - noga
- срежа - do teraz, po dziś
- сисо - rozmyślać
- тобӑ - czy
- ско, -ско - nie
- зулӑ - krótki
- сгри - uczyć
- сгриво - nauka, kurs
- стурца - witaj!
- сно - imię
- сноџу - nazywać się
- ще - być
- шкнета - wieść, prowadzić
- шкнетасло - przewodnik
- сийо - miasto
- шмочо - środek
- шлучо - stolica
- жмутӑ - mały
- үлу, үлу- - być, znajdować się, być położonym
- неке + LOC - przy + INS, u + GEN
- жо - który
- ламҗо - góra
- Ламҗа Җаүгранӑ - Góry Dżaugryjskie
- лалпо - strona, kierunek
- ждумо - sąsiad
- ждумка - sąsiadować
- Силусо - Stojeziory
- ноге - zachód
- гиџо - plemię
- Балушаро - Bałuszar
- үлурео - siedziba (od znajdować się)
- неймио - książę
- Неймио Җаүгранӑ - Książę Dżaugrii
- бошӑ - sam, ten właśnie
- ѕо - sam (w sensie: tylko ja)
- шичо - łączyć, zjednoczyć się, połączyć się
- шичүлило - związek
- џойо - sześć
- ижмло - plemię, lud (odnosi się tylko do plemion Dżaugrów)
- лемо - jeden
- лемолем - zjednoczyć się, połączyć się
- гилчу + ABL - przeciw + GEN
- бомѕӑ - duży, wielki
- зйерӑ - największy
- генӑ - bogaty
- гено - bogactwo
- җлосо - złoto
- чело - srebro
- плио - futro
- ѕу - wiedzieć, znać
- ѕукларӑ - popularny, sławny
- ѕукларо - popularność
- бресо - cieszyć się (popularnością), być lubianym
- зрейо - zwierzę
- цамко - las
- цамкӑ - leśny
- улнаро - mamut
- стуно - północ
- стунгӑ - północny
- днило - znak, symbol, litera
- чуцо - soból
- чуцӑ - soboli
- џореӑ - główny
- сошо - towar
- скинџе - wywieźć, wynosić
- скинџедо - eksport, wywóz
- турзао - ulica
- үа + LOC - na + LOC
- кмошо - dzień
- шо - dobry
- мило - noc
- Кмошом Що! - Dzień Dobry!
- Милом Що! - Dobry Wieczór!
- пийо - przybywać, przyjść
- знео - port
- Нешио - nešši
- цуѕа - chcieć
- згланце - dowiedzieć się, poznać
- болӑ - gdzie
- гриллӑ - bliski
- таүао - karczma
- Җаүгрино - Dżaugr
- жисе - mieszkać
- шоџа - urodzić
- дарҗу - urodzić się
- дарҗумо - urodzenie
- дарҗумад - od urodzenia, całe życie
- ѕмолӑ - chętnie
- спур - pomóc
- слалбӑ LOC - dostać się do + GEN
- шомнӑ - dziękować
- злуӑ - bardzo
- сомско! - nie ma za co!
- кео - co
- үаршо - kto
- муҗо - sprowadzać
- жубӑ - oczywisty, oczywiście
- шнозио - interes, potrzeba
- менру - kupować
- жпенӑ - ciekawy
- шо - że
- ек + ABL - dla + GEN, po + ACC
- үетӑ - długi
- жгмо - rozchwytywany
- ейлин - kraść
- ждлемо - gatunek, rodzaj, sposób
- плиӑ - futerkowy
- үаршо ще со? - kto to jest?
- кео ще со? - co to jest?
- буно...? - czy...?
- таүаџо - karczmarz
- цу - tak
- тето - może
- җибро - dżybra
- кемо - tradycja, zwyczaj
- кемӑ - tradycyjny, zwyczajowy
- злиро - danie
- гело - baran
- гелсӑмо - baranina
- клело - zioło
- ламҗӑ - górski
- манша - brzmieć (np. ciekawie), wyglądać na coś
- аүло - próba
- аүлу - próbować
- шуче - pić
- гназо - piwo
- щaзго - jeleń
- кразо - niedźwiedź
- кино - pies
- мибдо - jaskółka
- меүо - wrona
- бако - dzik
- байро - soból
- цоцӑ - wysoki
- цоцӑүо - żyrafa
- доно - mleko
- доношучо - ssak
- шоџо - rodzina
- зго - żyć
- бизо - mięso
- бизожлӑ - mięsożerny
- җго - rodzaj
- музго - ziemia
- музгӑ- lądowy, ziemny
- гудро - renifer
- го - też, między innymi
- үеро - tundra
- рулӑ - daleki, odległy
- зро - sarna
- ѕиго - kot
- доро - przykład
- дорӑ - przykładowy, na przykład