Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.
|
|
Język eilidzki
Limna Eildini
|
| Sposoby zapisu:
|
Łacińskie
|
| Typologia:
|
Fleksyjny
SVO
|
| Faktycznie
|
| Utworzenie:
|
Henryk Pruthenia w 2018
|
| W Adnacie
|
| Używany w :
|
brak
|
| Klasyfikacja:
|
j. eilidzkie
|
| Lista conlangów
|
Język eilidzki, Język Eilidów - starożytny język używany przez plemiona Eidów w czasach tuż po ich przybyciu na Adnatę. Stosowany przez potomków Eilidów jako język sekretny, literatury, poezji i sztuki. Jest to także język sztuk tajemnych.
Użycie
Język eilidzki był używany przez Eilidów, którzy przybyli do Adnaty. Nie przetrwały praktycznie żadne zapiski sprzed katastrofy i ich przybycia. J. eilidzki stosowany jest jako wspólny język potomków Eilidów, a także ich język literacki, język poezji i sztuki. Nie jest on używany do codziennej komunikacji, gdyż na co dzień stosowane są eilidzkie języki mówione, które, choć pochodzą od j. eilidzkiego, daleko odeszły od swojego przodka i zostały poddane silnym wpływom języków z innych grup. J. eilidzki jest językiem wegetującym, ma bowiem duże grono stałych użytkowników. Mowa Eilidów jest używana przez ich potomków i wiele innych ludów jako język sztuk tajemnych.
Zapis
Dla języka eilidzkiego używa się zmodyfikowanego alfabetu łacińskiego:
| A a |
C c |
D d |
E e |
G g |
H h |
Ƕ ƕ
|
| [a] |
[k] |
[d] |
[e] |
[g] |
[x] |
[xʷ]
|
| I i |
Ï ï |
L l |
M m |
N n |
O o |
ö
|
| [i], [j] |
[i] |
[l] |
[m] |
[n] |
[o] |
[o]
|
| Q q |
R r |
S s |
T t |
U u |
V v |
Y y
|
| [kʷ] |
[r] |
[s] |
[t] |
[u] |
[v] |
[y]
|
Dla dźwięku /k/ przyjęto zapis za pomocą znaku c; litera k nie jest w ogóle używana. Znaki f, j, p, w, x, z także nie są używane do zapisu języka eilidzkiego, jest tak ze względu na brak zazwyczaj przypisywanych do nich głosek. Dla zapisu spółgłoski /xʷ/ użyto znaku ƕ zapożyczonego z pisma gockiego. Litera i może być stosowana dla zapisu /i/ a także /j/, a także jako część składowa dyftongów /ei/ i /ai/; do zapisu dyftongów używana jest też litera o, za pomocą której zapisuje się dyftongi /ao/ i /eo/. W użyciu stosowana jest też diereza dla zaznaczenia, że i lub o nie są częścią składową dyftongu, a także w przypadku ï dla zaznaczenia samogłoski /i/ przed innymi samogłoskami (zamiast spodziewanego /j/). Znak ö nie może występować nigdy w nagłosie słowa, więc nie istnieje forma wielkiej litery. Często jednak pomija się znak dierezy w piśmie odręcznym i w zapisie tekstów literackich.
Dźwięki
Samogłoski
Samogłoski języka eilidzkiego
|
|
Przednie
|
Centralne
|
Tylne
|
| Przymknięte
|
/i/ i, ï
|
/y/ y
|
|
/u/ u
|
| Średnie
|
/e/ e
|
|
|
/o/ o, ö
|
| Otwarte
|
|
|
/a/ a
|
|
|
Dyftongi
Wygłos
przedni
|
Wygłos
tylny
|
| /ai/ ai |
/ao/ ao
|
| /ei/ ei |
/eo/ eo
|
|
Wszystkie dyftongi, a także samogłoska /y/ mogą występować tylko w pierwszej sylabie akcentowanej.
Spółgłoski
Spółgłoski języka eilidzkiego
|
|
Dwu-
wargowe
|
Dziąsłowe
|
Tylno-
językowa.
|
| Nielab.
|
Labial.
|
| Nosowe
|
/m/ m
|
/n/ n
|
|
| Zwarte
|
Bezdźwięczne
|
|
/t/ t
|
/k/ c
|
/kʷ/ q
|
| Dźwięczne
|
/d/ d
|
/g/ g
|
|
| Szczelinowe
|
/v/ v
|
/s/ s
|
/x/ h
|
/xʷ/ ƕ
|
| Boczne
|
|
/l/ l
|
|
|
| Drżące
|
|
/r/ r
|
|
|
| Półotwarte
|
|
|
/j/ i
|
|
Budowa Sylaby
Ogólny plan budowy sylaby w języku eilidzkim to (C)V(L), gdzie C - dowolna spółgłoska; V - dowolna samogłoska; L - jedna z spółgłosek sonornych /l, r, n, m/. W języku eilidzkim częstym zjawiskiem jest rozziew, to jest obecność obok siebie dwóch samogłosek.
Akcent
Akcent w języku eilidzkim jest inicjalny. Charakteryzuje się dużą dynamiką wymowy sylaby akcentowanej, reszta sylab jednak nie jest wymawiana niedbale, a jedynie z mniejszą siłą. W wyrażeniach przyimkowych akcent pozostaje na rzeczowniku, w rzadkich przypadkach krótkich słów dwusylabowych może przejść na przyimek.
Nowa Wymowa
Wymowa współczesnych potomków Eilidów w dużym stopniu różni się od wymowy klasycznej. W szczególności w przypadku użytku j. eilidzkiego jako lingua franca, istnieje wiele znaczących różnic:
- /xʷ/ i /kʷ/ wymawiane są współcześnie jako /f/ i /p/;
- /y/ i /i/ zlało się do /i/;
- /k/ i /g/ przed klasycznym /i/, /e/, /y/, /ei/, /eo/ wymawiane jest jako /ʃ/ i /ʒ/;
- dyftongi /ei/ i /ai/ wymawiane są jako /e/, a dyftongi /ao/ i /eo/ jako /o/.
Gramatyka
Zaimek
Zaimki osobowe
| Przypadek
|
Sg
|
pl
|
| 1.
|
2.
|
3.
|
1.
|
2.
|
3.
|
| m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
mihi
|
si
|
qani
|
qana
|
qanu
|
mi
|
ti
|
qani
|
| Acc.
|
min
|
sin
|
qanin
|
qanan
|
qanun
|
mimi
|
timi
|
qanor
|
| Dat.
|
mïe
|
sïe
|
qane
|
qani
|
qane
|
misi
|
tisi
|
qanisi
|
Zaimki wskazujące
Zaimki wskazujące występują jako postfiksy doklejane do określanego słowa:
Są one całkowicie nieodmienne.
Rzeczownik
Eilidzki rzeczownik odmienia się przez cztery przypadki (mianownik : biernik : celownik : wołacz) i dwie liczby (pojedyncza : mnoga). Istnieje pięć klas deklinacyjnych.
Deklinacja i-tematowa
Eilidi "Eilida"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
eilidi
|
eilidimi
|
| Acc.
|
eilidin
|
eilidir
|
| Dat.
|
eilide
|
eilidisi
|
| Voc.
|
eilide!
|
eilidime!
|
|
Deklinacja u-tematowa
qenu "słowo"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
qenu
|
qenemi
|
| Acc.
|
qenun
|
qenur
|
| Dat.
|
qene
|
qenesi
|
| Voc.
|
qene!
|
qeneme!
|
|
Deklinacja a-tematowa
nïima "kobieta"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
nïima
|
nïimi
|
| Acc.
|
nïiman
|
nïimar
|
| Dat.
|
nïimi
|
nïimasi
|
| Voc.
|
nïime!
|
nïimame!
|
|
Deklinacja o-tematowa
damo "droga"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
damo
|
damaï
|
| Acc.
|
damon
|
damor
|
| Dat.
|
dama
|
damu
|
| Voc.
|
dam(e)!
|
damae!
|
|
Deklinacja si-tematowa
qymi "światło"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
qymi
|
qymsa
|
| Acc.
|
qymsin
|
qymsor
|
| Dat.
|
qymsi
|
qymsu
|
| Voc.
|
qym(e)!
|
qymae!
|
|
Deklinacja ru-tematowa
lyni "gwiazda"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
lyni
|
lynra
|
| Acc.
|
lynrun
|
lynrur
|
| Dat.
|
lynru
|
lynresi
|
| Voc.
|
lyn(e)!
|
lyneme!
|
|
|
W formie wołacza liczby pojedynczej końcówka -e często zanika po spółgłoskach sonornych. Sporadycznie dochodzi też do tego w formie liczby mnogiej, gdzie końcówka -eme upraszcza się do -me.
Przymiotnik
W języku eilidzkim wszystkie przymiotniki przyjmują końcówkę -i. Przymiotniki stopniują się, a także odmieniają się przez przypadki i liczby. Występuje też specjalna forma orzecznika.
Deklinacja
Deklinacja mocna
ylgini "biały"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
ylgini
|
ylginimi
|
| Acc.
|
ylginin
|
ylginir
|
| Dat.
|
ylgine
|
ylginisi
|
| Voc.
|
ylgin(e)!
|
ylginime!
|
| Orzecznik
|
ylgin(e)
|
|
Deklinacja słaba
eildini "eilidzki"
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
eildini
|
eildinimi
|
| Acc.
|
eildinin
|
eildinir
|
| Dat.
|
eildine
|
eildinisi
|
| Voc.
|
eildin(e)!
|
eildinime!
|
| Orzecznik
|
eildi
|
|
Stopniowanie
W j. eilidzkim występują dwa stopnie: równy i wyższy. Odpowiednikiem stopnia najwyższego jest konstrukcja z orzecznikiem lub uogólniającym dookreśleniem. Stopień wyższy tworzy się poprzez rozszerzenie tematu przymiotnika o sufiks -(a)qi.
Przyimek
Większość eilidzkich przyimków łączy się z celownikiem. Część przyimków, które oznaczają stateczne położenie, po tym, jak zostaną połączone z biernikiem oznaczają ruch.
Przyimki z celownikiem
Przyimki z celownikiem i biernikiem
Czasownik
Eilidzki czasownik odmienia się przez czasy (teraźniejszy : przeszły : zaprzeszły), osoby (pierwsza : druga : trzecia), tryby (oznajmujący : rozkazujący : łączący) i strony (czynna : bierna).
Koniugacje
W języku eilidzkim występują cztery koniugacje; przynależność do danej koniugacji zależy od końcówki bezokolicznika:
- qaidini "śpiewać";
- heruni "wołać";
- linani "mówić";
- cunni "szeptać".
Bezokolicznik
Bezokolicznik w języku eilidzkim przyjmuje końcówkę -ni. Występują dwie formy bezokolicznika:
- czynna - zakończona na -ni, jest to także forma podstawowa czasownika;
- bierna - zakończona na -niri, tworzona o rozszerzenie tematu czasownika o sufiks -ri.
Bezokolicznik może pełnić rolę rzeczownika odczasownikowego, odmienia się wtedy jak inne rzeczowniki i-tematowe.
Czasy
Czas teraźniejszy
Formy czasu teraźniejszego tworzy się poprzez rozszerzanie tematu z końcówką tematyczną o sufiks osoby.
Koniugacja I
qaidini "śpiewać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
qaidin
|
qaidimi
|
| 2.
|
qaidisi
|
qaiditi
|
| 3.
|
qaidi
|
qaidini
|
|
Koniugacja II
heruni "wołać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
herun
|
herumi
|
| 2.
|
herusi
|
heruti
|
| 3.
|
heru
|
heruni
|
|
Koniugacja III
linani "mówić"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
liman
|
limami
|
| 2.
|
limasi
|
limati
|
| 3.
|
lima
|
limani
|
|
Koniugacja IV
cunni "szeptać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
cunun
|
cunumi
|
| 2.
|
cunusi
|
cunuti
|
| 3.
|
cun
|
cunni
|
|
Czas przeszły
Formy czasu przeszłego tworzy się poprzez osłabienie samogłoski tematowej:
Koniugacja I
qaidini "śpiewać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
qaidir
|
qaideme
|
| 2.
|
qaidehi
|
qaidete
|
| 3.
|
qaide
|
qaideni
|
|
Koniugacja II
heruni "wołać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
herur
|
heromo
|
| 2.
|
herohi
|
heroto
|
| 3.
|
hero
|
heroni
|
|
Koniugacja III
linani "mówić"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
limar
|
limama
|
| 2.
|
limehi
|
limata
|
| 3.
|
lime
|
limeni
|
|
Koniugacja IV
cunni "szeptać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
cunur
|
cunomo
|
| 2.
|
cunohi
|
cunoto
|
| 3.
|
cuno
|
cunoni
|
|
Czas zaprzeszły
Formę czasu zaprzeszłego tworzy się poprzez reduplikację nagłosowej sylaby, przeniesienie na nią akcentu, i osłabienie samogłoski w rdzeniu czasownika. Dodatkowo (poza rejestrem wysokim) zanikła odmiana przez osoby i liczby:
Koniugacja I
qaidini "śpiewać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
qaiqedir
|
qaiqedeme
|
| 2.
|
qaiqedehi
|
qaiqedete
|
| 3.
|
qaiqede
|
qaiqedeni
|
| Wspólna
|
qaiqede
|
|
Koniugacja II
heruni "wołać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
heherur
|
heheromo
|
| 2.
|
heherohi
|
heheroto
|
| 3.
|
hehero
|
heheroni
|
| Wspólna
|
hehere
|
|
Koniugacja III
linani "mówić"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
lilemar
|
lilemama
|
| 2.
|
lilemehi
|
lilemata
|
| 3.
|
lileme
|
lilemeni
|
| Wspólna
|
lileme
|
|
Koniugacja IV
cunni "szeptać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
cuconur
|
cuconomo
|
| 2.
|
cuconohi
|
cuconoto
|
| 3.
|
cucono
|
cucononi
|
| Wspólna
|
cucone
|
|
Do osłabienia samogłoski rdzeniowej dochodzi w następujący sposób:
- a, ei, ai, e, i, y > e
- o, u, eo, ao > o
Tryb rozkazujący
Tryb rozkazujący tworzy się za pomocą gołego rdzenia czasownikowego; jeżeli kończy się on spółgłoską inną niż sonorna dodaje się do niego samogłoskę -e. Nie rozróżnia się liczb ani osób, dla wszystkich form tryb rozkazujący przyjmuje ten sam kształt.
Tryb łączący
Tryb łączący tworzy się od reduplikowanej formy czasownika.
Tryb łączący I
Tryb łączący I wprowadza zdania podrzędne, podrzędne celu, podkreśla emocje, potrzebę wydarzenia się czegoś, a także używany jest wraz z czasownikami modalnymi, inaczej niż w językach indoeuropejskich, które używają bezokolicznika. Tworzony jest od reduplikowanej formy czasownika, lecz inaczej niż dla form czasu zaprzeszłego, używa się końcówek czasu teraźniejszego.
Tryb łączący II
Tryb łączący II wyraża przypuszczenia oraz opisuje możliwość wydarzenia się czegoś, przypuszczenie, a także używany jest w zdaniach warunkowych. Tworzy się go od form czasu zaprzeszłego, rozszerzonych o sufiks -ni.
Strona bierna
Stronę bierną tworzy się poprzez dodanie do odpowiedniej formy czasownika sufiksu -ri.
Składnia
Słowotwórstwo
Przykładowy tekst
Napis na Pierścieniu
Jeden by wszystkimi rządzić
Jeden by wszystkie odnaleźć
Jeden by wszystkie sprowadzić
I w ciemności związać.
|
|
Syvu mi qanru
Iqi, ha himinir ƕyƕera
Iqi, ha himinir qaqeör
Iqi, ha himinir iuiova
Ïi hi yvele aemani
|
|
