Język imperialny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 29 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 18: Linia 18:
 
}}
 
}}
 
{{słownik}}
 
{{słownik}}
 +
'''Język imperialny''', znany też jako '''język Areopolis''', '''język latyński''' - główny język Imperium Areopolis - hegemonicznego państwa położonego w świecie Thule. Ze względu na status Imperium jest głównym językiem kultury i administracji Areopolis. Cechą charakterystyczną języka latyńskiego jest wyjątkowo konserwatywna ortografia i istnienie wielu rejestrów mowy. Opisywany w tym artykule jest rejestr wysoki, najbardziej zachowawczy fonetycznie i gramatycznie.
  
 
= Dźwięki =
 
= Dźwięki =
 
== Samogłoski ==
 
== Samogłoski ==
*i ɨ u ‹ i y u›
+
*i ʉ
ə ɔ ‹ e ĕ o›
+
*ɛ ɔ
*a ‹ a ›
+
*a
 +
 
 +
*au
  
 
== Spółgłoski ==
 
== Spółgłoski ==
*m n ‹ m n ›
+
*m n ɲ
*p b t d k ɡ kʷ ‹ p b t d c g qu ›
+
*p b t d k ɡ kʷ
s z θ ð ʝ χ h f v s/ss z th dh gi ch h ›
+
*f v s z ɕ ʑ χ
*t͡sʲ d͡zʲ ‹ zt, zd ›
+
*r ʀ l ʎ j
*l ʀ j w ‹ l r j w
+
 
 +
= Zapis =
 +
Zapis cechuje się dużym konserwatyzmem. Ze względu na to poszczególne znaki mogą reprezentować wiele dźwięków, a jeden dźwięk może być zapisywany na wiele sposobów.
 +
 
 +
{| cellspacing="10" style="text-align: center;"
 +
|- style="font-size: 1.5em;"
 +
|  A a||  B b||  C c||  D d||  E e||  F f||  G g
 +
|-
 +
|  [a]  ||  [b]  ||  [k], [ɕ], [χ]  ||  [d]  ||  [ɛ]  ||  [f]  ||  [g], [ʀ], [gʷ]
 +
|- style="font-size: 1.5em;"
 +
|  H h||  I i||  L l  ||  M m  ||  N n  ||  O o||  P p 
 +
|-
 +
|  [∅]  ||  [i], [j]  ||  [l], [ʎ]  ||  [m]  ||  [n], [ɲ]  ||  [o]  ||  [p]     
 +
|- style="font-size: 1.5em;"
 +
|  Q q||  R r  ||  S s  ||  T t  ||  U u  ||  V v||  X x
 +
|-
 +
|  [kʷ]  ||  [r], [ʀ]  ||  [s], [z]  ||  [t]  ||  [ʉ], [i]  ||  [v]  ||  [ks], [gz], [χs]
 +
|}
 +
 
 +
Litery '''k''', '''y''', '''z''' używane są tylko w archaizmach i zapożyczeniach, w szczególności z dawnych języków Trzech Plemion i gockiego. Mimo to wymową nie różnią się niczym od kolejno '''c''', '''i''', '''s'''. Litera '''h''' pozostaje zawsze niema. Litera '''u''' oznaczająca dźwięk [i] często oznaczana jest w słownikach za pomocą '''u̇'''.
 +
 
 +
== Wyjaśnienia ==
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! Dźwięk
 +
! Zapis
 +
! Notka
 +
|-
 +
| a
 +
| ⟨a⟩
 +
|
 +
|-
 +
| au
 +
| ⟨au⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ɛ
 +
| ⟨e⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ɔ
 +
| ⟨o⟩
 +
|
 +
|-
 +
| rowspan="3" | i
 +
| ⟨i⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ⟨u⟩
 +
| Kontynuuje dawne '''ū''' oraz [i] wstawne.
 +
|-
 +
| ⟨y⟩
 +
| Występuje tylko w archaicznych tekstach.
 +
|-
 +
| ʉ
 +
| ⟨u⟩
 +
|
 +
|-
 +
| m
 +
| ⟨m⟩
 +
|
 +
|-
 +
| n
 +
| ⟨n⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ɲ
 +
| ⟨n⟩
 +
| Występuje w kombinacji ⟨ni⟩, często przed samogłoską.
 +
|-
 +
| p
 +
| ⟨p⟩
 +
|
 +
|-
 +
| b
 +
| ⟨b⟩
 +
|
 +
|-
 +
| t
 +
| ⟨t⟩
 +
|
 +
|-
 +
| d
 +
| ⟨d⟩
 +
|
 +
|-
 +
| rowspan="2" | k
 +
| ⟨c⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ⟨k⟩
 +
| Występuje tylko w archaicznych tekstach.
 +
|-
 +
| g
 +
| ⟨g⟩
 +
|
 +
|-
 +
| kʷ
 +
| ⟨qu⟩
 +
|
 +
|-
 +
| gʷ
 +
| ⟨gu⟩
 +
|
 +
|-
 +
| f
 +
| ⟨f⟩
 +
| W niektórych rejestrach połączenie ⟨fi⟩, oraz miękkie ⟨fu⟩ mogą być wymawiane jako [hʲi], a twarde ⟨fu⟩ jako [hʉ].
 +
|-
 +
| v
 +
| ⟨v⟩
 +
|
 +
|-
 +
| rowspan="2" | s
 +
| ⟨s⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ⟨ss⟩
 +
|
 +
|-
 +
| rowspan="2" | z
 +
| ⟨s⟩
 +
| Litera ⟨s⟩ między samogłoskami realizowana jest jako [z].
 +
|-
 +
| ⟨z⟩
 +
| Występuje w archaicznych tekstach i niektórych zapożyczeniach.
 +
|-
 +
| rowspan="2" | ɕ
 +
| ⟨t⟩
 +
| Występuje w kombinacji ⟨ti⟩, często przed samogłoską.
 +
|-
 +
| ⟨c⟩
 +
| Występuje w kombinacji ⟨ci⟩, często przed samogłoską.
 +
|-
 +
| ʑ
 +
| ⟨d⟩
 +
| Występuje w kombinacji ⟨di⟩, często przed samogłoską.
 +
|-
 +
| rowspan="3" | χ
 +
| ⟨c⟩
 +
| Znakiem ⟨c⟩ zapisuje się dźwięk [χ], gdy etymologicznie stał przed [a].
 +
|-
 +
| ⟨cr⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ⟨x⟩
 +
| Znak ⟨x⟩ często wymawiany jest jako ⟨χs⟩ w niższych rejestrach. Za najbardziej prestiżowym uznaje się wymowę [ks].
 +
|-
 +
| r
 +
| ⟨r⟩
 +
|
 +
|-
 +
| rowspan="3" | ʀ
 +
| r
 +
| Znakiem ⟨r⟩ zapisuje się dźwięk [ʀ], gdy etymologicznie stał przed [a].
 +
|-
 +
| ⟨rr⟩
 +
|
 +
|-
 +
| ⟨gr⟩
 +
|
 +
|-
 +
| l
 +
| ⟨l⟩
 +
| W niektórych rejestrach [l] [p samogłoskach [ʉ], [ɔ], dyftongu [au] oraz przed spółgłoską realizowany jest jako [ɫ].
 +
|-
 +
| ʎ
 +
| ⟨l⟩
 +
| Występuje w kombinacji ⟨li⟩, często przed samogłoską.
 +
|-
 +
| j
 +
| ⟨i⟩
 +
| Znak ⟨i⟩ oznacza [j] tylko przed samogłoskami.
 +
|-
 +
| rowspan="4" | ∅
 +
| ⟨h⟩
 +
| Znak ⟨h⟩ jest całkowicie niemy w słowach rodzimych.
 +
|-
 +
| ⟨g⟩
 +
| Znak ⟨g⟩ jest niemy pomiędzy samogłoskami. W rejestrze wysokim spotyka się w tym miejscu [ɣ].
 +
|-
 +
| ⟨x⟩
 +
| Znak ⟨x⟩ jest niemy w wygłosie. W rejestrze wysokim realizowana jest w tej pozycji jako [s]
 +
|-
 +
| ⟨m⟩
 +
| Znak ⟨m⟩ jest zazwyczaj całkowicie niemy w wygłosie. Jest realizowany w wygłosie tylko w rejestrze wysokim.
 +
|-
 +
| w
 +
| ⟨b⟩
 +
| Występuje tylko w zapożyczeniach.
 +
|-
 +
| h
 +
| ⟨h⟩
 +
| Występuje tylko w zapożyczeniach.
 +
|}
  
 
= Zmiany dźwiękowe =
 
= Zmiany dźwiękowe =
 
*ae, oe > ĕ
 
*ae, oe > ĕ
*CiV, CĕV > CjV
+
*ĭ, ĕ, ŏ, ŭ > ∅ (po akcentowanej, na tej samej zasadzie, co w romańskich)
 +
*Cwo, Cwu > Co, Cu (nieakcentowane)
 +
*rs > ss
 +
*VnS > V:S
 +
*ĭ, ī, ū > i
 +
*ŭ > ʉ
 +
*ĕ, ē, ŏ, ō > ɛ, ɔ
 
*ă, ā > a
 
*ă, ā > a
*ĕ, ē > ɛ, e
+
*CiV, CeV, CuV > CjV, CjV, CV
*ĭ, ī > ɪ, i
+
*h >
*ŏ, ō > ɔ, o
+
*vj > j
*ŭ, ū  > ʊ, u
+
*t, d, k, g, n, l _J > tsʲ, dzʲ, c, ɟ, ɲ, ʎ
*ns, mn, kt, ks > n, nn, tt, ss
+
*j- > ɟ-
*tj, dj > tsʲ dzʲ
+
*v > ∅ (przed o, u)
*VgjV, VdjV > VjV
+
*VdzʲV, VɟV > VjV
*w, VbV > β
+
*Vgm > Vwm
*gn > ɣn > jn
+
*ksC, Cks, -ks > s
 +
*sC- > isC (zapis przez /u/)
 +
*rr, ga, ka, gr, kr > ʀ, χ
 
*VlC > VwC
 
*VlC > VwC
*rs > ss
+
*au, ou, iu, eu > o, ʉ, i, i  
*gr > r
+
*kT, pT > jT, wT
*ja > je
+
*ou, eu, iu > au, au, i
*nd > nn
+
*ai, oi, ei, ui > e, e, i, i
*ng > nn
+
*VgV > VɣV > VV
, ʊ > 0 (po akcentowanej)
+
*tsʲ, dzʲ, c, ɟ > ɕ, ʑ, ɕ
, ʊ, u > ɨ (akcentowana)
+
*ɟ > j
*a, i > ai _N (akcentowana)
+
 
*Nieakcentowane:
+
= Rejestry =
**-a, -u >
+
Wspólnym dla wszystkich wykształconych warstw jest '''rejestr wysoki'''. Cechuje się on dużym konserwatyzmem w gramatyce, fonetyce i małą ilością zapożyczeń z innych języków. Jest on używany powszechnie przez arystokrację i szlachtę w całym Imperium. W miastach używane są różne '''rejestry miejskie''', będące mieszanką lokalnych cech dialektalnych z cechami rejestru wysokiego. Na obszarach wiejskich używane są lokalne dialekty, z czego największymi są '''dialekt galiński''', '''skalijski''', '''sammański''', '''dialekt Wolnych Miast''' oraz '''dialekt mieszańców'''. Dialekty te cechują się dalej posuniętą palatalizacją, dyftongizacją, a także dużą ilością zapożyczeń z języków, które wyparły. Obecnie wykształca się '''dialekt gocki''' używany przez osadników zamieszkujących terytoria Gotów.
*, ʊ > ə
+
 
*V_V, R_, N_:
+
= Gramatyka =
**b, d, g > β, ð, ɣ
+
== Zaimek ==
*c ɟ ʝ > , ʝ, ʝ
+
 
*dzʲ >
+
== Rzeczownik ==
*C > CC (po akcentowanej)
+
 
*pp, tt, kk > p, θ, χ
+
== Przymiotnik ==
*ββ, ðð, ɣɣ > β ð χ
+
 
*ll, nn > ld, nd
+
== Czasownik ==
*V_S > VzV
+
 
*e, o > je, wo (akcentowane)
 
*ɔ > ʌ > a
 
*e o > ɛ ɔ
 
*-V́CR > -V́CəR
 
*-V́CC > -V́CəC
 
*ew ow > ɨ u
 
*iw > ju
 
*st-, sk- > θ, χ
 
*VstV, VskV > ss
 
*β > w
 
*CG > CC
 
*-y, -o > -u
 
 
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Thule]]
 
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Thule]]

Aktualna wersja na dzień 11:02, 8 maj 2021

Język imperialny
język latyński

Typologia: Fleksyjny
Faktycznie
Utworzenie: Henryk Pruthenia w 2021
W Thule
Używany w : brak
Klasyfikacja: J. romański
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język imperialny, znany też jako język Areopolis, język latyński - główny język Imperium Areopolis - hegemonicznego państwa położonego w świecie Thule. Ze względu na status Imperium jest głównym językiem kultury i administracji Areopolis. Cechą charakterystyczną języka latyńskiego jest wyjątkowo konserwatywna ortografia i istnienie wielu rejestrów mowy. Opisywany w tym artykule jest rejestr wysoki, najbardziej zachowawczy fonetycznie i gramatycznie.

Dźwięki

Samogłoski

  • i ʉ
  • ɛ ɔ
  • a
  • au

Spółgłoski

  • m n ɲ
  • p b t d k ɡ kʷ gʷ
  • f v s z ɕ ʑ χ
  • r ʀ l ʎ j

Zapis

Zapis cechuje się dużym konserwatyzmem. Ze względu na to poszczególne znaki mogą reprezentować wiele dźwięków, a jeden dźwięk może być zapisywany na wiele sposobów.

A a B b C c D d E e F f G g
[a] [b] [k], [ɕ], [χ] [d] [ɛ] [f] [g], [ʀ], [gʷ]
H h I i L l M m N n O o P p
[∅] [i], [j] [l], [ʎ] [m] [n], [ɲ] [o] [p]
Q q R r S s T t U u V v X x
[kʷ] [r], [ʀ] [s], [z] [t] [ʉ], [i] [v] [ks], [gz], [χs]

Litery k, y, z używane są tylko w archaizmach i zapożyczeniach, w szczególności z dawnych języków Trzech Plemion i gockiego. Mimo to wymową nie różnią się niczym od kolejno c, i, s. Litera h pozostaje zawsze niema. Litera u oznaczająca dźwięk [i] często oznaczana jest w słownikach za pomocą .

Wyjaśnienia

Dźwięk Zapis Notka
a ⟨a⟩
au ⟨au⟩
ɛ ⟨e⟩
ɔ ⟨o⟩
i ⟨i⟩
⟨u⟩ Kontynuuje dawne ū oraz [i] wstawne.
⟨y⟩ Występuje tylko w archaicznych tekstach.
ʉ ⟨u⟩
m ⟨m⟩
n ⟨n⟩
ɲ ⟨n⟩ Występuje w kombinacji ⟨ni⟩, często przed samogłoską.
p ⟨p⟩
b ⟨b⟩
t ⟨t⟩
d ⟨d⟩
k ⟨c⟩
⟨k⟩ Występuje tylko w archaicznych tekstach.
g ⟨g⟩
⟨qu⟩
⟨gu⟩
f ⟨f⟩ W niektórych rejestrach połączenie ⟨fi⟩, oraz miękkie ⟨fu⟩ mogą być wymawiane jako [hʲi], a twarde ⟨fu⟩ jako [hʉ].
v ⟨v⟩
s ⟨s⟩
⟨ss⟩
z ⟨s⟩ Litera ⟨s⟩ między samogłoskami realizowana jest jako [z].
⟨z⟩ Występuje w archaicznych tekstach i niektórych zapożyczeniach.
ɕ ⟨t⟩ Występuje w kombinacji ⟨ti⟩, często przed samogłoską.
⟨c⟩ Występuje w kombinacji ⟨ci⟩, często przed samogłoską.
ʑ ⟨d⟩ Występuje w kombinacji ⟨di⟩, często przed samogłoską.
χ ⟨c⟩ Znakiem ⟨c⟩ zapisuje się dźwięk [χ], gdy etymologicznie stał przed [a].
⟨cr⟩
⟨x⟩ Znak ⟨x⟩ często wymawiany jest jako ⟨χs⟩ w niższych rejestrach. Za najbardziej prestiżowym uznaje się wymowę [ks].
r ⟨r⟩
ʀ r Znakiem ⟨r⟩ zapisuje się dźwięk [ʀ], gdy etymologicznie stał przed [a].
⟨rr⟩
⟨gr⟩
l ⟨l⟩ W niektórych rejestrach [l] [p samogłoskach [ʉ], [ɔ], dyftongu [au] oraz przed spółgłoską realizowany jest jako [ɫ].
ʎ ⟨l⟩ Występuje w kombinacji ⟨li⟩, często przed samogłoską.
j ⟨i⟩ Znak ⟨i⟩ oznacza [j] tylko przed samogłoskami.
⟨h⟩ Znak ⟨h⟩ jest całkowicie niemy w słowach rodzimych.
⟨g⟩ Znak ⟨g⟩ jest niemy pomiędzy samogłoskami. W rejestrze wysokim spotyka się w tym miejscu [ɣ].
⟨x⟩ Znak ⟨x⟩ jest niemy w wygłosie. W rejestrze wysokim realizowana jest w tej pozycji jako [s]
⟨m⟩ Znak ⟨m⟩ jest zazwyczaj całkowicie niemy w wygłosie. Jest realizowany w wygłosie tylko w rejestrze wysokim.
w ⟨b⟩ Występuje tylko w zapożyczeniach.
h ⟨h⟩ Występuje tylko w zapożyczeniach.

Zmiany dźwiękowe

  • ae, oe > ĕ
  • ĭ, ĕ, ŏ, ŭ > ∅ (po akcentowanej, na tej samej zasadzie, co w romańskich)
  • Cwo, Cwu > Co, Cu (nieakcentowane)
  • rs > ss
  • VnS > V:S
  • ĭ, ī, ū > i
  • ŭ > ʉ
  • ĕ, ē, ŏ, ō > ɛ, ɔ
  • ă, ā > a
  • CiV, CeV, CuV > CjV, CjV, CV
  • h > ∅
  • vj > j
  • t, d, k, g, n, l _J > tsʲ, dzʲ, c, ɟ, ɲ, ʎ
  • j- > ɟ-
  • v > ∅ (przed o, u)
  • VdzʲV, VɟV > VjV
  • Vgm > Vwm
  • ksC, Cks, -ks > s
  • sC- > isC (zapis przez /u/)
  • rr, ga, ka, gr, kr > ʀ, χ
  • VlC > VwC
  • au, ou, iu, eu > o, ʉ, i, i
  • kT, pT > jT, wT
  • ou, eu, iu > au, au, i
  • ai, oi, ei, ui > e, e, i, i
  • VgV > VɣV > VV
  • tsʲ, dzʲ, c, ɟ > ɕ, ʑ, ɕ
  • ɟ > j

Rejestry

Wspólnym dla wszystkich wykształconych warstw jest rejestr wysoki. Cechuje się on dużym konserwatyzmem w gramatyce, fonetyce i małą ilością zapożyczeń z innych języków. Jest on używany powszechnie przez arystokrację i szlachtę w całym Imperium. W miastach używane są różne rejestry miejskie, będące mieszanką lokalnych cech dialektalnych z cechami rejestru wysokiego. Na obszarach wiejskich używane są lokalne dialekty, z czego największymi są dialekt galiński, skalijski, sammański, dialekt Wolnych Miast oraz dialekt mieszańców. Dialekty te cechują się dalej posuniętą palatalizacją, dyftongizacją, a także dużą ilością zapożyczeń z języków, które wyparły. Obecnie wykształca się dialekt gocki używany przez osadników zamieszkujących terytoria Gotów.

Gramatyka

Zaimek

Rzeczownik

Przymiotnik

Czasownik