Język imperialny: Różnice pomiędzy wersjami
(→Zapis) |
|||
(Nie pokazano 29 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 18: | Linia 18: | ||
}} | }} | ||
{{słownik}} | {{słownik}} | ||
+ | '''Język imperialny''', znany też jako '''język Areopolis''', '''język latyński''' - główny język Imperium Areopolis - hegemonicznego państwa położonego w świecie Thule. Ze względu na status Imperium jest głównym językiem kultury i administracji Areopolis. Cechą charakterystyczną języka latyńskiego jest wyjątkowo konserwatywna ortografia i istnienie wielu rejestrów mowy. Opisywany w tym artykule jest rejestr wysoki, najbardziej zachowawczy fonetycznie i gramatycznie. | ||
= Dźwięki = | = Dźwięki = | ||
== Samogłoski == | == Samogłoski == | ||
− | *i | + | *i ʉ |
− | *ɛ | + | *ɛ ɔ |
− | *a | + | *a |
+ | |||
+ | *au | ||
== Spółgłoski == | == Spółgłoski == | ||
− | *m n | + | *m n ɲ |
− | *p b t d k ɡ kʷ | + | *p b t d k ɡ kʷ gʷ |
− | + | *f v s z ɕ ʑ χ | |
− | + | *r ʀ l ʎ j | |
− | + | ||
+ | = Zapis = | ||
+ | Zapis cechuje się dużym konserwatyzmem. Ze względu na to poszczególne znaki mogą reprezentować wiele dźwięków, a jeden dźwięk może być zapisywany na wiele sposobów. | ||
+ | |||
+ | {| cellspacing="10" style="text-align: center;" | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | A a|| B b|| C c|| D d|| E e|| F f|| G g | ||
+ | |- | ||
+ | | [a] || [b] || [k], [ɕ], [χ] || [d] || [ɛ] || [f] || [g], [ʀ], [gʷ] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | H h|| I i|| L l || M m || N n || O o|| P p | ||
+ | |- | ||
+ | | [∅] || [i], [j] || [l], [ʎ] || [m] || [n], [ɲ] || [o] || [p] | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | Q q|| R r || S s || T t || U u || V v|| X x | ||
+ | |- | ||
+ | | [kʷ] || [r], [ʀ] || [s], [z] || [t] || [ʉ], [i] || [v] || [ks], [gz], [χs] | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | Litery '''k''', '''y''', '''z''' używane są tylko w archaizmach i zapożyczeniach, w szczególności z dawnych języków Trzech Plemion i gockiego. Mimo to wymową nie różnią się niczym od kolejno '''c''', '''i''', '''s'''. Litera '''h''' pozostaje zawsze niema. Litera '''u''' oznaczająca dźwięk [i] często oznaczana jest w słownikach za pomocą '''u̇'''. | ||
+ | |||
+ | == Wyjaśnienia == | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Dźwięk | ||
+ | ! Zapis | ||
+ | ! Notka | ||
+ | |- | ||
+ | | a | ||
+ | | ⟨a⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | au | ||
+ | | ⟨au⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ɛ | ||
+ | | ⟨e⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ɔ | ||
+ | | ⟨o⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | i | ||
+ | | ⟨i⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨u⟩ | ||
+ | | Kontynuuje dawne '''ū''' oraz [i] wstawne. | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨y⟩ | ||
+ | | Występuje tylko w archaicznych tekstach. | ||
+ | |- | ||
+ | | ʉ | ||
+ | | ⟨u⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | m | ||
+ | | ⟨m⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | n | ||
+ | | ⟨n⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ɲ | ||
+ | | ⟨n⟩ | ||
+ | | Występuje w kombinacji ⟨ni⟩, często przed samogłoską. | ||
+ | |- | ||
+ | | p | ||
+ | | ⟨p⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | b | ||
+ | | ⟨b⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | t | ||
+ | | ⟨t⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | d | ||
+ | | ⟨d⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | k | ||
+ | | ⟨c⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨k⟩ | ||
+ | | Występuje tylko w archaicznych tekstach. | ||
+ | |- | ||
+ | | g | ||
+ | | ⟨g⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | kʷ | ||
+ | | ⟨qu⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | gʷ | ||
+ | | ⟨gu⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | f | ||
+ | | ⟨f⟩ | ||
+ | | W niektórych rejestrach połączenie ⟨fi⟩, oraz miękkie ⟨fu⟩ mogą być wymawiane jako [hʲi], a twarde ⟨fu⟩ jako [hʉ]. | ||
+ | |- | ||
+ | | v | ||
+ | | ⟨v⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | s | ||
+ | | ⟨s⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨ss⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | z | ||
+ | | ⟨s⟩ | ||
+ | | Litera ⟨s⟩ między samogłoskami realizowana jest jako [z]. | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨z⟩ | ||
+ | | Występuje w archaicznych tekstach i niektórych zapożyczeniach. | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | ɕ | ||
+ | | ⟨t⟩ | ||
+ | | Występuje w kombinacji ⟨ti⟩, często przed samogłoską. | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨c⟩ | ||
+ | | Występuje w kombinacji ⟨ci⟩, często przed samogłoską. | ||
+ | |- | ||
+ | | ʑ | ||
+ | | ⟨d⟩ | ||
+ | | Występuje w kombinacji ⟨di⟩, często przed samogłoską. | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | χ | ||
+ | | ⟨c⟩ | ||
+ | | Znakiem ⟨c⟩ zapisuje się dźwięk [χ], gdy etymologicznie stał przed [a]. | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨cr⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨x⟩ | ||
+ | | Znak ⟨x⟩ często wymawiany jest jako ⟨χs⟩ w niższych rejestrach. Za najbardziej prestiżowym uznaje się wymowę [ks]. | ||
+ | |- | ||
+ | | r | ||
+ | | ⟨r⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | ʀ | ||
+ | | r | ||
+ | | Znakiem ⟨r⟩ zapisuje się dźwięk [ʀ], gdy etymologicznie stał przed [a]. | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨rr⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨gr⟩ | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | | l | ||
+ | | ⟨l⟩ | ||
+ | | W niektórych rejestrach [l] [p samogłoskach [ʉ], [ɔ], dyftongu [au] oraz przed spółgłoską realizowany jest jako [ɫ]. | ||
+ | |- | ||
+ | | ʎ | ||
+ | | ⟨l⟩ | ||
+ | | Występuje w kombinacji ⟨li⟩, często przed samogłoską. | ||
+ | |- | ||
+ | | j | ||
+ | | ⟨i⟩ | ||
+ | | Znak ⟨i⟩ oznacza [j] tylko przed samogłoskami. | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="4" | ∅ | ||
+ | | ⟨h⟩ | ||
+ | | Znak ⟨h⟩ jest całkowicie niemy w słowach rodzimych. | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨g⟩ | ||
+ | | Znak ⟨g⟩ jest niemy pomiędzy samogłoskami. W rejestrze wysokim spotyka się w tym miejscu [ɣ]. | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨x⟩ | ||
+ | | Znak ⟨x⟩ jest niemy w wygłosie. W rejestrze wysokim realizowana jest w tej pozycji jako [s] | ||
+ | |- | ||
+ | | ⟨m⟩ | ||
+ | | Znak ⟨m⟩ jest zazwyczaj całkowicie niemy w wygłosie. Jest realizowany w wygłosie tylko w rejestrze wysokim. | ||
+ | |- | ||
+ | | w | ||
+ | | ⟨b⟩ | ||
+ | | Występuje tylko w zapożyczeniach. | ||
+ | |- | ||
+ | | h | ||
+ | | ⟨h⟩ | ||
+ | | Występuje tylko w zapożyczeniach. | ||
+ | |} | ||
= Zmiany dźwiękowe = | = Zmiany dźwiękowe = | ||
*ae, oe > ĕ | *ae, oe > ĕ | ||
− | * | + | *ĭ, ĕ, ŏ, ŭ > ∅ (po akcentowanej, na tej samej zasadzie, co w romańskich) |
+ | *Cwo, Cwu > Co, Cu (nieakcentowane) | ||
+ | *rs > ss | ||
+ | *VnS > V:S | ||
+ | *ĭ, ī, ū > i | ||
+ | *ŭ > ʉ | ||
+ | *ĕ, ē, ŏ, ō > ɛ, ɔ | ||
*ă, ā > a | *ă, ā > a | ||
− | * | + | *CiV, CeV, CuV > CjV, CjV, CV |
− | * | + | *h > ∅ |
− | * | + | *vj > j |
− | * | + | *t, d, k, g, n, l _J > tsʲ, dzʲ, c, ɟ, ɲ, ʎ |
− | + | *j- > ɟ- | |
− | * | + | *v > ∅ (przed o, u) |
− | * | + | *VdzʲV, VɟV > VjV |
− | * | + | *Vgm > Vwm |
− | * | + | *ksC, Cks, -ks > s |
+ | *sC- > isC (zapis przez /u/) | ||
+ | *rr, ga, ka, gr, kr > ʀ, χ | ||
*VlC > VwC | *VlC > VwC | ||
− | * | + | *au, ou, iu, eu > o, ʉ, i, i |
− | + | *kT, pT > jT, wT | |
− | + | *ou, eu, iu > au, au, i | |
− | + | *ai, oi, ei, ui > e, e, i, i | |
− | + | *VgV > VɣV > VV | |
− | + | *tsʲ, dzʲ, c, ɟ > ɕ, ʑ, ɕ | |
− | + | *ɟ > j | |
− | + | ||
− | * | + | = Rejestry = |
− | + | Wspólnym dla wszystkich wykształconych warstw jest '''rejestr wysoki'''. Cechuje się on dużym konserwatyzmem w gramatyce, fonetyce i małą ilością zapożyczeń z innych języków. Jest on używany powszechnie przez arystokrację i szlachtę w całym Imperium. W miastach używane są różne '''rejestry miejskie''', będące mieszanką lokalnych cech dialektalnych z cechami rejestru wysokiego. Na obszarach wiejskich używane są lokalne dialekty, z czego największymi są '''dialekt galiński''', '''skalijski''', '''sammański''', '''dialekt Wolnych Miast''' oraz '''dialekt mieszańców'''. Dialekty te cechują się dalej posuniętą palatalizacją, dyftongizacją, a także dużą ilością zapożyczeń z języków, które wyparły. Obecnie wykształca się '''dialekt gocki''' używany przez osadników zamieszkujących terytoria Gotów. | |
− | * | + | |
− | + | = Gramatyka = | |
− | * | + | == Zaimek == |
− | *c ɟ | + | |
− | * | + | == Rzeczownik == |
− | + | ||
− | + | == Przymiotnik == | |
− | + | ||
− | + | == Czasownik == | |
− | + | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Thule]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Thule]] |
Aktualna wersja na dzień 11:02, 8 maj 2021
Język imperialny język latyński | |
---|---|
Typologia: | Fleksyjny |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2021 |
W Thule | |
Używany w : | brak |
Klasyfikacja: | J. romański |
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język imperialny, znany też jako język Areopolis, język latyński - główny język Imperium Areopolis - hegemonicznego państwa położonego w świecie Thule. Ze względu na status Imperium jest głównym językiem kultury i administracji Areopolis. Cechą charakterystyczną języka latyńskiego jest wyjątkowo konserwatywna ortografia i istnienie wielu rejestrów mowy. Opisywany w tym artykule jest rejestr wysoki, najbardziej zachowawczy fonetycznie i gramatycznie.
Dźwięki
Samogłoski
- i ʉ
- ɛ ɔ
- a
- au
Spółgłoski
- m n ɲ
- p b t d k ɡ kʷ gʷ
- f v s z ɕ ʑ χ
- r ʀ l ʎ j
Zapis
Zapis cechuje się dużym konserwatyzmem. Ze względu na to poszczególne znaki mogą reprezentować wiele dźwięków, a jeden dźwięk może być zapisywany na wiele sposobów.
A a | B b | C c | D d | E e | F f | G g |
[a] | [b] | [k], [ɕ], [χ] | [d] | [ɛ] | [f] | [g], [ʀ], [gʷ] |
H h | I i | L l | M m | N n | O o | P p |
[∅] | [i], [j] | [l], [ʎ] | [m] | [n], [ɲ] | [o] | [p] |
Q q | R r | S s | T t | U u | V v | X x |
[kʷ] | [r], [ʀ] | [s], [z] | [t] | [ʉ], [i] | [v] | [ks], [gz], [χs] |
Litery k, y, z używane są tylko w archaizmach i zapożyczeniach, w szczególności z dawnych języków Trzech Plemion i gockiego. Mimo to wymową nie różnią się niczym od kolejno c, i, s. Litera h pozostaje zawsze niema. Litera u oznaczająca dźwięk [i] często oznaczana jest w słownikach za pomocą u̇.
Wyjaśnienia
Dźwięk | Zapis | Notka |
---|---|---|
a | ⟨a⟩ | |
au | ⟨au⟩ | |
ɛ | ⟨e⟩ | |
ɔ | ⟨o⟩ | |
i | ⟨i⟩ | |
⟨u⟩ | Kontynuuje dawne ū oraz [i] wstawne. | |
⟨y⟩ | Występuje tylko w archaicznych tekstach. | |
ʉ | ⟨u⟩ | |
m | ⟨m⟩ | |
n | ⟨n⟩ | |
ɲ | ⟨n⟩ | Występuje w kombinacji ⟨ni⟩, często przed samogłoską. |
p | ⟨p⟩ | |
b | ⟨b⟩ | |
t | ⟨t⟩ | |
d | ⟨d⟩ | |
k | ⟨c⟩ | |
⟨k⟩ | Występuje tylko w archaicznych tekstach. | |
g | ⟨g⟩ | |
kʷ | ⟨qu⟩ | |
gʷ | ⟨gu⟩ | |
f | ⟨f⟩ | W niektórych rejestrach połączenie ⟨fi⟩, oraz miękkie ⟨fu⟩ mogą być wymawiane jako [hʲi], a twarde ⟨fu⟩ jako [hʉ]. |
v | ⟨v⟩ | |
s | ⟨s⟩ | |
⟨ss⟩ | ||
z | ⟨s⟩ | Litera ⟨s⟩ między samogłoskami realizowana jest jako [z]. |
⟨z⟩ | Występuje w archaicznych tekstach i niektórych zapożyczeniach. | |
ɕ | ⟨t⟩ | Występuje w kombinacji ⟨ti⟩, często przed samogłoską. |
⟨c⟩ | Występuje w kombinacji ⟨ci⟩, często przed samogłoską. | |
ʑ | ⟨d⟩ | Występuje w kombinacji ⟨di⟩, często przed samogłoską. |
χ | ⟨c⟩ | Znakiem ⟨c⟩ zapisuje się dźwięk [χ], gdy etymologicznie stał przed [a]. |
⟨cr⟩ | ||
⟨x⟩ | Znak ⟨x⟩ często wymawiany jest jako ⟨χs⟩ w niższych rejestrach. Za najbardziej prestiżowym uznaje się wymowę [ks]. | |
r | ⟨r⟩ | |
ʀ | r | Znakiem ⟨r⟩ zapisuje się dźwięk [ʀ], gdy etymologicznie stał przed [a]. |
⟨rr⟩ | ||
⟨gr⟩ | ||
l | ⟨l⟩ | W niektórych rejestrach [l] [p samogłoskach [ʉ], [ɔ], dyftongu [au] oraz przed spółgłoską realizowany jest jako [ɫ]. |
ʎ | ⟨l⟩ | Występuje w kombinacji ⟨li⟩, często przed samogłoską. |
j | ⟨i⟩ | Znak ⟨i⟩ oznacza [j] tylko przed samogłoskami. |
∅ | ⟨h⟩ | Znak ⟨h⟩ jest całkowicie niemy w słowach rodzimych. |
⟨g⟩ | Znak ⟨g⟩ jest niemy pomiędzy samogłoskami. W rejestrze wysokim spotyka się w tym miejscu [ɣ]. | |
⟨x⟩ | Znak ⟨x⟩ jest niemy w wygłosie. W rejestrze wysokim realizowana jest w tej pozycji jako [s] | |
⟨m⟩ | Znak ⟨m⟩ jest zazwyczaj całkowicie niemy w wygłosie. Jest realizowany w wygłosie tylko w rejestrze wysokim. | |
w | ⟨b⟩ | Występuje tylko w zapożyczeniach. |
h | ⟨h⟩ | Występuje tylko w zapożyczeniach. |
Zmiany dźwiękowe
- ae, oe > ĕ
- ĭ, ĕ, ŏ, ŭ > ∅ (po akcentowanej, na tej samej zasadzie, co w romańskich)
- Cwo, Cwu > Co, Cu (nieakcentowane)
- rs > ss
- VnS > V:S
- ĭ, ī, ū > i
- ŭ > ʉ
- ĕ, ē, ŏ, ō > ɛ, ɔ
- ă, ā > a
- CiV, CeV, CuV > CjV, CjV, CV
- h > ∅
- vj > j
- t, d, k, g, n, l _J > tsʲ, dzʲ, c, ɟ, ɲ, ʎ
- j- > ɟ-
- v > ∅ (przed o, u)
- VdzʲV, VɟV > VjV
- Vgm > Vwm
- ksC, Cks, -ks > s
- sC- > isC (zapis przez /u/)
- rr, ga, ka, gr, kr > ʀ, χ
- VlC > VwC
- au, ou, iu, eu > o, ʉ, i, i
- kT, pT > jT, wT
- ou, eu, iu > au, au, i
- ai, oi, ei, ui > e, e, i, i
- VgV > VɣV > VV
- tsʲ, dzʲ, c, ɟ > ɕ, ʑ, ɕ
- ɟ > j
Rejestry
Wspólnym dla wszystkich wykształconych warstw jest rejestr wysoki. Cechuje się on dużym konserwatyzmem w gramatyce, fonetyce i małą ilością zapożyczeń z innych języków. Jest on używany powszechnie przez arystokrację i szlachtę w całym Imperium. W miastach używane są różne rejestry miejskie, będące mieszanką lokalnych cech dialektalnych z cechami rejestru wysokiego. Na obszarach wiejskich używane są lokalne dialekty, z czego największymi są dialekt galiński, skalijski, sammański, dialekt Wolnych Miast oraz dialekt mieszańców. Dialekty te cechują się dalej posuniętą palatalizacją, dyftongizacją, a także dużą ilością zapożyczeń z języków, które wyparły. Obecnie wykształca się dialekt gocki używany przez osadników zamieszkujących terytoria Gotów.