Język inflancki

Język inflancki (takka valuda [tʰakʲə walutə]) - język przez większość językoznawców uznawany za indoeuropejski, którym posługują się potomkowie niemieckich osadników przybyłych na Inflanty między XIV a XVI wiekiem. Przez lata uległ on znacznemu wpływowi języka estońskiego, łotewskiego i rosyjskiego, a w mniejszym stopniu także szwedzkiego, fińskiego i polskiego. To sprawiło, że dzisiejszy język inflancki przejął wiele cech gramatycznych języków ugrofińskich, stąd też dywagacje na temat jego przynależności do grup językowych w obliczu jego obecnej postaci. Dzisiaj język inflancki przetrwał jedynie w kilku wioskach na granicy Łotwy i Estonii, ściśle związanych ze sobą w ostatnich latach w celu podtrzymania oryginalnej kultury i języka "Takka" (jak sami siebie nazywają ci ludzie). Ze względu na to już w latach 60-tych, za czasów ZSRR, opracowano standardową wersję języka, a dzisiaj de facto tylko ta wersja jest w użyciu, co eliminuje głębokie różnice dialektalne.

Pochodzenie słów

Słownictwo, a tym bardziej gramatyka, dzisiejszego języka inflanckiego nie ma prawie nic wspólnego z językami, którymi mówili ludzie zasiedlający te tereny między czternastym a szesnastym wiekiem. Słowa występujące w standardowym "takka" mają następujące procentowe pochodzenie:

12% j. germańskie

22% j. słowiańskie (głównie j. rosyjski)

30% j. estoński

28% j. łotewski

8% nieokreślone

Jak to określił Przewodniczący Rady Języka Inflanckiego Hens Mojja:

Byliśmy Niemcami, Estończykami, Łotyszami, Rosjanami. Handlarzami, rolnikami, mieszczanami. Nie jesteśmy niczym z tych (wymienionych), ale zarazem każdym [nieprzetłumaczalna konstrukcja po inflancku].

Etapy ewolucji języka inflanckiego:

1. Tworzenie pidżynu ze słów niemieckich, estońskich i łotewskich, który miałby służyć handlarzom niemieckim oraz miejscowym kupcom (wiek XVI) 2. Przejęcie pidżynu jako natywnego języka przez ludzi zamieszkujących liczne wioski na Inflantach (wiek XVII) 3. Silny wpływ języków ugrofińskich (głównie estońskiego i łotewskiego) na kształtowanie gramatyki (wiek XVIII) 4. Wzbogacenie słownictwa o wyrazy z języka rosyjskiego (wiek XIX/XX) 5. Stworzenie standardu języka inflanckiego w oparciu o najmniej zniekształconą dialektalnie formę pidżynu oraz nazwanie go językiem takka (lata 60te XX wieku)

Ze względu na unikatowe rozwiązania gramatyczne, mimo tego, że razem prawie 60% słów inflanckich pochodzi bądź z estońskiego bądź z łotewskiego lub jego gwar, osoba mówiąca płynnie w obu tych językach nie jest w stanie zrozumieć żadnego zdania po takka.

Fonetyka

Język inflancki zapisywany jest alfabetem łacińskim, a jego zapis jest niemalże dokładnie fonetyczny.

Spółgłoski

b [p] bb [b] p [pʰ] pp [pʲ]

d [t] dd [d] t [tʰ] tt [c]

g [k] gg [g] k [kʰ] kk [kʲ]

j [j] jj [ç]

l [l] ll [ʎ] r [ɾ]

m [m] n [n] nn [ɲ]

s [ʃ] z [ʒ] c [tʃ]

v [w]

x [x]

h [h]

Samogłoski

a [a]/[ə] aa [a:]

e [ɛ]/[ə] ee [ɛ:]

i [i] ii [i:]

o [ø] oo [ø:]

u [u] uu [u:]

Morfologia

Deklinacja

Język inflancki posiada bogatą, lecz zawsze regularną odmianę przez przypadki. Końcówki przypadków różnią się w zależności od harmonii samogłoskowej. Samogłoski w języku inflanckim należą do grupy pierwszej (grupa iluja) - samogłoski: a,i,u oraz aa,ii,uu albo grupy drugiej (grupa ejo) - samogłoski: e,o oraz ee,oo. Współczesny język inflancki nie posiada rozróżnienia na rodzaje, ani nie posiada rodzajników, z wyjątkiem używanego bardzo rzadko i tylko w określonych sytuacjach rodzajnika określonego "-r" (jeśli słowo kończy się na samogłoskę), "-ar"/"-er" (jeśli słowo kończy się na spółgłoskę). W praktyce odmiana przez przypadki wygląda następująco:

	valuda (język)		mes (mężczyzna)
	l. poj.	l. mn.	l. poj.	l. mn.
Nomenedev	valuda	valudan	mes	mesen
Ggenedev	valudaj	valudajn	mesej	mesejn
Datov	valudum	valudaum	mesom	meseom
Akkusad	valudad	valudand	mesed	mesend
Insdrum	valudam	valudanam	mesem	mesenem
Illadiv	valuduna	valutunan	mesone	mesonen
Inisiv	valudin	valudanin	mesen	mesenen
Elediv	valudavra	valudavran	mesevre	mesevren
Allativ	valudala	valudalan	mesele	meselen
Addasiv	valuduv	valuduvn	mesov	mesovn
Abbladiv	valudalda	valudaldan	meselde	meselden
Tarmanadiv	valudin	valudinin	meseen	meseenen
Esesev 1	valudiza	valudizan	meseze	mesezen
Esesev 2	valudajja	valudajjan	mesejje	mesejjen
Absasiv	valudabba	valudabban	mesebbe	mesebben
Kumidadiv	valudasa	valudasan	mesese	mesesen
Ddisdribb	valudabru	valudabrun	mesebro	mesebron
Termenet	valudaks	valudaksan	meseks	meseksen
Ddeledtevs	valudu	valudun	meso	meson
Vukadiv	valudi!	valudin!	mese!	mesen!

Odmiana dzierżawcza

W języku inflanckim istnieją zaimki dzierżawcze, lecz używa się ich tylko wtedy, gdy chcemy zaakcentować to do kogo należy dana rzecz. We wszystkich normalnych sytuacjach używa się końcówek dzierżawczych:

mój -> -j/-aj/-ej

twój -> -dd/-add/-edd

jego/jej -> -v/-av/-ev

nasz -> -x/-ax/-ex

wasz -> -kk/-akk/-ekk

ich -> -nn/-ann/-enn

Przymiotnik

Przymiotnik stoi zawsze przed rzeczownikiem, który określa. W takiej sytuacji przymiotnik nie odmienia się przez przypadki. Natomiast gdy przymiotnik występuje w zdaniu sam, bez rzeczownika, który opisuje, wtedy odmienia się on przez przypadki tak jak rzeczownik. Według Rady Językowej Języka Inflanckiego (mającej siedzibę w wiosce Llakku w Estonii) dopuszczalne jest dowolne umiejscowienie przymiotnika w zdaniu (tj. możliwe jest zdanie: "Mój piękny pies goni brzydkiego kota" np. w formie "Piękny kot pies-mój brzydki goni"), jednakże wtedy przymiotnik musi być odmieniony przez przypadek, w którym jest rzeczownik przez niego określony i według standardowej odmiany rzeczownikowej.

Czasownik

W języku inflanckim czasownik odmienia się tylko przez osoby i tryby, nie istnieje natomiast odmiana przez czasy. Istnieją cztery tryby: oznajmujący, przypuszczający, pytający i negujący. Kompletna odmiana inflanckiego regularnego czasownika robić (tutt) wygląda następująco:

	Tryb oznajmujący	Tryb negujący	Tryb pytający	Tryb przypuszczający
1sg	tuj	tunaj	tucaj	tuluj
2sg	tudd	tunadd	tucadd	tuludd
3sg	tuv	tunav	tucav	tuluv
1pl	tux	tunax	tucax	tulux
2pl	tukk	tunakk	tucakk	tulukk
3pl	tunn	tunann	tucann	tulunn

Jednakże bardzo dużo czasowników inflanckich, zarówno powszechnych, jak i rzadkich, jest odmieniana nieregularnie. Nieregularność ta polega tylko na zmianach fonetycznych w temacie czasownika, końcówki zawsze pozostają te same, muszą być jedynie uzgodnione według reguł harmonii samogłoskowej.

Czasy w języku inflanckim

W języku inflanckim nie istnieje odmiana przez czasy. De facto istnieje tylko czas teraźniejszy, a przeszłość i przyszłość determinowane są za pomocą określników czasu, bardzo rozbudowanych w tym języku.

Vagar arbajaj. - dosł. "Wczoraj pracuję." Sebbot arbajaj. - dosł. "Dzisiaj pracuję." Rid arbajaj. - dosł. "Jutro pracuję."

Zdania, w których nie pojawia się żaden określnik czasu, są automatycznie rozumiane jako zdania w czasie teraźniejszym.

Składnia

Podstawowy szyk zdania w języku inflanckim to OSV, jednakże taki szyk obowiązuje jedynie w piśmie. W języku mówionym dopuszczalny jest każdy szyk zdania; jedyną obowiązującą zasadą jest to, że orzeczenie musi znajdować się koniecznie na początku lub na końcu zdania.

Przykładowe teksty

Deklaracja Praw Człowieka

All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.

Rexenen i dosdonnejen bez i ravna innimal purn. Rasumam ed suvasdam apvaldikann i vendoxej garsin rikudadruksalann.

"Ojcze Nasz", dla porównania teksty po inflancku, estońsku i łotewsku:

	język inflancki	język estoński	język łotewski
	Padix, ktar tavasin, nimidd svedelev, konjjedd ima, gribadd sda, tavasajja ertov okk, sebbot dajali xlebedex kuluddaxum i sullandax petolodd sullaraxaum xajja petox. Sovdole puralanaddax, ap kurjusavra spavaladd. Aman.	Meie Isa, kes Sa oled taevas! Pühitsetud olgu Sinu nimi. Sinu riik tulgu. Sinu tahtmine sündigu nagu taevas, nõnda ka maa peal. Meie igapäevast leiba anna meile tänapäev. Ja anna meile andeks meie võlad, nagu meiegi andeks anname oma võlglastele. Ja ära saada meid kiusatusse, vaid päästa meid ära kurjast. Sest Sinu päralt on riik ja vägi ja au igavesti. Aamen.	Mūsu Tēvs, debesīs, Svētīts lai top Tavs vārds. Lai nāk Tava Valstība. Tavs prāts lai notiek kā debesīs, tā arī virs zemes. Mūsu dienišķo maizi dod mums šodien. Un piedod mums mūsu parādus, kā arī mēs piedodam saviem parādniekiem. Un neieved mūs kārdināšanā, bet atpestī mūs no ļauna. Jo Tev pieder Valstība un spēks un godība mūžīgi. Āmen.