Język jakubiański: Różnice pomiędzy wersjami
(→Czas) |
|||
(Nie pokazano 47 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 2: | Linia 2: | ||
| kolor = red | | kolor = red | ||
| nazwa = Język jakubiański | | nazwa = Język jakubiański | ||
− | | nazwa własna = | + | | nazwa własna = ''Iαvטбıαח φʒαц'' |
− | | alfabet u = alfabet | + | | alfabet u = alfabet kubuski |
| typologia u = SVO, w pytaniach VSO | | typologia u = SVO, w pytaniach VSO | ||
| kodyfikacja = tak | | kodyfikacja = tak | ||
Linia 11: | Linia 11: | ||
| twórca = Spiritus | | twórca = Spiritus | ||
| rok = ~2006 | | rok = ~2006 | ||
− | | cel = | + | | cel = Język dla Jakubii |
− | | państwa = Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, | + | | państwa = Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, Albërta |
− | | mówiący = ~ | + | | mówiący = ~15 000 000<ref>Przewiduje się, że do roku 5236 liczba mówiących wzrośnie do 20 000 000.</ref> |
| klasyfikacja = języki nadpsilańskie | | klasyfikacja = języki nadpsilańskie | ||
*języki jakubiańskie | *języki jakubiańskie | ||
Linia 22: | Linia 22: | ||
| tekst jaki = Çlevé e çlün’i | | tekst jaki = Çlevé e çlün’i | ||
| tekst u = Â verßé çlevé, çë vell ma-pa lenné vell vid çlün’i; in vell nez hull kar, rent nez ßandell fak e trent vell kar fervë. Çlevé vell ßod kü çlün’i: ‘Diké nall më, kej vida, çë fervë maronâ feßé nur çlün’i. Çlün’i vëll ankori: ‘Ekôtré, çlevé – dikëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çlevé mâ-pa lenné.’. Çlevé vell ekôt çe e vell var prë plant-nëßé.}} | | tekst u = Â verßé çlevé, çë vell ma-pa lenné vell vid çlün’i; in vell nez hull kar, rent nez ßandell fak e trent vell kar fervë. Çlevé vell ßod kü çlün’i: ‘Diké nall më, kej vida, çë fervë maronâ feßé nur çlün’i. Çlün’i vëll ankori: ‘Ekôtré, çlevé – dikëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çlevé mâ-pa lenné.’. Çlevé vell ekôt çe e vell var prë plant-nëßé.}} | ||
+ | '''Język jakubiański''' (jkb. ''Iαvטбıαл φʒαц'' [jakubʲã fʁaj]) - należący, wraz z spyroplitańskim i forgockim, do nadpsilańskiej rodziny językowej, język stworzony przez Spiritusa w ~2006r. | ||
− | + | Język jakubiański jest językiem fleksyjnym. Podstawowy szyk zdania to SVO, a w pytaniach VSO. | |
− | |||
− | Język jakubiański jest językiem | ||
==Historia tworzenia== | ==Historia tworzenia== | ||
− | Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na | + | Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na 8 etapów: |
1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki. | 1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki. | ||
Linia 39: | Linia 38: | ||
4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany. | 4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany. | ||
− | 5. Okres odrodzenia (VIII 2013- | + | 5. I Okres odrodzenia (VIII 2013-XII 2013) - zapisanie jakubiańskiego IPA'ą, ustandaryzowanie gramatyki, rozwój słownictwa, sztuki, historii i kultury. Z tym okresem wiąże się pozbycie większości noobowatego słownictwa, ale z niektórymi autor nie mógł się rozstać (kavall - kawa, alell - ulica), niektóre po prostu pozmieniał za pomocą procesów fonetycznych(1kb 2.0). |
+ | |||
+ | 6. II Okres (XII 2013-I 2014) - Wywalenie lenicji, standaryzacja fonetyki i gramatyki, reset ortografii, rozwój palatalizacji, powstanie słownika, szybki rozwój literatury. | ||
+ | |||
+ | 7. III okres wegetacji (I 2014-IV 2014) - Ponowne zapomnienie, początek tworzenia po kolei nowych niewypalonych pomysłów na conlangi, z których obecny jakubiański wiele czerpie. | ||
+ | |||
+ | 8. Jakubiański współczesny (IV 2014-obecnie) - restart projektu na podstawie kilku ciekawych spostrzeżeń podczas robienia conlangów. | ||
+ | |||
+ | ==Powstanie i rozwój== | ||
==Fonetyka== | ==Fonetyka== | ||
Linia 47: | Linia 54: | ||
|- | |- | ||
! | ! | ||
− | ! | + | ! colspan=2| Przednie |
− | ! | + | ! colspan=2| Tylne |
|- | |- | ||
− | ! | + | ! |
− | + | ! Niezaokrąglone | |
− | + | ! Zaokrąglone | |
+ | ! Niezaokrąglone | ||
+ | ! Zaokrąglone | ||
|- | |- | ||
− | ! < | + | ! Przymknięte |
− | | | + | | /i/ <i> |
− | | | + | | /y/ <ú> |
+ | | /ɯ/ <í> | ||
+ | | /u/ <u> | ||
|- | |- | ||
− | ! < | + | ! Środkowe |
− | | | + | | /ɛ/ <e>, <ai> |
− | | | + | | /ø~œ/ <ó> |
+ | | /ʌ/ <é> | ||
+ | | /ɔ/ <o>, <au> | ||
|- | |- | ||
− | ! < | + | ! Środkowe nosowe |
− | | | + | | colspan=2| /ɛ̃/ <nowiki><em></nowiki>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain> |
− | | | + | | colspan=2| /ɔ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun> |
|- | |- | ||
− | ! | + | ! Otwarte |
− | | | + | | colspan=4| /a/ <a> |
− | | | ||
|- | |- | ||
− | ! < | + | ! Otwarte nosowe |
− | + | | colspan=4| /ã/ <am>, <an> | |
− | |||
|} | |} | ||
Linia 79: | Linia 90: | ||
|- | |- | ||
! | ! | ||
− | ! | + | ! Wargowe |
− | ! | + | ! Zębowe |
− | + | ! Zadziąsłowe | |
− | + | ! Podniebienne | |
− | ! | + | ! Miękkopodniebienne |
− | ! | + | ! Języczkowe |
− | ! | + | ! Krtaniowe |
− | ! | ||
|- | |- | ||
! <small>Nosowe<small> | ! <small>Nosowe<small> | ||
− | | | + | | /m/ <m> |
− | | | + | | /n/ <n> |
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
| | | | ||
− | |||
| | | | ||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
! <small>Zwarte<small> | ! <small>Zwarte<small> | ||
− | | | + | | /p/ <p> /b/ <b> |
− | | | + | | /t/ <t>, /d/ <d> |
− | | | + | | |
− | | | + | | |
− | | | + | | /k/ <k> /g/ <g> |
| | | | ||
− | |||
| | | | ||
|- | |- | ||
! <small>Szczelinowe<small> | ! <small>Szczelinowe<small> | ||
− | | | + | | /f/ <f> /v/ <v> |
− | + | | /s/ <nowiki><s></nowiki>, <ç> /z/ <z>, <c> | |
− | | | + | | /ʃ/ <çh> /ʒ/ <ch> |
− | + | | /ç~ɕ/ <ś> /ʝ~ʑ/ <ź> | |
− | | | + | | /x/ <ck> |
− | | | + | | /ʁ/ <r> |
− | | | + | | /ɦ/ <h> |
− | | | ||
|- | |- | ||
! <small>Półotwarte<small> | ! <small>Półotwarte<small> | ||
− | | | + | | |
− | | | + | | |
− | | | + | | |
− | | | + | | [j] <j>, <ll> |
− | | | + | | |
− | | | + | | |
− | | | + | | |
− | | | + | |- |
+ | ! <small>Boczne szczelinowe<small> | ||
+ | | | ||
+ | | /ɬ/ <sl>, /ɮ/ <zl> | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! Boczne aproksymanty | ||
+ | | | ||
+ | | /l/ <l> | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! Drżące | ||
+ | | | ||
+ | | /r/ <rr> | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ===Fonetyka dialektyczna=== | ||
+ | |||
+ | ====Samogłoski==== | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Dialekt z Jakuba''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! colspan=2| Przednie | ||
+ | ! colspan=2| Tylne | ||
+ | |- | ||
+ | ! Przymknięte | ||
+ | | /i/ <i> | ||
+ | | /y/ <ú> | ||
+ | | /ɯ/ <í> | ||
+ | | /u/ <u> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Przymknięte nosowe | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | colspan=2| /ʊ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Środkowe | ||
+ | | /ɛ/ <e>, <ai> | ||
+ | | /ø/ <ó> | ||
+ | | /ʌ/ <é> | ||
+ | | /ɔ/ <o>, <au> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Otwarte | ||
+ | | colspan=4| /a/ <a> | ||
|- | |- | ||
− | ! < | + | ! Otwarte nosowe |
− | | | + | | colspan=2| /æ̃/ <nowiki><em></nowiki>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain> |
− | + | | colspan=2| /ɒ̃/ <am>, <an> | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | | | ||
|} | |} | ||
− | == | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" |
+ | |+ '''Dialekt z Kúbeçu''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan=2 | ||
+ | |} | ||
− | + | ====Porównanie==== | |
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Przykład | ||
+ | ! Wymowa standardowa | ||
+ | ! Z Jakuba | ||
+ | ! Ze Spyropolis | ||
+ | ! Południowa | ||
+ | ! Północna | ||
+ | ! Z Kúbeçu | ||
+ | ! Amfiańska | ||
+ | ! Findejska | ||
+ | ! Znaczenie | ||
+ | |- | ||
+ | ! alell | ||
+ | | /aˈlɛj/ | ||
+ | | /aˈlɛj/ | ||
+ | | /ɑːˈlɛj/ | ||
+ | | /ˈaːlɛʎ/ | ||
+ | | /aˈlej/ | ||
+ | | /ˈɑːlɛʎ/ | ||
+ | | /ˈɑːləʎ/ | ||
+ | | /aˈleɪ̯/ | ||
+ | | ulica | ||
+ | |- | ||
+ | ! Kúbeç | ||
+ | | /kyˈbɛs/ | ||
+ | | /cyˈbɛs/ | ||
+ | | /kʏˈbɛs/ | ||
+ | | /ˈkyβɛz/ | ||
+ | | /kyˈβes/ | ||
+ | | /kʏˈbɛt͡s/ | ||
+ | | /kyˈβɛsː/ | ||
+ | | /kyˈbes/ | ||
+ | | Państwo w Amfiatrii | ||
+ | |- | ||
+ | ! solançè | ||
+ | | /sɔˈlãs/ | ||
+ | | /soˈlɒ̃s/ | ||
+ | | /soːˈlɐ̃s/ | ||
+ | | /ˈsoːlãs/ | ||
+ | | /soˈlãs/ | ||
+ | | /ˈsoːlãs/ | ||
+ | | /ˈsoːlʊ̃z/ | ||
+ | | /soˈlə̃s/ | ||
+ | | taczka | ||
+ | |- | ||
+ | ! impatronat | ||
+ | | /ɛ̃patʁɔˈnat/ | ||
+ | | /ẽpatʁoˈnat/ | ||
+ | | /ẽːpatʁoːˈnat/ | ||
+ | | /ˈɛ̃patroːnat/ | ||
+ | | /ẽpatʁoˈnat/ | ||
+ | | /ˈẽːpatʁoːnat/ | ||
+ | | /ˈẽpatʁoːnat/ | ||
+ | | /ə̃patrʌˈnat/ | ||
+ | | ustrój polityczny Jakubii | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Alfabet i ortografia== | ||
+ | |||
+ | {| align="center" border="1" cellspacing="0" cellpadding="8" bgcolor="#EFEFEF" style="font-size:20px; text-align:center;" | ||
+ | |- | ||
+ | | Aa || Ää || Ââ || Pp || Tt || Kk || Ee || Ëë || Êê || Ff || Ss || Ii || | ||
+ | |} | ||
Litery ä ë ï ö ü wzięły się od dyftongów ae, ee, ie, oe, ue. Litery â ê î ô û pochodzą zaś od au, eu, iu, ou, uu. | Litery ä ë ï ö ü wzięły się od dyftongów ae, ee, ie, oe, ue. Litery â ê î ô û pochodzą zaś od au, eu, iu, ou, uu. | ||
− | Litery ç i | + | Litery ç, ß i ş to ligatury т', ʒ' i c', które przeszły wiele zmian. |
+ | |||
+ | ==Rzeczownik== | ||
− | + | Rzeczownik jakubiański odmienia się przez liczbę i przypadek. Teoretycznie istnieje rodzaj męski i żeński, który jednak zanikł, choć ma znaczenie przy wybieraniu sufiksów przypadków, liczby mnogiej i przymiotników. | |
− | + | ===Deklinacja rzeczowników=== | |
− | == | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" |
+ | |+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną przednią''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nominativus | ||
+ | | - | ||
+ | | -'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Accusativus | ||
+ | | -an | ||
+ | | -an'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Locativus | ||
+ | | -all | ||
+ | | -äll | ||
+ | |- | ||
+ | ! Instrumentalis | ||
+ | | -en | ||
+ | | -en'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Vocativus | ||
+ | | -eßé | ||
+ | | -erëll | ||
+ | |} | ||
− | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | |
+ | |+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną przednią''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nominativus | ||
+ | | - | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! Accusativus | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! Locativus | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! Instrumentalis | ||
+ | | -n | ||
+ | | -n'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Vocativus | ||
+ | | -ßé | ||
+ | | -rëll | ||
+ | |} | ||
− | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | |
− | + | |+ '''Deklinacja -é tematowa z samogłoską akcentowaną przednią''' | |
− | + | |- | |
+ | ! | ||
+ | ! <small>liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nominativus | ||
+ | | - | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! Accusativus | ||
+ | | -nné | ||
+ | | -nnëll | ||
+ | |- | ||
+ | ! Locativus | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! Instrumentalis | ||
+ | | -nné | ||
+ | | -nnëll | ||
+ | |- | ||
+ | ! Vocativus | ||
+ | | -ßé | ||
+ | | -rëll | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną tylną''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nominativus | ||
+ | | - | ||
+ | | -'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Accusativus | ||
+ | | -on | ||
+ | | -on'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Locativus | ||
+ | | -oll | ||
+ | | -ôll | ||
+ | |- | ||
+ | ! Instrumentalis | ||
+ | | -on | ||
+ | | -on'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Vocativus | ||
+ | | -oßé | ||
+ | | -orêll | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną tylną''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nominativus | ||
+ | | - | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! Accusativus | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! Locativus | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! Instrumentalis | ||
+ | | -n | ||
+ | | -n'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! Vocativus | ||
+ | | -ßé | ||
+ | | -rêll | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Deklinacja -é tematowa z samogłoską akcentowaną tylną''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Nominativus | ||
+ | | - | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! Accusativus | ||
+ | | -nné<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nné.</ref> | ||
+ | | -nnêll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nnêll.</ref> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Locativus | ||
+ | | -ll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''ll.</ref> | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! Instrumentalis | ||
+ | | -nné<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nné.</ref> | ||
+ | | -nnêll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''nnêll.</ref> | ||
+ | |- | ||
+ | ! Vocativus | ||
+ | | -ßé<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''ßé.</ref> | ||
+ | | -rêll<ref>oboczność e > o - kut'''é''' > kut'''o'''rêll.</ref> | ||
+ | |} | ||
− | + | ==Przymiotnik i przysłówek== | |
− | === | + | Przymiotniki i przysłówki jakubiańskie tworzy się za pomocą odpowiednich sufiksów. |
+ | ===Deklinacja przymiotników=== | ||
− | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | |
+ | |+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną przednią''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>Liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Nominativus<small> | ||
+ | | -et | ||
+ | | -eçi | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Accusativus<small> | ||
+ | | -en | ||
+ | | -en'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Locativus<small> | ||
+ | | -ell | ||
+ | | -ëll | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Instrumentalis<small> | ||
+ | | -en | ||
+ | | -en'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Vocativus<small> | ||
+ | | -eßé | ||
+ | | -erëll | ||
+ | |} | ||
− | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | |
+ | |+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną przednią''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>Liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Nominativus<small> | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Accusativus<small> | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Locativus<small> | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ell | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Instrumentalis<small> | ||
+ | | -n | ||
+ | | -n'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Vocativus<small> | ||
+ | | -ßé | ||
+ | | -erëll | ||
+ | |} | ||
− | == | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" |
+ | |+ '''Deklinacja -C tematowa z samogłoską akcentowaną tylną''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>Liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Nominativus<small> | ||
+ | | -ot | ||
+ | | -oçi | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Accusativus<small> | ||
+ | | -on | ||
+ | | -on'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Locativus<small> | ||
+ | | -oll | ||
+ | | -ôll | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Instrumentalis<small> | ||
+ | | -on | ||
+ | | -on'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Vocativus<small> | ||
+ | | -ßé | ||
+ | | -orêll | ||
+ | |} | ||
− | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | |
+ | |+ '''Deklinacja -V tematowa z samogłoską akcentowaną tylną''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Liczba pojedyncza</small> | ||
+ | ! <small>Liczba mnoga</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Nominativus<small> | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Accusativus<small> | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Locativus<small> | ||
+ | | -ll | ||
+ | | -ull | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Instrumentalis<small> | ||
+ | | -n | ||
+ | | -n'i | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Vocativus<small> | ||
+ | | -ßé | ||
+ | | -rêll | ||
+ | |} | ||
− | + | ===Przysłówki=== | |
− | == | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" |
+ | |+ '''Wybór przyrostka przysłówkowego''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small> | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -C<small> | ||
+ | | -ë | ||
+ | | -e | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -V<small> | ||
+ | | -ê | ||
+ | | -u | ||
+ | |} | ||
− | + | ===Stopniowanie przymiotników i przysłówków=== | |
− | + | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | |
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Przymiotnik</small> | ||
+ | ! <small>Przysłówek</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Stopień równy<small> | ||
+ | | vadet | ||
+ | | vadë | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Stopień wyższy ogólny<small> | ||
+ | | vadet-trë | ||
+ | | vadë-trë | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Stopień równy poszczególny<small> | ||
+ | | vadet-trëz | ||
+ | | vadë-trëz | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Stopień najwyższy ogólny<small> | ||
+ | | nadervadet | ||
+ | | nadervadë | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Stopień najwyższy poszczególny<small> | ||
+ | | nadervadetez | ||
+ | | nadervadëz | ||
+ | |} | ||
==Czasownik== | ==Czasownik== | ||
Linia 209: | Linia 644: | ||
| movi | | movi | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Przy omawianiu ogólnych stałych stanów i czynności. ''Ëredi vïra<ref>Słowo te jest o tyle ciekawe, iż oznacza dosłownie wschodzić. Anologicznie iść spać, kłaść się to ''lïvré''</ref> â 8:00.'' - Codziennie wstaję o 8:00. | ||
+ | |||
+ | -Gdy mowa jest o ogólnych prawidłach, prawach i zasadach. ''Nena â mßeße ámâ suhall.'' - Woda w morzu jest słona. | ||
+ | |||
+ | -Opcjonalnie, przy opisywaniu ogólnych prawd historycznych, gdy z kntekstu wynika, że mówimu o przeszłości. ''Erïk XVII ámâ kron â 5226 an.'' - Eryk XVII zostaje w królem w 5226 roku. | ||
+ | |||
+ | -Czasami przy mówieniu o przyszłości. ''Vegë va kü miredoh.'' - Wkrótce idę do biblioteki. | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
Linia 219: | Linia 664: | ||
! <small>1. os.<small> | ! <small>1. os.<small> | ||
| am mov/ám mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''ßa''.</ref> | | am mov/ám mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''ßa''.</ref> | ||
− | | amoh mov/ámoh mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem '' | + | | amoh mov/ámoh mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''Nad'i''.</ref> |
|- | |- | ||
! <small>2. os.<small> | ! <small>2. os.<small> | ||
− | | amë mov | + | | amë mov |
− | | amë mov/ámë mov<ref>Jeśli stosujemy zaimkiem '' | + | | amë mov/ámë mov<ref>Jeśli stosujemy zaimkiem ''Vad'i''.</ref> |
|- | |- | ||
! <small>3. os.<small> | ! <small>3. os.<small> | ||
Linia 229: | Linia 674: | ||
| ami mov/ámi mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''Itt'i''.</ref> | | ami mov/ámi mov<ref>Jeśli stosujemy z zaimkiem ''Itt'i''.</ref> | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Gdy mówi się o czynnościach wykonywanych w tym momencie. ''Am va kü vlêredoh'' - Idę do kwiaciarni. | ||
+ | |||
+ | -Gdy mówi się o czynnościach jednorazowych, pierwszych w życiu. ''Int am vid, çet kal cë.'' - Pierwszy raz coś takiego widzę. | ||
+ | |||
+ | -Przy mowie o naszych chwilowych zajęciach. ''Am krir magistermiré.'' - Jestem w trakcie pisania pracy magisterskiej. | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
Linia 249: | Linia 702: | ||
| movi | | movi | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Gdy mówi się o przeszłości dokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. ''Tudi ßaçetemmé plen'i.'' - Kupiłem dzisiaj masło. | ||
+ | |||
+ | -Przy dokonanych czynnościach historycznych. ''Eßé Plü bonemmé â 5142 an.'' - Eßé Plü urodziła się w 5142 roku. | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
− | |+ '''Dasé | + | |+ '''Dasé Pironnell Damblell Enkorell-pa - Czas Przeszły Określony Niedokonany''' |
|- | |- | ||
! | ! | ||
Linia 269: | Linia 728: | ||
| vëll mov | | vëll mov | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Gdy mówi się o przeszłości niedokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. ''Â 7:00 vellemmé miß tent'i.'' - O 7:00 myłem zęby. | ||
+ | |||
+ | -Przy niedokonanych czynnościach historycznych. ''Â 4982 an â Jakubia vell vë ßogé nur kron.'' - W 4982 roku w Jakubii panowała niechęć wobec króla. | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
− | |+ '''Dasé | + | |+ '''Dasé Pironnell Damblell-pa Enkorell - Czas Przeszły Nieokreślony Dokonany''' |
|- | |- | ||
! | ! | ||
Linia 289: | Linia 754: | ||
| hädi mov | | hädi mov | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Gdy mówi się o przeszłości ogólnie dokonanej. ''Ferë dü ta masfer?'' - Zrobiłeś zadanie? | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
− | |+ '''Dasé Damblell-e-Enkorell-pa - Czas Przeszły Nieokreślony niedokonany''' | + | |+ '''Dasé Pironnell Damblell-e-Enkorell-pa - Czas Przeszły Nieokreślony niedokonany''' |
|- | |- | ||
! | ! | ||
Linia 298: | Linia 767: | ||
|- | |- | ||
! <small>1. os.<small> | ! <small>1. os.<small> | ||
− | | hädemmé | + | | hädemmé vë mov |
− | | hädemmé | + | | hädemmé vë mov |
|- | |- | ||
! <small>2. os.<small> | ! <small>2. os.<small> | ||
− | | hädenné | + | | hädenné vë mov |
− | | hädenné | + | | hädenné vë mov |
|- | |- | ||
! <small>3. os.<small> | ! <small>3. os.<small> | ||
− | | häd | + | | häd vë mov |
− | | hädi | + | | hädi vë mov |
|} | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Gdy mówi się o przeszłości ogólnie niedokonanej. ''Häd vë va e häd vë vid alell.'' - Szedłem i oglądałem ulicę. | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
− | |+ '''Dasé | + | |+ '''Dasé Sivoll Enkorell - Czas Przyszły Dokonany''' |
|- | |- | ||
! | ! | ||
Linia 329: | Linia 802: | ||
| veni mov | | veni mov | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości dokonanej. ''Kej vennemmé vë ßandet, venemmé vé spisonaser.'' - Gdy będę duży, zstanę austronautą. | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center;" | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
− | |+ '''Dasé | + | |+ '''Dasé Sivoll Enkorell-pa - Czas Przyszły Niedokonany''' |
|- | |- | ||
! | ! | ||
Linia 338: | Linia 815: | ||
|- | |- | ||
! <small>1. os.<small> | ! <small>1. os.<small> | ||
− | | venemmé | + | | venemmé vë mov |
− | | venemmé | + | | venemmé vë mov |
|- | |- | ||
! <small>2. os.<small> | ! <small>2. os.<small> | ||
− | | venné | + | | venné vë mov |
− | | venné | + | | venné vë mov |
|- | |- | ||
! <small>3. os.<small> | ! <small>3. os.<small> | ||
− | | ven | + | | ven vë mov |
− | | veni | + | | veni vë mov |
+ | |} | ||
+ | |||
+ | Używany: | ||
+ | |||
+ | -Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości niedokonanej. ''Venemmé vë kü ßaçetoh.'' - ''Pójdę do sklepu. | ||
+ | |||
+ | ===Tryb=== | ||
+ | |||
+ | *Tryb oznajmujący - Podstawowy tryb w zdaniu. Np. ''Μirë miré'' - Czytasz książkę. | ||
+ | *Tryb rozkazujący - Wyraża rozkaz, życzenie. Tworzony za pomocą zaimka osoby i bezokolicznika, jednak zaimek można pominąć, jeśli odbiorca rozkazu wynika kontekstu. Np.: ''Mairé tuplacé!'' - Przyjdź tutaj! | ||
+ | *Tryb życzący - Wyraża chęć, pragnienie, życzenie. Tworzony poprzez partykułę ''Net''. Np.: ''Net sant amâ ta nom'' - Święć się imię twoje. | ||
+ | *Tryb przypuszczający - Wyraża przypuszczenie, tezę. W przeciwieństwie do polszczyzny nie jest używana w charakterze rozkazu (Przeczytałbyś jakąś książkę!) lub prośby (Chciałbym powiedzieć...), ponieważ w tych zdaniach użyty zostanie tryb życzący. Tworzymy go poprzez partykułę ''mer''. Np.: ''Mer am vôllmôßé, mer vida sôçi.'' - Gdybym był nietoperzem, widziałbym dźwięki. | ||
+ | |||
+ | ==Imiesłów== | ||
+ | |||
+ | W jakubiańskim występują 4 imiesłowy - czynny i bierny dokonany oraz czynny i bierny niedokonany. | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Wybór sufiksu imiesłowu czynnego dokonanego''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small> | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -C<small> | ||
+ | | -evé | ||
+ | | -ové | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -V<small> | ||
+ | | -vé | ||
+ | | -vé | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Wybór sufiksu imiesłowu czynnego niedokonanego''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small> | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -C<small> | ||
+ | | -even | ||
+ | | -ovon | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -V<small> | ||
+ | | -ven | ||
+ | |v -von | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Wybór sufiksu imiesłowu biernego dokonanego''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small> | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -C<small> | ||
+ | | -a | ||
+ | | -o | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -V<small> | ||
+ | | -lla | ||
+ | | -llo | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Wybór sufiksu imiesłowu biernego niedokonanego''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana przednia</small> | ||
+ | ! <small>Samogłoska akcentowana tylna</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -C<small> | ||
+ | | -an | ||
+ | | -on | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>Temat na -V<small> | ||
+ | | -llan | ||
+ | | -llon | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Słowotwórstwo== | ||
+ | |||
+ | ===Sufiksy słowotwórcze=== | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |+ '''Sufiksy słowotwórcze''' | ||
+ | |- | ||
+ | ! | ||
+ | ! <small>Zaczenie</small> | ||
+ | ! <small>Przykład</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>-at<small> | ||
+ | | Narzędzie, przedmiot służący do czegoś, owoc pracy | ||
+ | | kopré - kopać, kopat - łopata; ßodré - mówić, ßodat - język (część ciała) | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>-ver<small> | ||
+ | | Zbiór czegoś, duża liczba | ||
+ | | dir - drzewo, dißev - las; mäsdoh - dom, mäsdohver - osiedle | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>-ian<small> | ||
+ | | Mieszkaniec, przymiotnik własny<ref>odmienia się, jak rzeczownik</ref> | ||
+ | | Jakub - (miasto) Jakub, Jakubian - Jakubianin, jakubiański; Polia - Polska, Polian - Polak, polski | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>-ia<small> | ||
+ | | Nazwa własna, państwo, kraina | ||
+ | | Jakub - (miasto) Jakub, Jakubia - Jakubia; Psil - Psil, Psilia - Nadpsilania | ||
+ | |- | ||
+ | ! <small>-e<small> | ||
+ | | Sufiks feminizujący | ||
+ | | senlé - płeć, senlë - kobieta; | ||
|} | |} | ||
Aktualna wersja na dzień 19:04, 17 lis 2014
Język jakubiański Iαvטбıαח φʒαц | |
---|---|
Sposoby zapisu: | alfabet kubuski |
Typologia: | SVO, w pytaniach VSO |
W Dianie | |
Utworzenie: | Spiritus w ~2006 |
Cel utworzenia: | Język dla Jakubii |
Używany w : | Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, Albërta |
Liczba użytkowników | ~15 000 000[1] |
Klasyfikacja: | języki nadpsilańskie
|
Status urzędowy | |
Język urzędowy : | Jakubia, Kübek |
Język pomocniczy : | Ferrerro, Tapania, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta |
Oficjalna regulacja: | Lakedemon d' Jakubian Frall, autor |
Kody | |
Conlanger–3 | dnl.jkb.spr |
Przykład | |
Çlevé e çlün’i  verßé çlevé, çë vell ma-pa lenné vell vid çlün’i; in vell nez hull kar, rent nez ßandell fak e trent vell kar fervë. Çlevé vell ßod kü çlün’i: ‘Diké nall më, kej vida, çë fervë maronâ feßé nur çlün’i. Çlün’i vëll ankori: ‘Ekôtré, çlevé – dikëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çlevé mâ-pa lenné.’. Çlevé vell ekôt çe e vell var prë plant-nëßé. | |
Lista conlangów |
Język jakubiański (jkb. Iαvטбıαл φʒαц [jakubʲã fʁaj]) - należący, wraz z spyroplitańskim i forgockim, do nadpsilańskiej rodziny językowej, język stworzony przez Spiritusa w ~2006r.
Język jakubiański jest językiem fleksyjnym. Podstawowy szyk zdania to SVO, a w pytaniach VSO.
Historia tworzenia
Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na 8 etapów:
1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki.
2. I okres wegetacji (~2006-2008/2009) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
3. Okres nooblangu (2008/2009-2011) - okres tworzenia francuzikowo-polskawego potworka, nierządzącego się żadnymi konkretniejszymi zasadami. Autor do dzisiaj pamięta, jak płynąc statkiem po morzu śródziemnym, robił starszemu bratu kartkówki z tego języka. Z tego okresu zachowały się najstarsze pisane źródła na temat jakubiańskiego (jkb. 1.0)
4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
5. I Okres odrodzenia (VIII 2013-XII 2013) - zapisanie jakubiańskiego IPA'ą, ustandaryzowanie gramatyki, rozwój słownictwa, sztuki, historii i kultury. Z tym okresem wiąże się pozbycie większości noobowatego słownictwa, ale z niektórymi autor nie mógł się rozstać (kavall - kawa, alell - ulica), niektóre po prostu pozmieniał za pomocą procesów fonetycznych(1kb 2.0).
6. II Okres (XII 2013-I 2014) - Wywalenie lenicji, standaryzacja fonetyki i gramatyki, reset ortografii, rozwój palatalizacji, powstanie słownika, szybki rozwój literatury.
7. III okres wegetacji (I 2014-IV 2014) - Ponowne zapomnienie, początek tworzenia po kolei nowych niewypalonych pomysłów na conlangi, z których obecny jakubiański wiele czerpie.
8. Jakubiański współczesny (IV 2014-obecnie) - restart projektu na podstawie kilku ciekawych spostrzeżeń podczas robienia conlangów.
Powstanie i rozwój
Fonetyka
Przednie | Tylne | |||
---|---|---|---|---|
Niezaokrąglone | Zaokrąglone | Niezaokrąglone | Zaokrąglone | |
Przymknięte | /i/ | /y/ <ú> | /ɯ/ <í> | /u/ |
Środkowe | /ɛ/ <e>, <ai> | /ø~œ/ <ó> | /ʌ/ <é> | /ɔ/ <o>, <au> |
Środkowe nosowe | /ɛ̃/ <em>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain> | /ɔ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun> | ||
Otwarte | /a/ <a> | |||
Otwarte nosowe | /ã/ <am>, <an> |
Wargowe | Zębowe | Zadziąsłowe | Podniebienne | Miękkopodniebienne | Języczkowe | Krtaniowe | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | /m/ <m> | /n/ <n> | |||||
Zwarte | /p/ /b/ |
/t/ <t>, /d/ <d> | /k/ <k> /g/ <g> | ||||
Szczelinowe | /f/ <f> /v/ <v> | /s/ <s>, <ç> /z/ <z>, <c> | /ʃ/ <çh> /ʒ/ <ch> | /ç~ɕ/ <ś> /ʝ~ʑ/ <ź> | /x/ <ck> | /ʁ/ <r> | /ɦ/ <h> |
Półotwarte | [j] <j>, <ll> | ||||||
Boczne szczelinowe | /ɬ/ <sl>, /ɮ/ <zl> | ||||||
Boczne aproksymanty | /l/ <l> | ||||||
Drżące | /r/ <rr> |
Fonetyka dialektyczna
Samogłoski
Przednie | Tylne | |||
---|---|---|---|---|
Przymknięte | /i/ | /y/ <ú> | /ɯ/ <í> | /u/ |
Przymknięte nosowe | /ʊ̃/ <om>, <on>, <um>, <un>, <aum>, <aun> | |||
Środkowe | /ɛ/ <e>, <ai> | /ø/ <ó> | /ʌ/ <é> | /ɔ/ <o>, <au> |
Otwarte | /a/ <a> | |||
Otwarte nosowe | /æ̃/ <em>, <en>, <im>, <in>, <aim>, <ain> | /ɒ̃/ <am>, <an> |
colspan=2 |
---|
Porównanie
Przykład | Wymowa standardowa | Z Jakuba | Ze Spyropolis | Południowa | Północna | Z Kúbeçu | Amfiańska | Findejska | Znaczenie |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
alell | /aˈlɛj/ | /aˈlɛj/ | /ɑːˈlɛj/ | /ˈaːlɛʎ/ | /aˈlej/ | /ˈɑːlɛʎ/ | /ˈɑːləʎ/ | /aˈleɪ̯/ | ulica |
Kúbeç | /kyˈbɛs/ | /cyˈbɛs/ | /kʏˈbɛs/ | /ˈkyβɛz/ | /kyˈβes/ | /kʏˈbɛt͡s/ | /kyˈβɛsː/ | /kyˈbes/ | Państwo w Amfiatrii |
solançè | /sɔˈlãs/ | /soˈlɒ̃s/ | /soːˈlɐ̃s/ | /ˈsoːlãs/ | /soˈlãs/ | /ˈsoːlãs/ | /ˈsoːlʊ̃z/ | /soˈlə̃s/ | taczka |
impatronat | /ɛ̃patʁɔˈnat/ | /ẽpatʁoˈnat/ | /ẽːpatʁoːˈnat/ | /ˈɛ̃patroːnat/ | /ẽpatʁoˈnat/ | /ˈẽːpatʁoːnat/ | /ˈẽpatʁoːnat/ | /ə̃patrʌˈnat/ | ustrój polityczny Jakubii |
Alfabet i ortografia
Aa | Ää | Ââ | Pp | Tt | Kk | Ee | Ëë | Êê | Ff | Ss | Ii |
Litery ä ë ï ö ü wzięły się od dyftongów ae, ee, ie, oe, ue. Litery â ê î ô û pochodzą zaś od au, eu, iu, ou, uu.
Litery ç, ß i ş to ligatury т', ʒ' i c', które przeszły wiele zmian.
Rzeczownik
Rzeczownik jakubiański odmienia się przez liczbę i przypadek. Teoretycznie istnieje rodzaj męski i żeński, który jednak zanikł, choć ma znaczenie przy wybieraniu sufiksów przypadków, liczby mnogiej i przymiotników.
Deklinacja rzeczowników
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -'i |
Accusativus | -an | -an'i |
Locativus | -all | -äll |
Instrumentalis | -en | -en'i |
Vocativus | -eßé | -erëll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ell |
Accusativus | -ll | -ell |
Locativus | -ll | -ell |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -rëll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ell |
Accusativus | -nné | -nnëll |
Locativus | -ll | -ell |
Instrumentalis | -nné | -nnëll |
Vocativus | -ßé | -rëll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -'i |
Accusativus | -on | -on'i |
Locativus | -oll | -ôll |
Instrumentalis | -on | -on'i |
Vocativus | -oßé | -orêll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ull |
Accusativus | -ll | -ull |
Locativus | -ll | -ull |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -rêll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ull |
Accusativus | -nné[2] | -nnêll[3] |
Locativus | -ll[4] | -ull |
Instrumentalis | -nné[5] | -nnêll[6] |
Vocativus | -ßé[7] | -rêll[8] |
Przymiotnik i przysłówek
Przymiotniki i przysłówki jakubiańskie tworzy się za pomocą odpowiednich sufiksów.
Deklinacja przymiotników
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -et | -eçi |
Accusativus | -en | -en'i |
Locativus | -ell | -ëll |
Instrumentalis | -en | -en'i |
Vocativus | -eßé | -erëll |
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -ll | -ell |
Accusativus | -ll | -ell |
Locativus | -ll | -ell |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -erëll |
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -ot | -oçi |
Accusativus | -on | -on'i |
Locativus | -oll | -ôll |
Instrumentalis | -on | -on'i |
Vocativus | -ßé | -orêll |
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -ll | -ull |
Accusativus | -ll | -ull |
Locativus | -ll | -ull |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -rêll |
Przysłówki
Samogłoska akcentowana przednia | Samogłoska akcentowana tylna | |
---|---|---|
Temat na -C | -ë | -e |
Temat na -V | -ê | -u |
Stopniowanie przymiotników i przysłówków
Przymiotnik | Przysłówek | |
---|---|---|
Stopień równy | vadet | vadë |
Stopień wyższy ogólny | vadet-trë | vadë-trë |
Stopień równy poszczególny | vadet-trëz | vadë-trëz |
Stopień najwyższy ogólny | nadervadet | nadervadë |
Stopień najwyższy poszczególny | nadervadetez | nadervadëz |
Czasownik
Czasownik w jakubiańskim odmienia się przez:
- 3 osoby
- 2 liczby
- 4 tryby
- 8 czasów (2 fleksyjne i 6 analitycznych)
Czas
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | mova | movoh |
2. os. | movë | movë |
3. os. | movâ | movi |
Używany:
-Przy omawianiu ogólnych stałych stanów i czynności. Ëredi vïra[9] â 8:00. - Codziennie wstaję o 8:00.
-Gdy mowa jest o ogólnych prawidłach, prawach i zasadach. Nena â mßeße ámâ suhall. - Woda w morzu jest słona.
-Opcjonalnie, przy opisywaniu ogólnych prawd historycznych, gdy z kntekstu wynika, że mówimu o przeszłości. Erïk XVII ámâ kron â 5226 an. - Eryk XVII zostaje w królem w 5226 roku.
-Czasami przy mówieniu o przyszłości. Vegë va kü miredoh. - Wkrótce idę do biblioteki.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | am mov/ám mov[10] | amoh mov/ámoh mov[11] |
2. os. | amë mov | amë mov/ámë mov[12] |
3. os. | amâ mov/ámâ mov[13] | ami mov/ámi mov[14] |
Używany:
-Gdy mówi się o czynnościach wykonywanych w tym momencie. Am va kü vlêredoh - Idę do kwiaciarni.
-Gdy mówi się o czynnościach jednorazowych, pierwszych w życiu. Int am vid, çet kal cë. - Pierwszy raz coś takiego widzę.
-Przy mowie o naszych chwilowych zajęciach. Am krir magistermiré. - Jestem w trakcie pisania pracy magisterskiej.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | movemmé | movemmé |
2. os. | movenné | movenné |
3. os. | mov | movi |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości dokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Tudi ßaçetemmé plen'i. - Kupiłem dzisiaj masło.
-Przy dokonanych czynnościach historycznych. Eßé Plü bonemmé â 5142 an. - Eßé Plü urodziła się w 5142 roku.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | vellemmé mov | vellemmé mov |
2. os. | vellenné mov | vellenné mov |
3. os. | vell mov | vëll mov |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości niedokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Â 7:00 vellemmé miß tent'i. - O 7:00 myłem zęby.
-Przy niedokonanych czynnościach historycznych. Â 4982 an â Jakubia vell vë ßogé nur kron. - W 4982 roku w Jakubii panowała niechęć wobec króla.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | hädemmé mov | hädemmé mov |
2. os. | hädenné mov | hädenné mov |
3. os. | häd mov | hädi mov |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie dokonanej. Ferë dü ta masfer? - Zrobiłeś zadanie?
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | hädemmé vë mov | hädemmé vë mov |
2. os. | hädenné vë mov | hädenné vë mov |
3. os. | häd vë mov | hädi vë mov |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie niedokonanej. Häd vë va e häd vë vid alell. - Szedłem i oglądałem ulicę.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | venemmé mov | venemmé mov |
2. os. | venné mov | venné mov |
3. os. | ven mov | veni mov |
Używany:
-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości dokonanej. Kej vennemmé vë ßandet, venemmé vé spisonaser. - Gdy będę duży, zstanę austronautą.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | venemmé vë mov | venemmé vë mov |
2. os. | venné vë mov | venné vë mov |
3. os. | ven vë mov | veni vë mov |
Używany:
-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości niedokonanej. Venemmé vë kü ßaçetoh. - Pójdę do sklepu.
Tryb
- Tryb oznajmujący - Podstawowy tryb w zdaniu. Np. Μirë miré - Czytasz książkę.
- Tryb rozkazujący - Wyraża rozkaz, życzenie. Tworzony za pomocą zaimka osoby i bezokolicznika, jednak zaimek można pominąć, jeśli odbiorca rozkazu wynika kontekstu. Np.: Mairé tuplacé! - Przyjdź tutaj!
- Tryb życzący - Wyraża chęć, pragnienie, życzenie. Tworzony poprzez partykułę Net. Np.: Net sant amâ ta nom - Święć się imię twoje.
- Tryb przypuszczający - Wyraża przypuszczenie, tezę. W przeciwieństwie do polszczyzny nie jest używana w charakterze rozkazu (Przeczytałbyś jakąś książkę!) lub prośby (Chciałbym powiedzieć...), ponieważ w tych zdaniach użyty zostanie tryb życzący. Tworzymy go poprzez partykułę mer. Np.: Mer am vôllmôßé, mer vida sôçi. - Gdybym był nietoperzem, widziałbym dźwięki.
Imiesłów
W jakubiańskim występują 4 imiesłowy - czynny i bierny dokonany oraz czynny i bierny niedokonany.
Samogłoska akcentowana przednia | Samogłoska akcentowana tylna | |
---|---|---|
Temat na -C | -evé | -ové |
Temat na -V | -vé | -vé |
Samogłoska akcentowana przednia | Samogłoska akcentowana tylna | |
---|---|---|
Temat na -C | -even | -ovon |
Temat na -V | -ven | v -von |
Samogłoska akcentowana przednia | Samogłoska akcentowana tylna | |
---|---|---|
Temat na -C | -a | -o |
Temat na -V | -lla | -llo |
Samogłoska akcentowana przednia | Samogłoska akcentowana tylna | |
---|---|---|
Temat na -C | -an | -on |
Temat na -V | -llan | -llon |
Słowotwórstwo
Sufiksy słowotwórcze
Zaczenie | Przykład | |
---|---|---|
-at | Narzędzie, przedmiot służący do czegoś, owoc pracy | kopré - kopać, kopat - łopata; ßodré - mówić, ßodat - język (część ciała) |
-ver | Zbiór czegoś, duża liczba | dir - drzewo, dißev - las; mäsdoh - dom, mäsdohver - osiedle |
-ian | Mieszkaniec, przymiotnik własny[15] | Jakub - (miasto) Jakub, Jakubian - Jakubianin, jakubiański; Polia - Polska, Polian - Polak, polski |
-ia | Nazwa własna, państwo, kraina | Jakub - (miasto) Jakub, Jakubia - Jakubia; Psil - Psil, Psilia - Nadpsilania |
-e | Sufiks feminizujący | senlé - płeć, senlë - kobieta; |
Przypisy
- ↑ Przewiduje się, że do roku 5236 liczba mówiących wzrośnie do 20 000 000.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonné.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonnêll.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutoll.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonné.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonnêll.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutoßé.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutorêll.
- ↑ Słowo te jest o tyle ciekawe, iż oznacza dosłownie wschodzić. Anologicznie iść spać, kłaść się to lïvré
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem ßa.
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Nad'i.
- ↑ Jeśli stosujemy zaimkiem Vad'i.
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Etté.
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Itt'i.
- ↑ odmienia się, jak rzeczownik