Język jakubiański
Język jakubiański Iαvטбıαח φʒαц | |
---|---|
Sposoby zapisu: | alfabet kubuski |
Typologia: | SVO, w pytaniach VSO |
W Dianie | |
Utworzenie: | Spiritus w ~2006 |
Cel utworzenia: | Język dla Jakubii |
Używany w : | Jakubia, Kübek, Findeja, Ferrerro, Tapania, Rüssia, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta |
Liczba użytkowników | ~85 000[1] |
Klasyfikacja: | języki nadpsilańskie
|
Status urzędowy | |
Język urzędowy : | Jakubia, Kübek |
Język pomocniczy : | Ferrerro, Tapania, Konfederacja Stanów Północnych, Albrëchta |
Oficjalna regulacja: | Lakedemon d' Jakubian Frall, autor |
Kody | |
Conlanger–3 | dnl.jkb.spr |
Przykład | |
Çlevé e çlün’i  verßé çlevé, çë vell ma-pa lenné vell vid çlün’i; in vell nez hull kar, rent nez ßandell fak e trent vell kar fervë. Çlevé vell ßod kü çlün’i: ‘Diké nall më, kej vida, çë fervë maronâ feßé nur çlün’i. Çlün’i vëll ankori: ‘Ekôtré, çlevé – dikëll näll nôll, kej vidoh, kej fervë, môll ßâ ta lenné nur kot nur en ill. E çlevé mâ-pa lenné.’. Çlevé vell ekôt çe e vell var prë plant-nëßé. | |
Lista conlangów |
Język jakubiański (jkb. Iαvטбıαл φʒαц [jakubʲã fʁaj]) - należący, wraz z spyroplitańskim i forgockim, do nadpsilańskiej rodziny językowej, język stworzony przez Spiritusa w ~2006r.
Język jakubiański jest językiem fleksyjnym. Podstawowy szyk zdania to SVO, a w pytaniach VSO.
Historia tworzenia
Historię tworzenia jakubiańskiego dzielimy na 5 etapów:
1. Okres stworzenia (~2005/2006) - szybki rozwój noobowatych słówek i podstaw gramatyki.
2. I okres wegetacji (~2006-2008/2009) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
3. Okres nooblangu (2008/2009-2011) - okres tworzenia francuzikowo-polskawego potworka, nierządzącego się żadnymi konkretniejszymi zasadami. Autor do dzisiaj pamięta, jak płynąc statkiem po morzu śródziemnym, robił starszemu bratu kartkówki z tego języka. Z tego okresu zachowały się najstarsze pisane źródła na temat jakubiańskiego (jkb. 1.0)
4. II okres wegetacji (2011- VIII 2013) - praktyczne zapomnienie, rzadkie zmiany.
5. Okres odrodzenia (VIII 2013-obecnie) - zapisanie jakubiańskiego IPA'ą, ustandaryzowanie gramatyki, rozwój słownictwa, sztuki, historii i kultury. Z tym okresem wiąże się pozbycie większości noobowatego słownictwa, ale z niektórymi autor nie mógł się rozstać (kavai - kawa, alei - ulica), niektóre po prostu pozmieniał za pomocą procesów fonetycznych.
Powstanie i rozwój
- Pod wpływem oksytonicznego akcentu grupy CV1rV1C i CV1lV1C przeszły w CrV1C, ClV1C.
- Zanik dyftongów
- Tzw przegłos jakubiański - [ɛ], [ɔ] > [e], [o]
- Zbitki r z dżwięcznymi zwartymi, szczelinowymi, ' i r > ß
- Tzw. I palatalizacja jakubiańska - b i p przed samogłoską przednią > v, f
- Tzw. II palatalizacja
- [r] > [ʁ]
Fonetyka
Przednie | Tylne | |
---|---|---|
Przymknięte | [i] i [y] ü | [u] ô, u |
Prawie przymknięte | [ɪ] ï | [ʊ] î |
Półprzymknięte | [e] e [ø] ê | [o] o, û |
Półotwarte | [ɛ] ë [œ] ö | [ɔ] â |
Prawie otwarte | [æ] ä | |
Otwarte | [a] a |
Dwuwargowe | Wargowo-zębowe | Zębowe | Dziąsłowe | Zadziąsłowe | Podniebienne | Miękkopodniebienne | Języczkowe | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | [m] m | [ɲ] n' | [ŋ] g', k' , ng, nk | |||||
Zwarte | [p] p [b] b | [t] t, [d] d | [k] k [g] g | |||||
Szczelinowe | [f] f [v[ v | [s] c, s [z] z | [ʃ] ç, ş [ʒ] ß | [x] h | [ʁ] r | |||
Półotwarte | [j] j, ll | |||||||
Boczne | [l] l |
Alfabet i ortografia
Aα - Aa | Äɑ̈ - Äa | Âᾶ - Ââ | Pp - Pp | Ɋq - Tt | Vv - Kk |
Oo - Ee | Öö - Ëë | Ôô - Êê | Φφ - Ff | Cc - Ss | Ԍg - Şş |
3ʒ - Rr | ẞß - ẞß | Uט - Uu | Üü - Üü | Ûû - Ûû | Lʟ - Ll |
Цц - Llll | Пn - Mm | Λח - Nn | λλ - Ńń | Ss - Oo | S̈s̈ - Öö |
Ŝŝ - Ôô | Ьб - Bb | dd - Dd | Hн - Gg | Iı - Ii/Jj | Ïï - Ïï |
Îî - Îî | ȸȸ - Vv | Жж - Zz | Tт - Cc | †t - Çç | Ии - Hh |
Typowe dla pisowni jakubiańskiej jest zapisywanie małego "r", jako ʒ.
Litery ä ë ï ö ü wzięły się od dyftongów ae, ee, ie, oe, ue. Litery â ê î ô û pochodzą zaś od au, eu, iu, ou, uu.
Litery ç i ß to ligatury c' i r', które przeszły wiele zmian.
Rzeczownik
Rzeczownik jakubiański odmienia się przez liczbę i przypadek. Teoretycznie istnieje rodzaj męski i żeński, który jednak zanikł, choć ma znaczenie przy wybieraniu sufiksów przypadków, liczby mnogiej i przymiotników.
Deklinacja rzeczowników
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -'i |
Accusativus | -an | -an'i |
Locativus | -all | -äll |
Instrumentalis | -en | -en'i |
Vocativus | -eßé | -erëll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ell |
Accusativus | -ll | -ell |
Locativus | -ll | -ell |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -rëll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ell |
Accusativus | -nné | -nnëll |
Locativus | -ll | -ell |
Instrumentalis | -nné | -nnëll |
Vocativus | -ßé | -rëll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -'i |
Accusativus | -on | -on'i |
Locativus | -oll | -ôll |
Instrumentalis | -on | -on'i |
Vocativus | -oßé | -orêll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ull |
Accusativus | -ll | -ull |
Locativus | -ll | -ull |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -rêll |
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | - | -ull |
Accusativus | -nné[2] | -nnêll[3] |
Locativus | -ll[4] | -ull |
Instrumentalis | -nné[5] | -nnêll[6] |
Vocativus | -ßé[7] | -rêll[8] |
Przymiotnik i przysłówek
Przymiotniki i przysłówki jakubiańskie tworzy się za pomocą odpowiednich sufiksów.
Deklinacja przymiotników
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -et | -eçi |
Accusativus | -en | -en'i |
Locativus | -ell | -ëll |
Instrumentalis | -en | -en'i |
Vocativus | -eßé | -erëll |
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -ll | -ell |
Accusativus | -ll | -ell |
Locativus | -ll | -ell |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -erëll |
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -ot | -oçi |
Accusativus | -on | -on'i |
Locativus | -oll | -ôll |
Instrumentalis | -on | -on'i |
Vocativus | -ßé | -orêll |
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
Nominativus | -ll | -ull |
Accusativus | -ll | -ull |
Locativus | -ll | -ull |
Instrumentalis | -n | -n'i |
Vocativus | -ßé | -rêll |
Przysłówki
Samogłoska akcentowana przednia | Samogłoska akcentowana tylna | |
---|---|---|
Temat na -C | -ë | -e |
Temat na -V | -ê | -u |
Stopniowanie przymiotników i przysłówków
Przymiotnik | Przysłówek | |
---|---|---|
Stopień równy | vadet | vadë |
Stopień wyższy ogólny | vadet-trë | vadë-trë |
Stopień równy poszczególny | vadet-trëz | vadë-trëz |
Stopień najwyższy ogólny | nadervadet | nadervadë |
Stopień najwyższy poszczególny | nadervadetez | nadervadëz |
Czasownik
Czasownik w jakubiańskim odmienia się przez:
- 3 osoby
- 2 liczby
- 4 tryby
- 8 czasów (2 fleksyjne i 6 analitycznych)
Czas
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | mova | movoh |
2. os. | movë | movë |
3. os. | movâ | movi |
Używany:
-Przy omawianiu ogólnych stałych stanów i czynności. Ëredi vïra[9] â 8:00. - Codziennie wstaję o 8:00.
-Gdy mowa jest o ogólnych prawidłach, prawach i zasadach. Nena â mßeße ámâ suhall. - Woda w morzu jest słona.
-Opcjonalnie, przy opisywaniu ogólnych prawd historycznych, gdy z kntekstu wynika, że mówimu o przeszłości. Erïk XVII ámâ kron â 5226 an. - Eryk XVII zostaje w królem w 5226 roku.
-Czasami przy mówieniu o przyszłości. Vegë va kü miredoh. - Wkrótce idę do biblioteki.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | am mov/ám mov[10] | amoh mov/ámoh mov[11] |
2. os. | amë mov | amë mov/ámë mov[12] |
3. os. | amâ mov/ámâ mov[13] | ami mov/ámi mov[14] |
Używany:
-Gdy mówi się o czynnościach wykonywanych w tym momencie. Am va kü vlêredoh - Idę do kwiaciarni.
-Gdy mówi się o czynnościach jednorazowych, pierwszych w życiu. Int am vid, çet kal cë. - Pierwszy raz coś takiego widzę.
-Przy mowie o naszych chwilowych zajęciach. Am krir magistermiré. - Jestem w trakcie pisania pracy magisterskiej.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | movemmé | movemmé |
2. os. | movenné | movenné |
3. os. | mov | movi |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości dokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Tudi ßaçetemmé plen'i. - Kupiłem dzisiaj masło.
-Przy dokonanych czynnościach historycznych. Eßé Plü bonemmé â 5142 an. - Eßé Plü urodziła się w 5142 roku.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | vellemmé mov | vellemmé mov |
2. os. | vellenné mov | vellenné mov |
3. os. | vell mov | vëll mov |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości niedokonanej w konkretnym czasie i ewentualnie miejscu. Â 7:00 vellemmé miß tent'i. - O 7:00 myłem zęby.
-Przy niedokonanych czynnościach historycznych. Â 4982 an â Jakubia vell vë ßogé nur kron. - W 4982 roku w Jakubii panowała niechęć wobec króla.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | hädemmé mov | hädemmé mov |
2. os. | hädenné mov | hädenné mov |
3. os. | häd mov | hädi mov |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie dokonanej. Ferë dü ta masfer? - Zrobiłeś zadanie?
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | hädemmé vë mov | hädemmé vë mov |
2. os. | hädenné vë mov | hädenné vë mov |
3. os. | häd vë mov | hädi vë mov |
Używany:
-Gdy mówi się o przeszłości ogólnie niedokonanej. Häd vë va e häd vë vid alell. - Szedłem i oglądałem ulicę.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | venemmé mov | venemmé mov |
2. os. | venné mov | venné mov |
3. os. | ven mov | veni mov |
Używany:
-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości dokonanej. Kej vennemmé vë ßandet, venemmé vé spisonaser. - Gdy będę duży, zstanę austronautą.
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
---|---|---|
1. os. | venemmé vë mov | venemmé vë mov |
2. os. | venné vë mov | venné vë mov |
3. os. | ven vë mov | veni vë mov |
Używany:
-Przy mowie o dokonanych planach na przyszłość i ogólnie o przyszłości niedokonanej. Venemmé vë kü ßaçetoh. - Pójdę do sklepu.
Tryb
- Tryb oznajmujący - Podstawowy tryb w zdaniu. Np. Μirë miré - Czytasz książkę.
- Tryb rozkazujący - Wyraża rozkaz, życzenie. Tworzony za pomocą zaimka osoby i bezokolicznika, jednak zaimek można pominąć, jeśli odbiorca rozkazu wynika kontekstu. Np.: Mairé tuplacé! - Przyjdź tutaj!
- Tryb życzący - Wyraża chęć, pragnienie, życzenie. Tworzony poprzez partykułę Net. Np.: Net sant amâ ta nom - Święć się imię twoje.
- Tryb przypuszczający - Wyraża przypuszczenie, tezę. W przeciwieństwie do polszczyzny nie jest używana w charakterze rozkazu (Przeczytałbyś jakąś książkę!) lub prośby (Chciałbym powiedzieć...), ponieważ w tych zdaniach użyty zostanie tryb życzący. Tworzymy go poprzez partykułę mer. Np.: Mer am vôllmôßé, mer vida sôçi. - Gdybym był nietoperzem, widziałbym kolory.
Przypisy
- ↑ Przewiduje się, że do roku 5230 liczba mówiących wzrośnie do 1 000 000 000.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonné.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonnêll.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutoll.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonné.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutonnêll.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutoßé.
- ↑ oboczność e > o - kuté > kutorêll.
- ↑ Słowo te jest o tyle ciekawe, iż oznacza dosłownie wschodzić. Anologicznie iść spać, kłaść się to lïvré
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem ßa.
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Nad'i.
- ↑ Jeśli stosujemy zaimkiem Vad'i.
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Etté.
- ↑ Jeśli stosujemy z zaimkiem Itt'i.