Język litelicki

Język litelicki Nithiel tellar
Utworzenie:	kebikebij w 2013
Cel utworzenia:	na potrzeby conworldu, do codziennego używania
Używany w (Altaria):	Ziemie Zachodnie, Nedelor, Wyspy Dain
Liczba użytkowników (Altaria)	62 500 000
Liczba użytkowników (faktyczna)	1
Sposoby zapisu:	łaciński zmodyfikowany, artar
Typologia:	OSV
Klasyfikacja:	języki narijskie --> języki elfickie --> język litelicki
Status urzędowy
Język urzędowy (Altaria):	Nedelor
Język pomocniczy (Altaria):	Ziemie Zachodnie
Język mniejszości (Altaria):	Ziemie Zachodnie, Wyspy Dain
Oficjalna regulacja:	Królewska Rada Języków Nedeloru
Kody
Conlanger–1	ltl
Lista conlangów

Język litelicki, nithiel (litel. Nithiel tellar) [[[Słownik:Litelicki|słownik]]] - sztuczny język kebikebija stworzony na potrzeby rozwijającego się conworldu Altaria. Jest językiem apriorycznym o typologii OSV. W pytaniach często stosuje się szyk OVS, czasem jednak wystarczy zmienić intonację wypowiedzi. Określenie "litelicki" pochodzi od narijskiego słowa "litel", oznaczającego elfa.

Alfabet i fonologia

Do zapisu języka litelickiego może służyć alfabet łaciński lub nedelorskie runy artar.

a [a], ä [a:], b [b], g [g], d [d], t [t], e [ε], ë [e:], i [i], î [ɪ], p [p], c [k], f [f], y [j], l [l], th [θ], h [x], s [s], o [ɔ], ö [ɔ:], r [ɹ], m [m], n [n], ń [ŋ], u [ʊ], ü [ʊ:], v [v], w [w]

Zjawiska fonetyczne

ae czytamy jako [aɪ]
eä zwykle jako [a], czasami [a:]
y ze spółgłoską daje z reguły [ɪ]

Gramatyka

Gramatyka języka litelickiego została rozszerzona w stosunku do wcześniejszych wersji języka.

Czasowniki

Czasowniki odmieniają się przez osoby, czasy, strony, tryby oraz aspekty.

Aspekty: dokonany i niedokonany - Aspekt dokonany oznacza się wrostkiem -etta- po pierwszej sylabie czasownika. Jeśli po wrostku występuje samogłoska, należy usunąć a z wrsotka. Czasownik w formie podstawowej jest niedokonany (w słowniku czasowników należy szukać w aspekcie niedokonanym).

Tryby: oznajmujący, rozkazujący i przypuszczający - Tryb oznajmujący nie zmienia czasownika (pozostawia formę podstawową). Wydłużenie pierwszej samogłoski w czasowniku oraz dodanie sufiksu -ta powoduje utworzenie trybu rozkazującego (np. arnor - prowadzić, ärnorta - prowadź). Tryb przypuszczający wymaga zmiany ostatniej samogłoski według tzw. reguły Althariona (np. aimë - nazywać się, aimä - nazywałby się).

Strony: czynna i bierna - Stronę bierną tworzy się przez wrostek -tär- po pierwszej sylabie czasownika (np. nurin- chłodzić, nutärin - jest chłodzony [przez coś/kogoś]). Czynna strona czasownika pozostawia formę podstawową.

Przeczenia - Przeczenie odbywa się dzięki dodaniu po pierwszej sylabie głoski a (jeśli się podwaja, zmieniamy w długą) i po drugiej sylabie wrostka nor (np. waewe - mieszkać, wäewenor - nie mieszkać).

Czasowniki odrzeczownikowe - Czasowniki odrzeczownikowe można tworzyć zmieniając pierwszą głoskę na dźwięczną (jeśli to niemożliwe, drugą itd., w szczególnych przypadkach dodaje się -ith na końcu wyrazu), np. idîl - świecić, od ithîl - światło.

Odmiana - Przykładowa odmiana czasownika robić (lendën) w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym przez osoby (ciekawostka: w poematach i pieśniach czasowniki często nie są odmieniane, jeśli o osobie wiadomo z kontekstu):

- En lendëlen
- Amë lendëlam
- Ëdil/Ëdriel lendae
- Enith lendden
- Amith lenddam
- Ërdith lendä

- En lenden
- Amë lendam
- Ëdil/Ëdriel lendë
- Enith lendaen
- Amith lendaem
- Ërdith lendië

- En lendësen
- Amë lendësam
- Ëdil/Ëdriel lendän
- Enith lendënen
- Amith lendënam
- Ërdith lendîn

Niektóre czasowniki odmieniają się nieregularnie, ich lista jest w fazie tworzenia.

Przykładowa odmiana nieregularnego czasownika "być" (igil) w czasie teraźniejszym:

- En igen
- Amë igän
- Ëdil/Ëdriel igîl
- Enith igileth
- Amith igilath
- Ërdith igës

Rzeczowniki

Rzeczowniki mają rodzaj męski lub żeński.

Pluralizacja - Rzeczowniki pluralizuje się bardzo nieregularnie. Każdy wyraz ma własną formę mnogą (zapisaną w słowniku).

Rzeczowniki odczasownikowe - Tworzy się je zmieniając ostatnią głoskę na bezdźwięczną (jeśli to niemożliwe, przedostatnią itd., w szczególnych przypadkach dodaje się -oth na końcu wyrazu), np. aearoth - śpiew, od aearön - śpiewać.

Dzierżawienie - Niegdyś dzierżawienie odbywało się przy pomocy imiesłowu dzierżawczego z przedrostkiem tenn-. W nowym języku litelickim, dzierżawienie odbywa się przez przyrostek -da, np. icil enda - moje drzewo.

Odmiana - Rzeczowniki odmieniają się przez 9 przypadków (przykładowa odmiana słowa "dom"):

- Mianownik:  lathîn
- Dopełniacz:  lathînon
- Celownik:  lathîron
- Biernik: lathînar
- Narzędnik:  lathîmenna
- Elativus: lathîst
- Illativus: lathîta
- Inessivus: lathînes
- Miejscownik:  lathînë
- Wołacz: lathîr!

Przymiotniki i przysłówki

Przymiotniki i przysłówki kończą się zwykle na -os, -is i -s, choć nie jest to regułą. Można tworzyć je od rzeczowników dodając końcówkę -is.

Historia tworzenia

Inspiracją do stworzenia języka litelickiego stały się pod koniec 2012 roku słynne powieści Johna Ronalda Reuela Tolkiena: "Władca Pierścieni" oraz "Silmarillion". Powstający już w tym czasie conworld Altaria oraz jego prekursor Narya były dobrym miejscem na rozwinięcie fikcyjnej historii języka. Po wstępnych pracach stwierdzono, że świat Naryi za bardzo przypomina Tolkienowski Númenor i Śródziemie, a język staje się klonem quenyi. Tak oto przebudowano conworld i nadano mu nową nazwę. Litelicki przeszedł kilka zmian, które oddaliły go od Ardy. Jednocześnie starano się zachować Tolkienowski charakter języka (pisarz niejako wyznaczył pewne granice, w których język może być uznany za elficki). W lutym 2013 roku litelicki przybrał ostateczną formę. Po dokonaniu prezentacji na forum Conlanger i otrzymaniu porad i pomocy postanowiono przebudować gramatykę języka. Obecnie litelicki jest w dalszym ciągu przebudowywany.

Fikcyjna historia języka

W Altarii język jest używany zamiennie z altaryckim jako lingua franca. W roku 1861 Ery Pisma dokonano kodyfikacji reguł gramatycznych i słownictwa. W 83 roku Ery Wypraw litelicki stał się językiem poetyckim. Układano w nim pieśni, wiersze i opowieści. Posługiwano się nim podczas ważnych ceremonii państwowych i religijnych. W latach 489 - 490 Ery Wypraw przeprowadzono gruntowną reformę języka. Starsza odmiana przestała być używana i do dziś spotyka się ją tylko w dawnych pismach. Nowy język litelicki został przez króla Estadrila ustanowiony jako uniwersalny (obok altaryckiego) na terenie państw Sojuszu Królestw Zachodnich, aczkolwiek nie przyjął się w Enesji.