Język matalski

Język matalski Mta̱lēnthı̣̂ll
Utworzenie:	Borlach w 2018
Używany w (Kyon):	Ajdynir (język mniejszości), Mtal
Regiony (Kyon):	Ajdyniriana
Liczba użytkowników (Kyon)	do ustalenia
Sposoby zapisu:	pismo matalsko-mnaryjskie, alfabet łaciński
Typologia:	polisyntetyczny VSO
Klasyfikacja:	Języki matalsko-mnaryjskie Język matalski
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język matalski, Mta̱lēnthı̣̂ll [ᵐta̰lẽ:ⁿtʰi̤::ɫ] — język używany w świecie Kyonu przez rdzennych mieszkańców Mtalu, starożytnego miasta i krainy wchodzącej w skład Imperium Ajdyniriańskiego. Język matalski nie posiada innych bliskich krewnych, lecz spokrewniony jest najprawdopodobniej z językami mnaryjskimi, z którymi tworzy matalsko-mnaryjską rodzinę językową.

Fonologia

Samogłoski

	Przednie			Centralne			Tylnie
	krótkie	długie	ekstradługie	krótkie	długie	ekstradługie	krótkie	długie	ekstradługie
Przymknięte	i ĩ	i: ĩ:	i:: ĩ::				o õ	oː õ:	o:: õ::
Średnie	e ẽ	e: ẽ:	e:: ẽ::
Otwarte				a ã	a: ã:	a:: ã::

Warianty
Każda z samogłosek, łącznie z nosowymi, długimi i ekstradługimi, może przybierać 3 różne warianty - modal, creaky i breathy voice.

• Modal voice:

a ã a: ã: a:: ã::

e ẽ e: ẽ: e:: ẽ::

o õ o: õ: o:: õ::

i ĩ i: ĩ: i:: ĩ::

• Creaky voice:

a̰ ã̰ a̰: ã̰: a̰:: ã̰::

ḛ ḛ̃ ḛ: ḛ̃: ḛ:: ḛ̃::

o̰ õ̰ o̰: õ̰: o̰:: õ̰::

ḭ ı̰̃ ḭ: ı̰̃: ḭ:: ı̰̃::

• Breathy voice:

a̤ ã̤ a̤: ã̤: a̤:: ã̤::

e̤ ẽ̤ e̤: ẽ̤: e̤:: ẽ̤::

o̤ õ̤ o̤: õ̤: o̤:: õ̤::

i̤ ı̤̃ i̤: ı̤̃: i̤:: ı̤̃::

Spółgłoski

		Wargowe	Zębowe	Podniebienne	Miękkopod.	Krtaniowe
Zwarte	bezdźwięczne	p	t		k	ʔ
	bezdźw. przydechowe	pʰ	tʰ		kʰ
	bezdźw. prenasalizowane	ᵐp ᵐpʰ	ᵐt ⁿt ⁿtʰ
	dźwięczne	b	d		ɡ
	dźwięczne prenasalizowane	ᵐb	ⁿd		ⁿɡ
Szczelinowe			s	l ɫ		h
Nosowe		m	n
Aproksymanty			ɹ	j
Drżące		ʙ

Dawniej [ᵐtʰ] i [ⁿtʰ] występowały jako dwa oddzielne dźwięki, jednak z biegiem czasu zaczęły być używane naprzemiennie jako allofony a następnie zlały się w [ⁿtʰ].

Charakterystyczną cechą matalskiej kultury jest fakt innego wymawiania dźwięków przez mężczyzny oraz kobiety. Te uwarunkowane kulturowo warianty wymowy nie stanową dla samych Matalów żadnego problemu i nie utrudniają rozumienia słów, dla obcych stają się jednak często znacznym utrudnieniem. Inna wymowa dotyczy jedynie spółgłosek oraz akcentu, samogłoski pozostają bez zmian. Kobieca mowa, zwana Mową Wody (So̱yannēnthı̣̂ll) oraz męska mowa, zwana Mową Skały (Ro̱gannēnthı̣̂ll), różni się przede wszystkim co do wymowy /h/ oraz /s/.

• [g] w Mowie Skały realizowane jako [h] w Mowie Wody
• [s] w Mowie Skały realizowane jako [ʃ] w Mowie Wody
• [h] w Mowie Skały realizowane jako [ɣ] w Mowie Wody

Istnieje również trzeci, specjalny wariant wymowy, zwany Mową Krwi (Bbâsorēnthı̣̂ll), używany jedynie jako wymowa podniosła, szlachetna i uświęcona, do czynności religijnych, recytacji świętych tekstów, mantr i magicznych inkantacji. Mowa Krwi uważana jest bardziej archaiczną formę wymowy, zachowując dawne rozróżnienie między [ᵐtʰ] a [ⁿtʰ]. Występuje w niej też specjalny dźwięk [ɺ͡ɺ̼], występujący zamiast [ɹ].

Samogłoski zawsze stają się nosowe przed nosowymi i prenasalizowanymi spółgłoskami.

Struktura sylaby

W matalskim struktura sylaby przybiera wyłącznie formę CV(C).

Akcent

Akcent pada na pierwszą samogłoskę ekstradługą. Jeśli taka nie występuje w wyrazie, akcent pada na ostatnią samogłoskę długą, lub ostatnią samogłoskę krótką jeśli w wyrazie występują same krótkie.

Pismo

Alfabet łaciński

Zapis matalskiego za pomocą łacinki operuje na dużej ilości znaków diakrytycznych dla rozbudowanego zestawu samogłosek, oddających ich długości oraz warianty (modal, creaky i breathy voice) a także pewnej ilości dwuznaków i trójznaków dla oddania spółgłosek. Samogłoski krótkie nie posiadają w podstawowym wariancie (modal voice) żadnego znaku diakrytycznego, samogłoski długie poziomom linię nad literą, ekstradługie natomiast - daszek. Modal voice nie jest zaznaczany, creaky voice zaznaczany jest kropką pod literą, natomiast breathy voice kreską pod literą. Samogłoski inne niż krótkie w modal voice posiadają znaki diakrytyczne zarówno nad jak i pod sobą.

a	ā	â	ạ	ạ̄	ậ	a̱	ā̱	â̱
[a]	[aː]	[a::]	[a̰]	[a̰:]	[a̰::]	[a̤]	[a̤:]	[a̤::]
e	ē	ê	ẹ	ẹ̄	ệ	e̱	ē̱	ê̱
[e]	[e:]	[e::]	[ḛ]	[ḛ:]	[ḛ::]	[e̤]	[e̤:]	[e̤::]
i	ī	î	ị	ı̣̄	ı̣̂	i̱	ı̱̄	ı̱̂
[i]	[i:]	[i::]	[ḭ]	[ḭ:]	[ḭ::]	[i̤]	[i̤:]	[i̤::]
o	ō	ô	ọ	ọ̄	ộ	o̱	ō̱	ô̱
[o]	[o:]	[o::]	[o̰]	[o̰:]	[o̰::]	[o̤]	[o̤:]	[o̤::]