Język mezmarski: Różnice pomiędzy wersjami
(→Rzeczownik: deklinacja) |
|||
(Nie pokazano 16 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 2: | Linia 2: | ||
| kolor = #00B0F0 | | kolor = #00B0F0 | ||
| nazwa = język mezmarski | | nazwa = język mezmarski | ||
− | | nazwa własna = | + | | nazwa własna = decva mezmarika |
| twórca = [[Użytkownik:Toivo|Toivo]] | | twórca = [[Użytkownik:Toivo|Toivo]] | ||
| rok = 2016 | | rok = 2016 | ||
Linia 14: | Linia 14: | ||
}} | }} | ||
− | '''Język mezmarski''' ('' | + | '''Język mezmarski''' (''decva mezmarika'') - język indoeuropejski stworzony przez [[Użytkownik:Toivo|Toivo]] na potrzeby powstającego conworldu fantasy. Jest to właściwie kontynuum dialektalne, albo nawet rodzina językowa, obejmująca narzecza używane w ogromnym Imperium Mezmarskim. |
=Cel utworzenia i zamysły= | =Cel utworzenia i zamysły= | ||
Linia 30: | Linia 30: | ||
* '''języki ludowe''': kontynuum wzajemnie zrozumiałych dialektów, które rozwinęły się z klasycznego mezmarskiego. Są językami ojczystymi dla większości obywateli Imperium. | * '''języki ludowe''': kontynuum wzajemnie zrozumiałych dialektów, które rozwinęły się z klasycznego mezmarskiego. Są językami ojczystymi dla większości obywateli Imperium. | ||
* '''języki ościenne''': języki, które rozwinęły się z proto-mezmarskiego i mogą nie być wzajemnie zrozumiałe ze standardowym (powszechnym) mezmarskim. Używane na peryferiach Imperium i (być może) w krajach z nim sąsiadujących. | * '''języki ościenne''': języki, które rozwinęły się z proto-mezmarskiego i mogą nie być wzajemnie zrozumiałe ze standardowym (powszechnym) mezmarskim. Używane na peryferiach Imperium i (być może) w krajach z nim sąsiadujących. | ||
+ | |||
+ | =Rozwój= | ||
+ | |||
+ | ==Proto-mezmarski== | ||
+ | |||
+ | Na etapie proto-mezmarkim zachodzą zmiany typowe dla rozwoju indoeuropejskich prajęzyków: satemizacja, zmiany spółgłosek dysząco-dźwięcznych, zanik laryngałów i rozwój systemu samogłoskowego. Już na tym etapie pojawiają się zmiany odróżniające mezmarski od innych języków indoeuropejskich, jak: | ||
+ | |||
+ | * rozwój spółgłosek dysząco-dźwięcznych w dźwięczne szczelinowe, | ||
+ | * zamiana poziomego systemu samogłoskowego (e:o) w pionowy (ə:a), | ||
+ | * rozwój sonantów nosowych w samogłoski nosowe, | ||
+ | * protezy spółgłoskowe z nagłosowego h₁. | ||
+ | |||
+ | Warte zauważenia jest również współdzielone z hetyckim zachowanie nagłosowego h₂ (jako /h/). Zachowany zostaje również pie. ruchomy akcent. | ||
+ | |||
+ | '''Spółgłoski:''' | ||
+ | * ḱ, kʷ, ǵ, gʷ > c /t͡ʃ/, k, ǰ /d͡ʒ/, g | ||
+ | * bʰ, dʰ, ǵʰ, gʰ, gʷʰ > β, ð, ʝ, ɣ, ɣ | ||
+ | |||
+ | '''Samogłoski:''' | ||
+ | * e, o > ə, a | ||
+ | * ē, ō > ?, ō | ||
+ | * h₁e, h₁o > ya, wa (w nagł.) / ə, a | ||
+ | * eh₁, oh₁ > ē, ō | ||
+ | * h₂e, h₂o > (h)a | ||
+ | * eh₂, oh₂ > ā | ||
+ | * h₃e, h₃o > o | ||
+ | * eh₃, oh₃ > ō | ||
+ | * n̥, m̥ > ę /ɛ̃/, ǫ /ɔ̃/ | ||
+ | |||
+ | '''Laryngały:''' | ||
+ | {|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" | ||
+ | |- align=center | ||
+ | ! | ||
+ | !CHC | ||
+ | !HC- | ||
+ | !r̥H | ||
+ | !l̥H | ||
+ | !m̥H | ||
+ | !n̥H | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !h₁ | ||
+ | |a | ||
+ | | - | ||
+ | |? | ||
+ | |? | ||
+ | |ǭ | ||
+ | |ę̄ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !h₂ | ||
+ | |a | ||
+ | |ha | ||
+ | |rā | ||
+ | |lā | ||
+ | |mā | ||
+ | |nā | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !h₃ | ||
+ | |o | ||
+ | |a | ||
+ | |rō | ||
+ | |lō | ||
+ | |mō | ||
+ | |nō | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Klasyczny== | ||
+ | |||
+ | {|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" | ||
+ | |+ Samogłoski | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !colspan=3|Krótkie | ||
+ | ! | ||
+ | !colspan=3|Długie | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |'''i''' /i/ | ||
+ | | | ||
+ | |'''u''' /u/ | ||
+ | ! | ||
+ | |'''ī''' /iː/ | ||
+ | | | ||
+ | |'''ū''' /uː/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |'''e''' /e/ | ||
+ | |'''ə''' /ə/ | ||
+ | |'''o''' /o/ | ||
+ | ! | ||
+ | |'''ē''' /eː/ | ||
+ | | | ||
+ | |'''ō''' /oː/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |'''ę''' /ɛ/ | ||
+ | | | ||
+ | |'''ǫ''' /ɔ/ | ||
+ | ! | ||
+ | |'''ę̄''' /ɛː/ | ||
+ | | | ||
+ | |'''ǭ''' /ɔː/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | | | ||
+ | |'''a''' /a/ | ||
+ | | | ||
+ | ! | ||
+ | | | ||
+ | |'''ā''' /aː/ | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" | ||
+ | |+ Spółgłoski | ||
+ | !colspan=2| | ||
+ | !<small>Wargowe</small> | ||
+ | !<small>Dziąs-<br/>łowe</small> | ||
+ | !<small>Podnie-<br/>bienne</small> | ||
+ | !<small>Welarne</small> | ||
+ | !<small>Krtaniowe</small> | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !colspan=2|Nosowe | ||
+ | |'''m''' /m/ | ||
+ | |'''n''' /n/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !rowspan=2|Zwarte i afrykaty | ||
+ | !<small>bezdźwięczne</small> | ||
+ | |'''p''' /p/ | ||
+ | |'''t''' /t/ | ||
+ | |'''c''' /t͡ʃ/ | ||
+ | |'''k''' /k/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !<small>dźwięczne</small> | ||
+ | |'''b''' /b/ | ||
+ | |'''d''' /d/ | ||
+ | |'''j''' /d͡ʒ/ | ||
+ | |'''g''' /g/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !rowspan=2|Szczelinowe | ||
+ | !<small>bezdźwięczne</small> | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |'''s''' /s/ | ||
+ | |'''ç''' /ç~ʃ/ | ||
+ | |'''x''' /x/ | ||
+ | |'''h''' /h/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !<small>dźwięczne</small> | ||
+ | |'''v''' /v/ | ||
+ | |'''z''' /z/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !colspan=2|Inne | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |'''r''' /r/, '''l''' /l/ | ||
+ | |'''y''' /j/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Powszechny== | ||
+ | |||
+ | {|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" | ||
+ | |+ Samogłoski | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |'''i''' /i/ | ||
+ | |'''u''' /u/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |'''e''' /ɛ/ | ||
+ | |'''o''' /ɔ/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | | | ||
+ | |'''a''' /ɑ/ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" | ||
+ | |+ Spółgłoski | ||
+ | !colspan=2| | ||
+ | !<small>Wargowe</small> | ||
+ | !<small>Dziąs-<br/>łowe</small> | ||
+ | !<small>Podnie-<br/>bienne</small> | ||
+ | !<small>Welarne</small> | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !colspan=2|Nosowe | ||
+ | |'''m''' /m/ | ||
+ | |'''n''' /n/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !rowspan=2|Zwarte | ||
+ | !<small>bezdźwięczne</small> | ||
+ | |'''p''' /p/ | ||
+ | |'''t''' /t/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |'''k''' /k/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !<small>dźwięczne</small> | ||
+ | |'''b''' /b/ | ||
+ | |'''d''' /d/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |'''g''' /g/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !rowspan=2|Szczelinowe<br/>i afrykaty | ||
+ | !<small>bezdźwięczne</small> | ||
+ | |'''f''' /f/ | ||
+ | |'''s''' /s/ | ||
+ | |'''c''' /t͡ʃ~ʃ/ | ||
+ | |'''x''' /x/ | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !<small>dźwięczne</small> | ||
+ | |'''v''' /v/ | ||
+ | |'''z''' /z/ | ||
+ | |'''j''' /d͡ʒ~ʒ/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !colspan=2|Inne | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |'''r''' /r/, '''l''' /l/ | ||
+ | |'''y''' /j/ | ||
+ | |bgcolor="#E8E8E8"| | ||
+ | |} | ||
=Słownictwo= | =Słownictwo= | ||
+ | |||
+ | {|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !znaczenie | ||
+ | !PIE | ||
+ | !proto-mezmarski | ||
+ | !klasyczny | ||
+ | !powszechny | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |brat | ||
+ | |*bʰréh₂tēr | ||
+ | |βrātēr | ||
+ | |r´āce | ||
+ | |race | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |bóg | ||
+ | |*deywós | ||
+ | |dəyvás | ||
+ | |devás | ||
+ | |dev | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |dziesięć | ||
+ | |*déḱm̥t | ||
+ | |d´əcǫt | ||
+ | |d´əcǫt | ||
+ | |decot | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |ziemia | ||
+ | |*dʰéǵʰōm | ||
+ | |ð´əʝōm | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |córka | ||
+ | |*dʰugh₂tḗr | ||
+ | |ðuktḗr | ||
+ | |zukcé | ||
+ | |zukca | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |dym | ||
+ | |*dʰuh₂mós | ||
+ | |ðūmás | ||
+ | |zūmás | ||
+ | |zum | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |drzwi | ||
+ | |*dʰworom | ||
+ | |ðwáram | ||
+ | |zvára | ||
+ | |zvara | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |język | ||
+ | |*dn̥ǵʰwéh₂s | ||
+ | |dęʝvā́ | ||
+ | |dęçvá | ||
+ | |decva | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |dwa | ||
+ | |*dwoh₁ | ||
+ | |dwā | ||
+ | |dvā | ||
+ | |dva | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |ja | ||
+ | |*eǵh₂óm | ||
+ | |əǰam | ||
+ | |jam | ||
+ | |jam | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |miasto | ||
+ | |*gʰórdʰos | ||
+ | |ɣárðas | ||
+ | |xárzas | ||
+ | |xarza | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |koń | ||
+ | |*h₁éḱwos | ||
+ | |yácwas | ||
+ | |yácvas | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |dziewięć | ||
+ | |*h₁newn̥ | ||
+ | |n´əwę | ||
+ | |nóvę | ||
+ | |nove | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |osiem | ||
+ | |*h₁oḱtṓw | ||
+ | |wactṓ | ||
+ | |vactṓ | ||
+ | |vacto | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |i | ||
+ | |*h₁epi | ||
+ | |yap | ||
+ | |yap | ||
+ | |yap | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |ziemia | ||
+ | |*h₁er | ||
+ | |yar- | ||
+ | |yara | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |przed | ||
+ | |*h₂énti | ||
+ | |hanti | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |czerwony | ||
+ | |*h₁rowdʰós | ||
+ | |rawðás | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |niedźwiedź | ||
+ | |*h₂ŕ̥tḱos | ||
+ | |hárcas | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |gwiazda | ||
+ | |*h₂stḗr | ||
+ | |hastḗr | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |ząb | ||
+ | |*h₃dónts | ||
+ | |adánts? | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |sto | ||
+ | |*ḱm̥tóm | ||
+ | |cǫtám | ||
+ | |cǫtám | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |cztery | ||
+ | |*kʷetwóres | ||
+ | |kətwárəs | ||
+ | |kətvár | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |środek | ||
+ | |*médʰyos | ||
+ | |m´əðyas | ||
+ | |m´əzis | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |matka | ||
+ | |*méh₂tēr | ||
+ | |m´ātēr | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |morze | ||
+ | |*móri | ||
+ | |mári | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |noc | ||
+ | |*nókʷts | ||
+ | |nákts | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |jeden | ||
+ | |*óynos | ||
+ | |áynas | ||
+ | |áynas | ||
+ | |ayin | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |pięć | ||
+ | |*pénkʷe | ||
+ | |p´ənte | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |ojciec | ||
+ | |*ph₂tér | ||
+ | |patér | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |siedem | ||
+ | |*septm̥ | ||
+ | |səpt´ǫ | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |sześć | ||
+ | |*sweḱs | ||
+ | |svəcs | ||
+ | |svəç | ||
+ | |fec | ||
+ | |- align=center | ||
+ | |trzy | ||
+ | |*tréyes | ||
+ | |tréyəs | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | =Morfologia= | ||
+ | |||
+ | ==Rzeczownik== | ||
+ | |||
+ | Klasyczna mezmarska deklinacja rozróżnia 2 liczby (podwójna została utracona) i 5 przypadków (utracony został wołacz, narzędnik i ablatyw). System jest bardzo regularny: rzeczowniki dzielą się na 5 klas deklinacyjnych, lecz końcówki we wszystkich klasach są podobne. | ||
+ | |||
+ | {|class="wikitable" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" | ||
+ | |- align=center | ||
+ | ! | ||
+ | !colspan=2|"koń" | ||
+ | !colspan=2|"język" | ||
+ | !colspan=2|"córka" | ||
+ | !colspan=2|"owca" | ||
+ | !colspan=2|"syn" | ||
+ | |- align=center | ||
+ | ! | ||
+ | !l. poj. | ||
+ | !l. mn. | ||
+ | !l. poj. | ||
+ | !l. mn. | ||
+ | !l. poj. | ||
+ | !l. mn. | ||
+ | !l. poj. | ||
+ | !l. mn. | ||
+ | !l. poj. | ||
+ | !l. mn. | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !Nom | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">as</span> | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">əs</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">a</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">ās</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">é</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">ēs</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">is</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">ēs</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ús</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ūs</span> | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !Akk | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">am</span> | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">ęs</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">am</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">ęs</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">ǫ</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">ęs</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">yǫ</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">ęs</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">um</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ovęs</span> | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !Gen | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">ā</span> | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">ā</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">as</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">ā</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">ē</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">ā</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">ī</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">yā</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ū</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ovā</span> | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !Dat | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">ē</span> | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">ams</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">ē</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">ams</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">eyē</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">éms</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">yē</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">ims</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ovē</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ums</span> | ||
+ | |- align=center | ||
+ | !Loc | ||
+ | |yácv<span style="color:blue">i</span> | ||
+ | |yacv<span style="color:blue">ús</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">i</span> | ||
+ | |dęçv<span style="color:purple">ús</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">i</span> | ||
+ | |zukc<span style="color:green">ús</span> | ||
+ | |háv<span style="color:brown">i</span> | ||
+ | |hav<span style="color:brown">ús</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ovi</span> | ||
+ | |sūn<span style="color:red">ovús</span> | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | W mezmarskim powszechnym deklinacja całkowicie zanikła. Liczbę mnogą kończy się zazwyczaj dodając końcówkę '''-s''' lub '''-es'''. | ||
+ | |||
+ | ==Czasownik== |
Aktualna wersja na dzień 14:11, 5 lis 2016
język mezmarski decva mezmarika | |
---|---|
Utworzenie: | Toivo w 2016 |
Cel utworzenia: | na potrzeby conworldu |
Używany w (???): | Imperium Mezmarskie |
Sposoby zapisu: | łaciński |
Klasyfikacja: | języki indoeuropejskie mezmarski |
Kody | |
Conlanger–1 | mem |
Przykład | |
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ??? | |
Lista conlangów |
Język mezmarski (decva mezmarika) - język indoeuropejski stworzony przez Toivo na potrzeby powstającego conworldu fantasy. Jest to właściwie kontynuum dialektalne, albo nawet rodzina językowa, obejmująca narzecza używane w ogromnym Imperium Mezmarskim.
Spis treści
Cel utworzenia i zamysły
Klasyfikacja i warianty
Mezmarski jest językiem indoeuropejskim satemowym, jednak nie zalicza się do żadnej ze znanych rodzin.
Planowane jest rozwijanie następujących wariantów języka:
- proto-mezmarski: wariant rozwinięty bezpośrednio z pie. Nie jest używany w conworldzie ani znany ze źródeł pisanych - pełni jedynie rolę pomocniczą w rozwoju dalszych wariantów.
- klasyczny: wariant używany w edukacji, administracji i religii, głównie w formie pisanej przez wykształcone warstwy społeczeństwa. Jako język mówiony raczej wymarły.
- powszechny: pełni rolę języka "wspólnego" w Imperium Mezmarskim, a także w państwach ościennych, jednak dla prawie nikogo nie jest to język ojczysty. Cechują go znaczne uproszczenia w gramatyce i fonologii w stosunku do języka klasycznego, jak również ludowych.
- języki ludowe: kontynuum wzajemnie zrozumiałych dialektów, które rozwinęły się z klasycznego mezmarskiego. Są językami ojczystymi dla większości obywateli Imperium.
- języki ościenne: języki, które rozwinęły się z proto-mezmarskiego i mogą nie być wzajemnie zrozumiałe ze standardowym (powszechnym) mezmarskim. Używane na peryferiach Imperium i (być może) w krajach z nim sąsiadujących.
Rozwój
Proto-mezmarski
Na etapie proto-mezmarkim zachodzą zmiany typowe dla rozwoju indoeuropejskich prajęzyków: satemizacja, zmiany spółgłosek dysząco-dźwięcznych, zanik laryngałów i rozwój systemu samogłoskowego. Już na tym etapie pojawiają się zmiany odróżniające mezmarski od innych języków indoeuropejskich, jak:
- rozwój spółgłosek dysząco-dźwięcznych w dźwięczne szczelinowe,
- zamiana poziomego systemu samogłoskowego (e:o) w pionowy (ə:a),
- rozwój sonantów nosowych w samogłoski nosowe,
- protezy spółgłoskowe z nagłosowego h₁.
Warte zauważenia jest również współdzielone z hetyckim zachowanie nagłosowego h₂ (jako /h/). Zachowany zostaje również pie. ruchomy akcent.
Spółgłoski:
- ḱ, kʷ, ǵ, gʷ > c /t͡ʃ/, k, ǰ /d͡ʒ/, g
- bʰ, dʰ, ǵʰ, gʰ, gʷʰ > β, ð, ʝ, ɣ, ɣ
Samogłoski:
- e, o > ə, a
- ē, ō > ?, ō
- h₁e, h₁o > ya, wa (w nagł.) / ə, a
- eh₁, oh₁ > ē, ō
- h₂e, h₂o > (h)a
- eh₂, oh₂ > ā
- h₃e, h₃o > o
- eh₃, oh₃ > ō
- n̥, m̥ > ę /ɛ̃/, ǫ /ɔ̃/
Laryngały:
CHC | HC- | r̥H | l̥H | m̥H | n̥H | |
---|---|---|---|---|---|---|
h₁ | a | - | ? | ? | ǭ | ę̄ |
h₂ | a | ha | rā | lā | mā | nā |
h₃ | o | a | rō | lō | mō | nō |
Klasyczny
Krótkie | Długie | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
i /i/ | u /u/ | ī /iː/ | ū /uː/ | |||
e /e/ | ə /ə/ | o /o/ | ē /eː/ | ō /oː/ | ||
ę /ɛ/ | ǫ /ɔ/ | ę̄ /ɛː/ | ǭ /ɔː/ | |||
a /a/ | ā /aː/ |
Wargowe | Dziąs- łowe |
Podnie- bienne |
Welarne | Krtaniowe | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m /m/ | n /n/ | ||||
Zwarte i afrykaty | bezdźwięczne | p /p/ | t /t/ | c /t͡ʃ/ | k /k/ | |
dźwięczne | b /b/ | d /d/ | j /d͡ʒ/ | g /g/ | ||
Szczelinowe | bezdźwięczne | s /s/ | ç /ç~ʃ/ | x /x/ | h /h/ | |
dźwięczne | v /v/ | z /z/ | ||||
Inne | r /r/, l /l/ | y /j/ |
Powszechny
i /i/ | u /u/ |
e /ɛ/ | o /ɔ/ |
a /ɑ/ |
Wargowe | Dziąs- łowe |
Podnie- bienne |
Welarne | ||
---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m /m/ | n /n/ | |||
Zwarte | bezdźwięczne | p /p/ | t /t/ | k /k/ | |
dźwięczne | b /b/ | d /d/ | g /g/ | ||
Szczelinowe i afrykaty |
bezdźwięczne | f /f/ | s /s/ | c /t͡ʃ~ʃ/ | x /x/ |
dźwięczne | v /v/ | z /z/ | j /d͡ʒ~ʒ/ | ||
Inne | r /r/, l /l/ | y /j/ |
Słownictwo
znaczenie | PIE | proto-mezmarski | klasyczny | powszechny |
---|---|---|---|---|
brat | *bʰréh₂tēr | βrātēr | r´āce | race |
bóg | *deywós | dəyvás | devás | dev |
dziesięć | *déḱm̥t | d´əcǫt | d´əcǫt | decot |
ziemia | *dʰéǵʰōm | ð´əʝōm | ||
córka | *dʰugh₂tḗr | ðuktḗr | zukcé | zukca |
dym | *dʰuh₂mós | ðūmás | zūmás | zum |
drzwi | *dʰworom | ðwáram | zvára | zvara |
język | *dn̥ǵʰwéh₂s | dęʝvā́ | dęçvá | decva |
dwa | *dwoh₁ | dwā | dvā | dva |
ja | *eǵh₂óm | əǰam | jam | jam |
miasto | *gʰórdʰos | ɣárðas | xárzas | xarza |
koń | *h₁éḱwos | yácwas | yácvas | |
dziewięć | *h₁newn̥ | n´əwę | nóvę | nove |
osiem | *h₁oḱtṓw | wactṓ | vactṓ | vacto |
i | *h₁epi | yap | yap | yap |
ziemia | *h₁er | yar- | yara | |
przed | *h₂énti | hanti | ||
czerwony | *h₁rowdʰós | rawðás | ||
niedźwiedź | *h₂ŕ̥tḱos | hárcas | ||
gwiazda | *h₂stḗr | hastḗr | ||
ząb | *h₃dónts | adánts? | ||
sto | *ḱm̥tóm | cǫtám | cǫtám | |
cztery | *kʷetwóres | kətwárəs | kətvár | |
środek | *médʰyos | m´əðyas | m´əzis | |
matka | *méh₂tēr | m´ātēr | ||
morze | *móri | mári | ||
noc | *nókʷts | nákts | ||
jeden | *óynos | áynas | áynas | ayin |
pięć | *pénkʷe | p´ənte | ||
ojciec | *ph₂tér | patér | ||
siedem | *septm̥ | səpt´ǫ | ||
sześć | *sweḱs | svəcs | svəç | fec |
trzy | *tréyes | tréyəs |
Morfologia
Rzeczownik
Klasyczna mezmarska deklinacja rozróżnia 2 liczby (podwójna została utracona) i 5 przypadków (utracony został wołacz, narzędnik i ablatyw). System jest bardzo regularny: rzeczowniki dzielą się na 5 klas deklinacyjnych, lecz końcówki we wszystkich klasach są podobne.
"koń" | "język" | "córka" | "owca" | "syn" | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
l. poj. | l. mn. | l. poj. | l. mn. | l. poj. | l. mn. | l. poj. | l. mn. | l. poj. | l. mn. | |
Nom | yácvas | yácvəs | dęçva | dęçvās | zukcé | zukcēs | hávis | hávēs | sūnús | sūnūs |
Akk | yácvam | yácvęs | dęçvam | dęçvęs | zukcǫ | zukcęs | hávyǫ | hávęs | sūnum | sūnovęs |
Gen | yácvā | yácvā | dęçvas | dęçvā | zukcē | zukcā | hávī | hávyā | sūnū | sūnovā |
Dat | yácvē | yácvams | dęçvē | dęçvams | zukceyē | zukcéms | hávyē | hávims | sūnovē | sūnums |
Loc | yácvi | yacvús | dęçvi | dęçvús | zukci | zukcús | hávi | havús | sūnovi | sūnovús |
W mezmarskim powszechnym deklinacja całkowicie zanikła. Liczbę mnogą kończy się zazwyczaj dodając końcówkę -s lub -es.