Język mhasalski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Conlanger
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
m
 
(Nie pokazano 39 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 14: Linia 14:
 
| klasyfikacja = Język izolowany
 
| klasyfikacja = Język izolowany
 
|conlanger1=mhs.
 
|conlanger1=mhs.
−
| tekst jaki =
+
| tekst jaki = Ni šū, āmer
−
| tekst u =  
+
| tekst u = Ni šū, āmer ku Hewēšet tīnes na Qēšet taphes! Ni šū, āmer basteqhan nišaures ay wekešetin! Ni šū, āmer thārahtin šiwanes šihaw nhurrisath!<br>(...)
 
}}
 
}}
 
{{słownik}}
 
{{słownik}}
−
'''Język mhasalski''' (mhs. {{Unicode|𐦥𐦪𐦩𐦰𐦬𐦨 𐦧𐦳𐦠|Aegyptus}} ''Āušok Mhasālaht'' [{{IPA|ɒː'ʃok mʰa'sa:laht}}]) — język stworzony przez [[Użytkownik:Borlach|Borlacha]] w 2020, na podstawie szkicu autorstwa [[Użytkownik:Artaxes|Artaxes]] zamieszczonego na portalu [https://www.deviantart.com/artaxes2/art/Proto-Karokhic-language-575621700 DeviantArt], za pozwoleniem oryginalnego autora. W ramach [[Projekt Kyon|projektu Kyon]], język mhasalski jest językiem izolowanym, niespokrewnionym z żadnym innym znanym językiem. Używany jest w regionie [[Mhasal|Mhasalu]], starożytnej krainy podbitej i znajdującym się obecnie (w kyońskim roku wspólnym 8973) w granicach [[Wielkie Imperium Ajdyniriańskie|Imperium Ajdyniriańskiego]]. Mhasalski, jako język dumnej i zaawansowanej cywilizacji, posiada bardzo bogatą tradycję literacką.
+
'''Język mhasalski''' (mhs. {{Unicode|𐦥𐦪𐦩𐦰𐦬𐦨 𐦧𐦳𐦠|Aegyptus}} ''Āušok Mhasālaht'' [{{IPA|ɒː'ʃok mʰa'sa:laht}}]) — język stworzony przez [[Użytkownik:Borlach|Borlacha]] w 2020, na podstawie szkicu autorstwa [[Użytkownik:Artaxes|Artaxes]] zamieszczonego na portalu [https://www.deviantart.com/artaxes2/art/Proto-Karokhic-language-575621700 DeviantArt], za pozwoleniem oryginalnego autora. W ramach [[Projekt Kyon|projektu Kyon]], język mhasalski jest językiem izolowanym, niespokrewnionym z żadnym innym znanym językiem. Używany jest w regionie [[Mhasal|Mhasalu]], starożytnej krainy podbitej i znajdującym się obecnie (w roku 5360 [[Vezdāŝaular#Ery|CE]]<ref>Roku 8973 kalendarza wspólnego.</ref>) w granicach [[Wielkie Imperium Ajdyniriańskie|Imperium Ajdyniriańskiego]]. Mhasalski, jako język dumnej i zaawansowanej cywilizacji, posiada bardzo bogatą tradycję literacką.
 
==Historia==
 
==Historia==
−
Język mhasalski posiada niezwykle długą i bogatą historię. Obejmuje ona ponad 9500 lat kyońskich<ref>Około 3544 lat ziemskich</ref>, sięgając czasów [[Starożytna Ajdyniriana|Starożytnej Ajdyniriany]]. Cywilizacja mhasalska należy więc do jednych z najstarszych, a wciąż istniejących, cywilizacji [[Kyon|Kyonu]], to samo tyczy się także jej języka. W związku z tym, wyróżnia się zwykle cztery etapy rozwoju mhasalskiego na przestrzeni dziejów. Są nimi:
+
Język mhasalski posiada niezwykle długą i bogatą historię. Obejmuje ona ponad 9500 lat kyońskich<ref>Około 3544 lat ziemskich.</ref>, sięgając czasów [[Starożytna Ajdyniriana|Starożytnej Ajdyniriany]]. Cywilizacja mhasalska należy więc do jednych z najstarszych, a wciąż istniejących, cywilizacji [[Kyon|Kyonu]], to samo tyczy się także jej języka. W związku z tym, wyróżnia się zwykle cztery etapy rozwoju mhasalskiego na przestrzeni dziejów. Są nimi:
  
 
*'''1.''' '''Archaiczny język mhasalski''' ''(predynastyczny)''
 
*'''1.''' '''Archaiczny język mhasalski''' ''(predynastyczny)''
−
:(Przed rokiem -527 [[Projekt Kyon#Kalendarz|kalendarza wspólnego]])
+
:(Przed rokiem 4020 [[Vezdāŝaular#Mierzenie czasu dla Starożytnej Ajdyniriany|PZD]]<ref>Rok -527 [[Projekt Kyon#Kalendarz|kalendarza wspólnego]].</ref>)
 
*'''2.''' '''Język staromhasalski'''
 
*'''2.''' '''Język staromhasalski'''
−
:(Od -527 do 2809 roku kalendarza wspólnego<ref>Od ok. 3500 do ok. 2300 lat ziemskich temu</ref>)
+
:(Od 4020 PZD do 804 PZD<ref>Rok 2809 kalendarza wspólnego. Od ok. 3500 do ok. 2300 lat ziemskich temu.</ref>)
 
*'''3.''' '''Klasyczny język mhasalski'''
 
*'''3.''' '''Klasyczny język mhasalski'''
−
:(Od 2809 do 6561 roku kalendarza wspólnego<ref>Od ok. 2300 do ok. 900 lat ziemskich temu</ref>)
+
:(Od 804 PZD do 2412 CE<ref>Od 2809 do 6561 roku kalendarza wspólnego. Od ok. 2300 do ok. 900 lat ziemskich temu.</ref>)
 
*'''4.''' '''Język nowomhasalski'''  
 
*'''4.''' '''Język nowomhasalski'''  
−
:(Od 6561 do 8973 kalendarza wspólnego<ref>Od 900 lat ziemskich temu do czasów obecnych (rok wspólny)</ref>)
+
:(Od 2412 CE<ref>Od roku 6561 kalendarza wspólnego, a więc od ok. 900 lat ziemskich temu do czasów obecnych.</ref>)
 
:*Współczesne dialekty mhasalskie
 
:*Współczesne dialekty mhasalskie
  
 
Archaiczny język mhasalski jest najwcześniejszym etapem rozwoju mhasalskiego. Jest on niemal niepoznany, rekonstruowany jedynie częściowo. Archaiczny mhasalski poświadczony jest jedynie z kilku inskrypcji spisanych w piśmie protohieroglificznym, nierozszyfrowanym do tej pory prekursorze późniejszych mhasalskich hieroglifów. Spekuluje się, że język mhasalski należał do znacznie większej rodziny językowej, istniejącej w tamtym okresie i obejmującej tereny zarówno na zachód i południe od dzisiejszego [[Mhasal|Mhasalu]]. W okresie archaicznym w Mhasalu istniał szereg wojujących ze sobą miast-państw i plemion. Inskrypcje w piśmie protohieroglificznym odnaleziono przede wszystkim na obszarze [[Pierwszy Sepet|Pierwszego Sepetu]] oraz [[Sepet Południowy|Południowego Sepetu]]. Okres ten nazywa się również predynastycznym.
 
Archaiczny język mhasalski jest najwcześniejszym etapem rozwoju mhasalskiego. Jest on niemal niepoznany, rekonstruowany jedynie częściowo. Archaiczny mhasalski poświadczony jest jedynie z kilku inskrypcji spisanych w piśmie protohieroglificznym, nierozszyfrowanym do tej pory prekursorze późniejszych mhasalskich hieroglifów. Spekuluje się, że język mhasalski należał do znacznie większej rodziny językowej, istniejącej w tamtym okresie i obejmującej tereny zarówno na zachód i południe od dzisiejszego [[Mhasal|Mhasalu]]. W okresie archaicznym w Mhasalu istniał szereg wojujących ze sobą miast-państw i plemion. Inskrypcje w piśmie protohieroglificznym odnaleziono przede wszystkim na obszarze [[Pierwszy Sepet|Pierwszego Sepetu]] oraz [[Sepet Południowy|Południowego Sepetu]]. Okres ten nazywa się również predynastycznym.
  
−
Pierwsze pełne zdania zapisania w dojrzałych i dających się odczytać mhasalskich hieroglifach pochodzą z grobowca Phaur-Āmhat, datowanego zwykle na -527 rok kalendarza wspólnego. Rok ten uznaje się za początek okresu staromhasalskiego. W grobowcu Phaur-Āmhat pochowano najprawdopodobniej Janhara, władcę miasta Chēnu, który podbił i zjednoczył wszystkie trzy części Mhasalu, tworząc na krótką chwilę jedno, wielkie imperium. Z tego powodu uznaje się go za pierwszego faraona Mhasalu, a jego potomków za pierwszą mhasalską dynastię. Okres staromhasalski trwał przez ponad 3336 lat kyońskich<ref>Około 1240 lat ziemskich</ref>, aż do XXX, która doprowadziła do końca Starożytnej Ajdyniriany.   
+
Pierwsze pełne zdania zapisania w dojrzałych i dających się odczytać mhasalskich hieroglifach pochodzą z grobowca [[Phaur Āmhat]], datowanego zwykle na 4020 PZD<ref>-527 rok kalendarza wspólnego.</ref>. Rok ten uznaje się za początek okresu staromhasalskiego. W grobowcu Phaur Āmhat pochowano najprawdopodobniej Janhara, władcę miasta Chēnu, który podbił i zjednoczył wszystkie trzy części Mhasalu, tworząc na krótką chwilę jedno, wielkie imperium. Z tego powodu uznaje się go za pierwszego faraona Mhasalu, a jego potomków za pierwszą mhasalską dynastię. Okres staromhasalski trwał przez ponad 3336 lat kyońskich<ref>Około 1240 lat ziemskich.</ref>, aż do XXX, która doprowadziła do końca Starożytnej Ajdyniriany.   
  
−
Mimo, że za początek okresu klasycznego uznaje się się XXX, to w mhasalskich źródłach pisanych panuje trwająca ponad 800 lat kyońskich<ref>Około 300 lat ziemskich</ref> po tym wydarzeniu cisza. Niemal nie natrafia się na żadne teksty lub inskrypcje pochodzące z tego okresu. Te zaś, które powstały w tym czasie wskazują na okres chaosu i zapaści społecznej oraz cywilizacyjnej. Mhasal podnosi się z niej dopiero około roku 3613 kalendarza wspólnego<ref>Co ciekawe, zbiega się to z końcem Trzeciej oraz początkiem Czwartej Ery według [[Vezdāŝaular|kalendarza ajdyniriańskiego]]</ref>. Niektórzy uczeni wydzielają więc okres przejściowy pomiędzy oboma wydarzeniami, uznając dopiero 3613 za początek okresu klasycznego. Czas ten jest erą ponownego powrotu przez Mhasal na pozycję jednej z potęg [[Środkowy Kyon|Środkowego Kyonu]], wielkiego rozkwitu literatury, sztuki oraz kultury. Wtedy też ukształtowała się obecna forma caurrišaq, a więc pochodzący z hieroglifów taroqaq rodzaj mhasalskiego pisma, używany w dokumentach papirusowych. Za koniec epoki klasycznej uznaje się pierwszy ajdyniriański podbój Mhasalu.
+
Mimo, że za początek okresu klasycznego uznaje się się XXX, to w mhasalskich źródłach pisanych panuje trwająca ponad 800 lat kyońskich<ref>Około 300 lat ziemskich.</ref> po tym wydarzeniu cisza. Niemal nie natrafia się na żadne teksty lub inskrypcje pochodzące z tego okresu. Te zaś, które powstały w tym czasie wskazują na okres chaosu i zapaści społecznej oraz cywilizacyjnej. Mhasal podnosi się z niej dopiero około 1 roku PZD<ref>3613 kalendarza wspólnego. Co ciekawe, zbiega się to z końcem Trzeciej oraz początkiem Czwartej Ery według [[Vezdāŝaular|kalendarza ajdyniriańskiego]].</ref>. Niektórzy uczeni wydzielają więc okres przejściowy pomiędzy oboma wydarzeniami, uznając dopiero rok 1 CE za początek okresu klasycznego. Czas ten jest erą ponownego powrotu przez Mhasal na pozycję jednej z potęg [[Środkowy Kyon|Środkowego Kyonu]], wielkiego rozkwitu literatury, sztuki oraz kultury. Wtedy też ukształtowała się obecna forma caurrišaq, a więc pochodzący z hieroglifów taroqaq rodzaj mhasalskiego pisma, używany w dokumentach papirusowych. Za koniec epoki klasycznej uznaje się pierwszy ajdyniriański podbój Mhasalu.
  
 
Następującą po nim, obecną, fazę rozwoju języka mhasalskiego nazywa się okresem nowomhasalskim. Cechuje się silnymi wpływami ajdyniriańskimi, mnaryjskimi oraz tahareńskimi, odejściem od hieroglifów taroqaq na korzyść pisma caurrišaq oraz powstałego w tym okresie pisma wāthanaq. Współczesny mhasalski cechuje się także obecnością często znacznie różniących się do siebie dialektów regionalnych, funkcjonującymi równolegle do pisanego standardu literackiego.
 
Następującą po nim, obecną, fazę rozwoju języka mhasalskiego nazywa się okresem nowomhasalskim. Cechuje się silnymi wpływami ajdyniriańskimi, mnaryjskimi oraz tahareńskimi, odejściem od hieroglifów taroqaq na korzyść pisma caurrišaq oraz powstałego w tym okresie pisma wāthanaq. Współczesny mhasalski cechuje się także obecnością często znacznie różniących się do siebie dialektów regionalnych, funkcjonującymi równolegle do pisanego standardu literackiego.
Linia 183: Linia 183:
  
 
===Pisma mhasalskie===
 
===Pisma mhasalskie===
−
'''Taroqaq''' — jest to rodzaj formalnego pisma królewskiego, używanego dawniej na oficjalnych inskrypcjach mhasalskich faraonów. Nazwa pochodzi od słowa ''taroq'' [{{IPA|ta'ɾoq}}]<ref>Dosłownie: ''wielki dom''</ref>, oznaczającego faraoński dwór - taroqaq jest więc pismem dworskim. Jest to pismo logograficzne, składające się z ponad 1.000 unikalnych znaków, przypominającym wyglądem zwierzęta, przedmioty, części ciała oraz abstrakcyjne kształty, każdy z nich reprezentuje zaś osobne słowo. Pierwsze znane inskrypcje zapisane taroqaq pochodzą jeszcze z czasów [[Starożytna Ajdyniriana|Starożytnej Ajdyniriany]].  
+
'''Taroqaq''' — jest to rodzaj formalnego pisma królewskiego, używanego dawniej na oficjalnych inskrypcjach mhasalskich faraonów. Nazwa pochodzi od słowa ''taroq'' [{{IPA|ta'ɾoq}}]<ref>Dosłownie: ''wielki dom''</ref>, oznaczającego faraoński dwór - taroqaq jest więc pismem dworskim. Jest to pismo logograficzne, składające się z około 2.000 unikalnych znaków<ref>W niektórych starszych wersjach mhasalskie hieroglify mogą obejmować nawet 5.000 znaków. Wyszły one jednak niemal całkowicie z użytku, a ich znajomość ogranicza się jedynie do bardzo wąskiego grona wykształconych kapłanów-skrybów.</ref>, przypominającym wyglądem zwierzęta, przedmioty, części ciała oraz abstrakcyjne kształty, każdy z nich reprezentuje zaś osobne słowo. Pierwsze znane inskrypcje zapisane taroqaq pochodzą jeszcze z czasów [[Starożytna Ajdyniriana|Starożytnej Ajdyniriany]].  
  
−
Od ajdyniriańsakiego podboju [[Mhasal|Mhasalu]] znajomość taroqaq zanika wśród mieszkańców regionu. W roku wspólnym (8973) jego znajomość ogranicza się niemal wyłącznie do klasy specjalistycznych skrybów i wyższych kapłanów. Większość Masalów posługuje się natomiast wywodzącymi się z taroqaq pismami ''caurrišaq'' oraz ''wāthanaq''.
+
Od ajdyniriańsakiego podboju [[Mhasal|Mhasalu]] znajomość taroqaq zanika wśród mieszkańców regionu. W roku wspólnym jego znajomość ogranicza się niemal wyłącznie do klasy specjalistycznych skrybów i wyższych kapłanów. Większość Masalów posługuje się natomiast wywodzącymi się z taroqaq pismami ''caurrišaq'' oraz ''wāthanaq''.
  
 
'''Caurrišaq''' — jest to powszechnie używany obecnie rodzaj pisma, wywodzący się z taroqaq. Nazwa pochodzi od słowa ''caurriš'' [{{IPA|t͡ʃɒ'riʃ}}], oznaczającego papirusowy dokument. W przeciwieństwie do hieroglifów taroqaq, caurrišaq nie jest pismem logograficznym, lecz abdżadem, w którym osobnymi literami zapisuje się wszystkie spółgłoski. Czasami pojawiają się również znaki diakrytyczne oznaczające samogłoski, lub osobny znak (lub znaki), oznaczające długie samogłoski. Caurrišaq nie ma jednak usystemowanego i ujednoliconego charakteru, występują znaczne różnice ortograficzne w zapisach pochodzących z różnych regionów oraz miast [[Mhasal|Mhasalu]].
 
'''Caurrišaq''' — jest to powszechnie używany obecnie rodzaj pisma, wywodzący się z taroqaq. Nazwa pochodzi od słowa ''caurriš'' [{{IPA|t͡ʃɒ'riʃ}}], oznaczającego papirusowy dokument. W przeciwieństwie do hieroglifów taroqaq, caurrišaq nie jest pismem logograficznym, lecz abdżadem, w którym osobnymi literami zapisuje się wszystkie spółgłoski. Czasami pojawiają się również znaki diakrytyczne oznaczające samogłoski, lub osobny znak (lub znaki), oznaczające długie samogłoski. Caurrišaq nie ma jednak usystemowanego i ujednoliconego charakteru, występują znaczne różnice ortograficzne w zapisach pochodzących z różnych regionów oraz miast [[Mhasal|Mhasalu]].
Linia 540: Linia 540:
  
 
====Odmiana zaimków przez przypadki====
 
====Odmiana zaimków przez przypadki====
−
Zaimki osobowe oraz zwrotne jako jedyne odmieniają się przez przypadki. Mimo, że z reguły przyjmują te same końcówki przypadków co zwykłe rzeczowniki, w ich odmianie dochodzi do znacznych nieregularności. Zaimki są prawdopodobnie najbardziej nieregularnym elementem mhasalskiej gramatyki, szczególnie w trzeciej osobie liczby pojedynczej.
+
Zaimki osobowe oraz zwrotne jako jedyne odmieniają się przez przypadki. Dochodzi w niej do znacznych nieregularności, co czyni z zaimków najbardziej nieregularny element mhasalskiej gramatyki.
 
=====Odmiana zaimków osobowych=====
 
=====Odmiana zaimków osobowych=====
  
−
'''Mhasalski klasyczny'''
+
'''Mhasalski klasyczny'''<br>
 +
W odmianie zaimków osobowych dochodzi do oboczności '''w > u''' w pierwszej osobie liczby pojedynczej oraz mnogiej. Inną formę potrafi przybierać także druga osoba liczby pojedynczej. Zaimki z reguły przyjmują te same, lub podobne, końcówki przypadków co zwykłe rzeczowniki.
  
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
!
 
!
 
!Sufiks
 
!Sufiks
−
!Wā<br>Ja
+
!Ja
−
!Šū<br>Ty
+
!Ty
−
!Ūkh<br>On, ona, ono
+
!On, ona, ono
−
!Warri<br>My  
+
!My  
−
!Chē<br>Wy
+
!Wy
−
!Ūnakh<br>Oni  
+
!Oni  
 
|-
 
|-
 
! Mianownik
 
! Mianownik
 
! —
 
! —
−
| banu<br>''człowiek''
+
| wā
−
| banunh<br>''człowiek (jakiś)''
+
| šū
−
| banut<br>''człowiek (konkretny)''
+
| ūkh
−
| banuqh<br>''człowiek (tamten)''
+
| warri
−
| banunhi<br>''ludzie (jacyś)''
+
| chē
−
| banuti<br>''ludzie (konkretni)''
+
| ūnakh
 
|-
 
|-
 
! Dopełniacz  
 
! Dopełniacz  
−
! -wah / -ah
+
! -ah<br>-h
−
| banu'''wah'''<br>''człowieka''
+
| uwā'''h'''
−
| banunh'''ah'''<br>''człowieka (jakiegoś)''
+
| šūw'''ah'''
−
| banut'''ah'''<br>''człowieka (konkretnego)''
+
| ūkh'''ah'''
−
| banuqh'''ah'''<br>''człowieka (tamtego)''
+
| urri'''h'''
−
| banunhi'''wah'''<br>''ludzi (jakiś)''
+
| chē'''h'''
−
| banuti'''wah'''<br>''ludzi (konkretnych)''
+
| ūnakh'''ah'''
 
|-
 
|-
 
! Celownik
 
! Celownik
−
! -ā / -āu
+
! -ā<br>-ø
−
| ban'''ā'''<br>''człowiekowi''
+
| wā
−
| banunh'''ā'''<br>''człowiekowi (jakiemuś)'' 
+
| šisū
−
| banut'''ā'''<br>''człowiekowi (konkretnemu)''  
+
| ūkh'''ā'''
−
| banuqh'''ā''' <br>''człowiekowi (tamtemu)''
+
| urr'''ā'''
−
| banunh'''āu'''<br>''ludziom (jakimś)''
+
| chē
−
| banut'''āu'''<br>''ludziom (konkretnym)''
+
| ūnakh'''ā'''
 
|-
 
|-
 
! Biernik
 
! Biernik
−
! -an / -n
+
! -an<br>-n
−
| banu'''n'''<br>''człowieka''  
+
| wā'''n'''
−
| banunh'''an'''<br>''człowieka (jakiegoś)'' 
+
| šisū'''n'''
−
| banut'''an'''<br>''człowieka (konkretnego)''  
+
| ūkh'''an'''
−
| banuqh'''an'''<br>''człowieka (tamtego)''  
+
| warri'''n'''
−
| banunhi'''n'''<br>''ludzi (jakiś)''
+
| chē'''n'''
−
| banuti'''n'''<br>''ludzi (konkretnych)''  
+
| ūnakh'''an'''
 
|-
 
|-
 
! Narzędnik  
 
! Narzędnik  
−
! -ī  
+
! -ī<br>-ø
−
| ban'''ī'''<br>''człowiekiem'' 
+
| u
−
| banunh'''ī'''<br>''człowiekiem (jakimś)'' 
+
| šis'''ī'''
−
| banut'''ī'''<br>''człowiekiem (konkretnym)'' 
+
| ūkh'''ī'''
−
| banuqh'''ī'''<br>''człowiekiem (tamtym)'' 
+
| urr'''ī'''
−
| banunhi<br>''ludźmi (jakimiś)'' 
+
| ch'''ī'''
−
| banuti<br>''ludźmi (konkretnymi)''
+
| ūnakh'''ī'''
 
|-
 
|-
 
! Miejscownik
 
! Miejscownik
−
! -eš / -š
+
! -eš<br>-š
−
| banu'''š'''<br>''człowieku''  
+
| u'''š'''
−
| banunh'''eš'''<br>''człowieku (jakimś)'' 
+
| ši'''š'''
−
| banut'''eš'''<br>''człowieku (konkretnym)''  
+
| ūkh'''eš'''
−
| banuqh'''eš'''<br>''człowieku (tamtym)''  
+
| urr'''eš'''
−
| banunhi'''š'''<br>''ludziach (jakichś)''
+
| chē'''š'''
−
| banuti'''š'''<br>''ludziach (konkretnych)''
+
| ūnakh'''eš'''
 
|}
 
|}
  
Linia 615: Linia 616:
 
!
 
!
 
!Sufiks
 
!Sufiks
−
!Wā<br>Ja
+
!Ja
−
!Šū<br>Ty
+
!Ty
−
!Ūkh<br>On, ona, ono
+
!On, ona, ono
−
!Warri<br>My  
+
!My  
−
!Chē<br>Wy
+
!Wy
−
!Ūnakh<br>Oni  
+
!Oni  
 
|-
 
|-
 
! Mianownik
 
! Mianownik
 
! —
 
! —
−
| banu<br>''człowiek''
+
| wā
−
| banunh<br>''człowiek (jakiś)''
+
| šū
−
| banut<br>''człowiek (konkretny)''
+
| ūkh
−
| banuqh<br>''człowiek (tamten)''
+
| warri
−
| banunhi<br>''ludzie (jacyś)''
+
| chē
−
| banuti<br>''ludzie (konkretni)''
+
| ūnakh
 
|-
 
|-
 
! Dopełniacz  
 
! Dopełniacz  
−
! -na / -a
+
! -an<br>-n
−
| banu'''na'''<br>''człowieka''
+
| wā'''n'''
−
| banunh'''a'''<br>''człowieka (jakiegoś)''
+
| šisū'''n'''
−
| banut'''a'''<br>''człowieka (konkretnego)''
+
| ūkh'''an'''
−
| banuqh'''a'''<br>''człowieka (tamtego)''
+
| warri'''n'''
−
| banunhi'''na'''<br>''ludzi (jakiś)''
+
| chē'''n'''
−
| banuti'''na'''<br>''ludzi (konkretnych)''
+
| ūnakh'''an'''
 
|-
 
|-
 
! Celownik
 
! Celownik
−
! -eš / -š
+
! -eš<br>-š
−
| banu'''š'''<br>''człowiekowi''  
+
| u'''š'''
−
| banunh'''eš'''<br>''człowiekowi (jakiemuś)'' 
+
| ši'''š'''
−
| banut'''eš'''<br>''człowiekowi (konkretnemu)''  
+
| ūkh'''eš'''
−
| banuqh'''eš''' <br>''człowiekowi (tamtemu)''
+
| urr'''eš'''
−
| banunhi'''š'''<br>''ludziom (jakimś)''
+
| chē'''š'''
−
| banuti'''š'''<br>''ludziom (konkretnym)''
+
| ūnakh'''eš'''
 
|-
 
|-
 
! Narzędnik  
 
! Narzędnik  
−
! -ī / -y
+
! -ī<br>-ø
−
| ban'''ī'''<br>''człowiekiem'' 
+
| u
−
| banunh'''ī'''<br>''człowiekiem (jakimś)'' 
+
| šis'''ī'''
−
| banut'''ī'''<br>''człowiekiem (konkretnym)'' 
+
| ūkh'''ī'''
−
| banuqh'''ī'''<br>''człowiekiem (tamtym)'' 
+
| urr'''ī'''
−
| banunhi'''y'''<br>''ludźmi (jakimiś)'' 
+
| ch'''ī'''
−
| banuti'''y'''<br>''ludźmi (konkretnymi)''
+
| ūnakh'''ī'''
 
|}
 
|}
  
 
=====Odmiana zaimków zwrotnych=====
 
=====Odmiana zaimków zwrotnych=====
−
'''Mhasalski klasyczny'''
+
 
 +
'''Mhasalski klasyczny'''<br>
 +
Odmiana zaimków zwrotnych opiera się na nieregularnej modyfikacji podstawowego (mianownikowego) cyrkumfleksu oraz dodawaniu na końcu zaimka odpowiedniego sufiksu przypadku. Sufiks ten niekiedy zastępuje mianownikowe '''-ath''', w niektórych pozycjach jednak dołączany jest za niego.
 +
 
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
!
 
!
Linia 704: Linia 708:
 
| yēšūkha'''n'''
 
| yēšūkha'''n'''
 
| yēšwarri'''n'''
 
| yēšwarri'''n'''
−
| yēšchēth''an'''
+
| yēšchēth'''an'''
 
| yēšūnakha'''n'''
 
| yēšūnakha'''n'''
 
|-
 
|-
Linia 726: Linia 730:
 
|}
 
|}
  
−
'''Mhasalski potoczny'''
+
'''Mhasalski potoczny'''<br>
 +
W mhasalskim potocznym zaimki są podobne do ich klasycznych form, z mianownikowego cyrkumfleksu znika jednak początkowe '''y-'''. Inne są również końcówki dla dopełniacza i celownika.
 +
 
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
 
!
 
!
Linia 738: Linia 744:
 
|-
 
|-
 
! Mianownik
 
! Mianownik
−
! —
+
! —<br>(cyrkumfleks)
−
| banu<br>''człowiek''
+
| ēšwāth
−
| banunh<br>''człowiek (jakiś)''
+
| ēšisūth
−
| banut<br>''człowiek (konkretny)''
+
| ēšūkhath
−
| banuqh<br>''człowiek (tamten)''
+
| ēšwarrith
−
| banunhi<br>''ludzie (jacyś)''
+
| ēšchēth
−
| banuti<br>''ludzie (konkretni)''
+
| ēšūnakhath
 
|-
 
|-
 
! Dopełniacz  
 
! Dopełniacz  
−
! -na / -a
+
! -an<br>-n
−
| banu'''na'''<br>''człowieka''
+
| ēšwā'''n'''
−
| banunh'''a'''<br>''człowieka (jakiegoś)''
+
| ēšisū'''n'''
−
| banut'''a'''<br>''człowieka (konkretnego)''
+
| ēšūkha'''n'''
−
| banuqh'''a'''<br>''człowieka (tamtego)''
+
| ēšwarri'''n'''
−
| banunhi'''na'''<br>''ludzi (jakiś)''
+
| ēšchēth'''an'''
−
| banuti'''na'''<br>''ludzi (konkretnych)''
+
| ēšūnakha'''n'''
 
|-
 
|-
 
! Celownik
 
! Celownik
−
! -eš / -š
+
! -eš<br>-š
−
| banu'''š'''<br>''człowiekowi''  
+
| ēšw'''eš'''
−
| banunh'''eš'''<br>''człowiekowi (jakiemuś)'' 
+
| ēši'''š'''
−
| banut'''eš'''<br>''człowiekowi (konkretnemu)''  
+
| ēšūkh'''eš'''
−
| banuqh'''eš''' <br>''człowiekowi (tamtemu)''
+
| ēšwarr'''eš'''
−
| banunhi'''š'''<br>''ludziom (jakimś)''
+
| ēšchēth'''eš'''
−
| banuti'''š'''<br>''ludziom (konkretnym)''
+
| ēšūnakh'''eš'''
 
|-
 
|-
 
! Narzędnik  
 
! Narzędnik  
−
! -ī / -y
+
! -ī<br>-ø
−
| ban'''ī'''<br>''człowiekiem'' 
+
| ēšwāth
−
| banunh'''ī'''<br>''człowiekiem (jakimś)'' 
+
| ēšis
−
| banut'''ī'''<br>''człowiekiem (konkretnym)'' 
+
| ēšūkha'''y'''
−
| banuqh'''ī'''<br>''człowiekiem (tamtym)'' 
+
| ēšwarrith'''ī'''
−
| banunhi'''y'''<br>''ludźmi (jakimiś)'' 
+
| ēšchē
−
| banuti'''y'''<br>''ludźmi (konkretnymi)''
+
| ēšūnakhath'''ī'''
 
|}
 
|}
  
Linia 1036: Linia 1042:
 
:''sen'' (rdzeń od "wiedzieć") → ''senawah'' (wiedza) <br>
 
:''sen'' (rdzeń od "wiedzieć") → ''senawah'' (wiedza) <br>
 
*'''-ajat'''
 
*'''-ajat'''
−
Sufiks -aj tworzy rzeczowniki oznaczające instrumenty i narzędzia. <br>
+
Sufiks -ajat tworzy rzeczowniki oznaczające instrumenty i narzędzia. <br>
 
:''gund'' (rdzeń od "niszczyć") → ''gundajat'' (narzędzie zniszczenia, broń) <br>
 
:''gund'' (rdzeń od "niszczyć") → ''gundajat'' (narzędzie zniszczenia, broń) <br>
 
:''šem'' (rdzeń od "pisać") → ''šemajat'' (narzędzie do pisania, pióro, dłuto pisarskie) <br>
 
:''šem'' (rdzeń od "pisać") → ''šemajat'' (narzędzie do pisania, pióro, dłuto pisarskie) <br>
Linia 1057: Linia 1063:
 
:''macha'' (kot) → ''machathau'' (koci, posiadający cechy kota) <br>
 
:''macha'' (kot) → ''machathau'' (koci, posiadający cechy kota) <br>
 
:''phors'' (kobieta) → ''phorsthau'' (kobiecy) <br>
 
:''phors'' (kobieta) → ''phorsthau'' (kobiecy) <br>
 +
*'''in'''
 +
Sufiks -in tworzy przymiotniki o znaczeniu przysłówków, najczęściej od przymiotników odrzeczownikowych z sufiksem -aht
 +
:''thāraht''' (wytrwały) → ''thārahtin'' (wytrwale) <br>
 +
:''banaht'' (ludzki) → ''banahtin'' (ludzko) <br>
 
*'''-ith'''
 
*'''-ith'''
 
Sufiks -ith tworzy przymiotniki oddające jakąś cechę wywiedzioną od danego rzeczownika. <br>
 
Sufiks -ith tworzy przymiotniki oddające jakąś cechę wywiedzioną od danego rzeczownika. <br>
Linia 1214: Linia 1224:
 
==Przykładowe teksty==
 
==Przykładowe teksty==
 
{| class="wikitable" width=100% style="text-align: center;"
 
{| class="wikitable" width=100% style="text-align: center;"
 +
!colspan=3|Ni šū, āmer<br>"O Ty, który" - mhasalska modlitwa do Boga-Słońca
 +
|-
 
! Tekst mhasalski
 
! Tekst mhasalski
 
! Tekst w wāthanaq  
 
! Tekst w wāthanaq  
 
! Tekst polski
 
! Tekst polski
 
|-
 
|-
−
|''Ni šū, āmer ku Hewēšet tīnes<br>na Qēšet taphes!<br>Ni šū, āmer basteqhan nišaures<br>ay wekešetan!<br>Ni šū, āmer thārahtin šiwanes<br>šihaw nhurrisath!<br>Ni Chōrri! Ni šū, āmer lunhin na<br>nēnhin cathaures!<br>Ni šū, āmer khemetan qūmaures<br>na dim yēšisūth!<br>Ni šū, āmer''
+
|''Ni šū, āmer ku Hewēšet<ref>Forma w mianowniku, zamiast we właściwym bierniku (''Hewēšetan''). Takie rzeczy zdarzają się w poezji, by dopasować tekst pod rytm.</ref> tīnes<br>na Qēšet<ref>Forma w mianowniku, zamiast we właściwym bierniku (''Qēšetan''). Jak wyżej.</ref> taphes!<br>Ni šū, āmer basteqhan nišaures<br>ay wekešetin!<br>Ni šū, āmer thārahtin šiwanes<br>šihaw nhurrisath!<br>Ni Chōrri! Ni šū, āmer lunhin na<br>nēnhin cathaures!<br>Ni šū, āmer khemetan qūmaures<br>na dim yēšisūn!<br><br/>Ni šū, duki regiš jeraurelek<br>āmer yēšisūn<br>ay Hewēšetan<br>jeraurek! Ni šū!<br><br/>Ni šū, šuk Qēšetawah wesith yēth!<br>Ni šū, Sephterīš!''  
−
|będzie
+
|{{Unicode|𐦬𐦲𐦣𐦥 𐦥𐦳𐧈𐦤𐦪 𐦧 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲<br>𐦬𐦢𐦥 𐦥𐦳𐧈𐦮 𐦲<br>𐦬𐦾𐦳𐦲 𐦲𐦮𐦥𐦬𐦶 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲<br>𐦲𐦥𐦳𐦧𐦤 𐦣<br>𐦬𐦲𐦤𐦳 𐦲𐦥𐦪𐦾𐦰𐦥 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲<br>𐦥𐦬𐦾𐦲 𐦤𐦪𐦳<br>𐦲 𐦲𐦲𐦩 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲 𐦾𐧇𐦵 𐦲<br>𐦬𐦾𐦥𐦵 𐦲𐦲𐧈𐦲<br>𐦬𐦾𐦨𐦤𐦮 𐦲𐦥𐦨𐦧 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲<br>𐦲𐦤𐦬𐦳𐧈𐦣 𐦨𐦡 𐦲<br><br/>𐦧𐦩𐦾𐦾𐦴 𐦳𐦫𐦾 𐦧𐦡 𐦤𐦳 𐦲<br> 𐦲𐦤𐦬𐦳𐧈𐦣 𐦾𐦨𐦰<br>𐦲𐦥𐦳𐧈𐦤𐦪 𐦣<br>𐦤𐦳 𐦲 𐦧𐦾𐦾𐦴<br><br/>𐦥𐧈𐦣 𐦥𐦬𐦤 𐦪𐦤𐦥𐦳𐧈𐦮 𐦧𐦳 𐦤𐦳 𐦲<br>𐦳𐦣𐦾𐦥𐦢𐦬 𐦤𐦳 𐦲|Aegyptus}}
−
|będzie
+
|O Ty, który wznosisz się nad Horyzont<br>i przebiegasz Niebo!<br>O Ty, który rzucasz promienie<br>na nasze twarze!<br>O Ty, który wytrwale podążasz<br>bez odpoczynku!<br>O Słońce! O Ty, który godziny i<br>dnie mnożysz!<br>O Ty, który oświetlasz ziemię<br>i również samego siebie!<br><br/>O Ty, nieurodzony przez nikogo<br>który sam siebie<br>na Horyznocie<br>rodzisz! O Ty!<br><br/>O Ty, synu Nieba nieśmiertelny!<br>O Ty, Septeryszu!
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}

Aktualna wersja na dzień 15:25, 18 gru 2021

Anoret Pharrāuhatetah
𐦪𐦥𐦥𐦪𐦠𐦾𐦢 𐦥𐦾𐦲 		Czytasz artykuł z serii Mhasal. | Język mhasalski (Słownik) · Mhasalowie (Pierwszy Faraon) · Religia · Cywilizacja · Šuketi · Podział
Język mhasalski
𐦥𐦪𐦩𐦰𐦬𐦨 𐦧𐦳𐦠
Āušok Mhasālaht
Utworzenie: Artaxes w 2015
Borlach w 2020
Używany w (Kyon): Imperium Ajdyniriańskie
Regiony (Kyon): Ajdyniriana, Mhasal
Liczba użytkowników (Kyon) Kilka milionów
Sposoby zapisu: Alfabet łaciński
Pisma mhasalskie
Pismo ajdyniriańskie
Typologia: SOV
Klasyfikacja: Język izolowany
Kody
Conlanger–1 mhs.
Przykład
Ni šū, āmer
Ni šū, āmer ku Hewēšet tīnes na Qēšet taphes! Ni šū, āmer basteqhan nišaures ay wekešetin! Ni šū, āmer thārahtin šiwanes šihaw nhurrisath!
(...)
Lista conlangów
Nuvola apps bookcase 1 blue.svg.png Zobacz też słownik tego języka.

Język mhasalski (mhs. 𐦥𐦪𐦩𐦰𐦬𐦨 𐦧𐦳𐦠 Āušok Mhasālaht [ɒː'ʃok mʰa'sa:laht]) — język stworzony przez Borlacha w 2020, na podstawie szkicu autorstwa Artaxes zamieszczonego na portalu DeviantArt, za pozwoleniem oryginalnego autora. W ramach projektu Kyon, język mhasalski jest językiem izolowanym, niespokrewnionym z żadnym innym znanym językiem. Używany jest w regionie Mhasalu, starożytnej krainy podbitej i znajdującym się obecnie (w roku 5360 CE[1]) w granicach Imperium Ajdyniriańskiego. Mhasalski, jako język dumnej i zaawansowanej cywilizacji, posiada bardzo bogatą tradycję literacką.

Historia

Język mhasalski posiada niezwykle długą i bogatą historię. Obejmuje ona ponad 9500 lat kyońskich[2], sięgając czasów Starożytnej Ajdyniriany. Cywilizacja mhasalska należy więc do jednych z najstarszych, a wciąż istniejących, cywilizacji Kyonu, to samo tyczy się także jej języka. W związku z tym, wyróżnia się zwykle cztery etapy rozwoju mhasalskiego na przestrzeni dziejów. Są nimi:

  • 1. Archaiczny język mhasalski (predynastyczny)
(Przed rokiem 4020 PZD[3])
  • 2. Język staromhasalski
(Od 4020 PZD do 804 PZD[4])
  • 3. Klasyczny język mhasalski
(Od 804 PZD do 2412 CE[5])
  • 4. Język nowomhasalski
(Od 2412 CE[6])
  • Współczesne dialekty mhasalskie

Archaiczny język mhasalski jest najwcześniejszym etapem rozwoju mhasalskiego. Jest on niemal niepoznany, rekonstruowany jedynie częściowo. Archaiczny mhasalski poświadczony jest jedynie z kilku inskrypcji spisanych w piśmie protohieroglificznym, nierozszyfrowanym do tej pory prekursorze późniejszych mhasalskich hieroglifów. Spekuluje się, że język mhasalski należał do znacznie większej rodziny językowej, istniejącej w tamtym okresie i obejmującej tereny zarówno na zachód i południe od dzisiejszego Mhasalu. W okresie archaicznym w Mhasalu istniał szereg wojujących ze sobą miast-państw i plemion. Inskrypcje w piśmie protohieroglificznym odnaleziono przede wszystkim na obszarze Pierwszego Sepetu oraz Południowego Sepetu. Okres ten nazywa się również predynastycznym.

Pierwsze pełne zdania zapisania w dojrzałych i dających się odczytać mhasalskich hieroglifach pochodzą z grobowca Phaur Āmhat, datowanego zwykle na 4020 PZD[7]. Rok ten uznaje się za początek okresu staromhasalskiego. W grobowcu Phaur Āmhat pochowano najprawdopodobniej Janhara, władcę miasta Chēnu, który podbił i zjednoczył wszystkie trzy części Mhasalu, tworząc na krótką chwilę jedno, wielkie imperium. Z tego powodu uznaje się go za pierwszego faraona Mhasalu, a jego potomków za pierwszą mhasalską dynastię. Okres staromhasalski trwał przez ponad 3336 lat kyońskich[8], aż do XXX, która doprowadziła do końca Starożytnej Ajdyniriany.

Mimo, że za początek okresu klasycznego uznaje się się XXX, to w mhasalskich źródłach pisanych panuje trwająca ponad 800 lat kyońskich[9] po tym wydarzeniu cisza. Niemal nie natrafia się na żadne teksty lub inskrypcje pochodzące z tego okresu. Te zaś, które powstały w tym czasie wskazują na okres chaosu i zapaści społecznej oraz cywilizacyjnej. Mhasal podnosi się z niej dopiero około 1 roku PZD[10]. Niektórzy uczeni wydzielają więc okres przejściowy pomiędzy oboma wydarzeniami, uznając dopiero rok 1 CE za początek okresu klasycznego. Czas ten jest erą ponownego powrotu przez Mhasal na pozycję jednej z potęg Środkowego Kyonu, wielkiego rozkwitu literatury, sztuki oraz kultury. Wtedy też ukształtowała się obecna forma caurrišaq, a więc pochodzący z hieroglifów taroqaq rodzaj mhasalskiego pisma, używany w dokumentach papirusowych. Za koniec epoki klasycznej uznaje się pierwszy ajdyniriański podbój Mhasalu.

Następującą po nim, obecną, fazę rozwoju języka mhasalskiego nazywa się okresem nowomhasalskim. Cechuje się silnymi wpływami ajdyniriańskimi, mnaryjskimi oraz tahareńskimi, odejściem od hieroglifów taroqaq na korzyść pisma caurrišaq oraz powstałego w tym okresie pisma wāthanaq. Współczesny mhasalski cechuje się także obecnością często znacznie różniących się do siebie dialektów regionalnych, funkcjonującymi równolegle do pisanego standardu literackiego.

Fonologia

Samogłoski

W mhasalskim występuje 12 samogłosek, 6 krótkich oraz 6 długich.

Przednie Centralne Tylne
Przymknięte i • iː u • uː
Środkowe e • e: o • o:
Otwarte a • aː ɒ • ɒː

Spółgłoski

W mhasalskim występuje 26 spółgłosek.

Wargowe Zębowo-dziąsłowe Podniebienne Welarne Języczkowo-krtaniowe
Nosowe zwykłe m n
przydechowe mʰ nʰ
Zwarte bezdźwięczne p t k q
bezdźw. przydech. pʰ tʰ kʰ qʰ
dźwięczne b d g
Szczelinowe bezdźwięczne s ʃ • t͡ʃ h
bezdźw. przydech. t͡ʃʰ
dźwięczne d͡ʒ
Drżące ɾ • r
Aproksymanty l j w

Struktura sylaby

Struktura sylaby to CVCC, gdzie V oznacza samogłoskę, natomiast C spółgłoskę.

Szyk zdania

Dominującym szykiem zdania jest szyk SOV. Dodatkowo, opisujące słowo poprzedza zwykle słowo opisywane.

Akcent

Współcześnie, najprawdopodobniej pod wpływem ajdyniriańskiego, akcent niemal zawsze pada na ostatnią sylabę. Jednakże według dawnej akcentacji, wciąż używanej przez mhasalskich kapłanów, mieszkańców wsi oraz niektóre nacjonalistyczne elementy mhasalskiego społeczeństwa, akcent pada na drugą sylabę od końca, a w niektórych słowach na pierwszą (zwłaszcza w liczebnikach).

Pismo

Zapis łaciński

W zapisie łacińskim języka mhasalskiego stosuje się 28 liter oraz 10 dwuznaków.

a ā au āu b d e ē g h
[a] [aː] [ɒ] [ɒ:] [b] [d] [e] [e:] [g] [h]
i ī y k kh q qh l m mh
[i] [i:] [j] [k] [kʰ] [q] [qʰ] [l] [m] [mʰ]
n nh o ō p ph r rr s š
[n] [nʰ] [o] [o:] [p] [pʰ] [ɾ] [r] [s] [ʃ]
t th u ū w c ch j
[t] [tʰ] [u] [u:] [w] [t͡ʃ] [t͡ʃʰ] [d͡ʒ]

Pisma mhasalskie

Taroqaq — jest to rodzaj formalnego pisma królewskiego, używanego dawniej na oficjalnych inskrypcjach mhasalskich faraonów. Nazwa pochodzi od słowa taroq [ta'ɾoq][11], oznaczającego faraoński dwór - taroqaq jest więc pismem dworskim. Jest to pismo logograficzne, składające się z około 2.000 unikalnych znaków[12], przypominającym wyglądem zwierzęta, przedmioty, części ciała oraz abstrakcyjne kształty, każdy z nich reprezentuje zaś osobne słowo. Pierwsze znane inskrypcje zapisane taroqaq pochodzą jeszcze z czasów Starożytnej Ajdyniriany.

Od ajdyniriańsakiego podboju Mhasalu znajomość taroqaq zanika wśród mieszkańców regionu. W roku wspólnym jego znajomość ogranicza się niemal wyłącznie do klasy specjalistycznych skrybów i wyższych kapłanów. Większość Masalów posługuje się natomiast wywodzącymi się z taroqaq pismami caurrišaq oraz wāthanaq.

Caurrišaq — jest to powszechnie używany obecnie rodzaj pisma, wywodzący się z taroqaq. Nazwa pochodzi od słowa caurriš [t͡ʃɒ'riʃ], oznaczającego papirusowy dokument. W przeciwieństwie do hieroglifów taroqaq, caurrišaq nie jest pismem logograficznym, lecz abdżadem, w którym osobnymi literami zapisuje się wszystkie spółgłoski. Czasami pojawiają się również znaki diakrytyczne oznaczające samogłoski, lub osobny znak (lub znaki), oznaczające długie samogłoski. Caurrišaq nie ma jednak usystemowanego i ujednoliconego charakteru, występują znaczne różnice ortograficzne w zapisach pochodzących z różnych regionów oraz miast Mhasalu.

W piśmie caurrišaq poszczególne litery często łącza się ze sobą, tworząc niekiedy ligaruty. Zwykle zapisuje się od lewej do prawej, znane są jednak także przypadki zapisu od prawej do lewej lub z góry na dół, w zależności od wygody i preferencji piszącego.

  • Pismo taroqaq, zdobiące inskrypcje dawnych mhasalskich faraonów.

  • Przykład pisma caurrišaq, używanego w życiu codziennym oraz na zwykłych dokumentach.

Wāthanaq — jest to najmłodszy rodzaj pisma mhasalskiego, będący właściwie próbą usystematyzowania pisma caurrišaq. Nazwa pochodzi od słowa wāthan [wa:'tʰan], oznaczającego kapłana, wāthanaq jest więc pismem kapłańskim. Uznawany jest za najbardziej elegancki, prócz taroqaq, sposób zapisu języka mhasalskiego. Zapisuje się więc w nim kroniki, poezję, modlitwy czy oficjalne i ważniejsze dokumenty. Składa się z 22 liter: 16 oznaczających jedynie spółgłoski, 2 które mogą oznaczać zarówno spółgłoski jak i długie samogłoski oraz 4 dla oznaczenia jedynie długich samogłosek. Dodatkowo mogą pojawić się także znaki diakrytyczne, precyzujące występowanie samogłosek krótkich (lub długich, jeśli mogą pomylić się one ze spółgłoską, z którą dzielą ten sam znak). Znaki diakrytyczne wyglądają jak miniaturowe wersję liter przypisanych do samogłosek długich, zapisywane są natomiast nad daną literą. Często są jednak zwykle pomijane. Wāthanaq zapisywany jest od prawej do lewej.

Wāthanaq Łacinka Uwagi
1. 𐦰 ā —
2. 𐦠 āu —
3. 𐦶 b —
4. 𐦡 d —
5. 𐧈 ē —
6. 𐦫 g —
7. 𐦪 h —
8. 𐦣 y, ī Brak różnicy między spółgłoską [j] a długą samogłoską [i:].
9. 𐦧 k, kh Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
10. 𐦮 q, qh Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
11. 𐦩 l —
12. 𐦨 m, mh Brak różnicy między spółgłoską nosową a nosową przydechową.
13. 𐦲 n, nh Brak różnicy między spółgłoską nosową a nosową przydechową.
14. 𐧇 ō —
15. 𐦢 p, ph Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
16. 𐦾 r, rr Brak różnicy w zapisie między [ɾ] a [r].
17. 𐦬 s —
18. 𐦳 š —
19. 𐦥 t, th Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
20. 𐦤 w, ū Brak różnicy między spółgłoską [w] a długą samogłoską [u:].
21. 𐦵 c, ch Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
22. 𐦴 j —

R̄agul

Zapis alfabetem ajdyniriańskim: wkrótce

Gramatyka

Rzeczowniki

Kolejność morfemów w mhasalskich rzeczownikach można przedstawić w następujący sposób:

  • [Rdzeń + rozszerzenia rdzenia + sufiks zaimkowy + (określoność + liczba) + przypadek]

Określoność i liczba

W języku mhasalskim określoność i liczba są ze sobą ściśle powiązane. Istnieją 2 liczby (pojedyncza i mnoga) oraz 3 stopnie określoności: nieokreślony, określony oraz określony odległy. Wyraża się je za pomocą odpowiednich sufiksów, które w przeciwieństwie do sufiksów zaimkowych są akcentowane.

Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Nieokreślony -enh / -nh
banunh - człowiek (jakiś) 		-enhi / -nhi
banunhi - ludzie (jacyś)
Określony -et / -t
banut - człowiek (konkretny) 		-eti / -ti
banuti - ludzie (konkretni)
Określony odległy -eqh / -qh
banuqh - człowiek (tamten) 		-eqhi / -qhi
banuqhi - ludzie (tamci)

Przypadki

Mhasalski klasyczny

W klasycznym języku mhasalskim występuje zestaw 6 przypadków: mianownika, dopełniacza, celownika, biernika, narzędnika oraz miejscownika. Sufiksy dodawane są za sufiksami odpowiadającymi za określoność i liczbę. W przypadku możliwości wystąpienia obok siebie dwóch samogłosek, długa samogłoska tworząca sufiks przypadku bardzo często zastępuje ostatnią samogłoskę słowa (na przykład: banu - banā - banī). W narzędniku liczba mnoga zlewa się z liczbą mnogą mianownika, przybierając takie same formy.

Sufiks Liczba pojedyncza,
podstawowa 		Liczba pojedyncza,
nieokreślona 		Liczba pojedyncza,
określona 		Liczba pojedyncza,
określona odległa 		Liczba mnoga,
nieokreślona 		Liczba mnoga,
określona 		Liczba mnoga,
określona odległa
Mianownik — banu
człowiek 		banunh
człowiek (jakiś) 		banut
człowiek (konkretny) 		banuqh
człowiek (tamten) 		banunhi
ludzie (jacyś) 		banuti
ludzie (konkretni) 		banuqhi
ludzie (tamci)
Dopełniacz -wah / -ah banuwah
człowieka 		banunhah
człowieka (jakiegoś) 		banutah
człowieka (konkretnego) 		banuqhah
człowieka (tamtego) 		banunhiwah
ludzi (jakiś) 		banutiwah
ludzi (konkretnych) 		banuqhiwah
ludzi (tamtych)
Celownik -ā / -āu banā
człowiekowi 		banunhā
człowiekowi (jakiemuś) 		banutā
człowiekowi (konkretnemu) 		banuqhā
człowiekowi (tamtemu) 		banunhāu
ludziom (jakimś) 		banutāu
ludziom (konkretnym) 		banuqhāu
ludziom (tamtym)
Biernik -an / -n banun
człowieka 		banunhan
człowieka (jakiegoś) 		banutan
człowieka (konkretnego) 		banuqhan
człowieka (tamtego) 		banunhin
ludzi (jakiś) 		banutin
ludzi (konkretnych) 		banuqhin
ludzi (tamtych)
Narzędnik -ī banī
człowiekiem 		banunhī
człowiekiem (jakimś) 		banutī
człowiekiem (konkretnym) 		banuqhī
człowiekiem (tamtym) 		banunhi
ludźmi (jakimiś) 		banuti
ludźmi (konkretnymi) 		banuqhi
ludźmi (tamtymi)
Miejscownik -eš / -š banuš
człowieku 		banunheš
człowieku (jakimś) 		banuteš
człowieku (konkretnym) 		banuqheš
człowieku (tamtym) 		banunhiš
ludziach (jakichś) 		banutiš
ludziach (konkretnych) 		banuqhiš
ludziach (tamtych)

Mhasalski potoczny

We współczesnym mhasalskim potocznym dawny system 6 przypadków został zredukowany zaledwie do 4. Mianownik pozostał bez zmian, biernik zlał się z dopełniaczem, tworząc nową końcówkę, celownik zlał się natomiast z miejscownikiem, co widać po sufiksie, który w potocznym celowniku pochodzi z klasycznego miejscownika (eš / -š). Klasyczny narzędnik pozostał niemal bez zmian, z wyjątkiem wykształcenia się końcówki -y, używanej w rzeczownikach liczby mnogiej.

Sufiks Liczba pojedyncza,
podstawowa 		Liczba pojedyncza,
nieokreślona 		Liczba pojedyncza,
określona 		Liczba pojedyncza,
określona odległa 		Liczba mnoga,
nieokreślona 		Liczba mnoga,
określona 		Liczba mnoga,
określona odległa
Mianownik — banu
człowiek 		banunh
człowiek (jakiś) 		banut
człowiek (konkretny) 		banuqh
człowiek (tamten) 		banunhi
ludzie (jacyś) 		banuti
ludzie (konkretni) 		banuqhi
ludzie (tamci)
Dopełniacz -na / -a banuna
człowieka 		banunha
człowieka (jakiegoś) 		banuta
człowieka (konkretnego) 		banuqha
człowieka (tamtego) 		banunhina
ludzi (jakiś) 		banutina
ludzi (konkretnych) 		banuqhina
ludzi (tamtych)
Celownik -eš / -š banuš
człowiekowi 		banunheš
człowiekowi (jakiemuś) 		banuteš
człowiekowi (konkretnemu) 		banuqheš
człowiekowi (tamtemu) 		banunhiš
ludziom (jakimś) 		banutiš
ludziom (konkretnym) 		banuqhiš
ludziom (tamtym)
Narzędnik -ī / -y banī
człowiekiem 		banunhī
człowiekiem (jakimś) 		banutī
człowiekiem (konkretnym) 		banuqhī
człowiekiem (tamtym) 		banunhiy
ludźmi (jakimiś) 		banutiy
ludźmi (konkretnymi) 		banuqhiy
ludźmi (tamtymi)

Pomimo tego znacznego uproszczenia systemu przypadków, istnieją współczesne dialekty które zachowały 5, a w niektórych nawet 6, przypadków, zachowując się bardzo zachowawczo względem systemu klasycznego. Przedstawiony powyżej system charakterystyczny jest zwłaszcza dla mieszkańców mhasalskiej stolicy, miasta Gaurakah. Zmniejszenie liczby przypadków tłumaczy się niekiedy wpływami języków tahareńskich.

Zaimki

Zaimki osobowe

W mhasalskim występuje prosty system 6 osób, 3 liczby pojedynczej oraz 3 mnogiej.

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. wā
ja 		warri
my
2. šū
ty 		chē
wy
3. ūkh
on, ona, ono 		ūnakh
oni

Sufiksy zaimkowe

Aby wyrazić przynależność przedmiotu do danej osoby, na koniec rzeczownika przykleja się odpowiedni sufiks. Jest on zwykle nieakcentowany.

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. -ek / -k
banuk - mój człowiek 		-en / -n
banun - nasz człowiek
2. -eš / -š
banuš - twój człowiek 		-ech / -ch
banuch - wasz człowiek
3. -yo / -o
banuyo - jego/jej człowiek 		-ul / -l
banul - ich człowiek

Zaimki zwrotne

Zaimki zwrotne w mianowniku tworzy się poprzez dodanie do odpowiedniego zaimka osobowego cyrkumfleksu yēš- -ath / th. W niektórych zaimkach zwrotnych jednak dochodzić może do pewnych nieregularności (na przykład šū — yēšisūth), widocznych zwłaszcza w odmianie przez przypadki (o czym więcej w następnym podrozdziale).

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. yēšwāth
(wā - ja) 		yēšwarrith
(warri - my)
2. yēšisūth
(šū - ty) 		yēšchēth
(chē - wy)
3. yēšūkhath
(ūkh - on, ona, ono) 		yēšūnakhath
(ūnakh - oni)

Odmiana zaimków przez przypadki

Zaimki osobowe oraz zwrotne jako jedyne odmieniają się przez przypadki. Dochodzi w niej do znacznych nieregularności, co czyni z zaimków najbardziej nieregularny element mhasalskiej gramatyki.

Odmiana zaimków osobowych

Mhasalski klasyczny
W odmianie zaimków osobowych dochodzi do oboczności w > u w pierwszej osobie liczby pojedynczej oraz mnogiej. Inną formę potrafi przybierać także druga osoba liczby pojedynczej. Zaimki z reguły przyjmują te same, lub podobne, końcówki przypadków co zwykłe rzeczowniki.

Sufiks Ja Ty On, ona, ono My Wy Oni
Mianownik — wā šū ūkh warri chē ūnakh
Dopełniacz -ah
-h 		uwāh šūwah ūkhah urrih chēh ūnakhah
Celownik -ā
-ø 		wā šisū ūkhā urrā chē ūnakhā
Biernik -an
-n 		wān šisūn ūkhan warrin chēn ūnakhan
Narzędnik -ī
-ø 		u šisī ūkhī urrī chī ūnakhī
Miejscownik -eš
-š 		uš šiš ūkheš urreš chēš ūnakheš

Mhasalski potoczny

Sufiks Ja Ty On, ona, ono My Wy Oni
Mianownik — wā šū ūkh warri chē ūnakh
Dopełniacz -an
-n 		wān šisūn ūkhan warrin chēn ūnakhan
Celownik -eš
-š 		uš šiš ūkheš urreš chēš ūnakheš
Narzędnik -ī
-ø 		u šisī ūkhī urrī chī ūnakhī
Odmiana zaimków zwrotnych

Mhasalski klasyczny
Odmiana zaimków zwrotnych opiera się na nieregularnej modyfikacji podstawowego (mianownikowego) cyrkumfleksu oraz dodawaniu na końcu zaimka odpowiedniego sufiksu przypadku. Sufiks ten niekiedy zastępuje mianownikowe -ath, w niektórych pozycjach jednak dołączany jest za niego.

Sufiks Wā
Ja 		Šū
Ty 		Ūkh
On, ona, ono 		Warri
My 		Chē
Wy 		Ūnakh
Oni
Mianownik —
(cyrkumfleks) 		yēšwāth yēšisūth yēšūkhath yēšwarrith yēšchēth yēšūnakhath
Dopełniacz -ah
-h 		yēšwāh yēšūh yēšūkhathah yēšwarrah yēšchēh yēšūnakhah
Celownik -ā
-ø 		ēšwāth ēšis ēšūkhathā ēšwarrithā ēšchēthā ēšūnakhā
Biernik -an
-n 		yēšwān yēšisūn yēšūkhan yēšwarrin yēšchēthan yēšūnakhan
Narzędnik -ī
-ø 		yēšwāth yēšis yēšūkhay yēšwarrithī yēšchēy yēšūnakhathī
Miejscownik -eš
-š 		ēšweš ēšiš ēšūkheš ēšwarreš ēšchētheš ēšūnakheš

Mhasalski potoczny
W mhasalskim potocznym zaimki są podobne do ich klasycznych form, z mianownikowego cyrkumfleksu znika jednak początkowe y-. Inne są również końcówki dla dopełniacza i celownika.

Sufiks Wā
Ja 		Šū
Ty 		Ūkh
On, ona, ono 		Warri
My 		Chē
Wy 		Ūnakh
Oni
Mianownik —
(cyrkumfleks) 		ēšwāth ēšisūth ēšūkhath ēšwarrith ēšchēth ēšūnakhath
Dopełniacz -an
-n 		ēšwān ēšisūn ēšūkhan ēšwarrin ēšchēthan ēšūnakhan
Celownik -eš
-š 		ēšweš ēšiš ēšūkheš ēšwarreš ēšchētheš ēšūnakheš
Narzędnik -ī
-ø 		ēšwāth ēšis ēšūkhay ēšwarrithī ēšchē ēšūnakhathī

Czasowniki

Kolejność morfemów w mhasalskich czasownikach można przedstawić w następujący sposób:

  • [Aspekt] + [rdzeń + rozszerzenia rdzenia + strona + czas + tryb + osoba] + [negacja]

Bezokoliczniki

Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu -ath. Na przykład:

  • sēqhath - widzieć
  • sālqath - mówić
  • gundath - niszczyć

Bezokolicznik pełni także rolę imiesłowu przymiotnikowego czynnego (sēqhath - widzący, sālqath - mówiący, gundath - niszczący), niekiedy także przysłówkowego współczesnego (sēqhath - widząc, sālqath - mówiąc, gundath - niszcząc).

Odmiana przez osoby

Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. -ek / -k
sēqhek - widzę 		-en / -n
sēqhen - widzimy
2. -es / -s
sēqhes - widzisz 		-eci / -ci
sēqheci - widzicie
3. -ō
sēqhō - widzi 		-oy / -y
sēqhoy - widzą

Czasownik "być"

Czasownik "być" należy do niewielkiej grupy czasowników posiadających dwa osobne rdzenie, z których jeden używany jest jedynie dla 1, 2 i 3 osoby liczby pojedynczej, drugi zaś jedynie dla 1, 2 i 3 osoby liczby mnogiej. Posiada także nieregularną odmianę. W przypadku czasownika "być" rdzeniami tymi są: wiš, dla liczby pojedynczej, oraz us, dla liczby mnogiej. W prostych zdaniach jest zwykle kompletnie pomijany.

Rdzeń pierwszy - wiš

wišek — jestem
wiši — jesteś
wiš — jest

Rdzeń drugi - us

usen — jesteśmy
usec — jesteście
usoy — są


Aspekty

Występują 2 osobne aspekty, niedokonany oraz dokonany. Aspekt niedokonany jest jednoznaczny z podstawowym rdzeniem czasownika, aspekt dokonany tworzy się zaś dodając do niego sufiks -ac.

Aspekt niedokonany:

sēqh — sēqhath (widzieć)
sālq — sālqath (mówić)
gund — gundath (niszczyć)

Aspekt dokonany:

sēqhac — sēqhacath (zobaczyć)
sālqac — sālqacath (powiedzieć)
gundac — gundacath (zniszczyć)


Strony czasownika

Występują 4 strony czasownika: strona czynna, strona sprawcza, strona wzajemna oraz strona wspólna. Strona czynna jest stroną docelową, zawierającą się w rdzeniu czasownika. Stronę sprawdzą tworzy się poprzez dodanie sufiksu -aur, stronę wzajemną poprzez sufiks -īš, stronę wspólną zaś poprzez sufiks -ub. W stronie sprawczej podmiot jest sprawcą czynności, jedno z dopełnień jest wykonawcą czynności, drugie z dopełnień jest zaś odbiorcą czynności. W stronie wzajemnej podmiot jest wykonawcą czynności i jednocześnie odbiorcą czynności wykonywanej przez innego wykonawcę, oznaczanego przez podmiot. W stronie wspólnej podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie jest odbiorcą czynności, czynność natomiast jest wykonywana wspólnie przez co najmniej dwóch wykonawców.

Strona czynna:

sēqh — sēqhath
(widzieć)
sālq — sālqath
(mówić)
gund — gundath
(niszczyć)

Strona sprawcza:

sēqhaur — sēqhaurath
(pokazywać)
sālqaur — sālqaurath
(przesłuchiwać, zmuszać do mówienia)
gundaur — gundaurath
(jątrzyć, nakłaniać do złego)

Strona wzajemna:

sēqhīš — sēqhīšath
(wpatrywać się w siebie nawzajem)
sālqīš — sālqīšath
(przekrzykiwać się nawzajem)
gundīš — gundīšath
(wyniszczać się nawzajem)

Strona wspólna:

sēqhub — sēqhubath
(widzieć się)
sālqub — sālqubath
(rozmawiać)
gundub — gundubath
(wspólnie napadać, plądrować)



Jeśli w stronie wspólnej i wzajemnej głównym podmiotem jest jedna z osób liczby pojedynczej (wā - ja, šū - ty, ūkh - on, ona, ono) to czasownik również będzie odmieniony przez odpowiednią osobę liczby pojedynczej, nie ważne kto był drugim wykonawcą czynności. Odmiana czasownika uzgadniana jest go głównego wykonawcy, nie ważne czy drugim jest osoba liczby pojedynczej czy mnogiej. Na przykład:

  • Wā na ūnakh sālqubek — Ja i oni rozmawiamy ze sobą (czasownik uzgodniony do "ja").
  • Šū na ūkh sēqhīšes — Ty oraz ona wpatrujecie się w siebie nawzajem (czasownik uzgodniony do "ty").
  • Ūkh na šū sālqīšō — On i ty przekrzykujecie się nawzajem (czasownik uzgodniony do "on").

Czasy

Mhasalski posiada prosty system 3 czasów: przeszłego, teraźniejszego oraz przyszłego. Tworzy się je za pomocą odpowiedniego sufiksu. Czas teraźniejszy zawiera się w domyślnym rdzeniu czasownika, czas przeszły tworzy się poprzez sufiks -el, czas przyszły natomiast poprzez sufiks -am. Odmiana przez osoby wygląda tak samo w każdym z czasów, czasownik odmienia się dodając odpowiedni sufiks odmiany na końcu czasownika, za sufiksem czasu.

Czas Sufiks Przykład Znaczenie
Przeszły -el sēqhelek

sālqelek

gundelek

widziałem

mówiłem

niszczyłem

Teraźniejszy — sēqhek

sālqek

gundek

widzę

mówię

niszczę

Przyszły -am sēqhamek

sālqamek

gundamek

będę widział

będę mówił

będę niszczył

Tryby

Występują 3 tryby: tryb oznajmujący, tryb przypuszczający oraz tryb rozkazujący. Tworzy się je dodając odpowiedni sufiks. Tryb oznajmujący zawiera się w rdzeniu czasownika, tryb przypuszczający tworzy się za pomocą sufiksu -da, tryb rozkazujący natomiast za pomocą sufiksu -o. Tryb rozkazujący nie odmienia się przez osoby, przyjmując taką samą formę co odmiana podstawowego rdzenia w 3 osobie liczby pojedynczej.

Tryb Sufiks Przykład Znaczenie
Oznajmujący — sēqhes

sālqes

gundes

widzisz

mówisz

niszczysz

Przypuszczający -da sēqhdas

sālqdas

gundās

widziałbyś

mówiłbyś

niszczyłbyś

Rozkazujący -ō sēqhō

sālqō

gundō

widź (ty)

mów (ty)

niszcz (ty)

  • gundāš jest jednym z wyjątków. Samogłoska wydłuża się, w celu uniknięcia zbitki -dd-. Zjawisko to występuje przy wszystkich czasownikach, których rdzeń kończy się spółgłoską -d.

Negacja czasowników

Negacja czasowników odbywa się poprzez dodanie partykuły rre za czasownikiem.

sēqhek rre — nie widzę
sālqes rre - nie mówisz
gundoy rre - nie niszczą

Przymiotniki

Stopniowanie przymiotników

Występują 3 stopnie przymiotników: równy, wyższy i najwyższy. Przymiotniki stopniuje się dodając odpowiedni sufiks. Stopień równy jest podstawowym przymiotnikiem, stopień wyższy tworzy się za pomocą sufiksu -ant, wyższy zaś za pomocą sufiksu -tāt. W niektórych przypadkach może dojść do wydłużenia się ostatniej, krótkiej, samogłoski przymiotnika przy odmianie w stopniu wyższym. Przymiotniki nie odmieniają się przez osoby.

Stopień równy:

hēs — dobry
kariš — mały
pharro — wspaniały

Stopień wyższy:

hēsant — lepszy
karišant — mniejszy
pharrant — wspanialszy

Stopień najwyższy:

hēstāt — najlepszy
karīštāt — najmniejszy
phārrtāt — najwspanialszy


Negacja przymiotników

Negacja przymiotników odbywa się poprzez dodanie partykuły ri / rē / rre za przymiotnikiem. Różnica w partykule jest różnicą dialektalną.

hēs ri — nie dobry
karīš rē - nie mały
phārrtāt rre - nie najwspanialszy

Słowotwórstwo

Sufiksy tworzące rzeczowniki

  • -aj

Sufiks -aj tworzy rzeczowniki oznaczające osobę związaną z danym czasownikiem lub rzeczą.

sālq (rdzeń od "mówić") → sālqaj (mówca, osoba przemawiająca)
bald (krowa) → baldaj (krowiarz, osoba zajmująca się bydłem)
  • -ahan

Sufiks -ahan tworzy rzeczowniki oznaczające miejsce związaną z danym czasownikiem lub rzeczą.

sālq (rdzeń od "mówić") → sālqahan (gardło, mównica)
anjor (armia)[13] → anjorahan (obóz wojskowy)
  • -aša / -ša

Sufiks -aša / -ša tworzy zdrobnienia.

šuk (syn) → šukaša (synek)
phors (kobieta) → phorsaša (dziewczynka)
  • -oq

Sufiks -oq tworzy zgrubienia, a także rzeczowniki oznaczające coś wielkiego lub większego niż podstawowy rzeczownik. Może też nadawać rzeczownikowi powagę

tar (dom) → taroq (dwór faraoński, dwór królewski, dosłownie "wielki dom")
bar (góra) → baroq (wielka góra)
  • -awah

Sufiks -awah tworzy rzeczowniki abstrakcyjne, pochodzące od czasowników i rzeczowników.

hēroth (brat) → hērothawah (bractwo)
sen (rdzeń od "wiedzieć") → senawah (wiedza)
  • -ajat

Sufiks -ajat tworzy rzeczowniki oznaczające instrumenty i narzędzia.

gund (rdzeń od "niszczyć") → gundajat (narzędzie zniszczenia, broń)
šem (rdzeń od "pisać") → šemajat (narzędzie do pisania, pióro, dłuto pisarskie)
  • -ahu

Sufiks -ahu tworzy rzeczowniki oznaczające rzeczy powiązane z chwilą, momentem wykonywania czasownika.

sālq (rdzeń od "mówić") → sālqahu (mowa)
taph (rdzeń od "biec") → taphahu (bieg)

Sufiksy tworzące przymiotniki

  • -aht

Sufiks -aht jest podstawowym sufiksem tworzącym przymiotniki odrzeczownikowe.

Mhasāl (Mhasal) → Mhasālaht (mhasalski)
banu (człowiek) → banaht (ludzki)
  • -aq

Sufiks -aq tworzy przymiotniki oznaczające, że jakaś rzecz skądś pochodzi, przez kogoś została wykonana.

tengah (niebo) → tengahaq (niebiański, pochodzący z niebios)
wāthan (kapłan) → wāthanaq (kapłański, pochodzący od kapłanów)
  • -thau

Sufiks -thau tworzy przymiotniki oddające podobieństwo do danego rzeczownika.

macha (kot) → machathau (koci, posiadający cechy kota)
phors (kobieta) → phorsthau (kobiecy)
  • in

Sufiks -in tworzy przymiotniki o znaczeniu przysłówków, najczęściej od przymiotników odrzeczownikowych z sufiksem -aht

thāraht' (wytrwały) → thārahtin (wytrwale)
banaht (ludzki) → banahtin (ludzko)
  • -ith

Sufiks -ith tworzy przymiotniki oddające jakąś cechę wywiedzioną od danego rzeczownika.

pihs (włos) → pihsith (włochaty, owłosiony)
šār (światło)[14] → šārith (jasny)
  • ri- -ith

Cyrkumfiks ri- -ith tworzy przymiotniki oznaczające brak czegoś.

dūnh (ząb) → ridūnhith (bezzębny)
pihs (włos) → ripihsith (łysy)

Liczebniki

Główne Porządkowe Wielokrotne Dystrybutywne Reproduktywne Ułamkowe
0. sūrya[15]
zero, brak 		sūrca sūrlār sūrnhīt - sūrkāuš
nicość
1. ānem ānemca aunelār aunenhīt
po jeden 		- aunekāuš
całość
2. koyō koyōca koyōlār koyōnhīt
po dwa 		koyōkuyu
podwojony 		koyōkāuš
½
3. hacar hacarca hacarār hacarnhīt
po trzy 		hacarkuyu
potrojony 		hacarkāuš
⅓
4. tereth terethca terethlār terenhīt
po cztery 		terethyu
mnożony razy cztery 		terethkāuš
¼
5. tanhu tanhuc tanhulār tanhunhīt
po pięć 		tanhukuyu
mnożony razy pięć 		tanhukāuš
⅕
6. aldah aldaha aldahlār aldahnhīt
po sześć 		aldahyu
mnożony razy sześć 		aldahkāuš
⅙
7. hankah hankaha hankahlār hankahnhīt
po siedem 		hankahyu
mnożony razy siedem 		hankahkāuš
⅐
8. seken sekenca sekenlār sekenhīt
po osiem 		sekenkuyu
mnożony razy osiem 		sekenkāuš
⅛
9. yorcan yorcanca yorcanlār yorcanhīt
po dziewięć 		yorcankuyu
mnożony razy dziewięć 		yorcankāuš
⅑
10. jamhan jamhanca jamhanlār jamhanhīt
po dziesięć 		jamhankuyu
mnożony razy dziesięć 		jamhankāuš
⅒
11. jamhan ānem jamhan ānemca jamhan aunelār jamhan aunenhīt
po jedenaście 		jamhan aunekuyu
mnożony razy jedenaście 		jamhan aunekāuš
20. koyō jamhan koyō jamhanca koyō jamhanlār koyō jamhanhīt koyō jamhankuyu koyō jamhankāuš
21. koyō jamhan ānem koyō jamhan ānemca koyō jamhan aunelār koyō jamhan aunenhīt koyō jamhan aunekuyu koyō jamhan aunekāuš
100. dijan dijanca dijanlār dijanhīt dijanyu dijankāuš
1000. ninhun ninhunca ninhunlār ninhunhīt ninhunyu ninhunkāuš

Przykładowe teksty

Ni šū, āmer
"O Ty, który" - mhasalska modlitwa do Boga-Słońca
Tekst mhasalski Tekst w wāthanaq Tekst polski
Ni šū, āmer ku Hewēšet[16] tīnes
na Qēšet[17] taphes!
Ni šū, āmer basteqhan nišaures
ay wekešetin!
Ni šū, āmer thārahtin šiwanes
šihaw nhurrisath!
Ni Chōrri! Ni šū, āmer lunhin na
nēnhin cathaures!
Ni šū, āmer khemetan qūmaures
na dim yēšisūn!

Ni šū, duki regiš jeraurelek
āmer yēšisūn
ay Hewēšetan
jeraurek! Ni šū!

Ni šū, šuk Qēšetawah wesith yēth!
Ni šū, Sephterīš! 		𐦬𐦲𐦣𐦥 𐦥𐦳𐧈𐦤𐦪 𐦧 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲
𐦬𐦢𐦥 𐦥𐦳𐧈𐦮 𐦲
𐦬𐦾𐦳𐦲 𐦲𐦮𐦥𐦬𐦶 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲
𐦲𐦥𐦳𐦧𐦤 𐦣
𐦬𐦲𐦤𐦳 𐦲𐦥𐦪𐦾𐦰𐦥 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲
𐦥𐦬𐦾𐦲 𐦤𐦪𐦳
𐦲 𐦲𐦲𐦩 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲 𐦾𐧇𐦵 𐦲
𐦬𐦾𐦥𐦵 𐦲𐦲𐧈𐦲
𐦬𐦾𐦨𐦤𐦮 𐦲𐦥𐦨𐦧 𐦾𐦨𐦰 𐦤𐦳 𐦲
𐦲𐦤𐦬𐦳𐧈𐦣 𐦨𐦡 𐦲

𐦧𐦩𐦾𐦾𐦴 𐦳𐦫𐦾 𐦧𐦡 𐦤𐦳 𐦲
𐦲𐦤𐦬𐦳𐧈𐦣 𐦾𐦨𐦰
𐦲𐦥𐦳𐧈𐦤𐦪 𐦣
𐦤𐦳 𐦲 𐦧𐦾𐦾𐦴

𐦥𐧈𐦣 𐦥𐦬𐦤 𐦪𐦤𐦥𐦳𐧈𐦮 𐦧𐦳 𐦤𐦳 𐦲
𐦳𐦣𐦾𐦥𐦢𐦬 𐦤𐦳 𐦲 		O Ty, który wznosisz się nad Horyzont
i przebiegasz Niebo!
O Ty, który rzucasz promienie
na nasze twarze!
O Ty, który wytrwale podążasz
bez odpoczynku!
O Słońce! O Ty, który godziny i
dnie mnożysz!
O Ty, który oświetlasz ziemię
i również samego siebie!

O Ty, nieurodzony przez nikogo
który sam siebie
na Horyznocie
rodzisz! O Ty!

O Ty, synu Nieba nieśmiertelny!
O Ty, Septeryszu!

Przypisy

  1. ↑ Roku 8973 kalendarza wspólnego.
  2. ↑ Około 3544 lat ziemskich.
  3. ↑ Rok -527 kalendarza wspólnego.
  4. ↑ Rok 2809 kalendarza wspólnego. Od ok. 3500 do ok. 2300 lat ziemskich temu.
  5. ↑ Od 2809 do 6561 roku kalendarza wspólnego. Od ok. 2300 do ok. 900 lat ziemskich temu.
  6. ↑ Od roku 6561 kalendarza wspólnego, a więc od ok. 900 lat ziemskich temu do czasów obecnych.
  7. ↑ -527 rok kalendarza wspólnego.
  8. ↑ Około 1240 lat ziemskich.
  9. ↑ Około 300 lat ziemskich.
  10. ↑ 3613 kalendarza wspólnego. Co ciekawe, zbiega się to z końcem Trzeciej oraz początkiem Czwartej Ery według kalendarza ajdyniriańskiego.
  11. ↑ Dosłownie: wielki dom
  12. ↑ W niektórych starszych wersjach mhasalskie hieroglify mogą obejmować nawet 5.000 znaków. Wyszły one jednak niemal całkowicie z użytku, a ich znajomość ogranicza się jedynie do bardzo wąskiego grona wykształconych kapłanów-skrybów.
  13. ↑ Zapożyczenie z ajdyniriańskiego: anzhaur (armia)
  14. ↑ Zapożyczenie z ajdyniriańskiego: shār (światło)
  15. ↑ Zapożyczenie z ajdyniriańskiego: sūriya (zero, brak)
  16. ↑ Forma w mianowniku, zamiast we właściwym bierniku (Hewēšetan). Takie rzeczy zdarzają się w poezji, by dopasować tekst pod rytm.
  17. ↑ Forma w mianowniku, zamiast we właściwym bierniku (Qēšetan). Jak wyżej.
Źródło: „https://jezykotw.webd.pl/w/index.php?title=Język_mhasalski&oldid=47651”