Język mhasalski

Język mhasalski 𐦥𐦪𐦩𐦰𐦬𐦨 𐦧𐦳𐦠 Āušok Mhasālaht
Utworzenie:	Artaxes w 2015 Borlach w 2020
Używany w (Kyon):	Imperium Ajdyniriańskie
Regiony (Kyon):	Ajdyniriana, Mhasal
Liczba użytkowników (Kyon)	do ustalenia
Sposoby zapisu:	Alfabet łaciński Pisma mhasalskie Pismo ajdyniriańskie
Typologia:	SOV
Klasyfikacja:	Język izolowany
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język mhasalski (mhs. 𐦥𐦪𐦩𐦰𐦬𐦨 𐦧𐦳𐦠 Āušok Mhasālaht [ɒː'ʃok mʰa'sa:laht]) — język stworzony przez Borlacha w 2020, na podstawie szkicu autorstwa Artaxes zamieszczonego na portalu DeviantArt, za pozwoleniem oryginalnego autora. W ramach projektu Kyon, język mhasalski jest językiem izolowanym, niespokrewnionym z żadnym innym znanym językiem. Używany jest w regionie Mhasalu, starożytnej krainy podbitej i znajdującym się obecnie (w kyońskim roku wspólnym 8973) w granicach Imperium Ajdyniriańskiego. Mhasalski, jako język dumnej i zaawansowanej cywilizacji, posiada bardzo bogatą tradycję literacką.

Historia

3000lat historii starożytny mhasalski, staromhasalski, średniomhasalski, mhasalski klasyczny, mhasalski potoczny

Fonologia

Samogłoski

W mhasalskim występuje 12 samogłosek, 6 krótkich oraz 6 długich.

	Przednie	Centralne	Tylne
Przymknięte	i • iː		u • uː
Środkowe	e • e:		o • o:
Otwarte	a • aː		ɒ • ɒː

Spółgłoski

W mhasalskim występuje 26 spółgłosek.

		Wargowe	Zębowo-dziąsłowe	Podniebienne	Welarne	Języczkowo-krtaniowe
Nosowe	zwykłe	m	n
	przydechowe	mʰ	nʰ
Zwarte	bezdźwięczne	p	t		k	q
	bezdźw. przydech.	pʰ	tʰ		kʰ	qʰ
	dźwięczne	b	d		g
Szczelinowe	bezdźwięczne		s	ʃ • t͡ʃ		h
	bezdźw. przydech.			t͡ʃʰ
	dźwięczne			d͡ʒ
Drżące			ɾ • r
Aproksymanty			l	j	w

Struktura sylaby

Struktura sylaby to CVCC, gdzie V oznacza samogłoskę, natomiast C spółgłoskę.

Akcent

Współcześnie, najprawdopodobniej pod wpływem ajdyniriańskiego, akcent niemal zawsze pada na ostatnią sylabę. Jednakże według dawnej akcentacji, wciąż używanej przez mhasalskich kapłanów, mieszkańców wsi oraz niektóre nacjonalistyczne elementy mhasalskiego społeczeństwa, akcent pada na drugą sylabę od końca, a w niektórych słowach na pierwszą (zwłaszcza w liczebnikach).

Pismo

Zapis łaciński

W zapisie łacińskim języka mhasalskiego stosuje się 28 liter oraz 10 dwuznaków.

a	ā	au	āu	b	d	e	ē	g	h
[a]	[aː]	[ɒ]	[ɒ:]	[b]	[d]	[e]	[e:]	[g]	[h]
i	ī	y	k	kh	q	qh	l	m	mh
[i]	[i:]	[j]	[k]	[kʰ]	[q]	[qʰ]	[l]	[m]	[mʰ]
n	nh	o	ō	p	ph	r	rr	s	š
[n]	[nʰ]	[o]	[o:]	[p]	[pʰ]	[ɾ]	[r]	[s]	[ʃ]
t	th	u	ū	w	c	ch	j
[t]	[tʰ]	[u]	[u:]	[w]	[t͡ʃ]	[t͡ʃʰ]	[d͡ʒ]

Pisma mhasalskie

Taroqaq — jest to rodzaj formalnego pisma królewskiego, używanego dawniej na oficjalnych inskrypcjach mhasalskich faraonów. Nazwa pochodzi od słowa taroq [ta'ɾoq], oznaczającego faraoński dwór - taroqaq jest więc pismem dworskim. Jest to pismo logograficzne, składające się z ponad 1.000 unikalnych znaków, przypominającym wyglądem zwierzęta, przedmioty, części ciała oraz abstrakcyjne kształty, każdy z nich reprezentuje zaś osobne słowo. Pierwsze znane inskrypcje zapisane taroqaq pochodzą jeszcze z czasów Starożytnej Ajdyniriany.

Od ajdyniriańsakiego podboju Mhasalu znajomość taroqaq zanika wśród mieszkańców regionu. W roku wspólnym (8973) jego znajomość ogranicza się niemal wyłącznie do klasy specjalistycznych skrybów i wyższych kapłanów. Większość Masalów posługuje się natomiast wywodzącymi się z taroqaq pismami caurrišaq oraz wāthanaq.

Caurrišaq — jest to powszechnie używany obecnie rodzaj pisma, wywodzący się z taroqaq. Nazwa pochodzi od słowa caurriš [t͡ʃɒ'riʃ], oznaczającego papirusowy dokument. W przeciwieństwie do hieroglifów taroqaq, caurrišaq nie jest pismem logograficznym, lecz abdżadem, w którym osobnymi literami zapisuje się wszystkie spółgłoski. Czasami pojawiają się również znaki diakrytyczne oznaczające samogłoski, lub osobny znak (lub znaki), oznaczające długie samogłoski. Caurrišaq nie ma jednak usystemowanego i ujednoliconego charakteru, występują znaczne różnice ortograficzne w zapisach pochodzących z różnych regionów oraz miast Mhasalu.

W piśmie caurrišaq poszczególne litery często łącza się ze sobą, tworząc niekiedy ligaruty. Zwykle zapisuje się od lewej do prawej, znane są jednak także przypadki zapisu od prawej do lewej lub z góry na dół, w zależności od wygody i preferencji piszącego.

• 

  Pismo taroqaq, zdobiące inskrypcje dawnych mhasalskich faraonów.

• 

  Przykład pisma caurrišaq, używanego w życiu codziennym oraz na zwykłych dokumentach.

Wāthanaq — jest to najmłodszy rodzaj pisma mhasalskiego, będący właściwie próbą usystematyzowania pisma caurrišaq. Nazwa pochodzi od słowa wāthan [wa:'tʰan], oznaczającego kapłana, wāthanaq jest więc pismem kapłańskim. Uznawany jest za najbardziej elegancki, prócz taroqaq, sposób zapisu języka mhasalskiego. Zapisuje się więc w nim kroniki, poezję, modlitwy czy oficjalne i ważniejsze dokumenty. Składa się z 20 liter, 18 oznaczających spółgłoski, oraz 2 dla oznaczenia długich samogłosek. Dodatkowo mogą pojawić się także znaki diakrytyczne, precyzujące samogłoski, są one jednak zwykle pomijane. Wāthanaq zapisywany jest od prawej do lewej.

	Wāthanaq	Łacinka	Uwagi
1.	𐦰	ā, ē, ī	Znak oznacza długą samogłoskę. Może być ona zdefiniowana przez odpowiedni znak diakrytyczny.
2.	𐦠	āu, ō, ū	Znak oznacza długą samogłoskę. Może być ona zdefiniowana przez odpowiedni znak diakrytyczny.
3.	𐦶	b	—
4.	𐦡	d	—
5.	𐦫	g	—
6.	𐦪	h	—
7.	𐦣	y	—
8.	𐦧	k, kh	Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
9.	𐦮	q, qh	Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
10.	𐦩	l	—
11.	𐦨	m, mh	Brak różnicy między spółgłoską nosową a nosową przydechową.
12.	𐦲	n, nh	Brak różnicy między spółgłoską nosową a nosową przydechową.
13.	𐦢	p, ph	Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
14.	𐦾	r, rr	Brak różnicy w zapisie między [ɾ] a [r].
15.	𐦬	s	—
16.	𐦳	š	—
17.	𐦥	t, th	Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
18.	𐦤	w	—
19.	𐦵	c, ch	Brak różnicy między spółgłoską bezdźwięczną a bezdźwięczną przydechową.
20.	𐦴	j	—

R̄agul

Zapis alfabetem ajdyniriańskim: wkrótce

Gramatyka

Zaimki

Zaimki osobowe

W mhasalskim występuje prosty system 6 osób, 3 liczby pojedynczej oraz 3 mnogiej.

Osoba	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
1.	wā ja	warri my
2.	šū ty	chē wy
3.	ūkh on, ona, ono	ūnakh oni

Sufiksy zaimkowe

Aby wyrazić przynależność przedmiotu do danej osoby, na koniec rzeczownika przykleja się odpowiedni sufiks. Jest on zwykle nieakcentowany.

Osoba	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
1.	-ek / -k banuk - mój człowiek	-en / -n banun - nasz człowiek
2.	-eš / -š banuš - twój człowiek	-ech / -ch banuch - wasz człowiek
3.	-yo / -o banuyo - jego/jej człowiek	-ul / -l banul - ich człowiek

Rzeczowniki

Kolejność morfemów w mhasalskich rzeczownikach można przedstawić w następujący sposób:

• [Rdzeń + rozszerzenia rdzenia + sufiks zaimkowy + (określoność + liczba) + przypadek]

Określoność i liczba

W języku mhasalskim określoność i liczba są ze sobą ściśle powiązane. Istnieją 2 liczby (pojedyncza i mnoga) oraz 3 stopnie określoności: nieokreślony, określony oraz określony odległy. Wyraża się je za pomocą odpowiednich sufiksów, które w przeciwieństwie do sufiksów zaimkowych są akcentowane.

	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Nieokreślony	-enh / -nh banunh - człowiek (jakiś)	-enhi / -nhi banunhi - ludzie (jacyś)
Określony	-et / -t banut - człowiek (konkretny)	-eti / -ti banuti - ludzie (konkretni)
Określony odległy	-eqh / -qh banuqh - człowiek (tamten)	-eqhi / -qhi banuqhi - ludzie (tamci)

Przypadki

Mhasalski klasyczny

W klasycznym języku mhasalskim występuje zestaw 6 przypadków: mianownika, dopełniacza, celownika, biernika, narzędnika oraz miejscownika. Sufiksy dodawane są za sufiksami odpowiadającymi za określoność i liczbę. W przypadku możliwości wystąpienia obok siebie dwóch samogłosek, długa samogłoska tworząca sufiks przypadku bardzo często zastępuje ostatnią samogłoskę słowa (na przykład: banu - banā - banī). W narzędniku liczba mnoga zlewa się z liczbą mnogą mianownika, przybierając takie same formy.

	Sufiks	Liczba pojedyncza, podstawowa	Liczba pojedyncza, nieokreślona	Liczba pojedyncza, określona	Liczba pojedyncza, określona odległa	Liczba mnoga, nieokreślona	Liczba mnoga, określona	Liczba mnoga, określona odległa
Mianownik	—	banu człowiek	banunh człowiek (jakiś)	banut człowiek (konkretny)	banuqh człowiek (tamten)	banunhi ludzie (jacyś)	banuti ludzie (konkretni)	banuqhi ludzie (tamci)
Dopełniacz	-wah / -ah	banuwah człowieka	banunhah człowieka (jakiegoś)	banutah człowieka (konkretnego)	banuqhah człowieka (tamtego)	banunhiwah ludzi (jakiś)	banutiwah ludzi (konkretnych)	banuqhiwah ludzi (tamtych)
Celownik	-ā / -āu	banā człowiekowi	banunhā człowiekowi (jakiemuś)	banutā człowiekowi (konkretnemu)	banuqhā człowiekowi (tamtemu)	banunhāu ludziom (jakimś)	banutāu ludziom (konkretnym)	banuqhāu ludziom (tamtym)
Biernik	-an / -n	banun człowieka	banunhan człowieka (jakiegoś)	banutan człowieka (konkretnego)	banuqhan człowieka (tamtego)	banunhin ludzi (jakiś)	banutin ludzi (konkretnych)	banuqhin ludzi (tamtych)
Narzędnik	-ī	banī człowiekiem	banunhī człowiekiem (jakimś)	banutī człowiekiem (konkretnym)	banuqhī człowiekiem (tamtym)	banunhi ludźmi (jakimiś)	banuti ludźmi (konkretnymi)	banuqhi ludźmi (tamtymi)
Miejscownik	-eš / -š	banuš człowieku	banunheš człowieku (jakimś)	banuteš człowieku (konkretnym)	banuqheš człowieku (tamtym)	banunhiš ludziach (jakichś)	banutiš ludziach (konkretnych)	banuqhiš ludziach (tamtych)

Mhasalski potoczny

We współczesnym mhasalskim potocznym dawny system 6 przypadków został zredukowany zaledwie do 4. Mianownik pozostał bez zmian, biernik zlał się z dopełniaczem, tworząc nową końcówkę, celownik zlał się natomiast z miejscownikiem, co widać po sufiksie, który w potocznym celowniku pochodzi z klasycznego miejscownika (eš / -š). Klasyczny narzędnik pozostał niemal bez zmian, z wyjątkiem wykształcenia się końcówki -y, używanej w rzeczownikach liczby mnogiej.

	Sufiks	Liczba pojedyncza, podstawowa	Liczba pojedyncza, nieokreślona	Liczba pojedyncza, określona	Liczba pojedyncza, określona odległa	Liczba mnoga, nieokreślona	Liczba mnoga, określona	Liczba mnoga, określona odległa
Mianownik	—	banu człowiek	banunh człowiek (jakiś)	banut człowiek (konkretny)	banuqh człowiek (tamten)	banunhi ludzie (jacyś)	banuti ludzie (konkretni)	banuqhi ludzie (tamci)
Dopełniacz	-na / -a	banuna człowieka	banunha człowieka (jakiegoś)	banuta człowieka (konkretnego)	banuqha człowieka (tamtego)	banunhina ludzi (jakiś)	banutina ludzi (konkretnych)	banuqhina ludzi (tamtych)
Celownik	-eš / -š	banuš człowiekowi	banunheš człowiekowi (jakiemuś)	banuteš człowiekowi (konkretnemu)	banuqheš człowiekowi (tamtemu)	banunhiš ludziom (jakimś)	banutiš ludziom (konkretnym)	banuqhiš ludziom (tamtym)
Narzędnik	-ī / -y	banī człowiekiem	banunhī człowiekiem (jakimś)	banutī człowiekiem (konkretnym)	banuqhī człowiekiem (tamtym)	banunhiy ludźmi (jakimiś)	banutiy ludźmi (konkretnymi)	banuqhiy ludźmi (tamtymi)

Pomimo tego znacznego uproszczenia systemu przypadków, istnieją współczesne dialekty które zachowały 5, a w niektórych nawet 6, przypadków, zachowując się bardzo zachowawczo względem systemu klasycznego. Przedstawiony powyżej system charakterystyczny jest zwłaszcza dla mieszkańców mhasalskiej stolicy, miasta Gaurakah. Zmniejszenie liczby przypadków tłumaczy się niekiedy wpływami języków tahareńskich.

Czasowniki

Kolejność morfemów w mhasalskich czasownikach można przedstawić w następujący sposób:

• [Aspekt] + [rdzeń + rozszerzenia rdzenia + strona + czas + tryb + osoba] + [negacja]

Bezokoliczniki

Bezokoliczniki tworzy się poprzez dodanie do rdzenia czasownika sufiksu -ath. Na przykład:

• sēqhath - wiedzieć
• sālqath - mówić
• gundath - niszczyć

Bezokolicznik pełni także rolę imiesłowu przymiotnikowego czynnego (sēqhath - widzący, sālqath - mówiący, gundath - niszczący), niekiedy także przysłówkowego współczesnego (sēqhath - widząc, sālqath - mówiąc, gundath - niszcząc).

Odmiana przez osoby

Osoba	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
1.	-ek / -k sēqhek - widzę	-en / -n sēqhen - widzimy
2.	-es / -s sēqhes - widzisz	-eci / -ci sēqheci - widzicie
3.	-ō sēqhō - widzi	-oy / -y sēqhoy - widzą

Liczebniki

	Główne	Porządkowe	Wielokrotne	Dystrybutywne	Reproduktywne	Ułamkowe
0.	sūrya zero, brak	sūrca	sūrlār	sūrnhīt	-	sūrkāuš nicość
1.	ānem	ānemca	aunelār	aunenhīt po jeden	-	aunekāuš całość
2.	koyō	koyōca	koyōlār	koyōnhīt po dwa	koyōkuyu podwojony	koyōkāuš ½
3.	hacar	hacarca	hacarār	hacarnhīt po trzy	hacarkuyu potrojony	hacarkāuš ⅓
4.	tereth	terethca	terethlār	terenhīt po cztery	terethyu mnożony razy cztery	terethkāuš ¼
5.	tanhu	tanhuc	tanhulār	tanhunhīt po pięć	tanhukuyu mnożony razy pięć	tanhukāuš ⅕
6.	aldah	aldaha	aldahlār	aldahnhīt po sześć	aldahyu mnożony razy sześć	aldahkāuš ⅙
7.	hankah	hankaha	hankahlār	hankahnhīt po siedem	hankahyu mnożony razy siedem	hankahkāuš ⅐
8.	seken	sekenca	sekenlār	sekenhīt po osiem	sekenkuyu mnożony razy osiem	sekenkāuš ⅛
9.	yorcan	yorcanca	yorcanlār	yorcanhīt po dziewięć	yorcankuyu mnożony razy dziewięć	yorcankāuš ⅑
10.	jamhan	jamhanca	jamhanlār	jamhanhīt po dziesięć	jamhankuyu mnożony razy dziesięć	jamhankāuš ⅒
11.	jamhan ānem	jamhan ānemca	jamhan aunelār	jamhan aunenhīt po jedenaście	jamhan aunekuyu mnożony razy jedenaście	jamhan aunekāuš
20.	koyō jamhan	koyō jamhanca	koyō jamhanlār	koyō jamhanhīt	koyō jamhankuyu	koyō jamhankāuš
21.	koyō jamhan ānem	koyō jamhan ānemca	koyō jamhan aunelār	koyō jamhan aunenhīt	koyō jamhan aunekuyu	koyō jamhan aunekāuš
100.	dijan	dijanca	dijanlār	dijanhīt	dijanyu	dijankāuš
1000.	ninhun	ninhunca	ninhunlār	ninhunhīt	ninhunyu	ninhunkāuš