Język osyjski

Język osyjski
Typologia:	Fleksyjny SOV
Faktycznie
Utworzenie:	Henryk Pruthenia w 2019
W Adnacie
Używany w :	brak
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Dźwięki

Samogłoski

• i u (i u)
• e o (e o)
• a (a)

• ai au (ai au)

Spółgłoski

• m n (m n)
• p b t d k g (p b t d c g)
• v s ʃ χ ʕ h (v s ṡ ch ġ h)
• l r j (l r i)

Przemiany głoskowe

• h₁e, eh₁ > e, ē
• h₂e, eh₂ > a, ā
• h₃e, eh₃ > o, ō
• VH > V:
• h₁, h₂, h₃ > e, a, o
• H > ∅
• o, oi, ou > a, ai, au
• g > ʕ
• d > l
• rs > rʃ
• bʰ, dʰ, gʰ, gʷʰ, ǵʰ > b, d, g, gʷ, ǵ
• ḱ, ǵ > s, z
• sw > h
• l̥, r̥, n̥, m̥ > ul, ur, an, am
• tt, dt, dd > χt
• sk, sg > χ
• ks, gs > χs
• sʕ > ʕ
• e- > ja-
• ei > ai
• eu, au > iu, o
• ēu, ōu > ju
• w > v
• kʷ, gʷ > k, b
• pt, kt > p, k
• ps > ss
• ē > ī
• V: > V
• tR > kR
• tv, dv, pv, bv > p, b
• RkV, RgV > RjV
• vj, vi > j, ji
• C1C1 > C1
• sN > NN
• lv > v
• z > s
• sj > ʃ

Gramatyka

Zaimek

Zaimki osobowe

Cas.	Sg.		Pl		Refl.
	I	II	I	II
Nom.	san	tu	vai	iu	–
Gen.	mais	tais	nais	vais	sais
Dat.	mene	tebe	ni	vi	sebe
Acc.	me	te	na	va	se
Loc.	mel	tel	ni	vi	sel
Poss.	mas	tav	nan	ius	has

Cas.	Sg.			Pl.
	m	f	n
Nom.	iai	i	ial	ie
Gen.	iaṡa	ṡas	iaṡa	iason
Dat.	iammai	ṡai	iammai	iamas
Acc.	ian	iana	ial	ians
Loc.	iammal	ṡas	iammal	iamas

Zaimki wskazujące

Cas.	Sg.			Pl.
	m	f	n
Nom.	ca	co	cal	ce
Gen.	caṡa	cas	caṡa	cason
Dat.	cai	cai	cai	camas
Acc.	can	cana	cal	cans
Loc.	cal	cas	cal	camas

Cas.	Sg.			Pl.
	m	f	n
Nom.	ta	ti	tal	te
Gen.	taṡa	tas	taṡa	tason
Dat.	tai	tai	tai	tamas
Acc.	tan	tana	tal	tans
Loc.	tal	tas	tal	tamas

Zaimki pytające

Cas.	kto?	co?
Nom.	ci	cal
Gen.	ceṡa	ces
Dat.	cemi	ci
Acc.	cin	cal
Loc.	cel	ci

Rzeczownik

W języku osyjskim występują cztery deklinacje rzeczownika.

Deklinacja I

Do deklinacji I należą rzeczowniki zakończone na -eh₂ oraz -ih₂ (współczesne -a oraz ia). Są to rzeczowniki rodzaju żeńskiego.

Deklinacja I
bina "kobieta"

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	bina	bine
Gen.	binas	binan
Dat.	binai	binamas
Acc.	binan	binans
Loc.	binas	binamas

Deklinacja II

Do deklinacji II należą męskie i nijakie o-, i- oraz u-tematy. Nie są one fleksyjnie rozróżnione w rodzaju męskim, lecz w rodzaju nijakim pewnego rodzaju pozostałością rozdziału tego schematu jest przyjmowanie końcówek-an, -ian, oraz -van.

Deklinacja II
vulc "wilk"

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	vulc	vulcai
Gen.	vulcaṡ	vulcon
Dat.	vulcai	vulcamas
Acc.	vulcan	vulcans
Loc.	vulcal	vulcamas

Deklinacja I
dravan "drzewo"

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	dravan	drava
Gen.	dravaṡ	dravon
Dat.	dravai	dravamas
Acc.	dravan	drava
Loc.	draval	dravamas

Niektóre wyrazy oznaczające przedmioty parzyste mają nieregularną liczbę mnogą, będącą pozostałością dawnej liczby podwójnej, np. aχsan "oko", ale aχsi "oczy", ovs "ucho", ale ovsi "uszy"^NOM, ovsins "uszy"^ACC, crachs "noga", ale "crachsi, crachsins" "nogi", vranc "ręka", ale vranci, vrancins "ręce".
Zachował się także szczątkowe formy wołacza dla słów Daiv "Bóg" - Daive! "Boże!", oraz ir "człowiek, mężczyzna" - ire! "człowieku!".
Wyraz sun "syn" posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest suneve "synowie"^NOM, sunevens "synów"^ACC.
Wyraz gast "gość" także posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest gaste "goście"^NOM, gastens "gości"^ACC

Deklinacja III

Deklinacja III jest spadkobiercą szerokiej gamy deklinacji, takich jak -n̥, -onts, -mō, -ōm, -ṓ, -uH. Są to wyrazy rodzaju nijakiego.

Deklinacja I
namans "imię"

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	namans	namana
Gen.	namans	namane
Dat.	namanai	namane
Acc.	naman	namana
Loc.	namans	namane

Deklinacja IV

Do deklinacji IV należą dawne rzeczowniki r-tematyczne.

Deklinacja I
bratir "brat"

Cas.	Sg.	Pl.
Nom.	bratir	bratare
Gen.	bratarṡ	bratarn
Dat.	bratar	bratarmas
Acc.	bratarn	bratarans
Loc.	bratar	bratarmas

W deklinacji IV zachowało się wiele form wołacza odnoszących się do członków rodziny, jak np. bratar "bracie", matar "matko", patar "ojcze", ducar "córko"

Przymiotnik

Przymiotnik stopniuje się.

Stopień równy

Cas.	Sg.			Pl.
	m	f	n
Nom.	sen	sena	senan	senai
Gen.	senaṡ	senas	senaṡ	senon
Dat.	senai	senai	senai	senamas
Acc.	senan	senan	senan	senans
Loc.	senal	senas	senal	senamas

Stopień wyższy

Cas.	Sg.			Pl.
	m	f	n
Nom.	senio	senisi	senia	seniase
Gen.	seniases	seniṡas	seniases	senison
Dat.	senias	seniṡai	senias	senimas
Acc.	seniasan	senisin	senia	seniasans
Loc.	senias	seniṡas	senias	senimas

Stopień najwyższy

Cas.	Sg.			Pl.
	m	f	n
Nom.	senistan	senistani	senistana	senistane
Gen.	senistanaṡ	senistanas	senistanaṡ	senistanon
Dat.	senistanai	senistanai	senistanai	senistanimas
Acc.	senistanan	senistanin	senistana	senistanans
Loc.	senistanai	senistanas	senistanai	senistanimas

Przyimek

Przyimek	Nieokreślona	Określona
w	en	hen
z	san	hasan
nad	et	het
z, od	ež	hež
między	enter	henter
na + LOC	ep	hep
do	al	hal
pod	andi	handi
na + ACC	an	han
przed	anti	hanti
od	ul	hul
o, przy, obok	per	haper
ku, do	pra	hapra
za	vi	hav
bez	nem	hanem

Czasownik

leżeć ležjeti

Teraźniejszy
Pers.	Sg.	Pl.
I	ležjô	ležjem
II	ležjeh	ležjete
III	ležjet	ležjenti
Przeszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	ležjam	ležme
II	ležja	ležte
III	ležt	ležjent
Przyszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	ležjeχe	ležjeχme
II	ležjeχ	ležjeχte
III	ležjeχt	ležjeχent
Rozkazujący
II	lež	ležte
Imiesłów
Act.	ležjant
Pass.	ležjama
Bezokolicznik
ležjeti

wiedzieć znôti

Teraźniejszy
Pers.	Sg.	Pl.
I	znôn	znôjem
II	znôjeh	znôjete
III	znôjet	znônti
Przeszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	znôjam	znôme
II	znôja	znôte
III	znôt	znôjent
Przyszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	znôχe	znôχme
II	znôχ	znôχte
III	znôχt	znôχent
Rozkazujący
II	znô	znôte
Imiesłów
Act.	znônt
Pass.	znôma
Bezokolicznik
znôti

umierać merti

Teraźniejszy
Pers.	Sg.	Pl.
I	merô	merem
II	mereh	merete
III	meret	merenti
Przeszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	meram	merme
II	mera	merte
III	mert	merent
Przyszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	mreχe	mreχme
II	mreχ	mreχte
III	mreχt	mreχent
Rozkazujący
II	mer	merte
Imiesłów
Act.	merant
Pass.	merama
Bezokolicznik
merti

siedzieć hesti (d)

Teraźniejszy
Pers.	Sg.	Pl.
I	hedô	hedem
II	hedeh	hedete
III	hedet	hedenti
Przeszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	hedam	hedme
II	heda	heste
III	hest	hedent
Przyszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	hedeχe	hedeχme
II	hedeχ	hedeχte
III	hedeχt	hedeχent
Rozkazujący
II	hed	heste
Imiesłów
Act.	hedant
Pass.	hedama
Bezokolicznik
hesti

mówić heci (p)

Teraźniejszy
Pers.	Sg.	Pl.
I	hepô	hepem
II	hepeh	hepete
III	hepet	hepenti
Przeszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	hepam	hepme
II	hepa	hecte
III	hect	hepent
Przyszły
Pers.	Sg.	Pl.
I	hepeχe	hepeχme
II	hepeχ	hepeχte
III	hepeχt	hepeχent
Rozkazujący
II	hep	hecte
Imiesłów
Act.	hepant
Pass.	hepama
Bezokolicznik
heci