Język osyjski: Różnice pomiędzy wersjami
(→Zaimek) |
|||
Linia 433: | Linia 433: | ||
== Przymiotnik == | == Przymiotnik == | ||
Przymiotniki odmieniają się według wzoru deklinacji rzeczownikowej. | Przymiotniki odmieniają się według wzoru deklinacji rzeczownikowej. | ||
− | |||
− | |||
− | |||
== Przyimek == | == Przyimek == |
Wersja z 11:13, 31 lip 2019
Język osyjski | |
---|---|
Typologia: | Fleksyjny SOV |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2019 |
W Adnacie | |
Używany w : | brak |
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Dźwięki
Samogłoski
- i u (i u)
- e o (e o)
- a (a)
- ai au (ai au)
Spółgłoski
- m n (m n)
- p b t d k g (p b t d c g)
- v s ʃ χ ʕ h (v s ṡ ch ġ h)
- l r j (l r i)
Przemiany głoskowe
- h₁e, eh₁ > e, ē
- h₂e, eh₂ > a, ā
- h₃e, eh₃ > o, ō
- VH > V:
- h₁, h₂, h₃ > e, a, o
- H > ∅
- o, oi, ou > a, ai, au
- g > ʕ
- d > l
- rs > rʃ
- bʰ, dʰ, gʰ, gʷʰ, ǵʰ > b, d, g, gʷ, ǵ
- ḱ, ǵ > s, z
- sw > h
- l̥, r̥, n̥, m̥ > ul, ur, an, am
- tt, dt, dd > χt
- sk, sg > χ
- ks, gs > χs
- sʕ > ʕ
- e- > ja-
- ei > ai
- eu, au > iu, o
- ēu, ōu > ju
- w > v
- kʷ, gʷ > k, b
- pt, kt > p, k
- ps > ss
- ē > ī
- V: > V
- tR > kR
- tv, dv, pv, bv > p, b
- RkV, RgV > RjV
- vj, vi > j, ji
- C1C1 > C1
- sN > NN
- lv > v
- z > s
- sj > ʃ
Gramatyka
Zaimek
Zaimki osobowe
Cas. | Sg. | Pl | Refl. | ||
---|---|---|---|---|---|
I | II | I | II | ||
Nom. | san | tu | vai | iu | – |
Gen. | mais | tais | nais | vais | sais |
Dat. | mene | tebe | ni | vi | sebe |
Acc. | me | te | na | va | se |
Loc. | mel | tel | ni | vi | sel |
Poss. | mas | tav | nan | ius | has |
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | iai | i | ial | ie |
Gen. | iaṡa | ṡas | iaṡa | iason |
Dat. | iammai | ṡai | iammai | iamas |
Acc. | ian | iana | ial | ians |
Loc. | iammal | ṡas | iammal | iamas |
Zaimki wskazujące
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | ca | co | cal | ce |
Gen. | caṡa | cas | caṡa | cason |
Dat. | cai | cai | cai | camas |
Acc. | can | cana | cal | cans |
Loc. | cal | cas | cal | camas |
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
m | f | n | ||
Nom. | ta | ti | tal | te |
Gen. | taṡa | tas | taṡa | tason |
Dat. | tai | tai | tai | tamas |
Acc. | tan | tana | tal | tans |
Loc. | tal | tas | tal | tamas |
Zaimki pytające
Cas. | kto? | co? |
---|---|---|
Nom. | ci | cal |
Gen. | ceṡa | ces |
Dat. | cemi | ci |
Acc. | cin | cal |
Loc. | cel | ci |
Rzeczownik
W języku osyjskim występują cztery deklinacje rzeczownika.
Deklinacja I
Do deklinacji I należą rzeczowniki zakończone na -eh₂ oraz -ih₂ (współczesne -a oraz ia). Są to rzeczowniki rodzaju żeńskiego.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | bina | bine |
Gen. | binas | binan |
Dat. | binai | binamas |
Acc. | binan | binans |
Loc. | binas | binamas |
Deklinacja II
Do deklinacji II należą męskie i nijakie o-, i- oraz u-tematy. Nie są one fleksyjnie rozróżnione w rodzaju męskim, lecz w rodzaju nijakim pewnego rodzaju pozostałością rozdziału tego schematu jest przyjmowanie końcówek-an, -ian, oraz -van.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | vulc | vulcai |
Gen. | vulcaṡ | vulcon |
Dat. | vulcai | vulcamas |
Acc. | vulcan | vulcans |
Loc. | vulcal | vulcamas |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | dravan | drava |
Gen. | dravaṡ | dravon |
Dat. | dravai | dravamas |
Acc. | dravan | drava |
Loc. | draval | dravamas |
Niektóre wyrazy oznaczające przedmioty parzyste mają nieregularną liczbę mnogą, będącą pozostałością dawnej liczby podwójnej, np. aχsan "oko", ale aχsi "oczy", ovs "ucho", ale ovsi "uszy"NOM, ovsins "uszy"ACC, crachs "noga", ale "crachsi, crachsins" "nogi", vranc "ręka", ale vranci, vrancins "ręce".
Zachował się także szczątkowe formy wołacza dla słów Daiv "Bóg" - Daive! "Boże!", oraz ir "człowiek, mężczyzna" - ire! "człowieku!".
Wyraz sun "syn" posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest suneve "synowie"NOM, sunevens "synów"ACC.
Wyraz gast "gość" także posiada nieregularną formę liczby mnogiej, to jest gaste "goście"NOM, gastens "gości"ACC
Deklinacja III
Deklinacja III jest spadkobiercą szerokiej gamy deklinacji, takich jak -n̥, -onts, -mō, -ōm, -ṓ, -uH. Są to wyrazy rodzaju nijakiego.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | namans | namana |
Gen. | namans | namane |
Dat. | namanai | namane |
Acc. | naman | namana |
Loc. | namans | namane |
Deklinacja IV
Do deklinacji IV należą dawne rzeczowniki r-tematyczne.
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | bratir | bratare |
Gen. | bratarṡ | bratarn |
Dat. | bratar | bratarmas |
Acc. | bratarn | bratarans |
Loc. | bratar | bratarmas |
W deklinacji IV zachowało się wiele form wołacza odnoszących się do członków rodziny, jak np. bratar "bracie", matar "matko", patar "ojcze", ducar "córko"
Przymiotnik
Przymiotniki odmieniają się według wzoru deklinacji rzeczownikowej.
Przyimek
Przyimek | Nieokreślona | Określona |
---|---|---|
w | en | hen |
z | san | hasan |
nad | et | het |
z, od | ež | hež |
między | enter | henter |
na + LOC | ep | hep |
do | al | hal |
pod | andi | handi |
na + ACC | an | han |
przed | anti | hanti |
od | ul | hul |
o, przy, obok | per | haper |
ku, do | pra | hapra |
za | vi | hav |
bez | nem | hanem |
Czasownik
leżeć ležjeti
Teraźniejszy | ||
---|---|---|
Pers. | Sg. | Pl. |
I | ležjô | ležjem |
II | ležjeh | ležjete |
III | ležjet | ležjenti |
Przeszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | ležjam | ležme |
II | ležja | ležte |
III | ležt | ležjent |
Przyszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | ležjeχe | ležjeχme |
II | ležjeχ | ležjeχte |
III | ležjeχt | ležjeχent |
Rozkazujący | ||
II | lež | ležte |
Imiesłów | ||
Act. | ležjant | |
Pass. | ležjama | |
Bezokolicznik | ||
ležjeti |
wiedzieć znôti
Teraźniejszy | ||
---|---|---|
Pers. | Sg. | Pl. |
I | znôn | znôjem |
II | znôjeh | znôjete |
III | znôjet | znônti |
Przeszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | znôjam | znôme |
II | znôja | znôte |
III | znôt | znôjent |
Przyszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | znôχe | znôχme |
II | znôχ | znôχte |
III | znôχt | znôχent |
Rozkazujący | ||
II | znô | znôte |
Imiesłów | ||
Act. | znônt | |
Pass. | znôma | |
Bezokolicznik | ||
znôti |
umierać merti
Teraźniejszy | ||
---|---|---|
Pers. | Sg. | Pl. |
I | merô | merem |
II | mereh | merete |
III | meret | merenti |
Przeszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | meram | merme |
II | mera | merte |
III | mert | merent |
Przyszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | mreχe | mreχme |
II | mreχ | mreχte |
III | mreχt | mreχent |
Rozkazujący | ||
II | mer | merte |
Imiesłów | ||
Act. | merant | |
Pass. | merama | |
Bezokolicznik | ||
merti |
siedzieć hesti (d)
Teraźniejszy | ||
---|---|---|
Pers. | Sg. | Pl. |
I | hedô | hedem |
II | hedeh | hedete |
III | hedet | hedenti |
Przeszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | hedam | hedme |
II | heda | heste |
III | hest | hedent |
Przyszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | hedeχe | hedeχme |
II | hedeχ | hedeχte |
III | hedeχt | hedeχent |
Rozkazujący | ||
II | hed | heste |
Imiesłów | ||
Act. | hedant | |
Pass. | hedama | |
Bezokolicznik | ||
hesti |
mówić heci (p)
Teraźniejszy | ||
---|---|---|
Pers. | Sg. | Pl. |
I | hepô | hepem |
II | hepeh | hepete |
III | hepet | hepenti |
Przeszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | hepam | hepme |
II | hepa | hecte |
III | hect | hepent |
Przyszły | ||
Pers. | Sg. | Pl. |
I | hepeχe | hepeχme |
II | hepeχ | hepeχte |
III | hepeχt | hepeχent |
Rozkazujący | ||
II | hep | hecte |
Imiesłów | ||
Act. | hepant | |
Pass. | hepama | |
Bezokolicznik | ||
heci |