Język prachamski

Język prachamski Ra qāmasas eyqor
Typologia:	aglutynacyjny
Utworzenie:	Kazimierz (w 2020)
Sposoby zapisu:	brak, łacińska transkrypcja
Klasyfikacja:	Gamajskie Język pragamajski (†) Język prachamski
Kody
Conlanger–1	pch.
Lista conlangów

        

Zobacz też słownik tego języka.

Język prachamski (pch. ra qāmasas eyqor [ra ˈɣaːmazʱazʱ~t̚ eɪ̯ˈɣɔl]), — prajęzyk, będący przodkiem wszystkich innych języków chamskich, sam natomiast wywodzi się z języka pragamajskiego. Został utworzony przez Kazimierza w 2020 roku na potrzeby wspólnego projektu forumowego. Charakteryzuje się przede wszystkim zarzuceniem kontrastu dźwięczności spółgłosek i zastąpieniem go rozróżnieniem na spółgłoski przydechowe i nieprzydechowe.

Fonologia

Spółgłoski

		Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Podniebienne	Welarne
Nosowe		m	n
Zwarte	przydechowe	pʰ	tʰ			kʰ
	nieprzydechowe	p	t			k
Szczelinowe	przydechowe		sʰ	ɬʰ
	nieprzydechowe	f	s	ɬ		x
Drżące			r
Boczne, Półsamogłoski			l		j	w

Zmiany fonetyczne od pragamajskiego

Samogłoski

/i/ → /ɪ/ ⟨i⟩
/iː/ → /eɪ̯/ ⟨ey⟩
/u/ → /ʊ/ ⟨u⟩
/uː/ → /oʊ̯/ ⟨ow⟩
/a/ → /a/ ⟨a⟩
/aː/ → /ɔ/ ⟨o⟩
/aj/ → /ɛ/ ⟨e⟩
/aw/ → /ɔ/ ⟨o⟩

Ściągnięcia
(/J/ = /w, j, h, ħ/)

Poza nagłosem:
/VJV/ → /Vː/ ⟨(makron nad samogłoską, w dyftongach tylko nad pierwszą)⟩
/VJi/ → /Vɪ̯/ ⟨Vy⟩ (dyftong)
/VJu/ → /Vʊ̯/ ⟨Vw⟩ (dyftong)
Jeśli samogłoska ulegające skróceniu było w pragamajskim akcentowana, akcent przesuwa się na stojącą wcześniej samogłoskę.

Również w nagłosie:
/iJV/ → /jV/ ⟨yV⟩
/uJV, aːJV, awJV/ → /wV/ ⟨wV⟩
W tym przypadku jeśli samogłoska ulegające skróceniu było w pragamajskim akcentowana, akcent przesuwa się na stojącą po niej samogłoskę.

Spółgłoski

/m/ → /m/ ⟨m⟩; /-Vm/
/n/ → /n/ ⟨n⟩
W wygłosie i przed spółgłoską spółgłoski nosowe przechodzą w unosowienie poprzedzającej samogłoski) zapisywane w wygłosie etymologicznie, przed spółgłoskami wargowymi jako ⟨m⟩, natomiast przed pozostałymi jako ⟨n⟩.
/p/ → /pʰ/ [pʰ~bʱ~p̚] (nagłos~śródgłos~ wygłos) ⟨p⟩
/b/ → /p/ [p~b~p̚] ⟨b⟩
/f/ → /f/ [f~v~p̚] ⟨f⟩
/t/ → /tʰ/ [tʰ~dʱ~→t̚] ⟨t⟩
/d/ → /t/ [t~d~t̚] ⟨d⟩
/θ/ → /ɬʰ/ [ɬʰ~ɮʱ~t̚] ⟨ł⟩
/ð/ → /ɬ/ [ɬ~ɮ~t̚] ⟨c⟩
/s/ → /sʰ/ [sʰ~zʱ~t̚] ⟨s⟩
/z/ → /s/ [s~z~t̚] ⟨z⟩
/k/ → /kʰ/ [kʰ~ɡʱ~k̚] ⟨k⟩
/ɡ/ → /k/ [k~ɡ~k̚] ⟨g⟩
/ɣ/ → /x/ [x~ɣ~k̚] ⟨q⟩
/q/ → /kː/ [kː~kː~k̚] ⟨kk⟩
/ħ, h/ → /∅/
/w/ → /w/ ⟨w⟩
/j/ → /j/ ⟨y⟩
/r/ → /r/ [r~r~l] ⟨r⟩
/l/ → /l/ ⟨l⟩

Rozwój geminat

Geminaty przechodzą w długość poprzedzającej samogłoski, w nagłosie znikając całkowicie (zmiana zachodzi już po wyżej opisanych procesach samogłoskowych, ale przed zmianą /q/ → /kː/). Elementy niezgłoskotwórcze dyftongów stojących przed odpowiednio *w/y są traktowane razem z nimi jako geminaty, w związku z czym również objęte są tym procesem. Przykładowo pragamajskie *iiyuzu [ˈiːjuzu] po dyftongizacji *ii daje przejściową formę *eyyuzu [ˈeɪ̯jʊzʊ], co później przekształca się w *ēyuzu [ˈɛːjʊzʊ].

*ww i *jj traktowane są szczególnie, jeśli wcześniej stoi *a, to pierwsze *w/j tworzy z nim dyftong.

Powstanie nowych geminat

Nowe geminaty (za wyjątkiem *kk wywodzącego się z pgm. *q) powstają ze zbitek spółgłoskowych, w których pierwszym elementem jest obstruent. W fazie przejściowej był wymawiany jako spółgłoska zatrzymana, tak jak w wygłosie, później nastąpiła asymilacja z kolejną spółgłoską. Przykładowy rozwój: pgm. *hitlaa [ˈhitlaː] → wczesny pch. *itlo [ˈit̚lɔ] → pch. *illo [ˈilːɔ].

Gramatyka

Harmonia samogłoskowa

W prachamskim występuje harmonia progresywna samogłosek odziedziczona z pragamajszczyzny. Samogłoska pierwszej sylaby sufiksów dołączanych do słowa musi zgadzać się z samogłoską ostatniej sylaby podstawowego słowa.

Ostatnia samogłoska słowa	Pierwsza samogłoska sufiksu
	krótka (_)	długa (_²)
i, Vy	i	ey
u, Vw	u	ow
a, o, e	a	o