Język prapołudniowowakdyjski
Wersja z dnia 19:41, 30 lip 2021 autorstwa Emilando (dyskusja | edycje) (→Utwardzenie szczelinowych)
| Język prapołudniowowakdyjski | |
|---|---|
| Utworzenie: | Emil (w 2021) |
| Cel utworzenia: | Na potrzeby projektu/konwerldu |
| Sposoby zapisu: | łacińska transkrypcja |
| Kody | |
| Conlanger–1 | ppw. |
| Lista conlangów | |
|
Zobacz też słownik tego języka. |
Język prapołudniowowakdyjski (šfamas ešfā /ˈʃfamas ˈɛʃfaː/)
Fonologia
Samogłoski
| Przednie | Środkowe | Tylne | |
|---|---|---|---|
| Wysokie | i iː (i ie) | ɨ ɨː (y ye) | u uː (u ue) |
| Półwysokie | e eː (e ee) | ɘ ɘː (ø øe) | o oː (o oe) |
| Półniskie | ɛ ɛː (ẹ ẹe) | ɜ ɜː (ø̣ ø̣e) | ɔ ɔː (ọ ọe) |
| Niskie | a aː (a ae) | ||
Tony
Prapołudniowowakdyjski miał sześć tonów:
- Ton wznoszący: á áe /ǎ/
- Ton opadający: à àe /â/
- Ton wysoki: â âe /á/
- Ton niski: ā āe /à/
- Ton opadająco-wznoszący: á_ë áe_ë /â͡ǎ/
- Ton wznosząco-opadający: à_ë àe_ë /ǎ͡â/
Niektóre nieakcentowane sylaby nie miały tonów.
Spółgłoski
| Wargowe | Zębowe | Dziąsłowe | Środkowojęzykowe | Welarne | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | m mʲ (m mʲ) | n nʲ (n nʲ) | ŋ ŋʲ (nh nhʲ) | ||||
| Zwarte | bezdźwięczne | p pʲ (p pʲ) | t tʲ tʷ (t tʲ tʷ) | tʃ tʃ~c tʃʷ (č čʲ čʷ) | k kʲ kʷ (k kʲ kʷ) | ||
| dźwięczne | b bʲ (b bʲ) | d dʲ dʷ (d dʲ dʷ)ʷ | g gʲ gʷ (g gʲ gʷ) | ||||
| prenasalizowane | ᵐb ᵐbʲ (mb mbʲ) | ⁿd ⁿdʲ ⁿdʷ (nd ndʲ ndʷ) | ᵑg ᵑgʲ ᵑgʷ (ng ngʲ ngʷ) | ||||
| Szczelinowe | bezdźwięczne | f fʲ (f fʲ) | θ θʲ θʷ (þ þʲ þʷ) | s sʲ sʷ (s sʲ sʷ) | ʃ ʃʲ~ɕ ʃʷ (š šʲ šʷ) | x xʲ xʷ (ch chʲ chʷ) | |
| dźwięczne | v vʲ (v vʲ) | ð ðʲ ðʷ (ð ðʲ ðʷ) | ʒ ʒʷ (ž žʷ) | ɣ ɣʲ (gh ghʲ) | |||
| Sonoraty | ʙ ʙʲ (bh bhʲ) | l̪ l̪ʲ l̪ʷ~l̪ˠ (l lʲ lʷ) | r rʲ (r rʲ) | j (j) | |||
Procesy od prawakdyjskiego
Okres I
Pierwsze różnice dialektalne
- c'e(ː ːː) > k'e(ː ːː)
- (V)p' > (V́)p'ɵ
Przesuwka długich samogłosek
- eː eːː, ɵː ɵːː, oː oːː > iː iːː ɨː ɨːː uː uːː
Zmiany spółgłosek
- θ θ' ð > f p' v
- f' s' > p' t'
- v, ɣ > w
- z > r
- g > ɟ
- ʡ > g
Przesuwka spółgłoskowa
- p t c k > f þ ç x
- b d ɟ g > > v ð ʝ ɣ
- p' t' k' > p t k
Zmiany w iloczasie
- Vː > V
- Vːː > Vː
W ten sposób powstaje układ samogłosek [a aː e i iː ɵ ɨ ɨː o u uː ɯ ɯː].
Korelacja miękkości i spłynięcie się bocznych
- [k x ɣ]E > [c ç ʝ]E
- [ç ʝ]O > [x ɣ]O
- ʟ ɫ > l̪
Zanik dyftongów
- jV > ʲV
- wV > ʷV
- Væ̯ Ve̯ > jV > ʲV
- Vɵ̯ Vo̯ > WV > ʷV
- Vɯ̯ > VN
Utrata samogłosek centralnych
- ɵ > ɘ > e
- ɨ ɨː > i iː
Przerywa to korelację miękkości.
Okres II
Zanik iloczasu
- iː i e > i e ɛ
- ɯ ɯː aː a > ɨ ɘ ɜ a
- u uː o > u o ɔ
W efekcie powstaje obecny system samogłoskowy, ale bez iloczasu.
Rozwój tonów
- Ton wysoki dał ton wznoszący + iloczas (â > áe);
- Ton nizki dał ton opadający + iloczas (ǎ > àe);
- Ton średni dał ton wysoki + iloczas (ã > âe);
- Ton neutralny dał ton wysoki + brak iloczasu (a > â).
Rozwój głosek środkowojęzykowych i labializowanych
- c ç ʝ > tʃ ʃ ʒ
- cʷ çʷ ʝʷ > tʃʷ ʃʷ ʒʷ
- cʲ çʲ ʝʲ > c ɕ j
- pʷ fʷ vʷ > ᵐbʷ > ᵐb
- rʷ ʙʷ > ʙ
- mʷ > b
- nʷ ŋʷ > m
Utwardzenie szczelinowych
- !Sv > !Sb
- v- > b-
- !Sð > !Sd
- ð- > d-
- !Sɣ > !Sg
- ɣ- > g-
- Rð# > Rd#
Gdzie !S oznacza obstuenta nieszczelinowego, zaś R sonorat.
Zanik wygłosowych krótkich samogłosek
Wygłosowe krótkie samogłoski zanikają. Tony powodują powstanie nowych tonów na poprzedniej sylabie:
- ton rosnący przechodzi w ton opadająco-wznoszący;
- ton opadający przechodzi w ton wznosząco-opadający;
- ton wysoki dał ton niski.
Zanik głosek nagłośniowych
- ʕ ʜ > Ø
- ʕʷ ʜʷ > w
- ʕʲ ʜʲ > j
Powstanie głosek prenasalizowanych
- N[W T K] > ᵐb ⁿd ᵑg
Zmiany w gammie
- ɣʷ > xʷ, ɣ lub w
- -ɣ > -x