Język proto-iszarsko-affairski - wymarły język z rodziny iszarsko-affairskiej oraz hipotetyczny przodek wszystkich języków z tej rodziny. Rekonstruowany jako język aglutynacyjny o szyku SOV lub SVO. Cechuje się bogatą różnorodnością fonemów spółgłoskowych, w szczególności spółgłosek zwartych - występowały w nim między innymi głoski o artykulacji bocznej. Najprawdopodobniej również był językiem tonalnym.
Fonologia
Samogłoski
Dla języka proto-iszarsko-affairskiego rekonstruuje się następujący zestaw samogłosek:
Spółgłoski
|
|
Wargowe
|
Zębowe
|
Welarne
|
Języczkowe
|
Faryngalne
|
Krtaniowe
|
| Nosowe
|
*m
|
*n
|
*ŋ
|
|
|
|
| Zwarte
|
tenuis
|
*b
|
*t *d
|
*k *g
|
|
|
*ʔ
|
| aspirowane
|
|
|
*kʰ
|
|
|
|
| palatalizowane
|
|
|
*kj~*kʲ *gj~*gʲ
|
|
|
|
| boczne
|
*bˡ
|
*dˡ
|
|
|
|
|
| Szczelinowe
|
tenuis
|
*f
|
*s *z
|
|
*χ
|
*ʕ
|
|
| palatalizowane
|
|
*sj~*sʲ *zj~*zʲ
|
|
|
|
|
| Drżące
|
|
|
|
*ʀ
|
|
|
| Aproksymanty
|
|
*l
|
|
|
|
|
Rekonstrukcja
Grupa iszarska
Rozwój samogłosek i dyftongów
Poniższa tabela przedstawia rozwój samogłosek z języka proto-iszarsko-affairskiego przez język praiszarski aż do współczesnego języka iszarskiego.
| Samogłoski
|
| PIA
|
PI
|
iszarski
|
| *ē, *i
|
i
|
| *e
|
e
|
| *a
|
*ä
|
a /ɐ/
|
| *ə
|
ê /ə/
|
| *o
|
*ɤ
|
o /ɯ/
|
| *u
|
u
|
| Dyftongi
|
| PIA
|
PI
|
iszarski
|
| *ā
|
ae
|
| *ō
|
*ou
|
au
|
| *ē, *ia
|
*ē, *əä
|
ea
|
| *ū
|
oa
|
| *aCə
|
*aɨ
|
ai
|
Reszta dyftongów w języku iszarskim jest wynikiem zaniku zwarcia krtaniowego w sekwencjach *VʔV.
Rozwój spółgłosek
| Spółgłoski
|
| PIA
|
PI
|
iszarski
|
| *m
|
m
|
| *n, *ŋ
|
n
|
| *b
|
b
|
| *t
|
t
|
| *d
|
d
|
| *bˡ
|
*βˡ
|
v /ʋ/
|
| *dˡ
|
*ðˡ
|
l
|
| *k
|
c /k/
|
| *g
|
g
|
| *kʰ
|
kh /x/
|
| *kj
|
*ć [t͡ɕ]
|
tx /t͡ʃ/
|
| *gj
|
*dź [d͡ʑ]
|
dj /d͡ʒ/
|
| *gu̯
|
*ɣw
|
w
|
| *f
|
ph /f/
|
| *s
|
s
|
| *z
|
z
|
| *sj
|
*ś [ɕ]
|
x /ʃ/
|
| *zj
|
*ź [ʑ]
|
j /ʒ/
|
| *χ
|
h /χ/
|
| *ʀ
|
rh /ʀ/
|
| *l
|
*r
|
r /ɾ/
|
| *ʔ
|
Ø
|
| *ʕ
|
| *i, *ĭ
|
j
|
y /j/
|
| *ʇ
|
qx /ʇ/
|
Pozostałe zmiany fonetyczne
- *ĕ_, *ĭ_ > Ø
- *_ĕ, *_ĭ > Ø
- *VʕV > *VhV > VV
- *VʔV > VV
- *Cz > Cr
- *-lĕŋ > *-lŋ > -ln
- *CĭC > CjC
Morfologia
Zaimek
|
|
L. pojedyncza
|
L. mnoga
|
| m
|
f
|
n
|
| 1
|
*sjàŋ
|
*zuʔél
|
| 2
|
*kʰél
|
*kjoʔàl
|
| 3
|
*tēbˡĕ
|
*faʔòŋ
|
*ĕkχás
|
*bˡuʔák
|
Czasownik
Czas teraźniejszy
Końcówki czasu teraźniejszego:
|
|
L. pojedyncza
|
L. mnoga
|
| m
|
f
|
n
|
| 1
|
*-lè
|
*-zá
|
| 2
|
*-χó
|
*-dˡé
|
| 3
|
*-kjá
|
*-sjĭrà
|
*-fò
|
*-kì
|
Przykładowa odmiana:
| *ìkjágu̯e - pływać
|
|
|
L. pojedyncza
|
L. mnoga
|
| m
|
f
|
n
|
| 1
|
*ìkjágu̯elè
|
*ìkjágu̯ezá
|
| 2
|
*ìkjágu̯eχó
|
*ìkjágu̯edˡé
|
| 3
|
*ìkjágu̯ekjá
|
*ìkjágu̯esjĭrà
|
*ìkjágu̯efò
|
*ìkjágu̯ekì
|
Rzeczownik
Deklinacja
Odmiana spółgłoskowa
| *ābˡelĕŋ - królestwo
|
|
|
PIA
|
PI
|
iszarski
|
| Nom.
|
*ābˡelĕŋ
|
*āβˡelŋ
|
aéveln
|
| Gen.
|
*ābˡelĕŋo
|
*āβˡelŋō
|
aévelnou
|
| Dat.
|
*ābˡelĕŋu
|
*āβˡelŋū
|
aévelnwo
|
| Acc.
|
*ābˡelĕŋkʰu
|
*āβˡelŋkʰu
|
aévelnkhu
|
| Voc.
|
*ābˡelĕŋek
|
*āβˡelŋēk
|
aévelnec
|
Odmiana samogłoskowa
| *làʔəkjá - port
|
|
|
PIA
|
PI
|
iszarski
|
| Nom.
|
*làʔəkjá
|
*raɨ̀ćá
|
raìtxá
|
| Gen.
|
*làʔəkjásabˡĕ
|
*raɨ̀ćásaβˡĕ
|
raìtxásav
|
| Dat.
|
*làʔəkjáχe
|
*raɨ̀ćáχe
|
raìtxáhe
|
| Acc.
|
*làʔəkjágu̯aŋ
|
*raɨ̀ćáɣwaŋ
|
raìtxáwan
|
| Voc.
|
*làʔəkjáku
|
*raɨ̀ćáku
|
raìtxácu
|
