Język razruhski

język razruhski razrixac
Sposoby zapisu:	pismo razruhskie
Utworzenie:	Pingijno w 2011
Cel utworzenia:	nieznane
Klasyfikacja:	nieznane
Kody
Conlanger–1	rzh
Conlanger–3	pri.rzh.pnj
Typologia:	VSO
Lista conlangów

Typ:	a priori
Lista conlangów

Ten artykuł zawiera pismo razruhskie. Bez odpowiedniej czcionki (wciśnij Download) będziesz widzieć jedynie transkrypcję.

Zobacz też słownik tego języka.

Razruhski - język tworzony przez Pingijna, jesienią, w 2011 roku. Autor jednak nie chce podać wszystkich informacji na temat tego języka. Wiadomo natomiast o jego piśmie, gramatyce, fleksji, większości słownictwa i składni. Niektóre zwroty, wyrazy czy inne informacje, jak jego cel jednak nie są ujawniane. Język jest ściśle aprioryczny i silnie purystyczny - nie ma w nim żadnych słów pochodzących z języków, które występują na Ziemi, z wyjątkiem większości nazw własnych (tj. języki [np. polski - polisapx], państwa [np. Portugalia - Portogalnih], krainy czy kontynenty [np. Azja - Ayŏn]). Możliwe jest, iż język razruhski przybrał słowa z języków sąsiednich terytorialnie, lecz dokładnych informacji na ten temat nie ma.

Stosunki morfosyntaktyczne języka są nominatywno-akuzatywne.

Fonologia

Spółgłoski

	językowo-wargowe	dziąsłowe	miękkopodnieb.	języczkowe	nagłośniowe
nosowe	n̼	n
zwarte	t̼ d̼	t d	k g		ʡ
szczelinowe	s̼ z̼	s z	ɣ ~ x	χ
drżące		r			я
boczne aproksymanty	l̼	l

Samogłoski

	przednie	centralne	tylne
przymknięte	i		u
półprzymknięte		ɘ
średnie	ɛ ~ œ	ə
półotwarte			ʌ
otwarte	a ɶ

Pozostałe reguły fonetyczne

tn [t̼n̼]
dn [d̼n̼]
hz [ɣ͡z]
hs [x͡s]
kt [k͡t]
gd [g͡d]

Plik:Kta.mp3

[Cɶ] → [Cʷɶ]
[Cu] → [Cʷu]
[Cœ] → [Cʷœ]
[Ci] → [Cʲi]

C - spółgłoska

Akcent

Akcent w razruhskim zawsze pada na trzecią sylabę od końca lub pierwszą, jeżeli sylaby są dwie. Przykład: marinăda, razrihxapx, hoku. Oczywiście, akcent w zdaniu pada zależnie od emocji i istotności, sensu wypowiedzi.

Po reformie ortografii w trybie rozkazującym, w niektórych odmianach akcent nie zmienił swojego położenia. Otóż, w trybie rozkazującym czasu teraźniejszego, w pierwszej (liczby pojedynczej) i trzecich osobach akcent jest na ostatniej sylabie - przed reformą "sal", "săl", "săle" były pisane oddzielnie.

Język ten charakteryzuje się sonantami, tworzącymi sylabę na końcu słowa, a zarazem przybierając w tym miejscu akcent. Spółgłoskami mogącymi być sonantami są: [n̼], [m], [l̼], [r], [h] oraz [l]. Przykłady: sfehaan' (przychodzi f); phan' (jest f); Saktel' (imię męskie)

Zapis

Pismo razruhskie

Język razruhski używa pisma razruhskiego (zwane też razruszką, alfabetem razruhskim). Powstało kilka tysięcy lat temu, przez co wyewoluował. Pismo zawiera 27 liter oznaczających pojedyncze głoski. Pismo wyróżnia majuskuły i minuskuły.

Dla uproszczenia używa się także transkrypcji.

Litera	Transkrypcja	Nazwa litery (tran.)	IPA
N n	n	aan	[n]
A a	a	a	[a]
P p	p	up	[t̼]
I i	i	i	[i]
B b	b	bu	[d̼]
H h	h	ihi	[ɣ ~ x]
Ă ă	ă	ă	[ɶ]
T t	t	ut	[t]
R r	r	raa	[r]
F f	f	uf	[s̼]
D d	d	du	[d]
S s	s	us	[s]
L l	l	aal	[l]
Y y	y	yk	[ɘ]
V v	v	vii	[z̼]
Ŏ ŏ	ŏ	ŏ	[ʌ]
M m	m	aam	[n̼]
C c	p	upo	[t̼]
Z z	z	zuz	[z]
G g	g	gu	[g]
X x	hx	hxi	[χ]
U u	u	u	[u]
W w	b	buu	[d̼]
Q q	rx	rxige	[я]
O o	o	opune	[ə]

Dźwięk [ʡ] (w transkrypcji: q) oznacza się przez qh.

Transkrypcja

Transkrypcja spółgłosek

	językowo-wargowe	dziąsłowe	miękkopodnieb.	języczkowe	nagłośniowe
nosowe	m	n
zwarte	p b	t d	k g		q
szczelinowe	f v	s z	h	hx
drżące		r			rx
boczne aproksymanty	(l)	l

Transkrypcja samogłosek

	przednie	centralne	tylne
przymknięte	i		u
półprzymknięte		y
średnie	e	o
półotwarte			ŏ
otwarte	a ă

Składnia

W razruhskim dominuje szyk VSO, w związku z czym, przed dopełnieniem zwykle występuje podmiot (w przypadku zaimków osobowych, podmiot jest pomijany, jeśli wcale nie chcemy go podkreślić - z wyjątkiem "hoku"/"hiri"), a na początku orzeczenie. Oczywiście, jest to szyk charakterystyczny dla zdań oznajmujących.

Eih turki alerin marinădam kuqin.

Eih turki (hoku) alerin marinădam.
- Nie zjadłem żadnego śniadania.

W wyrażaniu pytań stosuje się partykułę du. Podobnie jest w mandaryńskim, gdzie używa się partykuły 吗 na końcu zdania pytającego. Jednak z du jest większa dowolność, bowiem można tęż partykułę wstawić przed orzeczeniem, na początku zdania lub na jego końcu. Jeśli du występuje po orzeczeniu, zdanie przybiera brzmienia bardziej dostojnego.

Du turklu marinădam kuqin?

Du turklu (zŏ) marinădam kurxin?

Turklu marinădam kuqin du?

Turklu (zŏ) marinădam kurxin du?
- Zjadłeś śniadanie?

W zdaniach wykrzyknikowych i rozkazujących jest inaczej. Otóż szyk zmienia się wtedy w SVO.

Kuqam marinădam!

(Zŏ) kurxam marinădam!
- Zjedz śniadanie!

Gramatyka

Razruhski jest językiem fleksyjnym, wobec czego słowa ulegają wielu zmianom; występują nieregularności, czego przyczyną jest trudniejsza wymowa i częstość użycia niektórych wyrazów.

Rzeczownik

Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki oraz liczby (pojedyncza, podwójna oraz mnoga). Przypadki w tym języku są zróżnicowane. Jest ich sześć, lecz czasem podaje się, iż występuje ich tylko pięć:

• mianownik
• dopełniacz-biernik
• narzędnik-komitatyw
• omównik
• miejscownik

Rzeczowniki często mają taką samą odmianę w omówniku oraz miejscowniku.

Rodzaje określania liczb:

• pojedyncza
• podwójna
• mnoga

Rzeczowniki w razruhskim mogą mieć dwa rodzaje: męski lub żeński.

Deklinacja

Różnica fleksji zależy od tego, czy rzeczownik zakończony jest na spółgłoskę czy samogłoskę.

	l. pojedyncza (spół.)	l. pojedyncza (sam.)	l. podwójna (spół.)	l. podwójna (sam.)	l. mnoga (spół.)	l. mnoga (sam.)
mianownik	-	-	-e	-a	-(u)l	-(i)l
dopełniacz-biernik	-u	-(u)n	-en	-an	-uln	-in
narzędnik-komitatyw	-ubx	-(u)bx	-ur	-ar	-ur	-(u)r
omównik	-eh	-(e)h	-eh	-ăi	-ăi	-ăi
miejscownik	-ui	-(u)i	-i	-el	-(u)l	-el

	l. pojedyncza	l. podwójna	l. mnoga
mianownik	hxavu	hxava	hxavil
dopełniacz-biernik	hxavun	hxavan	hxavin
narzędnik-komitatyw	hxavubx	hxavar	hxavur
omównik	hxaveh	hxavăi	hxavăi
miejscownik	hxavui	hxavel	hxavel

	l. pojedyncza	l. podwójna	l. mnoga
mianownik	rălas	rălase	rălasul
dopełniacz-biernik	rălasu	rălasen	rălasuln
narzędnik-komitatyw	rălasubx	rălasur	rălasur
omównik	rălaseh	rălaseh	rălasăi
miejscownik	rălasui	rălasi	rălasul

Czasownik

Przykład odmiany - sfehum - przyjść (Koniugacja I)

pughum - być. Odmienia się nieregularnie.

Odmiana czasowników jest dosyć złożona, bowiem w każdej osobie są dwa rodzaje: męski oraz żeński. Występują także zaimki osobowe bez rodzaju.

Koniugacja

Koniugacje w języku razruhskim są dwie - w jednej grupie czasownik w bezokoliczniku (czas ter.) kończy się na -um, a w drugiej - -ăn.

Koniugacja II

Kolumny w tabelce poniżej oznaczają samogłoski pojawiające się w pierwszej sylabie czasownika oraz zmiany zachodzące w niej. Nie dotyczy czasowników trój-/dwusylabowych zaczynających się na samogłoskę.

	e	ă	ŏ	(przykład) hxăggum - leczyć
hoku/hiri	e	ă	ŏ	hxăggi/hxăgge
zŏ	i	a	ă	hxaggălu
na	e	a	o	hxăggăra
mef/mih	e	ă	ŏ	hxăggut/hxăggaan'
fihx/vă	y	e	u	hxegg
pige/sehe	e	ă	ŏ	hxăggu
rui/lui	e	ă	ŏ	hxăggnu
miih/my	e	ă	ŏ	hxăggel
fihxŏ/vŏ	e	e	a	hxeggre

Odmieniając się w czasach, zmiany są takie same. Jeżeli wystąpią np. obok siebie "tn" i potem "r" w odmianie stawia się między nie "o", co wymawiane jest jako szwa.

Czasy

• teraźniejszy
• przeszły
• przyszły

Aspekty

• dokonany
• niedokonany
• nieokreślony

Podobnie jak w angielskim, czasy łączą się z aspektami i tworzy się wtedy podobne konstrukcje. Wówczas czasoaspektów jest dwanaście.

Tryby

• oznajmujący
• przypuszczający
• rozkazujący
• apelujący

Imiesłów

Podano poniżej schematy regularnej odmiany oraz jej przykład:

imiesłów przymiotnikowy bierny

	l. pojedyncza m	l. pojedyncza f	l. podwójna m	l. podwójna f	l. mnoga m	l. mnoga f
mianownik	-in	-in	-hin	-hin	-pin	-pin
dopełniacz-biernik	-yn	-un	-hin	-hŏn	-pin	-pŏn
narzędnik-komitatyw	-an	-on	-han	-hon	-pan	-pon
omównik	-ern	-ŏrn	-hern	-hŏrn	-pern	-pŏrn
miejscownik	-ern	-ŏrn	-hern	-hŏrn	-pern	-pŏrn

	l. pojedyncza m	l. pojedyncza f	l. podwójna m	l. podwójna f	l. mnoga m	l. mnoga f
mianownik	sfehin	sfehin	sfehin	sfehin	sfehpin	sfehpin
dopełniacz-biernik	sfehyn	sfehun	sfehin	sfehŏn	sfehpin	sfehpŏn
narzędnik-komitatyw	sfehan	sfehon	sfehan	sfehon	sfehpan	sfehpon
omównik	sfehern	sfehŏrn	sfehern	sfehŏrn	sfehpern	sfehpŏrn
miejscownik	sfehern	sfehŏrn	sfehern	sfehŏrn	sfehpern	sfehpŏrn

imiesłów przymiotnikowy czynny

	l. pojedyncza m	l. pojedyncza f	l. podwójna m	l. podwójna f	l. mnoga m	l. mnoga f
mianownik	-(h)uf	-(h)uf	-huf	-huf	-puf	-puf
dopełniacz-biernik	-(h)ufin	-(h)ufun	-hufen	-hufŏn	-pufen	-pufŏn
narzędnik-komitatyw	-(h)af	-(h)of	-hif	-huf	-pif	-puf
omównik	-hufer	-hufŏr	-hufir	-hufur	-pufir	-pufur
miejscownik	-hufer	-hufŏr	-hufir	-hufur	-pufir	-pufur

	l. pojedyncza m	l. pojedyncza f	l. podwójna m	l. podwójna f	l. mnoga m	l. mnoga f
mianownik	sfehuf	sfehuf	sfehuf	sfehuf	sfehpuf	sfehpuf
dopełniacz-biernik	sfehufin	sfehufun	sfehufen	sfehufŏn	sfehpufen	sfehpufŏn
narzędnik-komitatyw	sfehaf	sfehof	sfehif	sfehuf	sfehpif	sfehpuf
omównik	sfehufer	sfehufŏr	sfehufir	sfehufur	sfehpufir	sfehpufur
miejscownik	sfehufer	sfehufŏr	sfehufir	sfehufur	sfehpufir	sfehpufur

imiesłów przysłówkowy uprzedni

-ini

sfehini

imiesłów przysłówkowy współczesny

-hef

sfehef

Strona

Strona zwrotna

Stronę zwrotna nie pojawiła się w derywacji czasowników, tak jak w polskim; pojawia się tylko w sytuacji, gdy podmiot jest zarówno wykonawcą, jak i odbiorcą czynności.
W języku razruhskim stronę zwrotną tworzymy poprzez dodanie odpowiednich prefiksów do odmienionego czasownika. Forma zależy od rodzaju oraz liczby osoby.

	rodzaj żeński	rodzaj męski
liczba pojedyncza	den'-	tno-
liczba mnoga	son'-	son'-
liczba podwójna	sok-	sok-

Przykład:

	rodzaj żeński	rodzaj męski
liczba pojedyncza	den'ŏfad~	tnŏfad~
liczba mnoga	son'ŏfad~	son'ŏfad~
liczba podwójna	sokŏfad~	sokŏfad~

Przymiotnik

Przymiotniki odmieniają się przez przypadki, liczby, rodzaje i stopnie.

Przyrostki w stopniu równym:

	l. pojedyncza m	l. pojedyncza f	l. podwójna m	l. podwójna f	l. mnoga m	l. mnoga f
mianownik	-e	-ŏ	-he	-hŏ	-pe	-pŏ
dopełniacz-biernik	-in	-un	-hen	-hŏn	-pen	-pŏn
narzędnik-komitatyw	-af	-of	-hif	-huf	-pif	-puf
omównik	-er	-ŏr	-hir	-hur	-pir	-pur
miejscownik	-er	-ŏr	-hir	-hur	-pir	-pur

Przyrostki w stopniu wyższym:

	l. pojedyncza m	l. pojedyncza f	l. podwójna m	l. podwójna f	l. mnoga m	l. mnoga f
mianownik	-iame	-iamŏ	-iamhe	-iamhŏ	-iampe	-iampŏ
dopełniacz-biernik	-iamin	-iamun	-iamhin	-iamhŏn	-iampin	-iampŏn
narzędnik-komitatyw	-iamef	-iamof	-iamhif	-iamhuf	-iampif	-iampuf
omównik	-iamer	-iamŏr	-iamhir	-iamhur	-iampir	-iampur
miejscownik	-iamer	-iamŏr	-iamhir	-iamhur	-iampir	-iampur

Odmiana przymiotników w stopniu najwyższym przebiega tak samo jak w st. wyższym, jednak po przymiotniku występuje wyraz "alk". Np.:

saktelliame alk - najuczciwszy

Przysłówek

Przysłówki mają podobną formę i funkcjonują podobnie jak w znanych nam językach.

Stopniowanie przysłówków

-es
-aim
-aim alk

...i przykład:

saktelles
saktellaim
saktellaim alk

Liczebnik

Liczebniki w języku razruhskim są bardziej skomplikowane niż w polskim, bowiem system liczony jest co 12. Liczebniki odmieniają się przez przypadki oraz liczby (oprócz głównych).

główne	porządkowe	zbiorowe
of	sabxt	-
ken	kint	kăn
feh'el	fos	fŏs
rum	rumbxt	rums
bxuk	bxuhbxt	bxuhs
las	lavt	lăs
ări	ăribxt	ărins
n'fa	n'fabxt	nifs
elle	ellebxt	ellsen
tratu	tratubxt	tratsen
vi	vibxt	vizen
dran	drambxt	drăn
dranof	dransabxt	dranŏfen

Żeby zobaczyć więcej liczebników, zajrzyj do słownika.

Przykłady odmiany liczebników zbiorowych przez przypadki:

mianownik	fŏs	rums	ellsen	kromen-ŏfen
dopełniacz-biernik	fŏson	rumson	ellsui	kromen-ŏfui
narzędnik-komitatyw	fŏsir	rumsir	ellsi	kromen-ŏfsi
omównik	fŏsal	rumsal	ellsal	kromen-ŏfal
miejscownik	fŏsăm	rumsăm	ellsăm	kromen-ŏfăm

Przykłady odmian liczebników porządkowych przez przypadki oraz liczby:

	l. pojedyncza	l. podwójna	l. mnoga
mianownik	sabxt; ellebxt	săbxhxe; ellebxhxe	sabxhxe; ellebxhxe
dopełniacz-biernik	sabxtoi; ellebxtoi	săbxhxi; ellebxhxi	sabxhxi; ellebxhxi
narzędnik-komitatyw	sabxtiv; ellebxtiv	săbxek; ellebxek	sabxek; ellebxek
omównik	sabxtor; ellebxtor	săbxăl; ellebxăl	sabxăr; ellebxăr
miejscownik	sabxtăr; ellebxtăr	săbxis; ellebxtis	sabxis; ellebxtis

Uwaga: liczebniki porządkowe nie mają rodzajów.

Zaimki

Osobowe

	mian. M	mian. F	dop.-bier. M	dop.-bier. F	narz.-kom. M	narz.-kom. F	omów. M	omów. F	miejs. M	miejs. F	dzierż. M	dzierż. F
1. lp.	hoku	hiri	ies	is	hubx	hŏr	as	eis	as	eis	san~	sey~
2. lp.	zŏ	na	rez	sam	zubx	năr	zim	zăn	id	dăn	sez~	ens~
3. lp.	mef	mih	um	im	mubx	mŏr	am	oim	am	ŏm	mun~	min~
1. lmn.	pige	sehe	gah	srah	ganbx	srăn	arh	săr	ark	săr	penre~	rane~
2. lmn.	rui	lui	rai	lat	rav	lăz	ŏri	ŏli	ar	al	rese~	lebxe~
3. lmn.	miih	my	mik	mim	him	hŏn	man	moni	may	mon	miln~	min~

Zaimki bez określenia rodzajowego

	mian. H	mian. I	dop.-bier. H	dop.-bier. I	narz.-kom. H	narz.-kom. I	omów. H	omów. I	miejs. H	miejs. I	dzierż. H	dzierż. I
3. Lp.	vă	fihx	ve	fun	văbx	finbx	văz	fahx	văz	fahx	ven~	funhx~
3. Lmn.	vŏ	fihxŏ	vŏmil	fihnil	vŏnbx	fihxubx	vŏs	făhx	vŏs	făhx	vŏrn~	fihxŏrn~

Odmiana zaimków dzierżawczych

Zaimki dzierżawcze mają rozróżnienie rodzajowe i dla posesji, jak i dla osoby posiadającej.

W języku polskim, mówiąc np. "moja piłka", nie wiadomo, czy osoba jest kobietą, kimś o płci żeńskiej czy mężczyzną, kimś o płci męskiej. Wiemy jednak, iż słowo "piłka" jest rodzaju żeńskiego, dlatego zaimek dzierżawczy dla pierwszej osoby liczby pojedynczej jest odmieniony w stosunku do rzeczownika opisywanego. Jednakże nie dla osoby posiadającej. W razruhskim mamy każdy zaimek w rodzaju żeńskim i męskim, toteż tyczy się to również zaimków dzierżawczych. Dla przykładu, "seyŏ haabxuvhay"/"seye găbob" powie kobieta, "sanŏ haabxuvhay"/"sane găbob" - mężczyzna.

Dla rzeczowników o rodzaju męskim

	liczba pojedyncza	liczba podwójna	liczba mnoga
mianownik	-e	-he	-pe
dopełniacz-biernik	-i	-hi	-pi
narzednik-komitatyw	-af	-hef	-pf/-epf
omównik	-er	-hri	-pre
miejsownik	-er	-hri	-pre

Przykład:

	liczba pojedyncza	liczba podwójna	liczba mnoga
mianownik	sane	sanhe	sanpe
dopełniacz-biernik	sani	sanhi	sanpi
narzednik-komitatyw	sanaf	sanhef	sanpf
omównik	saner	sanhri	sanpre
miejsownik	saner	sanhri	sanpre

Dla rzeczowników o rodzaju żeńskim

	liczba pojedyncza	liczba podwójna	liczba mnoga
mianownik	-ŏ	-hŏ	-pŏ
dopełniacz-biernik	+m/-em	-hŏn	-pŏ
narzednik-komitatyw	-of	-huf	-pf/-ŏpf
omównik	-ŏr	-hur	-prŏ
miejsownik	-ŏr	-hur	-prŏ

Przykład:

	liczba pojedyncza	liczba podwójna	liczba mnoga
mianownik	sanŏ	sanhŏ	sanpŏ
dopełniacz-biernik	sam	sanhŏn	sanpŏ
narzednik-komitatyw	sanof	sanhuf	sanpf
omównik	sanŏr	sanhur	sanprŏ
miejsownik	sanŏr	sanhur	sanprŏ

Wskazujące

Bliższe

	liczba pojedyncza M	liczba pojedyncza F	liczba podwójna M	liczba podwójna F	liczba mnoga M	liczba mnoga F
mianownik	zon	zŏn	su	sŏn	zi	zeh
dopełniacz-biernik	znu	zen	su	snu	zi	zeh
narzednik-komitatyw	zum	zey	sa	sun	zim	zim
omównik	zon	zŏn	son	sŏn	zain	zagn
miejsownik	zon	zŏn	son	sun	zyn	zyn

Dalsze

	liczba pojedyncza M	liczba pojedyncza F	liczba podwójna M	liczba podwójna F	liczba mnoga M	liczba mnoga F
mianownik	zonŏ	zŏnŏ	sou	soun	ziŏ	zehŏ
dopełniacz-biernik	zoun	zeun	sou	snou	ziŏ	zehŏ
narzednik-komitatyw	zŏm	zeynŏ	sau	sunu	zimŏ	zimŏ
omównik	zonŏ	zŏnŏ	soun	sŏnu	zaun	zans
miejsownik	zunŏ	zunŏ	soun	soun	zin	zim

Gŏrimăttul

Nazwy języków w razruhskim stanowią oddzielną część mowy, nie będąc ani rzeczownikiem ani przymiotnikiem. Ta część mowy nazywana jest gŏrimătt (od gŏrim, czyli język). W zdaniach czasownik dla języków przybiera rodzaj nieokreślony.
Np. Puh polisapx slovănrŏr gŏrimeh. - Polski jest językiem słowiańskim.

Nazwy języka w innych

Język	Nazwa	Transkrypcja
polski	razruhski	-
razruhski	razrixac	razrihxapx
angielski	Razruhsh	-
niemiecki	Razruhsch	-
francuski	razrucais	-
hiszpański	razruco	-
rosyjski	разрухский	razruchskij

---