Język roterski

język roterski rautarstöj jazyť
Utworzenie:	Drukarz w 2013
Sposoby zapisu:	alfabet łaciński
Klasyfikacja:	języki słowiańskie języki zachodniosłowiańskie języki czesko-słowackie język roterski
Kody
Conlanger–1	rtr
Przykład
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Vsötti lidöu raudijou se šaboďnü a šaböj rauvnü ča ďa dōšťaňastö a zözečōj. Sou jabdarönü rauzuamom a söďamüm a majou spoľua ödnať v duaśavi brautrsti.
Lista conlangów

Język roterski to język zachodniosłowiański stworzony przez Drukarza. Są w nim obecne bardzo duże wpływy czeskie, bo z tegoż języka się wywodzi, ale nie brakuje też niemieckich, bo obecni Rotercy to w dużej części potomkowie zroteryzowanych Niemców, którzy niegdyś na obszarze Roterii stanowili przytłaczającą większość. Na dzisiejszy kształt języka wpłynęło jego długotrwałe odizolowanie i to, że podczas tworzenia jego literackiego wariantu dla samych standaryzujących nierzadko był on językiem obcym. Pod wpływem czeskiego duża część słownictwa zapożyczonego z niemieckiego została zastąpiona czeskim i międzynarodowym, ale mimo to stanowi ono nadal ważną część roterskiej leksyki.

Rozwój z prasłowiańskiego

• I palatalizacja
• II palatalizacja
• III palatalizacja
• TorT, TolT > TraT, TlaT > TraŭT, TlaŭT
• TerT, TelT > TrěT, TlěT
• olT-, orT- > laT-, raT- > laŭT-, raŭT-
• ra, la (w większości pozycyj) > raŭ, laŭ
• sporadycznie ro, la, TroT, TloT > raŭ, laŭ, TraŭT, TlaŭT
• g > h
• kvě, kvi, gvě, gvi, xvě, xvi > kvě, kvi, hvě, hvi, chvě, chvi
• tl, dl > tŭ, dŭ
• dz > z
• tj, dj > c´, dz´ > c´, z´
• ě > ´ei
• TrěT, TlěT > TrěiT, TlěiT
• y > i niemiękczące [ɪ]
• sj, zj > š, ž
• stj, zdj > šč, ždž > št´, žd´
• skj, zgj > šč, ždž > št´, žd´
• kj, gj, xj > č, dž, š
• -gti, -kti > -c´i
• -dti, -tti > -sti
• prejotacja, prelabializacja
• wokalizacja jerów: ъ > o/e, ь > e
• wzdłużenie zastępcze
• ǫ > u
• ę > ´a
• v w nagłosie przed samogłoską > ŭ [w], CvC > CC
• zachowanie sonantów
• kontrakcja
• mazurzenie (na skutek częstych kontaktów z Polską): č > c, š > s, ž > z, dž > dz > z, (z wyjątkiem č, š, ž przed 'e')
• postępowe miękczenie samogłosek (pod wpływem czeskim): ´a > ´ei, ´u > i, ´a:, ´e:, ´u: > i:
• iV, yV > ijV, yjV
• coś à la 4. palatalizacja: ky, hy, chy > ki, hi, chi (tylko krótkie „y”)
• 1. dyftongizacja długich samogłosek: a: > åi, e: > ie > ije, i: > ij, o: > ŭo, y: > ei, u: > oŭ
• o (krótkie) > ´a
• r´ > ř
• 1. palatalizacja roterska: ke, ki, de, di, he, hi, che, chi (w każdej pozycji) > t´e, t´i, d´e, d´i, h´e, h´i, ch´e, ch´i
• sr > stř
• t´, d´, n´, l´, h´, ch´ > ť, ď, ň, ľ, ź, ś
• c´, s´, z´ > c, s, z
• 2. palatalizacja roterska: Vj + t, d, n, l, h, ch > Vť, Vď, Vň, Vľ, Vź, Vś
• j w nagłosie przed spółgłoską zanika, np. jmijeno > mijeno, jsi > si
• yr > er
• dedyftongizacja i ponowne wydłużenie: ŭo > ó (w każdej pozycji), oŭ > ú (w nagłosie)
• aj > ej
• er > ar
• 3. palatalizacja roterska: j przed lub po s, c, z, r > š, č, ž, ř, w reszcie pozycji jC > C
• 1. przegłos roterski: je > ö, ij > ü; zachodził równocześnie z 3-cią palatalizacją
• spółgłoska miękka + ö, ü > spółgłoska twarda + ö, ü
• 2. przegłos roterski: iö > ő, ja > á; w nagłosie ja- nie uległo przegłoszeniu, ´a, czyli „a” po spógłoskach z hačkami również nie zostało przegłoszone
• 2. dyftongizacja długich samogłosek: á > åj (ponowna palatalizacja i ew. zanik j), ő > öŭ, ó > ōj (palatalizacja i ew. zanik j), ú > uj (palatalizacja i ew. zanik j)
• częste przejścia miękkości, zwykle niezapisywane, np. jadpusťte /jadpuʃçːɛ ~ jadpuʃcːɛ ~ jadpuscːɛ/
• częściowy zanik rodzaju nijakiego i przejście rzeczowników nijakich do rodzaju żeńskiego - zmiany w deklinacji
• palatalizacja wygłosowych spółgłosek (i jej ew. zanik przy spółgłoskach nie mających swojego miękkiego odpowiednika)
• w związku z palatalizacją wygłosową zmiany deklinacyjne (przejście części rzeczowników twardotematowych w miękkotematowe)
• wygłosowe ľ > j, a jeśli stało po spółgłosce, to palatalizacja i zanik
• częściowy zanik 2-iej palatalizacji w odmianie
• przejście Cu (u po samogłosce) w Cŭaː (zapisywane „ua”) razem z przejściem akcentu na nowopowstały dyftong
• å /ɒ/ > o /ɔ/
• VlC > VŭC
• ClŭV > CŭV
• nieakcentowane e > ie
• akcentowane ö, öu > iö, iöu
• akcentowane ´a > ´u
• wygłosowe ť, ď > t, d (niekonsekwentnie, większość żeńskich miękkotematowych oraz bezokoliczniki pozostały bez zmian)
• wygłosowe VlV > VV
• ř > r, czasem ri
• CtC > CC
• Cnŭ > Cŭ

Alfabet i fonologia

Alfabet składa się z 39 liter

A a	(Å å)	B b	C c	Č č	Ch ch	D d	Ď ď	E e	F f
[a]	[ɔ]	[b]	[t͡s]	[t͡ʃʲ]	[x]	[d]	[ɟ]	[ɛ]	[f]
G g	H h	I i	J j	K k	L l	Ľ ľ	M m	N n	Ň ň
[g]	[ɦ]	[i]	[j]	[k]	[l̩]	[ʎ]	[m]	[n]	[ɲ]
O o	Ō ō	Ö ö	P p	R r	Ř ř	S s	Š š	Ś ś	T t
[ɔ]	[o]	[ø]	[p]	[r]	[r̝]	[s]	[ʃʲ]	[ç]	[t]
Ť ť	U u	(Ŭ ŭ)	Ü ü	V v	Y y	Z z	Ž ž	Ź ź
[c]	[u]	[w]	[ʏ]	[v]	[ɪ]	[z]	[ʒʲ]	[ʝ]

Uwagi

• fonemy f i g nie występują naturalnie w roterskim. Są one używane tylko w zapożyczeniach.
• ti, di, ni i li wymawia się zawsze miękko (/ci/, /ɟi/, /ɲi/, /ʎi/) i zapisuje bez hačka
• ŭ jest często zapisywane z pominięciem łuczka, jak zwykłe 'u'
• dyftongi w wymowie rozdziela się za pomocą „ŭ”: ťaö (twoja) /caˈwø/ lub, jeśli składa się z „i”, j, np. liceiś /ʎit͡sɛjiç/
• dyftongu nie rozdziela się, jeśli składa się z „u” - wtedy wymawia się je jako ŭ: kuapuö (kupuje) /ˈkwapwø/
• palatalizacji spółgłosek wygłosowych (oprócz ś i ź) się nie zaznacza w piśmie odręcznym i maszynowym (ale wyłącznie w sytuacjach nieformalnych)
• połączenia VŭnC i VŭmC są wymawiane nosowo /Vw̃C/, np. Frauncioj /Fraw̃t͡siˈjɔj/
• å po zlaniu się z o zaczęto zapisywać jako „o” - å można spotkać tylko w starszych tekstach
• trudne do wymówienia zbitki Vŭj, np. pošlauj wymawia się /pɔʃʲˈlawi/ (końcowe i jest mocno zredukowane)
• połączenia ŭCŭ asymilują się najczęściej do ŭCʷ

Spółgłoski

System głosek w roterskim
SPÓŁGŁOSKI	wargowe	przedniojęzykowe	zadziąsłowe	podniebienne	tylnojęzykowe	krtaniowe
nosowe	m	n		ɲ
zwarte	p b	t d		c ɟ	k
zwarto-szczelinowe		t͡s (d͡z)	t͡ʃʲ (d͡ʒʲ)
szczelinowe	v	s z	ʃʲ ʒʲ	ç ʝ	x	ɦ
półotwarte				j	w
drżące		r r̝
boczne półotwarte		l̩		ʎ

Samogłoski

Samogłoski w roterskim
SAMOGŁOSKI	przednie		centralne		tylne
przymknięte	i				u
prawie przymknięte		ɪ ʏ
półprzymknięte	ø				o
półotwarte	ɛ				ɔ
otwarte	a

Akcent

Akcent w roterskim może padać na:

• pierwszą sylabę, zawierającą kiedyś „u”, które występowało po samogłosce, a więc obecnie zawierającą dyftong ŭa
• pierwszą sylabę z historycznie długą samogłoską
• sylabę, która była akcentowana w języku, z którego zapożyczono słowo
• pierwszą sylabę słowa, jeśli żadne z powyższych nie jest spełnione

Reguły dodatkowe:

• Akcent nie może padać na sylabę, zawierającą niegdyś krótkie „o” - wtedy przechodzi na kolejną, niezawierającą tej samogłoski, chyba że słowo nie ma innych głosek, wtedy akcent pada na pierwszą sylabę
• Obecność dyftongu „ŭa” wymusza przesunięcie akcentu na sylabę go zawierający, nawet jeśli w słowie obecna jest historycznie długa samogłoska, albo mamy do czynienia z zapożyczeniem

W artykule autor oznaczył akcent jedynie wtedy, gdy padał na sylabę inną niż pierwsza.

Pary spółgłoskowe

W języku roterskim wiele spółgłosek twardych ma swoje miękkie odpowiedniki - wynika to z palatalizacyj, które w tymto języku zaszły. Pierwsza tabelka przedstawia reguły palatalizacji spółgłosek twardych, a druga ich depalatalizacji (następującej w wyniku przegłosów).

Palatalizacja spółgłosek
twarda	c	ch	d	h	k	l	n	r	s	t	z
miękka	č	ś	ď	ź	ť	ľ	ň	ř	š	ť	ž

Depalatalizacja spółgłosek
miękka	č	ś	ď	ź	ť	ľ	ň	ř	š	ť	ž
twarda	c	s	d	z	t	l	n	r	s	t	z

Deklinacja

Występują dwie liczby - pojedyncza i mnoga oraz sześć przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, miejscownik, narzędnik. Wołacz zlał się z mianownikiem.

Rzeczownik

Rodzaj męski

• twardotematowy żywotny (rzeczowniki kończące się -b, -m, -p, -v)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	chlaup	chlaupovöu / chlaupi
Dopełniacz	chlaupa	chlaupōj
Celownik	chlaupovi / chlaupua	chlaupōm
Biernik	chlaupa	chlaupy
Miejscownik	chlaupovi / chlaupua	chlaupeś
Narzędnik	chlaupom	chlaupy

• twardotematowy nieżywotny (rzeczowniki kończące się -b, -m, -p, -v)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	dōm	dōmy
Dopełniacz	dōmua	dōmōj
Celownik	dōmua	dōmōm
Biernik	dōm	dōmy
Miejscownik	dōmöj / dōmua	dōmeś
Narzędnik	dōmom	dōmy

• miękkotematowy żywotny

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	kōň syň	ťanö / ťani synö / syni
Dopełniacz	ťanö synö	ťaňōj syňōj
Celownik	ťaňavi syňavi	ťaňōm syňōm
Biernik	ťanö synö	ťanö synö
Miejscownik	ťaňavi syňavi	ťaniś syniś
Narzędnik	ťaňam syňam	ťani / ťaňmi syni

• miękkotematowy nieżywotny

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	moť střaj	motö střaö
Dopełniacz	motö střaö	moťōj střajōj
Celownik	moti střaji	moťōm střajōm
Biernik	moť střaj	motö střaö
Miejscownik	moti střaji	moťiś střajiś
Narzędnik	moťam střajom	moti střaji

• a-tematowy (hrdina - bohater)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	hrdina	hrdiňavöu
Dopełniacz	hrdiny	hrdinōj
Celownik	hrdiňavi	hrdinōm
Biernik	hrdinua	hrdiny
Miejscownik	hrdiňavi	hrdineś
Narzędnik	hrdinou	hrdiny

• e-tematowe (pořaudce - doradca)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	pořaudce	pořaudci
Dopełniacz	pořaudce	pořaudcōj
Celownik	pořaudci	pořaudcōm
Biernik	pořaudce	pořaudce
Miejscownik	pořaudci	pořaudciś
Narzędnik	pořaudcou	pořaudci

Rodzaj żeński

• a-tematowe (zöna - kobieta, sklenka - szklanka) (również dawne a- i -en-tematowe nijakie, np. möšťa, brömeňa)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	zöna	zöny möšti
Dopełniacz	zöny möšti sklenti	zöuň
Celownik	zönö	zönom
Biernik	zönua	zöny möšti
Miejscownik	zönö slauvöj sklentö	zönoś
Narzędnik	zönou	zönami

• e-, ö- i öj-tematowe (również dawne nijakie ö- i öj-tematowe, np. morö - morze)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	ulice	ulice
Dopełniacz	ulice	ulicü
Celownik	ulici	ulicüm
Biernik	ulici	ulice
Miejscownik	ulici	uliciś
Narzędnik	ulicü	ulicemi

• miękkotematowe (pišň - pieśń) (również dawne żeńskie twardotematowe, żeńskie kończące się na -eř w B. i dawne nijakie oj-tematowe)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	pišň	pišnö
Dopełniacz	pišnö	pišnü
Celownik	pišni	pišnüm
Biernik	pišň	pišnö
Miejscownik	pišni	pišniś
Narzędnik	pišnü	pišnömi

• oj-tematowe

Przypadek	l. poj.	l. mn.
Mianownik	akcioj idöoj	akcöu idöö
Dopełniacz	akcöu idöö	akcijü idöjü
Celownik	akcöu idöö	akcijüm idöjüm
Biernik	akcioj idöoj	akcöu idöö
Miejscownik	akcöu idöö	akcijiś idöjiś
Narzędnik	akcijü idöjü	akcöumi idöömi

Rodzaj nijaki

• e-tematowe

Przypadek	l. poj.	l. mn.
M. - B.	nebe	nebe
Dopełniacz	nebe	nebü
Celownik	nebi	nebüm
Miejscownik	nebi	nebiś
Narzędnik	nebom poľam	nebi

• ata-tematowe w M. l.mn.

Przypadek	l. poj.	l. mn.
M. - B.	tele	telata
Dopełniacz	telete	teloť
Celownik	teleti	telatōm
Miejscownik	teleti	telateś
Narzędnik	teleťam	telaty

• ü-tematowe (stavenü - budynek)

Przypadek	l. poj.	l. mn.
M. - B.	stavenü	stavenü
Dopełniacz	stavenü	stavenü
Celownik	stavenü	stavenüm
Miejscownik	stavenü	staveniś
Narzędnik	stavenüm	stavenümi

• um-tematowe

Przypadek	l. poj.	l. mn.
M. - B.	liceum	licea
Dopełniacz	licea	liceü
Celownik	liceum	liceüm
Miejscownik	liceum	liceiś
Narzędnik	liceom	liceü

Przymiotnik

Twardotematowe

l. poj.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	malej źartöj	maloj źarkoj	malöu źartöu
Dopełniacz	malöuźa źartöuźa	malöu źartöu	malöuźa źartöuźa
Celownik	malöumua źartöumua	malöu źartöu	malöumua źartöumua
Biernik	malöuźa (ż) malej (nż) źartöuźa (ż) źartöj (nż)	malou źarkou	malöu źartöu
Miejscownik	malöum źartöum	malöu źartöu	malöum źartöum
Narzędnik	malem źartöm	malou źarkou	malem źartöm
l. mn.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	malü (ż) malöu (nż) źartü (ż) źartöu (nż)	malöu źartöu	maloj źarkoj
Dopełniacz	maleś źartöś
Celownik	malem źartöm
Biernik	malöu źartöu	malöu źartöu	maloj źarkoj
Miejscownik	maleś źartöś
Narzędnik	malemi źartömi

Miękkotematowe

l. poj.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	jarnü	jarnü	jarnü
Dopełniacz	jarniźa	jarnü	jarniźa
Celownik	jarnümua	jarnü	jarnümua
Biernik	jarniźa (ż) jarnü (nż)	jarnü	jarnü
Miejscownik	jarnüm	jarnü	jarnüm
Narzędnik	jarnüm	jarnü	jarnüm
l. mn.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	jarnü
Dopełniacz	jarniś
Celownik	jarnüm
Biernik	jarnü
Miejscownik	jarniś
Narzędnik	jarnümi

• Dawne formy jatčōj, mattin zastąpiły określenia opisowe - jaď jatcö, jaď matti

Formy krótkie

• rzadko używane

l. poj.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	roď	roďa	roďa
l. mn.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	rodi	rody	roďa

Stopniowanie

• Stopień wyższy - dodajemy końcówkę -ösü lub -sü
• Stopień najwyższy - dodajemy prefiks nej- (jedynie do przymiotników zaczynających się ŭ-), ne- lub neˇ-, gdzie [ˇ], to zmiękczenie następnej spółgłoski zgodnie z zasadą par spółgłoskowych. Należy pamiętać jednak, że zasada par spółgłoskowych nie ma pierwszeństwa przed przegłosami roterskimi (spółgłoska miękka zawsze ulega depalatalizacji przed ü oraz ö)

Np.

stopień niski	stopień wyższy	stopień najwyższy	znaczenie
kroušnej	kroušnösü	neťroušnösü	piękny
hlaudtöj	hlaudsü	neźlaudsü	gładki
töntöj	tönsü	netönsü	cienki
zdrauvej	zdrauvsü	neždrauvsü	zdrowy
sśapnej	sśapnösü	nešśapnösü	zdolny
dlzöj	dlzsü	neďlzsü	długi

• Stopniowanie opisowe

aňfaśavej - uicö aňfaśavej - neuicö aňfaśavej (znaczenie: łatwy, prosty, zwyczajny)
Stopniowanie opisowe nie jest jednak często używane, bo większość przymiotników można wystopniować tradycyjnie (nawet te, które w polskim stopniuje się opisowo)

• Stopniowanie nieregularne
  

Jest grupa przymiotników stopniujących się nieregularnie, na przykład:

stopień niski	stopień wyższy	stopień najwyższy
ďabrej	lepsü	nelöpsü
zlej	źarsü	neźarsü
ueltöj	uötsü	nejuötsü
malej	mensü	nemensü
svatöj	sötsü	nesötsü

Zaimki

Zaimki osobowe

Sg.	Mianownik	joj	ty	jaň	jana	jaňa
	Dopełniacz	mne, mö	tebe, tö	öźa, źa nöźa	jü nü	öźa, źa nöźa
	Celownik	mnö, mi	ťaböj, ti	ömua, mua nömua	jü nü	ömua, mua nömua
	Biernik	mne, mö	tebe, tö	öźa, źa, öj nöźa, nöj	ji ni	ö, źa nö
	Miejscownik	mnö	ťaböj	nöm	nü	nöm
	Narzędnik	mnou	tebou	jim nim	jü nü	jim nim
Pl.	Mianownik	my	ŭy	jani	jany	jana
	Dopełniacz	noš	uoš	jiś niś
	Celownik	nom	uom	jim nim
	Biernik	noš	uoš	ö nö
	Miejscownik	noš	uoš	nich
	Narzędnik	nomi	uomi	jimi nimi

• zwrotny: M. - ; D. sebe; C. šaböj, si; B. sebe, se; Msc. šaböj; N. sebou

Zaimki dzierżawcze

• mōj, tvōj

		r. męski żywotny	r. męski nieżywotny	r. żeński	r. nijaki
Sg.	Mianownik	mōj tvōj		mojö, moj ťaö, tvoj	mojö, möu ťaö, tvöu
	Dopełniacz	möuźa tvöuźa		mojü, möu ťajü, tvöu	möuźa tvöuźa
	Celownik	möumua tvöumua		mojü, möu ťajü, tvöu	möumua tvöumua
	Biernik	möuźa tvöuźa	mōj tvōj	moji, mou ťaji, tvou	mojö, möu ťaö, tvöu
	Miejscownik	möum tvöum		mojü, möu ťajü, tvöu	möum tvöum
	Narzędnik	mem tvem		mojü, mou ťajü, tvou	mem tvem
Pl.	Mianownik	moji, mü ťaji, tvü	måjö, möu ťaö, tvöu		mojö, moj ťaö, tvoj
	Dopełniacz	meś tveś
	Celownik	mem tvem
	Biernik	mojö, möu ťaö, tvöu			mojö, moj ťaö, tvoj
	Miejscownik	meś tveś
	Narzędnik	memi tvemi

• öźa, öj - nieodmienne
  
• noš, uoš

		r. męski żywotny	r. męski nieżywotny	r. żeński	r. nijaki
Sg.	Mianownik	noš uoš		nasö uasö
	Dopełniacz	nasöźa uasöźa		nasü uasü	nasöźa uasöźa
	Celownik	nasömua uasömua		nasü uasü	nasömua uasömua
	Biernik	nasöźa uasöźa	noš uoš	nasi uasi	nasö uasö
	Miejscownik	nasöm uasöm		nasü uasü	nasöm uasöm
	Narzędnik	nasüm uasüm		nasü uasü	nasüm uasüm
Pl.	Mianownik	nasi uasi	nasö uasö
	Dopełniacz	nasiś uasiś
	Celownik	nasim uasim
	Biernik	nasö uasö
	Miejscownik	nasiś uasiś
	Narzędnik	nasimi uasimi

• öś - nieodmienny
  
• svōj

		r. męski żywotny	r. męski nieżywotny	r. żeński	r. nijaki
Sg.	Mianownik	svōj		šaö, svoj	šaö, svöu
	Dopełniacz	svöuźa		šajü, svöu	svöuźa
	Celownik	svöumua		šajü, svöu	svöumua
	Biernik	svöuźa	svōj	šaji, svou	šaö, svöu
	Miejscownik	svöum		šajü, svöu	svöum
	Narzędnik	svem		šajü, svou	svem
Pl.	Mianownik	šaji, svü	šaö, svöu		šaö, svoj
	Dopełniacz	sveś
	Celownik	svem
	Biernik	šaö, svöu			šaö, svoj
	Miejscownik	sveś
	Narzędnik	svemi

Zaimki wskazujące

l. poj.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	teň	ta	ťa
Dopełniacz	ťaźa	töu	ťaźa
Celownik	ťamua	töu	ťamua
Biernik	ťaźa (ż) teň (nż)	tua	ťa
Miejscownik	ťam	töu	ťam
Narzędnik	tim	tou	tim
l. mn.	r. męski	r. żeński	r. nijaki
Mianownik	ti (ż) ty (nż)	ty	ta
Dopełniacz	töś
Celownik	töm
Biernik	ty	ty	ta
Miejscownik	töś
Narzędnik	tömi

Liczebniki

	liczebnik
liczba	główny	porządkowy
0	nuala	nualtej
1	ödöň	prnü
2	dva	druazöj
3	tři	trötü
4	styři	strtej
5	pöť	potöj
6	sösť	söstej
7	sedöm	sedmej
8	jasem	jasmej
9	dövöť	dövotöj
10	döseť	dösotöj
11	ödönadseť	ödönoďstej
12	dvanadseť	dvanoďstej
13	třinadseť	třinoďstej
14	strnadseť	strnoďstej
15	pöťnadseť	patnoďstej
16	söstnadseť	söstnoďstej
17	sedömnadseť	sedömnoďstej
18	jasömnadseť	jasömnoďstej
19	dövatnadseť	dövatnoďstej
20	dvadseť	dvadsotöj
21	ödönadvadseť	dvadseť prnü
22	dvaadvadseť	dvadseť druazöj
30	třidseť	třidsotöj
40	styřidseť	styřidsotöj
50	pöťdösoť	pöťdösotöj
60	söstdösoť	söstdösotöj
70	sedömdösoť	sedömdösotöj
80	jasemdösoť	jasemdösotöj
90	dövöťdösoť	dövöťdösotöj
100	sťa	stej
101	sťa ödöň	sťa prnü
200	döj stö	dvoustej
300	tři sta	třistej
400	styři sta	styřistej
500	pöť seť	pötistej
600	sösť seť	söstistej
700	sedöm seť	sedmistej
800	jasem seť	jasmistej
900	dövöť seť	dövatistej
1000	tisič	tisicü
2000	dva tisicö	dvatisicü
5000	pöť tisičōj	pöťtisicü
1.000.000	miliōň	miliōňtej
2.000.000	dva miliōnö	dvamiliōňtej
5.000.000	pöť miliōňōj	pöťmiliōntej
1.000.000.000	miliořda	miliořdnej

• odmienia się tylko ostatnią część liczby - np. 2489-ej (dva tisicö jasemdösoť dövotöj)
• liczebniki porządkowe kończące się na -ü odmieniają się wzorem miękkotematowych, a kończące się na -ej, -öj - wzorem twardotematowych

Części nieodmienne

Przysłówek

Przysłówki w roterskim tworzy się dosyć regularnie od przymiotników:

• -stöj → -sťa, np. rautarstöj > rautarsťa
• -töj → -ťa, np. krouťtöj > krouťťa
• -ctöj → -cťa, np. fantastictöj > fantasticťa
• -ej, → -ö, np. pöťnej > pöťnö
• -ej, -öj, ü → -e, -ö np. noźlej > noźle

Stopień wyższy powstaje przez zmianę końcówki na:

-štöji, -čtöji, -öji i -eji

albo poprzez użycie w tym celu przymiotnika w stopniu wyższym rodzaju nijakiego (popularne w mowie potocznej)

Stopień najwyższy powstaje na tych samych zasadach co przy przymiotniku.

Jest też trochę przysłówków nieregularnych, oto niektóre z nich:

ďabrö > lepöji > nelöpöji;
spatnö > źaröji > neźaröji;
moľa > möunö > nemöunö;
źadnö > uicö > nejuicö;

Czasownik

Bezokolicznik

• kończy się na ť

Czas teraźniejszy

• czasownik beť; mówiąc my sou nie można pomijać zaimka

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
beť	šam	si	ö	sme sou	ste	sou

• czasowniki kończące się na -ať lub -oť

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
hledať	hledom	hledoš	hledoj	hledome	hledotö	hledajou
doť	dom	doš	doj	dome	dotö	dajou

• kończące się -avať, -ovať, -eť lub -iť

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
kuapovať	kuapuaöm	kuapuaöš	kuapuaö	kuapuaöme	kuapuaöte	kuapuajou
meť	myöm	myöš	myö	myöme	myöte	myjou
liť	löum	löuš	löu	löume	löute	lijou

• kończące się -iť, -eť, -öť (< -ěť)

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
prausiť	prausim	prausiš	prausü	prausime	prausitö	prausijou
rauzuamöť	rauzuamim	rauzuamiš	rauzuamü	rauzuamime	rauzuamitö	rauzuamijou

• kończące się -ouť, -cť oraz inne, jak nöusť, broť

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
źinouť	źinem	źineš	źine	źineme	źinete	źinou
močť	mōzöm	mōzöš	mōzö	mōzöme	mōzöte	mōžou
nöusť	nesem	neseš	nese	neseme	nesete	nesou
broť	barem	bareš	bare	bareme	barete	barou

Czas przeszły

• tworzony przez imiesłów czasu przeszłego oraz odmieniony czasownik beť (za wyjątkiem 3. os. l. poj. i l. mn.)

l. poj.	joj	ty	jaň	my	ŭy	jani
hledať	hledaj šam hledalś	hledaj si	hledaj	hledali sme	hledali ste	hledali
beť	byj šam bylś	byj si	byj	byli sme	byli ste	byli

Czas przyszły

Czas przyszły złożony

• Tworzony przez odmienione beť w formie przyszłej oraz bezokolicznik

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
hledať	buadöm hledať	buadöš hledať	buadö hledať	buadöme hledať	buadöte hledať	buadou hledať

Czas przyszły prosty

• Tworzony przez zmianę aspektu czasownika na dokonany

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
uyhled	uyhledom	uyhledoš	uyhledoj	uyhledome	uyhledotö	uyhledajou

Tryb rozkazujący

• nieregularny, niżej podane formy rozkaźnika dla hledať i dölauť

l. poj.	joj	ty	jaň, jana, jaňa	my	ŭy	jani, jany, jana
hledať	-	hledöj	-	hledöme	hledötö	-
dölauť	-	dölej	-	döleme	döletö	-

Tryb przypuszczający

• Tryb przypuszczający krótki

l. poj.	joj	ty	jaň	my	ŭy	jani
hledať	hledaj byś	hledaj byš	hledaj by	hledali byśam	hledali byste	hledali by

• Tryb przypuszczający długi

l. poj.	joj	ty	jaň	my	ŭy	jani
hledať	hledaj by šam	hledaj by si	hledaj by	hledali by sme	hledali by ste	hledali by

Imiesłowy

Imiesłowy czasu przeszłego

	jaň	jana	jaňa	jani	jany	jana
hledať	hledaj	hledala	hledaľa	hledali	hledaly	hledala
byj	byj	byla	byľa	byli	byly	byla

Imiesłowy przymiotnikowe

Czynne

Mają formę przymiotnika miękkotematowego -cü i są odmieniane jak przymiotniki miękkotematowe, np:

• hledať > hledajicü
• meť > myjicü
• uödöť > uödoucü
• močť > moźoucü
• broť > baroucü
• řiťať > řiťajücü
• plynouť > plynoucü

Bierne

Mają formę przymiotnika twardotematowego i według tej deklinacji są odmieniane, mogą być tworzone zarówno od czasowników dokonanych, jak i niedokonanych.

	l. poj.			l. mn.
	r. męski	r. żeński	r. nijaki	r. męski	r. żeński	r. nijaki
hledať	hledanej	hledanoj	hledanöu	hledanü (ż) dölaunöu (nż)	hledanöu	hledanoj
meť	mytej	mytoj	mytöu	mytü (ż) mytöu (nż)	mytöu	mytoj
stoźnouť	stoźnuatej	stoźnuatoj	stoźnuatöu	stoźnuatü (ż) stoźnuatöu (nż)	stoźnuatöu	stoźnuatoj

Imiesłowy przysłówkowe

Podobnie jak w polskim, przeciwnie do czeskiego, nie odmieniają się przez osoby.

Współczesne

Tworzone od czasowników niedokonanych

• hledať > hledajič
• meť > myjič
• plynouť > plynouč

Uprzednie

Tworzone od czasowników dokonanych, rzadko używane

• uyhledať > uyhledavsi
• umeť > umyvsi
• řičť > řičsi

Strony

Strona czynna

W formie zdania oznajmującego

• Zölena myö poďlauhua. - Helena myje podłogę.
• Uichřice uyvroutila strōm. - Wichura powaliła drzewo.

Strona bierna

Jest tworzona za pomocą czasownika „stovať se” lub „stoť se” (w zależności od tego, czy czynność już się zakończyła czy nie) oraz imiesłowu przymiotnikowego biernego. Np.

• Poďlauha stovoj se mytoj jaď Zöleny. - Podłoga jest myta przez Helenę.
• Poďlauha stala se umytoj jaď Zöleny. - Podłoga została umyta przez Helenę.
• Strōm staj se uyvroucönej pröš uichřici. - Drzewo zostało powalone przez wichurę.

Strona czynna

Tworzona za pomocą czasownika zwrotnego, np.

• Zölena se myö. - Helena się myje

Dłuższe teksty po rotersku

Artykuły

Szczyt w Berlinie ws. Ukrainy
Nowy wróg jemeńskiej Al-Kaidy

Zwykłe teksty

Zdarzenie w sklepie

Starszy mężczyzna wszedł do sklepu, nosząc czarną walizkę. - Dzień dobry! - rzekł. - Witam serdecznie, czym mogę służyć? - odpowiedział mu kasjer, mierząc przybysza wzrokiem. - Codziennie przechodzę koło tego sklepu. Tym razem postanowiłem zajrzeć. Co państwo tu sprzedajcie? Kasjer uśmiechnął się szeroko i rozłożył ręce, pokazując towar. - Zabawki dla każdego dziecka. Dla dziewczynek mamy lalki, dla chłopców czołgi, dla wszystkich pluszowe misie! Mężczyzna podrapał się po brodzie. - Wie pan - dodał ochrypłym głosem - Wezmę ten zabawkowy czołg - tu wskazał palcem - i dwa misie. - Ma pan dzieci? - Nie. To dla mnie. Ale kto wie, mam nadzieję, że będę mógł komuś dać... Kasjer zamilkł i sięgnął po towar. Gdy pieniądze stukały o tackę na monety, mierzył przybysza podejrzanym wzrokiem i potem podziękował za sprzedaż. Mężczyzna opuścił sklep, ale zaraz za drzwiami położył misia na podłodze. Wyjąwszy zapalniczkę, odmówił jakieś niezrozumiałe modły i podpalił zabawkę. W tym momencie kasjer chwycił za telefon i zadzwonił na policję.

Starsü chlaup uosöj ďa zösöftö, nesouč cörnej ťafeř. - Ďabredöň! – röť. - Zörcliś Uoš uiťom, jať mōzöm Uom pomočť? – jaďpouödöj mua kasiröř, möřič přiśaziźa zrauťam. - Dönnö pröchožim jaťaľa ťaźa zösöftö. Teňťakroť šam se rauzźaď tady kouknouť. Ča Uy zdö prödovotö? Kasiröř ueumi se usmiňuaj a uybraťnuaj ruaťi, ukazuajič uorö. - Hraucťi přa kazdöu ditöte. Přa frolinťi mome panenti, přa chlaupcö tantö, přa vsichnü medviďtö! Chlaup poďrbaj se na braudö. - Uitö – přidaj hažrauvöum hlaušam – uezmem teň hraučťavej tanť, źinuažuavsi prsťam, a dva medviďtö. - Motö döti? - Nö. Ťa nö přa mö. Ale kťa uü, doufom, ča buadöm močť nöťamua doť... Kasiröř umlknuaj a hrafnuaj za uorömi. Kdy zöuď klepaj ja müncetočať, möřij přiśaziźa podözrölem zrauťam a pať podöťavaj za prödöj. Chlaup japuastij zösöfť, ale hneď za dverömi lehnuaj medviďtö na poďlauzö. Uytahnouvsi foöřčaź, pouödöj nöjatöu nöpośapiteunöu moďlitvy a upalij hraučkua. V ťam momenti kasiröř śitij za mobiukua a anruafnuaj policioj.