Tekst źródłowy strony Język szyrneński

{{język
| kolor = #008080
| nazwa = Język szyrneński
| nazwa własna = ????
????
| alfabet u = cyrylica
| typologia u = fleksyjny<br/>SOV
| faktycznie = tak
| twórca f = [[Użytkownik:Henryk Pruthenia|Henryk Pruthenia]]
| rok f = 2017
| wersja f = 
| conlanger1 f = 
| fikcyjnie = tak
| conworld Msc = 
| państwa = 
| klasyfikacja = '''J. bałtosłowiańskie'''
*szyrneńskie
**szyrneński
| tekst jaki = 
| tekst u = 
}}
{{słownik}}
'''Język szyrneński''' - sztuczny język bałtosłowiański. Używany jest na terenie Szyrni, jednej z rosyjskich guberni. Zapisywany jest cyrylicą. Charakteryzuje się daleko posuniętymi zmianami fonetycznymi.

= Etymologia nazwy =
Nazwa Szyrnów wywodzi się od PIE słowa *ḱern- "róg" (PBS *śirʔnaʔ), z którym spokrewnione jest polskie słowo ''sarna''.  

= Zapis =
Do zapisu współczesnego języka szyrneńskiego używa się zmodyfikowanej cyrylicy.
<br><div style="column-count:5;-moz-column-count:5;-webkit-column-count:4">

*Аа
/a/
*Бб
/b/
*Вв
/v/
*Гг
/g/
*Дд
/d/
*Єє
/e/
*Жж
/ž/ 
*Зз
/z/
*Ии
/i/, /j/
*Іі
/i/, /j/
*Кк
/k/
*Лл
/l/
*Рр
/r/
*Мм
/m/
*Нн
/n/
*Оо
/o/
*Пп
/p/
*Рр
/r/
*Сс
/s/
*Тт
/t/
*Уу
/u/
*Фф
/f/
*Хх
/h/~/k/
*Шш
/š/
*Ѳѳ
/f/
*Ѵѵ
/y/
</div>

= Historia =
Język szyrneński stanowi wysunięty najbardziej na północny-wschód przyczółek dawnej bałtosłowiańszczyzny. W wyniku tego obecne są w nim zapożyczenia z okolicznych języków ugro-fińskich, a także w mniejszej skali turkijskich. W średniowieczu, a także następnie w czasach współczesnych, na język szyrneński w dużym stopniu wpływał język staro-cerkiewno-słowiański, a także rosyjski (w szczególności w czasach współczesnych). 

Pierwsze zabytki pisane pochodzą już z XIII wieku, kiedy to zaczęto tłumaczyć urywki Biblii z greki i SCS-u. Na ten czas datuje się wiele zapożyczeń dotyczących życia religijnego i państwowego z greki, SCS-u i z języka staroruskiego. W czasie rozdrobnienia Rusi, a także następnie w czasie niewoli tatarskiej, zaczął się formułować literacki język szyrneński. Wraz ze zjednoczeniem Rusi i coraz większym spadkiem autonomii Szyrni, język rosyjski zaczął zajmować miejsce języka szyrneńskiego, przede wszystkim w ośrodkach miejskich. Wraz z rewolucją przemysłową język szyrneński powrócił do miast ze względu na masowy napływ ludności roboczej. 

Współcześnie język szyrneński jest jednym z języków urzędowych Guberni Szyrneńskiej. Obserwuje się także proces zapożyczenia wielu terminów z języka rosyjskiego. 

== Procesy fonetyczne ==
'''Spółgłoskowe:
*š, ś, ź > š, ž
*k, g > t, d (przed e, i, j)
*NC > NG
*asymilacja postępowa:
**CSV > CCV
**SC > SSV
*VSV > VZV
*VSSV > VSV
*NZ > NN
*CR > SR
*GR > ZR
*w > j (przed i, e) 
*w > v

'''Samogłoskowe:
*i-przegłos:
**u > y
**a > e
**ai > ei
**au > eu
**ū > ȳ
**ā, ō > ē
*monoftongizacja
**au > ō
**eu > ȳ
**ei > ī
*utracenie długości:
**ā, ō, ū > o
**ē > a
**ī > e
*akcent na pierwszą sylabę
*prelabializacja nagłosowego o (#o > #vo)

= Gramatyka = 
== Zaimek ==
== Rzeczownik ==
W języku szyrneńskim występują cztery deklinacje:
*'''I''', męska, należą do niej rzeczowniki przyjmujące w mianowniku końcówkę -а;
*'''II''', żeńska, należą do niej rzeczowniki przyjmujące w mianowniku końcówkę -о, a w dopełniaczu -ос;
*'''III''', miękka, należą do niej rzeczowniki przyjmujące w mianowniku końcówkę -и;
*'''IV''', spółgłoskowa, należą do niej rzeczowniki przyjmujące w mianowniku końcówkę -о, których temat w przypadkach rozszerzony jest o spółgłoskę.

Szczególnymi cechami języka szyrneńskiego są:
*wspólna końcówka liczby mnogiej dla wszystkich deklinacji -є;
*synkretyzm acc. sg. i gen. pl.
*tworzeniem acc. sg. od gen. pl.

=== Deklinacja I ===
Do deklinacji męskiej należą wszystkie rzeczowniki przyjmujące w mianowniku końcówkę -а. W wołaczu dochodzi do synkretyzmu obu liczb.

{| class="wikitable" style="text-align:center"
!colspan=3| Deklinacja I
'''єіина''' "owca"
|-
!Przypadek
!Sg
!Pl
|-
!Nom.
| єіин'''а''' 
| єіин'''є'''
|-
!Gen.
| єіин'''о'''
| єіин'''ун'''
|-
!Dat.
| єіин'''є'''
| єіин'''амас'''
|-
!Acc.
| єіин'''ун'''
| єіин'''унс'''
|-
!Ins.
| єіин'''о'''
| єіин'''ама'''
|-
!Loc.
| єіин'''є'''
| єіин'''єжу'''
|-
!Voc.
| єіин'''є''' 
| єіин'''є'''
|}

=== Deklinacja II ===
Do deklinacji II należą w większości rzeczowniki rodzaju żeńskiego. 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!colspan=3| Deklinacja II
'''дєно''' "kobieta"
|-
!Przypadek
!Sg
!Pl
|-
!Nom.
| дєн'''о'''
| дєн'''є'''
|-
!Gen.
| дєн'''ос'''
| дєн'''ан'''
|-
!Dat.
| дєн'''а'''
| дєн'''омас'''
|-
!Acc.
| дєн'''ан'''
| дєн'''анс'''
|-
!Ins.
| дєн'''ом'''
| дєн'''омо'''
|-
!Loc.
| дєн'''є'''
| дєн'''ожу'''
|-
!Voc.
| дєн'''а'''
| дєн'''є'''
|}

=== Deklinacja III ===
Do deklinacji III należą rzeczowniki obu rodzajów. 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!colspan=3| Deklinacja III
'''дирми''' "wąż"
|-
!Przypadek
!Sg
!Pl
|-
!Nom.
| дирм'''и'''
| дирм'''є'''
|-
!Gen.
| дирм'''єш'''
| дирм'''ин'''
|-
!Dat.
| дирм'''а'''
| дирм'''имас'''
|-
!Acc.
| дирм'''ин'''
| дирм'''инс'''
|-
!Ins.
| дирм'''є'''
| дирм'''имо'''
|-
!Loc.
| дирм'''є'''
| дирм'''ижу'''
|-
!Voc.
| дирм'''и'''
| дирм'''є'''
|}

=== Deklinacja IV ===
Rzeczowniki IV deklinacji w formach przypadków zależnych rozszerzają swój temat o dodatkową spółgłoskę. W liczbie pojedynczej odmieniają się w większości form jak rzeczowniki deklinacji miękkiej, a w liczbie mnogiej - męskiej.
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!colspan=3| Deklinacja IV
'''єсмо''' "kamień"
|-
!Przypadek
!Sg
!Pl
|-
!Nom.
| єсм'''о'''
| єсм'''єнє'''
|-
!Gen.
| єсм'''єно'''
| єсм'''єнин'''
|-
!Dat.
| єсм'''єна'''
| єсм'''єнамас'''
|-
!Acc.
| єсм'''єнин'''
| єсм'''єнинс'''
|-
!Ins.
| єсм'''єнє'''
| єсм'''єнама'''
|-
!Loc.
| єсм'''єнє'''
| єсм'''єнєжу'''
|-
!Voc.
| єсм'''о'''
| єсм'''єнє'''
|}

W języku szyrneńskim występują następujące rozszerzenia tematów:
{| class="wikitable" style="text-align:center"
!colspan|Przypadek 
! -n-
! -r-
! -v-
|-
! NOM
| єсм'''о'''
"kamień"
| сієз'''о''' 
"siostra"
| сон'''о'''
"syn" 
|-
! GEN
| єсм'''єно'''
| сієз'''єро'''
| сон'''єво'''
|-
! ACC
| єсм'''єнин'''
| сієз'''єрин'''
| сон'''єіин'''
|}

== Czasownik ==
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]]