Język tahareński

Język tahareński Taharanï celi
Utworzenie:	Artaxes w 2017 kontynuowany przez Borlacha w 2020
Używany w (Kyon):	Ajdynir, Królestwo Tahareńskie
Regiony (Kyon):	Ajdyniriana
Liczba użytkowników (Kyon)	do ustalenia
Sposoby zapisu:	pismo tahareńskie (abdżad persko-arabski) pismo ajdyniriańskie alfabet łaciński
Typologia:	aglutynacyjny VSO
Klasyfikacja:	Język pradahicki (†) Języki starodahickie (†) Języki nowodahickie Język starotahareński (†) Język nowotahareński
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język tahareński, lub raczej język nowotahareński (tah. Taharanï celi [taharanɯ celi]) — język autorstwa Artaxesa, za zgodą autora przejęty później, rozwinięty i zmodyfikowany przez Borlacha na potrzeby projektu Kyonu. Jest to język należący do większej rodziny języków dahickich oraz rodzima mowa Tahareńczyków, stanowiąca wraz z językiem ajdyniriańskim lingua francę na rozległych obszarach Ajdyniriany. Język tahareński jest również jednym z urzędowych języków Królestwa Tahareńskiego, prowincji wchodzącej w skład Ajdyniru. Jest to język aglutynacyjny, charakteryzujący się całkowym zanikiem przypadków gramatycznych, odmiany przez osoby i brakiem rodzaju gramatycznego.

Język tahareński w jego oryginalnej formie można obejrzeć na stronie Artaxesa.

(Opisać historię i rozwój w ramach kąłordu)

Fonologia

Samogłoski

	Krótkie		Długie
	Przednie	Tylne	Przednie	Tylne
Przymknięte	i · y	ɯ · u	iː · y:	ɯ: · uː
Średnie	e · ø	o	e: · ø:	oː
Otwarte	a		aː

Harmonia samogłoskowa

	Przednie		Tylne
	Niezaokrąglone	Zaokrąglone	Niezaokrąglone	Zaokrąglone
Wysokie	i	y	ɯ	u
Niskie	e	ø	a	o

Spółgłoski

		Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Podniebienne	Miękkopod.	Krtaniowe
Nosowe		m		n
Zwarte	bezdźwięczne	p	t		c	k
	dźwięczne	b	d		ɟ	g
Afrykaty	bezdźwięczne			t͡ʃ
	dźwięczne			d͡ʒ
Szczelinowe	bezdźwięczne	f		s	ʃ	x	h
	dźwięczne	v		z	ʒ	ɣ
Drżące			r
Aproksymanty			l		j	w

Struktura sylaby

Struktura sylaby w języku tahareńskim to CVCC, gdzie V to dowolna samogłoska a C dowolna spółgłoska.

Akcent

W języku tahareńskim akcent pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu.

Pismo

Zapis łaciński

Samogłoski

i	ii	ü	üü	ï	ïï	u	uu
[i]	[iː]	[y]	[y:]	[ɯ]	[ɯ:]	[u]	[u:]
e	ee	ö	öö	o	oo
[e]	[e:]	[ø]	[ø:]	[o]	[o:]
a	aa
[a]	[a:]

Spółgłoski

p	t	c	k
[p]	[t]	[c]	[k]
b	d	y	g
[b]	[d]	[ɟ]	[g]
č	j
[t͡ʃ]	[d͡ʒ]
f	s	š	ḫ	h
[f]	[s]	[ʃ]	[x]	[h]
v	z	ž	x
[v]	[z]	[ʒ]	[ɣ]
m	n
[m]	[n]
r	l
[r]	[l]
i	u
[j]	[w]

Gramatyka

Określoność i nieokreśloność

W języku tahareńskim określoność i nieokreśloność wyraża się poprzez odpowiedni sufiks doklejany na koniec rzeczownika.

• Sufiks określoności: -(e)t

Wyraża wskazanie na konkretny, określony lub wcześniej wspomniany obiekt, na przykład:

tooget - "ta góra"

• Sufiks nieokreśloności: -(e)n

Wyraża wskazanie na nieokreślony, dowolny lub właśnie wprowadzany do rozmowy obiekt, na przykład:

toogen - "jakaś góra"

Posesywność

man - druh, przyjaciel, kompan
	Jeden posiadacz						Więcej posiadaczy
1.	ši-		šiman		mój druh		ne-		neman		nasz druh
2.	mi-		miman		twój druh		de-		deman		wasz druh
3.	i-		iman		jego druh		u-		uman		ich druh

Prefiksy dla pierwszej i drugiej osoby liczby pojedynczej (ši- oraz mi-) są w pewnym stopniu podobne do zaimków dzierżawczych dla pierwszej i drugiej osoby liczby pojedynczej w ajdyniriańskim (kshûn "mój" oraz mûn "twój"). Jest to prawdopodobnie efekt wpływu ajdyniriańskiego na rozwój języka nowotahareńskiego.

Czasownik

Strona czasownika

• Strona aktywna: -ø

Strona aktywna jest podstawową formą tahareńskich czasowników, na przykład:

did - "obserwować"

• Strona medialna: -im / -ïm

Charakterystyczną cechą strony medialnej jest to, że obiekt czynności pozornie jest podmiotem w zdaniu, mimo iż faktycznie jest on bliższy obiektowi strony biernej, na przykład:

didim · "obserwować się"

• Strona kauzatywna: -aḫ / -eḫ

Strona kauzatywna wyraża powodowanie jakiejś czynności, na przykład:

dideḫ - "pokazywać"

Aspekt

Aspekt podstawowy

Statyczny: -es-

Np: dides - "widzieć"

Progresywny: -ø

Np: did - "obserwować"

Aspekt drugorzędny

Inceptive: -or / -ör

Np: didör - "zacząć obserwować"

Continuative: -on / -ön

Np: didön - "wciąż obserwować"

Pausative: -aš / -eš

Np: dideš - "przestać obserwować" (chwilowo)

Terminative: -ut / -üt

Np: didüt - "przestać obserwować" (ostatecznie)

Czasy

	Sufiks	Przykład	Znaczenie
Zaprzeszły	-ok / -ök	didök	obserwować (w odległej przeszłości)
Przeszły	-oč / -öč	didöč	obserwować (w nieodległej przeszłości)
Nieprzeszły	-ø	did	obserwować (obecnie lub w przyszłości)

Negacja

W tahareńskim negacja odbywa się poprzez dodanie partykuły lo na początku zdania.

lo me did - "Nie obserwuję"

Czasowniki modalne

Rodzaj			Rdzeń			Znaczenie
Obligative			čel-			musieć
Necessitative			seet-			potrzebować
Jussive			uen-			mieć powinność
Optative			iši-			życzyć
Desiderative			uel-			chcieć
Dubitative			kok-			wątpić
Potentional			maax-			to may, to might
Hypothetical			dit-			to would, maybe, perhaps
Eventive			meev-			to could
Permissive			les-			pozwalać, zezwalać
Precative			raḫ-			prosić, pytać, domagać się
Abilitive			mot-			być w stanie
Originative			čen-			zaczynać

Czasowniki niefinitywne

Rodzaj		Sufiks		Przykład		Znaczenie
Participle		ka + bezokolicznik		ka didlök		seeing
Gerund		-man / -men		didmen		seeing
Infinitive		-lok / -lök		didlök		to see

Przymiotniki

	Stopień
Przymiotnik	Równy		Wyższy		Najwyższy
Dobry	-brak-	čeeri	aam	aam čeeri lepszy	meḫ	meḫ čeeri najlepszy
Silny		baal		aam baal silniejszy		meḫ baal najsilniejszy
Koński		farsah		aam farsah bardziej koński		meḫ farsah najbardziej koński

Liczebniki

Liczba	L. główny	L. porządkowy	L. powielony	L. wielokrotny	L. rankingujący
1	ine	inexe	inceren	ingïïr	inčerge
2	pirie
3	halfa
4	pöški
5	kešte
6	mašḫa
7	kudïš
8	semie
9	tamax
10	tiimaj
11	tiimajini
20	pirietiij
21	pirietiij ine
100	doxum
120	doxum pirietiij
121	doxum pirietiij ine
200	piriedoxum
1000	gislem
10000	tiimaj gislem