Język tiłoharyński

Język tiłoharyński (と|カおヘ ま'ぬ`` D'`サ.'`ロ き'`ヨ.ハCの` [t͡so˧ʊː˧ʔa˧ɦɛː˩˥ ɱa˧˥ɴʊ˥˩ ɱɯ˩˧˩ʂaː˩˧˩ɺoː˧ ʈɪ˩˧˩wo˧ɦaː˩˥ɺɯːŋo˧˩]) jest językiem używanym w Cesarstwach Tiłoharyno w Kyonie.

Fonetyka

Spółgłoski

		Wargowozębowe	Miękkopodniebienne	Retrofleksyjne	Dziąsłowe	Krtaniowe	Podniebienne	Języczkowe
Nosowe		ɱ			ŋ			ɴ
Zwarte			k	ʈ		ʔ
Szczelinowe	dźwięczne	v			z	ɦ
	bezdźwięczne	f			s
Aproksymanty			w				j	ʁ

Oprócz wyżej wymienionych spółgłosek istnieje również ɺ, t͡s oraz ʈ͡ʂ.

Samogłoski

		Przednie	Przedniocentralne	Centralne	Tylnocentralne	Tylne
Przymknięte	długie			ɨ:		ɯ:
	krótkie			ɨ		ɯ
Prawie przymknięte	długie		ɪ:	ɪ̈:ʊ̈:	ʊ:
	krótkie		ɪ	ɪ̈ʊ̈	ʊ
Półprzymknięte	długie			ɵ:		o:
	krótkie			ɵ		o
Półotwarte	długie	ɛ:		ɜ:
	krótkie	ɛ		ɜ
Otwarte	długie	a:		ä:
	krótkie	a		ä

Oprócz tego każda samogłoska może być nazalizowana. Dyftongi,tryftongi,quatroftongi(?) i pentaftongi mogą występować we wszystkich kombinacjach, o ile nie są to te same dźwięki (dźwięki różniące się tylko tonami nie mogą tworzyć -ftongów).

Tony

W języku tiłoharyńskim jest 7 tonów będących fonemicznymi. Są to kolejno:[˧];[˧˥];[˧˩];[˥˩];[˩˥];[˥˧˥];[˩˧˩]. Samogłoski nazalizowane mają tylko jeden ton [˧].

Gwary

Gwara centralna

Jest ona równoznaczna z językiem oficjalnym.

Gwara południowa

Największe różnice to:

• [ɦ] przed długimi samogłoskami wymawia się jako [ʜ],
• zachowanie i liczby podwójnej, i mnogiej,
• [ɯː] oraz [ɯ] powodują faryngalizację poprzedzającej je spółgłoski ([ɦ] zamienia się w [h],[ʔ] zmienia się w [ʡ]),jeśli przed tymi samogłoskami nic nie stoi lub znajduje się inna samogłoska to wtedy pojawia się pomiędzy nimi dźwięk [ʢ],
• pomiędzy samogłoskami o różnych tonach pojawia się [ə] o tonie pośrednim między nimi tworząc -ftong,

Gwara północna

Największe różnice to:

• [ɦ] przed krótkimi samogłoskami wymawia się jako [ħ],
• używanie dawnej liczby podwójnej w miejsce mnogiej,
• [ɪː] oraz [ɪ] powodują paltalizację poprzedzającej je spółgłoski ([j] zamienia się w [ʝ],[ʔ] zmienia się w [q]),jeśli przed tymi samogłoskami nic nie stoi lub znajduje się inna samogłoska to wtedy pojawia się pomiędzy nimi dźwięk [ɢ],
• standardowe tony: [˧˥],[˧˩],[˩˥],[˥˩],[˩˧˩],[˥˧˥] zmieniają się w kolejno: [˩˧],[˥˧],[˩˥˧],[˥˩˧],[˧˥˧],[˧˩˧],

Słownictwo

Słowniczek