Język tiłoharyński
Język tiłoharyński (と|カおヘ ま'ぬ`` D'`サ.'`ロ き'`ヨ.ハCの` [t͡so˧ʊː˧ʔa˧ɦɛː˩˥ ɱa˧˥ɴʊ˥˩ ɱɯ˩˧˩ʂaː˩˧˩ɺoː˧ ʈɪ˩˧˩wo˧ɦaː˩˥ɺɯːŋo˧˩]) jest językiem używanym w Cesarstwach Tiłoharyno w Kyonie.
Fonetyka
Spółgłoski
| Wargowozębowe | Miękkopodniebienne | Retrofleksyjne | Dziąsłowe | Krtaniowe | Podniebienne | Języczkowe | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | ɱ(m) | ŋ(n) | ɴ(ń) | |||||
| Zwarte | k(k) | ʈ(t) | ʔ(') | |||||
| Szczelinowe | dźwięczne | v(v) | ɦ(h) | |||||
| bezdźwięczne | f(f) | ʂ(ś) | s(s) | |||||
| Aproksymanty | w(w) | j(j) | ʁ(x) | |||||
Oprócz wyżej wymienionych spółgłosek istnieje również ɺ(r), t͡s(c) oraz ʈ͡ʂ(ć).
Samogłoski
| Przednie | Przedniocentralne | Centralne | Tylnocentralne | Tylne | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Przymknięte | długie | ɨ:(y:) | ɯ:(y:) | |||
| krótkie | ɨ(ÿ:) | ɯ(y:) | ||||
| Prawie przymknięte | długie | ɪ:(i:) | ɪ̈:(ï:)ʊ̈:(ü:) | ʊ:(u:) | ||
| krótkie | ɪ(i) | ɪ̈(ï)ʊ̈(ü) | ʊ(u) | |||
| Półprzymknięte | długie | ɵ:(ö:) | o:(o:) | |||
| krótkie | ɵ(ö) | o(o) | ||||
| Półotwarte | długie | ɛ:(e:) | ɜ:(ë:) | |||
| krótkie | ɛ(e) | ɜ(ë) | ||||
| Otwarte | długie | a:(a:) | ä:(ä:) | |||
| krótkie | a(a) | ä(ä) | ||||
Oprócz tego każda samogłoska może być nazalizowana. Dyftongi,tryftongi,quatroftongi(?) i pentaftongi mogą występować we wszystkich kombinacjach, o ile nie są to te same dźwięki (dźwięki różniące się tylko tonami nie mogą tworzyć -ftongów).
Tony
W języku tiłoharyńskim jest 7 tonów będących fonemicznymi. Są to kolejno:[˧](o);[˧˥](o1);[˧˩](o2);[˥˩](o3);[˩˥](o4);[˥˧˥](o5);[˩˧˩](o7). Samogłoski nazalizowane mają tylko jeden ton [˧](o8).
Pismo
Ręczne(styl współczesny)
Jest to najnowszy styl używany współcześnie, wywodzi się ze stylu okrągłego.
Ręczne(styl kanciasty)
Jest to najstarszy styl służący bardziej do rycia w drewnie i w kamieniu, niż pisania.
Ręczne(styl krzaczasty)
Jest to niezwykle skomplikowany styl opierający się na ligaturach, ligaturach z ligatur i zawierający elementy pisma logograficznego.
Ręczne(styl okrągły)
Jest to styl wynaleziony w pierwszej stolicy i obecnie używany jest tam również pospolicie, wywodzi się ze stylu kanciastego.
Komputerowe
Zamienia pewne znaki ze stylu współczesnego na te dostępne na komputerze.
Transkrypcja na łacinkę
Jest podana przy tabeli dźwięków.
Gwary
Gwara centralna
Jest ona równoznaczna z językiem oficjalnym.
Gwara południowa
Największe różnice to:
- [ɦ] przed długimi samogłoskami wymawia się jako [ʜ],
- zachowanie i liczby podwójnej, i mnogiej,
- [ɯː] oraz [ɯ] powodują faryngalizację poprzedzającej je spółgłoski ([ɦ] zamienia się w [h],[ʔ] zmienia się w [ʡ]),jeśli przed tymi samogłoskami nic nie stoi lub znajduje się inna samogłoska to wtedy pojawia się pomiędzy nimi dźwięk [ʢ],
- pomiędzy samogłoskami o różnych tonach pojawia się [ə] o tonie pośrednim między nimi tworząc -ftong,
- liczba przypadków odpowiada tej z czasów pisma okrągłego,
Gwara północna
Największe różnice to:
- [ɦ] przed krótkimi samogłoskami wymawia się jako [ħ],
- używanie dawnej liczby podwójnej w miejsce mnogiej,
- [ɪː] oraz [ɪ] powodują paltalizację poprzedzającej je spółgłoski ([j] zamienia się w [ʝ],[ʔ] zmienia się w [q]),jeśli przed tymi samogłoskami nic nie stoi lub znajduje się inna samogłoska to wtedy pojawia się pomiędzy nimi dźwięk [ɢ],
- standardowe tony: [˧˥],[˧˩],[˩˥],[˥˩],[˩˧˩],[˥˧˥] zmieniają się w kolejno: [˩˧],[˥˧],[˧˩˥˧],[˧˥˩˧],[˧˥˧],[˧˩˧],
- liczba przypadków odpowiada tej z czasów pisma krzaczastego,