Język wandyjski: Różnice pomiędzy wersjami
(Nie pokazano 48 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 2: | Linia 2: | ||
| kolor = #008080 | | kolor = #008080 | ||
| nazwa = Język wandyjski | | nazwa = Język wandyjski | ||
− | | nazwa własna = | + | | nazwa własna = Lêndua Vandca |
+ | ['ʎendwa 'vanka] | ||
| alfabet u = Łacińskie | | alfabet u = Łacińskie | ||
− | | typologia u = Fleksyjny<br/> | + | | typologia u = Fleksyjny<br/>SVO |
| faktycznie = tak | | faktycznie = tak | ||
| twórca f = [[Użytkownik:Henryk Pruthenia|Henryk Pruthenia]] | | twórca f = [[Użytkownik:Henryk Pruthenia|Henryk Pruthenia]] | ||
Linia 19: | Linia 20: | ||
}} | }} | ||
{{słownik}} | {{słownik}} | ||
− | '''Język wandyjski''' - język Wandów, jednego z wielu ludów żyjących na Adnacie. | + | '''Język wandyjski''' (wand. ''lêndua vandca'' ['ʎendwa 'vanka]) - język Wandów, jednego z wielu ludów żyjących na Adnacie. |
= Procesy fonetyczne = | = Procesy fonetyczne = | ||
Linia 26: | Linia 27: | ||
*ae, ĕ > e [ɛ] | *ae, ĕ > e [ɛ] | ||
*oe, ē > ia | *oe, ē > ia | ||
− | *ĭ > | + | *ĭ > ê [e] |
*ī > i | *ī > i | ||
*ŏ > o | *ŏ > o | ||
Linia 68: | Linia 69: | ||
'''Monoftongi''': | '''Monoftongi''': | ||
*i ɨ u (i u ou) | *i ɨ u (i u ou) | ||
− | *e ( | + | *e (ê) |
*ɛ ɔ (e o) | *ɛ ɔ (e o) | ||
*a (a) | *a (a) | ||
Linia 78: | Linia 79: | ||
== Spółgłoski == | == Spółgłoski == | ||
*m n ɲ (m n nh) | *m n ɲ (m n nh) | ||
− | *p b t d k ɡ (p b t d | + | *p b t d k ɡ (p b t d c g) |
*f v s z h (f v ss~s s h) | *f v s z h (f v ss~s s h) | ||
*w r l ʎ j (u r l lh i) | *w r l ʎ j (u r l lh i) | ||
− | == Akcent == | + | == Akcent == |
+ | |||
+ | = Zapis = | ||
Akcent może padać na przedostatnią lub przedprzedostatnią sylabę. | Akcent może padać na przedostatnią lub przedprzedostatnią sylabę. | ||
+ | |||
+ | Dla języka eilidzkiego używa się zmodyfikowanego alfabetu łacińskiego: | ||
+ | {| cellspacing="10" style="text-align: center;" | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | A a | ||
+ | | Au au | ||
+ | | B b | ||
+ | | C c | ||
+ | | D d | ||
+ | | E e | ||
+ | | Ê ê | ||
+ | |- | ||
+ | | /a/ | ||
+ | | /au/ | ||
+ | | /b/ | ||
+ | | /k/ | ||
+ | | /d/ | ||
+ | | /ɛ/ | ||
+ | | /e/ | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | F f | ||
+ | | G g | ||
+ | | H h | ||
+ | | I i | ||
+ | | L l | ||
+ | | Lh lh | ||
+ | | M m | ||
+ | |- | ||
+ | | /f/ | ||
+ | | /g/ | ||
+ | | /h/ | ||
+ | | /i/, /j/ | ||
+ | | /l/ | ||
+ | | /ʎ/ | ||
+ | | /m/ | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | N n | ||
+ | | Nh nh | ||
+ | | O o | ||
+ | | Ou ou | ||
+ | | Ô ô | ||
+ | | P p | ||
+ | | R r | ||
+ | |- | ||
+ | | /n/ | ||
+ | | /ɲ/ | ||
+ | | /ɔ/ | ||
+ | | /u/ | ||
+ | | /wɨ/ | ||
+ | | /p/ | ||
+ | | /r/ | ||
+ | |- style="font-size: 1.5em;" | ||
+ | | S s | ||
+ | | ss | ||
+ | | T t | ||
+ | | U u | ||
+ | | V v | ||
+ | |- | ||
+ | | /s/, /z/ | ||
+ | | /s/ | ||
+ | | /t/ | ||
+ | | /ɨ/, /w/ | ||
+ | | /v/ | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | Dodatkowo należy zaznaczyć, że zamiast litery <'''ê'''> można używać literę <'''î'''>. | ||
+ | |||
+ | = Gramatyka = | ||
+ | == Zaimki == | ||
+ | |||
+ | == Rzeczownik == | ||
+ | === Deklinacja I === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja I ''f''<br> | ||
+ | ''siala'' "gwiazda" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | sial'''a''' | ||
+ | | sial'''e''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | sial'''e''' | ||
+ | | sial'''anne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | sial'''an''' | ||
+ | | sial'''as''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja II === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja II ''m''<br> | ||
+ | ''maurs'' "ściana, mur, granica" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | maur'''s''' | ||
+ | | maur'''i''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | maur'''i''' | ||
+ | | maur'''enne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | maur'''en''' | ||
+ | | maur'''es''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja IIa ''m''<br> | ||
+ | ''aher'' "pole" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | aher | ||
+ | | ahr'''i''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | ahr'''i''' | ||
+ | | ahr'''enne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | ahr'''en''' | ||
+ | | ahr'''es''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja II ''n''<br> | ||
+ | ''belen'' "wojna" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | bel'''en''' | ||
+ | | bel'''a''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | bel'''i''' | ||
+ | | bel'''enne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | bel'''en''' | ||
+ | | bel'''a''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja III === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja III ''m''<br> | ||
+ | ''ome'' "człowiek, mężczyzna" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | ome | ||
+ | | omn'''ês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | omn'''ês''' | ||
+ | | omn'''ênne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | omn'''en''' | ||
+ | | omn'''ês''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja III ''f''<br> | ||
+ | ''hine'' "koniec" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | hin'''e''' | ||
+ | | hin'''ês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | hin'''ês''' | ||
+ | | hin'''ênne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | hin'''en''' | ||
+ | | hin'''ês''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja III ''n''<br> | ||
+ | ''numen'' "imię" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | numen | ||
+ | | numn'''a''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | numn'''ês''' | ||
+ | | numn'''ênne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | numen | ||
+ | | numn'''a''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja IV === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja IV ''m''<br> | ||
+ | ''mans'' "ręka, dłoń" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | man'''s''' | ||
+ | | man'''as''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | man'''as''' | ||
+ | | man'''enne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | man'''en''' | ||
+ | | man'''as''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja IV ''n''<br> | ||
+ | ''conna'' "róg" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | conn'''a''' | ||
+ | | conn'''as''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | conn'''as''' | ||
+ | | conn'''enne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | conn'''en''' | ||
+ | | conn'''as''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Deklinacja V === | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=3| Deklinacja V ''f''<br> | ||
+ | ''hisias'' "wiara, religia" | ||
+ | |- | ||
+ | !Przypadek | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | his'''ias''' | ||
+ | | his'''ie''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | his'''i''' | ||
+ | | his'''ianne''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | his'''ien''' | ||
+ | | his'''ie''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Przymiotnik == | ||
+ | Przymiotnik odmienia się przez rodzaje, liczby i przypadki. Częstym zjawiskiem jest synkretyzm form. Występują tylko dwie deklinacje przymiotnikowe. | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=7| Deklinacja I<br> | ||
+ | 'bon'' "dobry" | ||
+ | |- | ||
+ | !rowspan=2|Przypadek | ||
+ | !colspan=3|Sg | ||
+ | !colspan=3|Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | | bon''' | ||
+ | | bon'''a''' | ||
+ | | bon'''en''' | ||
+ | | bon'''i''' | ||
+ | | bon'''e''' | ||
+ | | bon'''a''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | | bon'''i''' | ||
+ | | bon'''e''' | ||
+ | | bon'''i''' | ||
+ | |colspan=3|bon'''en''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | | bon'''en''' | ||
+ | | bon'''an''' | ||
+ | | bon'''en''' | ||
+ | | bon'''es''' | ||
+ | | bon'''as''' | ||
+ | | bon'''a''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | !colspan=7| Deklinacja II<br> | ||
+ | ''hortês'' "silny" | ||
+ | |- | ||
+ | !rowspan=2|Przypadek | ||
+ | !colspan=3|Sg | ||
+ | !colspan=3|Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Nom. | ||
+ | |colspan=2|hort'''ês''' | ||
+ | | hort'''e''' | ||
+ | |colspan=2|hors'''ias''' | ||
+ | | hors'''ia''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Gen. | ||
+ | |colspan=3|hort'''ês''' | ||
+ | |colspan=3|hors'''ien''' | ||
+ | |- | ||
+ | !Acc. | ||
+ | |colspan=2|hort'''en''' | ||
+ | | hort'''e''' | ||
+ | |colspan=2|hors'''ias''' | ||
+ | | hors'''ia''' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Stopniowanie === | ||
+ | *-ior II | ||
+ | *-êssên, -êssêma I | ||
+ | |||
+ | == Przyimek == | ||
+ | W języku wandyjskim przyimki mogą łączyć się a dopełniaczem lub z biernikiem, Istnieje też grupa przyimków, która może łączyć się z oboma przypadkami, w zależności, czy opisują położenie, czy ruch. | ||
+ | |||
+ | === Z dopełniaczem === | ||
+ | *af - od + Gen | ||
+ | *dia - o + Loc; na temat + Gen | ||
+ | *cun - z + Ins | ||
+ | *iah - z + Gen | ||
+ | *grasia - dzięki + Dat | ||
+ | *palan - przy + Ins (''o ludziach'') | ||
+ | *pre - przed + Ins (''o czasie'' | ||
+ | *pô - po + Acc | ||
+ | *vêc - zamiast | ||
+ | *sên - bez | ||
+ | |||
+ | === Z biernikiem === | ||
+ | *ass - ku + Dat; w stronę + Gen, dla + Gen, także w funkcji celownika | ||
+ | *ante - przed + Ins | ||
+ | *cêrca - przy + Ins | ||
+ | *cêrcen - wokół + Gen | ||
+ | *conna - przeciw + Dat | ||
+ | *ehtra - poza + ??? | ||
+ | *êntere - pomiędzy + Ins | ||
+ | *êntra - wewnątrz + Gen | ||
+ | *per - przez + Acc (''o przestrzeni'') | ||
+ | *pône - za + Ins | ||
+ | *posc - po + Loc (''o czasie''), poza + Ins (''o przestreni'' | ||
+ | *preter - oprócz + Gen, mimo + Gen | ||
+ | *prope - około + Gen (''o czasie'') | ||
+ | *profter - ze względu na + Acc | ||
+ | *trans - wzdłuż + Gen | ||
+ | |||
+ | === Z dopełniaczem i biernikiem === | ||
+ | |||
+ | ==== Z dopełniaczem ==== | ||
+ | *ên - w + Loc, na + Loc | ||
+ | *suf - pod | ||
+ | *supre - nad | ||
+ | |||
+ | ==== Z biernikiem ==== | ||
+ | *ên - w + Acc, na + Acc, przez + Acc (''o czasie'') | ||
+ | *suf - pod | ||
+ | *supre - nad | ||
+ | |||
+ | == Czasownik == | ||
+ | W języku wandyjskim czasownik odmienia się przez czasy, osoby, liczby, strony i tryby. Występują też trzy główne koniugacje czasowników, różniące się między sobą jak bezokolicznikiem, tak i pierwszą osobą: | ||
+ | *I - am'''u''', am'''are''' "kochać"; | ||
+ | *II - vêss'''ie''', vêss'''iare''' "widzieć", często uznawana za podtyp I koniugacji; | ||
+ | *III - leh'''u''', leh'''ere''' "czytać"; | ||
+ | *IV - auss'''ie''', auss'''ire''' "słyszeć". | ||
+ | Istnieje też duża grupa czasowników nieregularnych. | ||
+ | |||
+ | === Czas teraźniejszy === | ||
+ | W czasie teraźniejszym zachowuje się podział na cztery klasy koniugacyjne, chociaż I i II czasami się łączy w jedną, większą, koniugację. | ||
+ | {| | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja I<br> | ||
+ | ''amu, amare'' "kochać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | am'''u''' | ||
+ | | am'''anes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | am'''as''' | ||
+ | | am'''assês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | am'''a''' | ||
+ | | am'''anc''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja II<br> | ||
+ | ''vêssie, vêssiare'' "widzieć" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | vêss'''ie''' | ||
+ | | vêss'''ianes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | vêss'''ias''' | ||
+ | | vêss'''iassês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | vêss'''e''' | ||
+ | | vêss'''enc''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja III<br> | ||
+ | ''lehu, lehere'' "czytać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | leh'''u | ||
+ | | leh'''ênes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | leh'''ês''' | ||
+ | | leh'''êssês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | leh'''ê''' | ||
+ | | leh'''enc''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja IV<br> | ||
+ | ''aussie, aussire'' "słyszeć, słuchać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | auss'''ie''' | ||
+ | | auss'''ines''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | auss'''is''' | ||
+ | | auss'''issês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | auss'''i''' | ||
+ | | auss'''ienc''' | ||
+ | |} | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Imperfekt === | ||
+ | Imperfekt opisuje zdarzenia z przeszłości, które nie zostały zakończone, lub fakt ich zakończenia nie jest ważny. W imperfekcie koniugacje II, III i IV zlały się w jedną, różniącą się od koniugacji I jedynie obecnością -''i''- we fleksji. | ||
+ | {| | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja I<br> | ||
+ | ''amu, amare'' "kochać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | am'''afan''' | ||
+ | | am'''afanes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | am'''afas''' | ||
+ | | am'''afassês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | am'''afa''' | ||
+ | | am'''afanc''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja II, III, IV<br> | ||
+ | ''vêssie, vêssiare'' "widzieć" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | vêss'''iafan''' | ||
+ | | vêss'''iafanes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | vêss'''iafas''' | ||
+ | | vêss'''iafassês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | vêss'''iafa''' | ||
+ | | vêss'''iafanc''' | ||
+ | |} | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Perfekt === | ||
+ | Perfekt opisuje zdarzenia przeszłe, które zostały zakończone. W tym czasie doszło do zlania się form II i III koniugacji. Częste są też wymiany samogłoskowe w samym rdzeniu. | ||
+ | |||
+ | {| | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja I<br> | ||
+ | ''amu, amare'' "kochać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | am'''i''' | ||
+ | | am'''avênes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | am'''assi''' | ||
+ | | am'''ascês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | am'''avê''' | ||
+ | | am'''iare''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja II<br> | ||
+ | ''vêssie, vêssiare'' "widzieć" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | viss'''i''' | ||
+ | | viss'''êvênes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | viss'''êssi''' | ||
+ | | viss'''êscês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | viss'''êvê''' | ||
+ | | viss'''iare''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja III<br> | ||
+ | ''lehu, lehere'' "czytać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | leh'''i''' | ||
+ | | leh'''êvênes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | leh'''êssi''' | ||
+ | | leh'''êscês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | leh'''êvê''' | ||
+ | | leh'''iare''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja IV<br> | ||
+ | ''aussie, aussire'' "słyszeć, słuchać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !1. | ||
+ | | auss'''i''' | ||
+ | | auss'''ivênes''' | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | auss'''issi''' | ||
+ | | auss'''iscês''' | ||
+ | |- | ||
+ | !3. | ||
+ | | auss'''ivê''' | ||
+ | | auss'''iare''' | ||
+ | |} | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Tryb rozkazujący === | ||
+ | {| | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja I<br> | ||
+ | ''amu, amare'' "kochać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | am'''a''' | ||
+ | | am'''asse''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja II<br> | ||
+ | ''vêssie, vêssiare'' "widzieć" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | viss'''ia''' | ||
+ | | viss'''iasse''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja III<br> | ||
+ | ''lehu, lehere'' "czytać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | leh'''e''' | ||
+ | | leh'''esse''' | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja IV<br> | ||
+ | ''aussie, aussire'' "słyszeć, słuchać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Osoba | ||
+ | !Sg | ||
+ | !Pl | ||
+ | |- | ||
+ | !2. | ||
+ | | auss'''i''' | ||
+ | | auss'''isse''' | ||
+ | |} | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Imiesłów czynny === | ||
+ | Imiesłowy czynne odmieniają się jak przymiotniki II deklinacji. | ||
+ | {| | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja I<br> | ||
+ | ''amu, amare'' "kochać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | |colspan=2| am'''ah''' | ||
+ | | am'''ant'''e | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | |colspan=2| am'''ans'''ias | ||
+ | | am'''ans'''ia | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja II<br> | ||
+ | ''vêssie, vêssiare'' "widzieć" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | |colspan=2| vêss'''iah''' | ||
+ | | vêss'''iant'''e | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | |colspan=2| vêss'''ians'''ias | ||
+ | | vêss'''ians'''ia | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja III<br> | ||
+ | ''lehu, lehere'' "czytać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | |colspan=2| leh'''iah''' | ||
+ | | leh'''iant'''e | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | |colspan=2| leh'''ians'''ias | ||
+ | | leh'''ians'''ia | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja IV<br> | ||
+ | ''aussie, aussire'' "słyszeć, słuchać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | |colspan=2| auss'''ih''' | ||
+ | | auss'''int'''e | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | |colspan=2| auss'''ins'''ias | ||
+ | | auss'''ins'''ia | ||
+ | |} | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | === Imiesłów bierny === | ||
+ | Imiesłowy bierne odmieniają się jak przymiotniki I deklinacji. | ||
+ | {| | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja I<br> | ||
+ | ''amu, amare'' "kochać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | | am'''at''' | ||
+ | | am'''at'''a | ||
+ | | am'''at'''en | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | | am'''at'''i | ||
+ | | am'''at'''e | ||
+ | | am'''at'''a | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja II<br> | ||
+ | ''vêssie, vêssiare'' "widzieć" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | | viss'''iat''' | ||
+ | | viss'''iat'''a | ||
+ | | viss'''iat'''en | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | | viss'''iat'''i | ||
+ | | viss'''iat'''e | ||
+ | | viss'''iat'''a | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja III<br> | ||
+ | ''lehu, lehere'' "czytać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | | leh'''t''' | ||
+ | | leh'''t'''a | ||
+ | | leh'''t'''en | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | | leh'''t'''i | ||
+ | | leh'''t'''e | ||
+ | | leh'''t'''a | ||
+ | |} | ||
+ | | | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:center" | ||
+ | |+ Koniugacja IV<br> | ||
+ | ''aussie, aussire'' "słyszeć, słuchać" | ||
+ | |- | ||
+ | !Liczba | ||
+ | !''m'' | ||
+ | !''f'' | ||
+ | !''n'' | ||
+ | |- | ||
+ | !Sg | ||
+ | | auss'''i | ||
+ | | auss'''i'''a | ||
+ | | auss'''i'''en | ||
+ | |- | ||
+ | !Pl | ||
+ | | auss'''i'''i | ||
+ | | auss'''i'''e | ||
+ | | auss'''i'''a | ||
+ | |} | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | = Leksyka = | ||
+ | == Nazwy miesięcy == | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! Miesiąc | ||
+ | ! Wandyjski | ||
+ | |- | ||
+ | | Styczeń | ||
+ | | Ianhars | ||
+ | |- | ||
+ | | Luty | ||
+ | | Hebriars | ||
+ | |- | ||
+ | | Marzec | ||
+ | | Marsie | ||
+ | |- | ||
+ | | Kwiecień | ||
+ | | Aprile | ||
+ | |- | ||
+ | | Maj | ||
+ | | Maie | ||
+ | |- | ||
+ | | Czerwiec | ||
+ | | Iaunhe | ||
+ | |- | ||
+ | | Lipiec | ||
+ | | Puintile | ||
+ | |- | ||
+ | | Sierpień | ||
+ | | Sehtile | ||
+ | |- | ||
+ | | Wrzesień | ||
+ | | Septembers | ||
+ | |- | ||
+ | | Październik | ||
+ | | Ohtôfers | ||
+ | |- | ||
+ | | Listopad | ||
+ | | Nofembers | ||
+ | |- | ||
+ | | Grudzień | ||
+ | | Decembers | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | = Przykładowy tekst = | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:left" | ||
+ | |+ Świt | ||
+ | |- | ||
+ | ! Świt | ||
+ | ! Dilaulhen | ||
+ | |- | ||
+ | |style="text-align:left"| | ||
+ | W pierwszy niedzielny poranek wiosny <br> | ||
+ | Znów możemy ujrzeć zeszklony lód. <br> | ||
+ | Żałoba nareszcie skończona. <br> | ||
+ | Zając bieży przez pola. <br> | ||
+ | <br> | ||
+ | Na najwyższej górze wschodu <br> | ||
+ | Ujrzeć możesz krasne Słońce. <br> | ||
+ | Ujrzeć możesz i delektować się pocieszeniem<br> | ||
+ | Ze szczytu zobacz narodziny Ziemi. <br> | ||
+ | <br> | ||
+ | Słońce odzyskało swoją moc<br> | ||
+ | Duch Dębu narodzony ponownie. <br> | ||
+ | Słońce odzyskało swoją moc<br> | ||
+ | Lato nadeszło. | ||
+ | |style="text-align:left"| | ||
+ | Ên Sôlce prime maniane viarês<br> | ||
+ | Novu possenes vêsiare huten <br> | ||
+ | Miarur ênsine sesc tolt<br> | ||
+ | Leps percurê per ahres<br> | ||
+ | <br> | ||
+ | Ên alsêssêmi munsês oriansês <br> | ||
+ | Vêsiare posses rubren Sôlen<br> | ||
+ | Vêsiare posses ec gaussiare cun côhôlasienês<br> | ||
+ | Iah apêcês vissia côrten Tere <br> | ||
+ | <br> | ||
+ | Sôl reahcêpêvê opês sui<br> | ||
+ | Genias Ilêcês sesc iasta renovu<br> | ||
+ | Sôl reahcêpêvê opês sui<br> | ||
+ | Estas hiêvê. <br> | ||
+ | |} | ||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] |
Aktualna wersja na dzień 14:31, 6 lip 2019
Język wandyjski Lêndua Vandca ['ʎendwa 'vanka] | |
---|---|
Sposoby zapisu: | Łacińskie |
Typologia: | Fleksyjny SVO |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2018 |
W Adnacie | |
Używany w : | brak |
Klasyfikacja: | j. romańskie
|
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język wandyjski (wand. lêndua vandca ['ʎendwa 'vanka]) - język Wandów, jednego z wielu ludów żyjących na Adnacie.
Procesy fonetyczne
- h > ∅
- ă, ā > a
- ae, ĕ > e [ɛ]
- oe, ē > ia
- ĭ > ê [e]
- ī > i
- ŏ > o
- ō > uo
- ŭ > ɨ (akcentowane), e (nieakcentowane)
- ū > au
- au > au
- _o, _uo {j, i} > e
- uo> /wɨ/ ô
- eV, iV (nieakcentowana) > jV
- f-, u- > h-
- VfV > h
- ct, tt > ht
- CC > SC
- ll, rr > l, r
- VbV, VvV > β̥
- VdV, VgV > ð̥, ɣ̥
- ns, ks > hs > h
- kw, gw > pw, bw
- VsV, Rs > z
- β̥, ð̥, ɣ̥ > f, s, h
- gn > nm
- sc > h
- tiV > sjo
- mw, nw, rw, lw > m, n, r, l
- monoftongizacja nieakcentowanych dyftongów:
- au > a
- uɨ > e
- palatalizacja:
- l_, n_ {i, j, e} > ʎ ɲ
- gl, kl, lg, lk > ʎ
- kn, ng, nk > ɲ
- rn > nn
- częste wypadnięcie /i/, /e/ znajdującego się zaraz po sylabie akcentowanej, jeżeli znajdowały się po sonornej lub szczelinowej, a nie znajdowały się w wygłosie
- k_, g_ {m} > p, b
- mt, tm, md, dm > mp, pm, mb, bm
- np, pn, nb, bn > nt, tn, nd, dn
Dźwięki
Samogłoski
Monoftongi:
- i ɨ u (i u ou)
- e (ê)
- ɛ ɔ (e o)
- a (a)
Dyftongi:
- au (au)
- uɨ (ô)
Spółgłoski
- m n ɲ (m n nh)
- p b t d k ɡ (p b t d c g)
- f v s z h (f v ss~s s h)
- w r l ʎ j (u r l lh i)
Akcent
Zapis
Akcent może padać na przedostatnią lub przedprzedostatnią sylabę.
Dla języka eilidzkiego używa się zmodyfikowanego alfabetu łacińskiego:
A a | Au au | B b | C c | D d | E e | Ê ê |
/a/ | /au/ | /b/ | /k/ | /d/ | /ɛ/ | /e/ |
F f | G g | H h | I i | L l | Lh lh | M m |
/f/ | /g/ | /h/ | /i/, /j/ | /l/ | /ʎ/ | /m/ |
N n | Nh nh | O o | Ou ou | Ô ô | P p | R r |
/n/ | /ɲ/ | /ɔ/ | /u/ | /wɨ/ | /p/ | /r/ |
S s | ss | T t | U u | V v | ||
/s/, /z/ | /s/ | /t/ | /ɨ/, /w/ | /v/ |
Dodatkowo należy zaznaczyć, że zamiast litery <ê> można używać literę <î>.
Gramatyka
Zaimki
Rzeczownik
Deklinacja I
Deklinacja I f siala "gwiazda" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | siala | siale |
Gen. | siale | sialanne |
Acc. | sialan | sialas |
Deklinacja II
Deklinacja II m maurs "ściana, mur, granica" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | maurs | mauri |
Gen. | mauri | maurenne |
Acc. | mauren | maures |
Deklinacja IIa m aher "pole" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | aher | ahri |
Gen. | ahri | ahrenne |
Acc. | ahren | ahres |
Deklinacja II n belen "wojna" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | belen | bela |
Gen. | beli | belenne |
Acc. | belen | bela |
Deklinacja III
Deklinacja III m ome "człowiek, mężczyzna" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | ome | omnês |
Gen. | omnês | omnênne |
Acc. | omnen | omnês |
Deklinacja III f hine "koniec" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | hine | hinês |
Gen. | hinês | hinênne |
Acc. | hinen | hinês |
Deklinacja III n numen "imię" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | numen | numna |
Gen. | numnês | numnênne |
Acc. | numen | numna |
Deklinacja IV
Deklinacja IV m mans "ręka, dłoń" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | mans | manas |
Gen. | manas | manenne |
Acc. | manen | manas |
Deklinacja IV n conna "róg" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | conna | connas |
Gen. | connas | connenne |
Acc. | connen | connas |
Deklinacja V
Deklinacja V f hisias "wiara, religia" | ||
---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl |
Nom. | hisias | hisie |
Gen. | hisi | hisianne |
Acc. | hisien | hisie |
Przymiotnik
Przymiotnik odmienia się przez rodzaje, liczby i przypadki. Częstym zjawiskiem jest synkretyzm form. Występują tylko dwie deklinacje przymiotnikowe.
Deklinacja I 'bon "dobry" | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl | ||||
m | f | n | m | f | n | |
Nom. | bon | bona | bonen | boni | bone | bona |
Gen. | boni | bone | boni | bonen | ||
Acc. | bonen | bonan | bonen | bones | bonas | bona |
Deklinacja II hortês "silny" | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Przypadek | Sg | Pl | ||||
m | f | n | m | f | n | |
Nom. | hortês | horte | horsias | horsia | ||
Gen. | hortês | horsien | ||||
Acc. | horten | horte | horsias | horsia |
Stopniowanie
- -ior II
- -êssên, -êssêma I
Przyimek
W języku wandyjskim przyimki mogą łączyć się a dopełniaczem lub z biernikiem, Istnieje też grupa przyimków, która może łączyć się z oboma przypadkami, w zależności, czy opisują położenie, czy ruch.
Z dopełniaczem
- af - od + Gen
- dia - o + Loc; na temat + Gen
- cun - z + Ins
- iah - z + Gen
- grasia - dzięki + Dat
- palan - przy + Ins (o ludziach)
- pre - przed + Ins (o czasie
- pô - po + Acc
- vêc - zamiast
- sên - bez
Z biernikiem
- ass - ku + Dat; w stronę + Gen, dla + Gen, także w funkcji celownika
- ante - przed + Ins
- cêrca - przy + Ins
- cêrcen - wokół + Gen
- conna - przeciw + Dat
- ehtra - poza + ???
- êntere - pomiędzy + Ins
- êntra - wewnątrz + Gen
- per - przez + Acc (o przestrzeni)
- pône - za + Ins
- posc - po + Loc (o czasie), poza + Ins (o przestreni
- preter - oprócz + Gen, mimo + Gen
- prope - około + Gen (o czasie)
- profter - ze względu na + Acc
- trans - wzdłuż + Gen
Z dopełniaczem i biernikiem
Z dopełniaczem
- ên - w + Loc, na + Loc
- suf - pod
- supre - nad
Z biernikiem
- ên - w + Acc, na + Acc, przez + Acc (o czasie)
- suf - pod
- supre - nad
Czasownik
W języku wandyjskim czasownik odmienia się przez czasy, osoby, liczby, strony i tryby. Występują też trzy główne koniugacje czasowników, różniące się między sobą jak bezokolicznikiem, tak i pierwszą osobą:
- I - amu, amare "kochać";
- II - vêssie, vêssiare "widzieć", często uznawana za podtyp I koniugacji;
- III - lehu, lehere "czytać";
- IV - aussie, aussire "słyszeć".
Istnieje też duża grupa czasowników nieregularnych.
Czas teraźniejszy
W czasie teraźniejszym zachowuje się podział na cztery klasy koniugacyjne, chociaż I i II czasami się łączy w jedną, większą, koniugację.
|
|
|
|
Imperfekt
Imperfekt opisuje zdarzenia z przeszłości, które nie zostały zakończone, lub fakt ich zakończenia nie jest ważny. W imperfekcie koniugacje II, III i IV zlały się w jedną, różniącą się od koniugacji I jedynie obecnością -i- we fleksji.
|
|
Perfekt
Perfekt opisuje zdarzenia przeszłe, które zostały zakończone. W tym czasie doszło do zlania się form II i III koniugacji. Częste są też wymiany samogłoskowe w samym rdzeniu.
|
|
|
|
Tryb rozkazujący
|
|
|
|
Imiesłów czynny
Imiesłowy czynne odmieniają się jak przymiotniki II deklinacji.
|
|
|
|
Imiesłów bierny
Imiesłowy bierne odmieniają się jak przymiotniki I deklinacji.
|
|
|
|
Leksyka
Nazwy miesięcy
Miesiąc | Wandyjski |
---|---|
Styczeń | Ianhars |
Luty | Hebriars |
Marzec | Marsie |
Kwiecień | Aprile |
Maj | Maie |
Czerwiec | Iaunhe |
Lipiec | Puintile |
Sierpień | Sehtile |
Wrzesień | Septembers |
Październik | Ohtôfers |
Listopad | Nofembers |
Grudzień | Decembers |
Przykładowy tekst
Świt | Dilaulhen |
---|---|
W pierwszy niedzielny poranek wiosny |
Ên Sôlce prime maniane viarês |