|
|
Język wandyjski
Lêndua Vandca
['ʎendwa 'vanka]
|
| Sposoby zapisu:
|
Łacińskie
|
| Typologia:
|
Fleksyjny
SVO
|
| Faktycznie
|
| Utworzenie:
|
Henryk Pruthenia w 2018
|
| W Adnacie
|
| Używany w :
|
brak
|
| Klasyfikacja:
|
j. romańskie
|
| Lista conlangów
|
Język wandyjski (wand. lêndua vandca ['ʎendwa 'vanka]) - język Wandów, jednego z wielu ludów żyjących na Adnacie.
Procesy fonetyczne
- h > ∅
- ă, ā > a
- ae, ĕ > e [ɛ]
- oe, ē > ia
- ĭ > ê [e]
- ī > i
- ŏ > o
- ō > uo
- ŭ > ɨ (akcentowane), e (nieakcentowane)
- ū > au
- au > au
- _o, _uo {j, i} > e
- uo> /wɨ/ ô
- eV, iV (nieakcentowana) > jV
- f-, u- > h-
- VfV > h
- ct, tt > ht
- CC > SC
- ll, rr > l, r
- VbV, VvV > β̥
- VdV, VgV > ð̥, ɣ̥
- ns, ks > hs > h
- kw, gw > pw, bw
- VsV, Rs > z
- β̥, ð̥, ɣ̥ > f, s, h
- gn > nm
- sc > h
- tiV > sjo
- mw, nw, rw, lw > m, n, r, l
- monoftongizacja nieakcentowanych dyftongów:
- palatalizacja:
- l_, n_ {i, j, e} > ʎ ɲ
- gl, kl, lg, lk > ʎ
- kn, ng, nk > ɲ
- rn > nn
- częste wypadnięcie /i/, /e/ znajdującego się zaraz po sylabie akcentowanej, jeżeli znajdowały się po sonornej lub szczelinowej, a nie znajdowały się w wygłosie
- k_, g_ {m} > p, b
- mt, tm, md, dm > mp, pm, mb, bm
- np, pn, nb, bn > nt, tn, nd, dn
Dźwięki
Samogłoski
Monoftongi:
- i ɨ u (i u ou)
- e (ê)
- ɛ ɔ (e o)
- a (a)
Dyftongi:
Spółgłoski
- m n ɲ (m n nh)
- p b t d k ɡ (p b t d c g)
- f v s z h (f v ss~s s h)
- w r l ʎ j (u r l lh i)
Akcent
Akcent może padać na przedostatnią lub przedprzedostatnią sylabę.
Dla języka eilidzkiego używa się zmodyfikowanego alfabetu łacińskiego:
| A a
|
Au au
|
B b
|
C c
|
D d
|
E e
|
Ê ê
|
| /a/
|
/au/
|
/b/
|
/k/
|
/d/
|
/ɛ/
|
/e/
|
| F f
|
G g
|
H h
|
I i
|
L l
|
Lh lh
|
M m
|
| /f/
|
/g/
|
/h/
|
/i/, /j/
|
/l/
|
/ʎ/
|
/m/
|
| N n
|
Nh nh
|
O o
|
Ou ou
|
Ô ô
|
P p
|
R r
|
| /n/
|
/ɲ/
|
/ɔ/
|
/u/
|
/wɨ/
|
/p/
|
/r/
|
| S s
|
ss
|
T t
|
U u
|
V v
|
| /s/, /z/
|
/s/
|
/t/
|
/ɨ/, /w/
|
/v/
|
Gramatyka
Zaimki
Rzeczownik
Deklinacja I
Deklinacja I f
siala "gwiazda"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
siala
|
siale
|
| Gen.
|
siale
|
sialanne
|
| Acc.
|
sialan
|
sialas
|
Deklinacja II
Deklinacja II m
maurs "ściana, mur, granica"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
maurs
|
mauri
|
| Gen.
|
mauri
|
maurenne
|
| Acc.
|
mauren
|
maures
|
Deklinacja IIa m
aher "pole"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
aher
|
ahri
|
| Gen.
|
ahri
|
ahrenne
|
| Acc.
|
ahren
|
ahres
|
Deklinacja II n
belen "wojna"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
belen
|
bela
|
| Gen.
|
beli
|
belenne
|
| Acc.
|
belen
|
bela
|
Deklinacja III
Deklinacja III m
ome "człowiek, mężczyzna"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
ome
|
omnês
|
| Gen.
|
omnês
|
omnênne
|
| Acc.
|
omnen
|
omnês
|
Deklinacja III f
hine "koniec"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
hine
|
hinês
|
| Gen.
|
hinês
|
hinênne
|
| Acc.
|
hinen
|
hinês
|
Deklinacja III n
numen "imię"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
numen
|
numna
|
| Gen.
|
numnês
|
numnênne
|
| Acc.
|
numen
|
numna
|
Deklinacja IV
Deklinacja IV m
mans "ręka, dłoń"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
mans
|
manas
|
| Gen.
|
manas
|
manenne
|
| Acc.
|
manen
|
manas
|
Deklinacja IV n
conna "róg"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
conna
|
connas
|
| Gen.
|
connas
|
connenne
|
| Acc.
|
connen
|
connas
|
Deklinacja V
Deklinacja V f
hisias "wiara, religia"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| Nom.
|
hisias
|
hisie
|
| Gen.
|
hisi
|
hisianne
|
| Acc.
|
hisien
|
hisie
|
Przymiotnik
Przymiotnik odmienia się przez rodzaje, liczby i przypadki. Częstym zjawiskiem jest synkretyzm form. Występują tylko dwie deklinacje przymiotnikowe.
Deklinacja I
'bon "dobry"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
bon
|
bona
|
bonen
|
boni
|
bone
|
bona
|
| Gen.
|
boni
|
bone
|
boni
|
bonen
|
| Acc.
|
bonen
|
bonan
|
bonen
|
bones
|
bonas
|
bona
|
Deklinacja II
hortês "silny"
|
| Przypadek
|
Sg
|
Pl
|
| m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
| Nom.
|
hortês
|
horte
|
horsias
|
horsia
|
| Gen.
|
hortês
|
horsien
|
| Acc.
|
horten
|
horte
|
horsias
|
horsia
|
Przyimek
W języku wandyjskim przyimki mogą łączyć się a dopełniaczem lub z biernikiem, Istnieje też grupa przyimków, która może łączyć się z oboma przypadkami, w zależności, czy opisują położenie, czy ruch.
Z dopełniaczem
- af - od + Gen
- dia - o + Loc; na temat + Gen
- cun - z + Ins
- iah - z + Gen
- grasia - dzięki + Dat
- palan - przy + Ins (o ludziach)
- pre - przed + Ins (o czasie
- pô - po + Acc
- vêc - zamiast
- sên - bez
Z biernikiem
- ass - ku + Dat; w stronę + Gen, dla + Gen, także w funkcji celownika
- ante - przed + Ins
- cêrca - przy + Ins
- cêrcen - wokół + Gen
- conna - przeciw + Dat
- ehtra - poza + ???
- êntere - pomiędzy + Ins
- êntra - wewnątrz + Gen
- per - przez + Acc (o przestrzeni)
- pône - za + Ins
- posc - po + Loc (o czasie), poza + Ins (o przestreni
- preter - oprócz + Gen, mimo + Gen
- prope - około + Gen (o czasie)
- profter - ze względu na + Acc
- trans - wzdłuż + Gen
Z dopełniaczem i biernikiem
Z dopełniaczem
- ên - w + Loc, na + Loc
- suf - pod
- supre - nad
Z biernikiem
- ên - w + Acc, na + Acc, przez + Acc (o czasie)
- suf - pod
- supre - nad
Czasownik
W języku wandyjskim czasownik odmienia się przez czasy, osoby, liczby, strony i tryby. Występują też trzy główne koniugacje czasowników, różniące się między sobą jak bezokolicznikiem, tak i pierwszą osobą:
- I - amu, amare "kochać";
- II - vêssie, vêssiare "widzieć", często uznawana za podtyp I koniugacji;
- III - lehu, lehere "czytać";
- IV - aussie, aussire "słyszeć".
Istnieje też duża grupa czasowników nieregularnych.
Czas teraźniejszy
W czasie teraźniejszym zachowuje się podział na cztery klasy koniugacyjne, chociaż I i II czasami się łączy w jedną, większą, koniugację.
Koniugacja I
amu, amare "kochać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
amu
|
amanes
|
| 2.
|
amas
|
amassês
|
| 3.
|
ama
|
amanc
|
|
Koniugacja II
vêssie, vêssiare "widzieć"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
vêssie
|
vêssianes
|
| 2.
|
vêssias
|
vêssiassês
|
| 3.
|
vêsse
|
vêssenc
|
|
Koniugacja III
lehu, lehere "czytać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
lehu
|
lehênes
|
| 2.
|
lehês
|
lehêssês
|
| 3.
|
lehê
|
lehenc
|
|
Koniugacja IV
aussie, aussire "słyszeć, słuchać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
aussie
|
aussines
|
| 2.
|
aussis
|
aussissês
|
| 3.
|
aussi
|
aussienc
|
|
Imperfekt
Imperfekt opisuje zdarzenia z przeszłości, które nie zostały zakończone, lub fakt ich zakończenia nie jest ważny. W imperfekcie koniugacje II, III i IV zlały się w jedną, różniącą się od koniugacji I jedynie obecnością -i- we fleksji.
Koniugacja I
amu, amare "kochać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
amafan
|
amafanes
|
| 2.
|
amafas
|
amafassês
|
| 3.
|
amafa
|
amafanc
|
|
Koniugacja II, III, IV
vêssie, vêssiare "widzieć"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
vêssiafan
|
vêssiafanes
|
| 2.
|
vêssiafas
|
vêssiafassês
|
| 3.
|
vêssiafa
|
vêssiafanc
|
|
Perfekt
Perfekt opisuje zdarzenia przeszłe, które zostały zakończone. W tym czasie doszło do zlania się form II i III koniugacji. Częste są też wymiany samogłoskowe w samym rdzeniu.
Koniugacja I
amu, amare "kochać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
ami
|
amavênes
|
| 2.
|
amassi
|
amascês
|
| 3.
|
amavê
|
amiare
|
|
Koniugacja II
vêssie, vêssiare "widzieć"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
vissi
|
vissêvênes
|
| 2.
|
vissêssi
|
vissêscês
|
| 3.
|
vissêvê
|
vissiare
|
|
Koniugacja III
lehu, lehere "czytać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
lehi
|
lehêvênes
|
| 2.
|
lehêssi
|
lehêscês
|
| 3.
|
lehêvênes
|
lehiare
|
|
Koniugacja IV
aussie, aussire "słyszeć, słuchać"
| Osoba
|
Sg
|
Pl
|
| 1.
|
aussi
|
aussivênes
|
| 2.
|
aussissi
|
aussiscês
|
| 3.
|
aussivê
|
aussiare
|
|
