Język wendyjski: Różnice pomiędzy wersjami
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
(→Imiona) |
|||
Linia 1742: | Linia 1742: | ||
|} | |} | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! Prefiks | ||
+ | ! Znaczenie | ||
+ | |- | ||
+ | | daiwa- | ||
+ | | Bóg | ||
+ | |- | ||
+ | | beļa- | ||
+ | | siła | ||
+ | |- | ||
+ | | waiķa- | ||
+ | | zwycięstwo | ||
+ | |- | ||
+ | | sata- | ||
+ | | bitwa | ||
+ | |- | ||
+ | | pasu- | ||
+ | | bogactwo | ||
+ | |- | ||
+ | | jowi- | ||
+ | | sprawiedliwość | ||
+ | |- | ||
+ | | rezi- | ||
+ | | władza | ||
+ | |- | ||
+ | | lodī- | ||
+ | | ludzie | ||
+ | |- | ||
+ | | totā- | ||
+ | | naród | ||
+ | |- | ||
+ | | agesi- | ||
+ | | topór | ||
+ | |- | ||
+ | | irsa- | ||
+ | | niedźwiedź | ||
+ | |- | ||
+ | | ātī- | ||
+ | | ogień, płomień | ||
+ | |- | ||
+ | | tanira- | ||
+ | | piorun | ||
+ | |- | ||
+ | | Sōli- | ||
+ | | Słońce | ||
+ | |- | ||
+ | | aiwu- | ||
+ | | zdrowie, życie | ||
+ | |- | ||
+ | | sitera- | ||
+ | | szczególny | ||
+ | |- | ||
+ | | wirsta- | ||
+ | | pracowity | ||
+ | |- | ||
+ | | jowanas | ||
+ | | młody | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | == Imiona żeńskie == | ||
[[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] | [[Kategoria:Użytkownik:Henryk Pruthenia]][[Kategoria:Adnata]] |
Wersja z 21:53, 9 cze 2019
Język wendyjski Inzā weniškā | |
---|---|
Sposoby zapisu: | Łacińskie |
Typologia: | Fleksyjny SVO |
Faktycznie | |
Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2018 |
W Adnacie | |
Używany w : | brak |
Lista conlangów |
Zobacz też słownik tego języka. |
Język wendyjski, też wandyjski, wenedzki - język używany w Adnacie.
Dźwięki
Samogłoski
- i iː u uː (i ī u ū)
- e eː o oː (e ē o ō)
- a aː (a ā)
Dyftongi
- ai au (ai au)
- oi (oi)
- ei eu (ei eu)
Spółgłoski
- m n (m n)
- p b t d k g (p b t d k g)
- s z ʃ ʒ (s z š ž)
- l r j (l r j)
Alofonia
Przed i, ī, e, ē, ei oraz eu dochodzi do palatalizacji spółgłosek zwartych, nosowych, jak i szczelinowych. Dźwięki /k/, /g/ oraz /n/ są spalatalizowane do /c/, /ɟ/, /ɲ/. Przed o, ō, u, ū oraz oi dochodzi do silnej labializacji spółgłosek zwartych jak i nosowych.
Spółgłoski miękkie
Wszystkie spółgłoski nieszczelinowe posiadają także swój palatalizowany odpowiednik będący nie alofonem, a oddzielnym fonemem:
- mʲ ɲ (m̧ ņ)
- pʲ bʲ tsʲ dsʲ c ɟ (p̧ b̧ ţ ḑ ķ ģ)
- lʲ rʲ (ļ ŗ)
Zmiany fonetyczne
- h₁e, eh₁ > e, ē
- eh₂, h₂e > ah₂, ah₂
- eh₃, h₃e > oh₃, h₃o
- ḱ, ǵ, ǵʰ > ś, ź, ź > s, z
- N̥HC > N̥̄C
- VH > V̄
- H > ∅, ə
- dt, tt > ss
- sr > str
- _s > χ {r, k, j, w, i, u}
- kw, gw, > kʷ, gʷ
- bʰ, dʰ, gʰ > b, d, g
- eRa > aRa {r, l, m, n}
- -ēR, ōR > -ī, -ū
- R̥C- > RiC- {r, l}
- R̥, M̥ > aR, aM (rzadko iR, iM, czasem przed /i/, /j/, a też /k/, /g/)
- N̥̄C > āNC
- ə > a
- ē > ī
- -T > -∅ {t, d}
- pC, bC > C
- T¹C² > χC² {t, d, k, g}
- p...kʷ > kʷ...kʷ
- kʷ, gʷ > k, g
- o > a
- ew > ow
- uwa > owa
- sj, zj > š, ž
- VCN > VN
- ĭ, ŭ > ∅ (nieakcentowane, w szczególności po akcencie)
- ei > ai
- eu > o
- V:V̯ > VV̯
- ou > eu
- χ > š
Rozwój systemu akcentuacyjnego
- retrakcja akcentu z końcówki na:
- pierwszą sylabę wyrazu, jeżeli wszystkie samogłoski są krótkie
- na sylabę z samogłoską długą;
- proces miał miejsce przed rozbiciu się samogłosek sonornych na sekwencję VR, przez co akcent pozostawał w wygłosie. Akcent też nie przechodził na samogłoskę słabą /ə/.
- w wyrazach z samogłoskami krótkimi (gdy akcentowana jest pierwsza sylaba, za wyjątkiem wyrazów jednosylabowych (jeżeli chodzi o rdzeń) z zamkniętą sylabą w mianowniku) akcent przeskakuje na fleksję z samogłoską długą.
- skrócenie samogłosek w fleksji rzeczownika (w całkowitym wygłosie sylaby)
- ustabilizowanie się systemu paradygmatów:
- A - stała sylaba akcentowana
- B - przeskakiwanie akcentu na fleksję
- C - stały akcent na fleksji
Gramatyka
Zaimek
Zaimek osobowy
Cas. | Sg. | Pl. | Refl. | ||
---|---|---|---|---|---|
I | II | I | II | ||
Nom. | es | tū | wai | jū | – |
Gen. | mene | tewe | nas | was | se |
Dat. | meni | ti | ansmai | ušmai | si |
Acc. | men | ten | ansme | ušme | sen |
Loc. | menai | tai | ansmi | ušmi | sai |
Poss. | menas | twas | ansas | ušas | swas |
Cas. | Sg. | Pl. | |||
---|---|---|---|---|---|
m | f | n | An. | Inan. | |
Nom. | anas | anā | ana | anai | anā |
Gen. | anaša | anašās | anaša | anašōn | |
Dat. | anasmai | anašai | anasmai | anaimas | |
Acc. | anan | anān | ana | anans | anā |
Loc. | anasmi | anašā | anasmi | anoišu |
Zaimek pytający
Cas. | Sg. | Pl. | ||
---|---|---|---|---|
An. | Inan. | An. | Inan. | |
Nom. | pis | pi | p̧ais | pī |
Gen. | p̧aša | p̧aimas | ||
Dat. | p̧asmai | p̧aišōn | ||
Acc. | pin | pi | p̧ains | pī |
Loc. | p̧asmi | p̧aišu |
Cas. | Sg. | Pl. | |||
---|---|---|---|---|---|
m | f | n | An. | Inan. | |
Nom. | p̧anas | p̧anā | p̧ana | p̧anai | p̧anā |
Gen. | p̧aša | p̧ašās | p̧aša | p̧ašōn | |
Dat. | p̧asmai | p̧ašai | p̧asmai | p̧aimas | |
Acc. | p̧anan | p̧anān | p̧ana | p̧anans | p̧anā |
Loc. | p̧asmi | p̧ašā | p̧asmi | p̧oišu |
Rzeczownik
a-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | walpas | walpais |
Gen. | walpaš | walpōn |
Dat. | walpoi | walpamas |
Acc. | walpan | walpans |
Loc. | walpai | walpaišu |
Voc. | walpe | walpais |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | ōjan | ōjā |
Gen. | ōjaš | ōjōn |
Dat. | ōjoi | ōjamas |
Acc. | ōjan | ōjā |
Loc. | ōjai | ōjaišu |
Voc. | ōjan | ōjā |
i-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | gastis | gasţais |
Gen. | gastiš | gasţōn |
Dat. | gasţai | gastimas |
Acc. | gastin | gastins |
Loc. | gasti | gastišu |
Voc. | gasti | gasţais |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | mari | marī |
Gen. | mariš | maŗōn |
Dat. | maŗai | marimas |
Acc. | mari | marī |
Loc. | mari | marišu |
Voc. | mari | marī |
u-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | sūnus | sūnos |
Gen. | sūnauš | sūnowan |
Dat. | sūnowai | sūnumas |
Acc. | sūnun | sūnuns |
Loc. | sūneu | sūnušu |
Voc. | sūn | sūnos |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | b̧aru | b̧arū |
Gen. | b̧arauš | b̧arowan |
Dat. | b̧arowai | b̧arumas |
Acc. | b̧aru | b̧arū |
Loc. | b̧areu | b̧arušu |
Voc. | b̧aru | b̧arū |
ā-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | bīnā | bīnai |
Gen. | bīnāš | bīnān |
Dat. | bīnai | bīnāmas |
Acc. | bīnān | bīnāns |
Loc. | bīnai | bīnāšu |
Voc. | bīnā | bīnai |
C-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | pōss | pades |
Gen. | padeš | padōn |
Dat. | paḑai | pasmas |
Acc. | padan | padans |
Loc. | padi | pasšu |
Voc. | pade | pades |
ī-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | skājī | skājīs |
Gen. | skājīš | skājījōn |
Dat. | skājai | skājīmas |
Acc. | skājīn | skājīns |
Loc. | skājā | skājīšu |
Voc. | skājī | skājī |
o-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | dros | drowes |
Gen. | droweš | drowōn |
Dat. | drowai | dromas |
Acc. | dron | drons |
Loc. | drowi | drošu |
Voc. | drowe | drowes |
r-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | brātī | brātres |
Gen. | brātarš | brātrōn |
Dat. | brātrai | brātarmas |
Acc. | brātran | brātrans |
Loc. | brātar | brātaršu |
Voc. | brātre | brātres |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | swesū | swesres |
Gen. | swesarš | swesrōn |
Dat. | swesrai | swesarmas |
Acc. | swesran | swesrans |
Loc. | swesar | swesaršu |
Voc. | swesre | swesres |
n-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | naman | namō |
Gen. | namanš | namnōn |
Dat. | namnai | namanmas |
Acc. | naman | namō |
Loc. | namni | namanšu |
Voc. | naman | namō |
ō-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | swō | swanes |
Gen. | swaneš | swanōn |
Dat. | swanai | swanmas |
Acc. | swanan | swanans |
Loc. | swani | swanšu |
Voc. | swane | swanes |
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | asmō | asmanes |
Gen. | asmaneš | asmanōn |
Dat. | asmanai | asmanmas |
Acc. | asmanan | asmanans |
Loc. | asmani | asmanšu |
Voc. | asman | asmanes |
ū-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | sūs | sūjes |
Gen. | sūš | sūjōn |
Dat. | sūji | sūmas |
Acc. | sūn | sūns |
Loc. | sū | sūšu |
Voc. | sū | sūjes |
nt-deklinacja
Cas. | Sg. | Pl. |
---|---|---|
Nom. | pans | pantes |
Gen. | panteš | pantōn |
Dat. | pantai | panmas |
Acc. | pantan | pantans |
Loc. | panti | panšu |
Voc. | pante | pantes |
Przymiotnik
Najpopularniejsze końcówki przymiotnika to:
- -škas
- -iškas
- -uškas
- -nas
Cas. | Sg. | Pl. | |||
---|---|---|---|---|---|
m | f | n | An. | Inan. | |
Nom. | nowas | nowā | nowa | nowai | nowā |
Gen. | nowaša | nowašās | nowaša | nowašōn | |
Dat. | nowai | nowašai | nowai | nowaimas | |
Acc. | nowan | nowān | nowa | nowans | nowā |
Loc. | nowasmi | nowašā | nowasmi | nowoišu | |
Voc. | nowe | nowa | nowa | nowai | nowā |
Cas. | Sg. | Pl. | |||
---|---|---|---|---|---|
m | f | n | An. | Inan. | |
Nom. | nowjōs | nowješī | nowjas | nowjases | nowjōs |
Gen. | nowjišeš | nowjišeš | nowjišeš | nowjišōn | |
Dat. | nowjišai | nowjišai | nowjišai | nowjišmas | |
Acc. | nowjosan | nowješīn | nowjas | nowjasans | nowjōs |
Loc. | nowjes | nowjiš | nowjes | nowjišu | |
Voc. | nowjas | nowješī | nowjas | nowjases | nowjōs |
Sekwencja Cj zmienia się w palatalizację/dochodzi do alternacji.
Cas. | Sg. | Pl. | |||
---|---|---|---|---|---|
m | f | n | An. | Inan. | |
Nom. | noweras | nowerā | noweran | nowerai | nowerā |
Gen. | noweraša | nowerašās | noweraša | nowerašōn | |
Dat. | nowerai | nowerašai | nowerai | noweraimas | |
Acc. | noweran | nowerān | noweran | nowerans | nowerā |
Loc. | nowerasmi | nowerašā | nowerasmi | noweroišu | |
Voc. | nowere | nowera | noweran | nowerai | nowerā |
Przysłówek
Przysłówek tworzy się za pomocą sufiksu -ō, -jō.
Czasownik
swepeti | ||
---|---|---|
Ter | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | swepō | swepemas |
II | swepeši | swepete |
III | swepeti | swepanti |
Perf | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | swepan | swepeme |
II | swepes | swepeste |
III | swepe | swepens |
Aor. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | swepesan | swepesame |
II | swepeses | swepesate |
III | swepese | swepesans |
Fut. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | swepain | swepaime |
II | swepaiš | swepaite |
III | swepai | swepains |
Subj. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | swep̧ō | swepōmas |
II | swepīši | swepīte |
III | swepīti | swepōnti |
Imp. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
II | swepe | swepete |
Inf. | swepeti | |
Part. | ||
Act. | swepans | |
Pass. | swepatas |
esti | ||
---|---|---|
Ter | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | edō | edemas |
II | esši | edete |
III | esti | edanti |
Perf | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | edan | esme |
II | ess | este |
III | ed | edens |
Aor. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | essan | essame |
II | esses | essate |
III | esse | essans |
Fut. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | edain | edaime |
II | edaiš | edaite |
III | edai | edains |
Subj. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | eḑō | edōmas |
II | edīši | edīte |
III | edīti | edōnti |
Imp. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
II | ed | este |
Inf. | esti | |
Part. | ||
Act. | edans | |
Pass. | estas |
znāti | ||
---|---|---|
Ter | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | znāō | znāmas |
II | znāši | znāte |
III | znāti | znānti |
Perf | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | znān | znāme |
II | znās | znāste |
III | znā | znāns |
Aor. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | znāsan | znāsame |
II | znāses | znāsate |
III | znāse | znāsans |
Fut. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | znājain | znājaime |
II | znājaiš | znājaite |
III | znājai | znājains |
Subj. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | znājō | znājōmas |
II | znājīši | znājīte |
III | znājīti | znājōnti |
Imp. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
II | znā | znāte |
Inf. | znājti | |
Part. | ||
Act. | znāns | |
Pass. | znātas |
sloti | ||
---|---|---|
Ter | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | slowō | slowemas |
II | sloweši | slowete |
III | sloweti | slowanti |
Perf | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | slon | slome |
II | slos | sloste |
III | slo | slons |
Aor. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | slosan | slosame |
II | sloses | slosate |
III | slose | slosans |
Fut. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | slowain | slowaime |
II | slowaiš | slowaite |
III | slowai | slowains |
Subj. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | slowjō | slowōmas |
II | slowīši | slowīte |
III | slowīti | slowōnti |
Imp. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
II | slo | slote |
Inf. | sloti | |
Part. | ||
Act. | slowans | |
Pass. | slotas |
merti | ||
---|---|---|
Ter | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | merō | meremas |
II | merši | merete |
III | merti | meranti |
Perf | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | mren | mreme |
II | mres | mreste |
III | mre | mrens |
Aor. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | mresan | mresame |
II | mreses | mresate |
III | mrese | mresans |
Fut. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | merain | meraime |
II | meraiš | meraite |
III | merai | merains |
Subj. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | meŗō | merōmas |
II | merīši | merīte |
III | merīti | merōnti |
Imp. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
II | mer | merte |
Inf. | merti | |
Part. | ||
Act. | merans | |
Pass. | mertas |
esti | ||
---|---|---|
Ter | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | esmi | esmas |
II | eši | sete |
III | esti | santi |
Perf | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | esan | sesme |
II | eses | seste |
III | est | sesens |
Aor. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | essan | essame |
II | esses | essate |
III | esse | essans |
Fut. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | sain | saime |
II | saiš | saite |
III | sai | sains |
Subj. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
I | šō | šōmas |
II | šīši | šīte |
III | šīti | šōnti |
Imp. | ||
Pers | Sg. | Pl. |
II | est | este |
Inf. | esti | |
Part. | ||
Act. | sans |
Imiona
Imiona męskie
Sufiks | Znaczenie |
---|---|
-pŗas | szacunek |
-spas | sława |
-sūjus | syn |
-rejas | zdrowie |
-saitas | moc |
-stāņņas | siła |
-wailas | pogromca |
-wīras | mężczyzna |
-patis | władza |
-nemas | dar |
-wastus | stąd |
-gastis | gość |
-asris | ostry |
-anţas | pierwszy |
-namnis | imię, znamię |
-zmanis | przyjaciel |
-slowas | sława |
-slaitras | obrońca |
-zesū | pomoc |
-berţas | nosiciel |
-nī | mężczyzna |
-kōtus | walka |
-dōtī | dawca |
-desas | właściwy |
-wistas | znany |
-dijas | niebiański |
-datas | dany |
-mežas | wielki |
-statas | wytrwały |
Prefiks | Znaczenie |
---|---|
daiwa- | Bóg |
beļa- | siła |
waiķa- | zwycięstwo |
sata- | bitwa |
pasu- | bogactwo |
jowi- | sprawiedliwość |
rezi- | władza |
lodī- | ludzie |
totā- | naród |
agesi- | topór |
irsa- | niedźwiedź |
ātī- | ogień, płomień |
tanira- | piorun |
Sōli- | Słońce |
aiwu- | zdrowie, życie |
sitera- | szczególny |
wirsta- | pracowity |
jowanas | młody |