Wersja z 11:58, 5 kwi 2018

Język wernijski ????

Sposoby zapisu:	Cyrylica
Typologia:	Fleksyjny VSO
Faktycznie
Utworzenie:	Henryk Pruthenia w 2018
W Adnacie
Używany w :	brak
Lista conlangów

Język wernijski - język używany przez góralski lud Wernów, zamieszkujących Adnatę. Jego najbardziej charakterystyczną cechą jest rozróżnienie sylab według mór.

Dźwięki

Samogłoski

Krótkie

i y ɨ ɯ u (і ӱ ы ӹ у)
e ø ə ɤ o (е ӧ ъ ө о)
ɛ ɔ (є ꙩ)
æ ɒ (ѣ а)

Długie:

iː yː ɨː ɯː uː (іі ӱӱ ыы ӹӹ уу)
eː øː ɵə͡ː ɤː oː (ее ӧӧ ъъ өө оо)
ɛː ɔː (єє ꙩꙩ)
æː ɒː (ѣѣ аа)

Superdługie (tylko w wygłosie słowa):

iːː ɯːː uːː (і̀ ӹ̀ у̀)
æːː ɒːː (ѣ̀ а̀)

Dyftongi:

ɨ̯e (ые)
ɨ̯ɛ (ыє)
ɨ̯ə (ыъ)

ɨu̯ (ыу)
ɤu̯ (өу)
ɛu̯ (єу)
ɒu̯ (ау)

oy̯ (оӱ)
ɔy̯ (ꙩӱ)
ɒy̯ (аӱ)

ei̯ (еі)
ɛi̯ (єі)
æi̯ (ѣі)

u̯ɨ (уы)
u̯ɛ (ує)
u̯æ (уѣ)

eɨ̯ (еы)
ɛɨ̯ (єы)
əɨ̯ (ъы)
æɨ̯ ɑɨ̯ (ѣы аы)

Spółgłoski sylabotwórcze

Krótkie:

m̥ (ъм)
n̥ (ън)
r̥ (ър)
s̥ (ъс)
l ̥ (ъл)
ʙ̥ (ъв̈)

Długie:

m̥ː (ъмм)
n̥ː (ънн)
r̥ː (ърр)
s̥ː (ъсс)
l ̥ː (ълл)
ʙ̥ː (ъв̈в̈)
ʝ̥ː (ъҗҗ)
ɣ̥ː (ъгг)

Spółgłoski

m n (м н)
b t d c k q (б т д ꙉ к ҁ)
ɸ β ð s z ʒ ʝ x ɣ χ ʢ h ɦ (ф~ѳ в ҙ с з ж җ х г ӽ ғ һ ꚕ)
ʋ j ɥ (ѵ ј ҩ)
ʙ r (в̈ р)
ɬ ɮ (ԕ ԡ)
l (л)

Morowość

W języku wernijskim żadna sylaba nie może by więcej niż trójmorowa. Głównym czynnikiem wpływającym na ilość mór w sylabie jest długość samogłoski; na ilość mór wpływ też mają niektóre spółgłoski stojące w wygłosie sylaby - nagłos sylaby nigdy nie wpływa na długość sylaby. Wyrazy mogą posiadać najwyżej sześć mór.

Spółgłoski wzdłużające

m n (м н)
x χ ʢ (х ӽ ғ)
ɸ¹ (ѳ)
ɮ (ԡ)
ʙ r (в̈ р)
l (л)

¹jeżeli spółgłoska pochodzi od dawnego /θ/, to nie dochodzi do wzdłużenia sylaby. Przez to spółgłoska /ɸ/ zapisywana jest dwoma różnymi znakami.

Stopnie długości

Istnieją trzy stopnie długości mór:

I - samogłoski i spółgłoski sonorne krótkie;
II - dyftongi, samogłoski długie, a także sylaby z grupy I, po których znajduje się spółgłoska wzdłużająca;
III - samogłoski superdługie, a także sylaby z grupy II, po których znajduje się spółgłoska wzdłużająca;

Rekompensata

Jeżeli w wyniku odmiany dojdzie do dodania dodatkowej sylaby do wyrazu z superdługą samogłoską, to skraca się ona do dyftongu, i o ile to możliwe, samogłoska końcówki ulega wzdłużeniu do superdługiej, lub, gdy to nie możliwe, do długiej samogłoski.

Rekompensata
і̀	єы
ӹ̀	ыу
у̀	уы
ѣ̀	ѣы
а̀	ау

Budowa sylaby

Sylaba może przyjąć strukturę STRSRVHC, gdzie:

S - dowolna spółgłoską szczelinowa;
T - dowolna spółgłoska, przy czym zazwyczaj zwarta.
R - spółgłoska sonorna lub podoba;
V - dowolna samogłoska;
H - dowolna spółgłoska szczelinowa dalsza niż /x/;
C - dowolna spółgłoska.

Zapis

A a	C c	D d	E e	G g	H h	Ƕ ƕ
[a]	[k]	[d]	[e]	[g]	[x]	[xʷ]

DO ROZBUDOWWANBIA

Gramatyka

Zaimek

Rzeczownik

W języku wernijskim występują trzy główne deklinacje:

I - należą do niej tylko rzeczowniki rodzaju męskiego;
II - należą do niej rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego;
III - należą do niej rzeczowniki rodzaju żeńskiego, jak i nijakiego;

Deklinacja Mocna
Przypaek	Sg			Pl
Przypaek	I	II	III	I	II	III
Nom.	-∅	-∅	-һ	-а		-є
Gen.	-һ			-ст
Acc.	-са	-ҁа	-са	-ыє		-с
Loc.	-мі	-ҙє	-мі	-ст

Deklinacja Słaba
Przypaek	Sg			Pl
Przypaek	I	II	III	I	II	III
Nom.	-∅	-∅	-һ	-һ
Gen.	-һ			-ст
Acc.	-һ	-∅	-һ	-һ		-с
Loc.	-∅			-ст

Czasownik

W języku wernijskim czasownik odmienia się przez czasy i tryby. Często występują czasowniki posiłkowe. Koniugacja oparta jest o trzy formy czasownikowe:

bezokolicznikową;
teraźniejszą;
przeszłą.

Wpływ na przyjęcie jednej z tych form ma także to, czy czasownik jest mocny, czy słaby.

Czasowniki mocne i słabe

W język wernijskim wszystkie jednosylabowe czasowniki, w których występuje krótka samogłoska (za wyjątkiem /ӧ/ i /ӱ/) są czasownikami mocnymi. Do grupy czasowników mocnych przynależy też część czasowników dwusylabowych, kończących się na -є, co jest ze względu na niestuprocentowa przewidywalność oznaczane w słownikach. Reszta czasowników to zawsze czasowniki słabe.

Stopnie wymiany
samogłoskowej
I	II	III
а	є	ыє
і	є	єі
у	є	єу
е	е	ъ¹
є	є	ъ¹
ѣ	ѣ	ѣі
о	е	оӱ
ꙩ	є	ꙩӱ
ы	а	єы
ӹ	а	єі
ө	є	өу
ъ¹	ъ¹	є

¹przed częścią spółgłosek szwa wypada, a spółgłoska staje się centrum sylaby.

Formy czasownikowe

Klasa	Bezok.	Ter.	Przesz.
Mocne	I	II + -є	III
Słabe	-∅	-є	-д(є)

Koniugacja

Czas teraźniejszy prosty

Opisuje zjawiska występujące w chwili mówienia, a także czasami przyszłe.

I forma (2. i 3. osoba sg) i II forma (dla 1. sg i liczby mnogiej)

Koniugacja osobowa
Osoba	Sg	Pl
1.	-є	-є
2.	-∅	-є
3.	-∅	-є

Czas teraźniejszy ogólny

Opisuje zjawiska stałe, powtarzające się, a także ogólne stany.

być w czasie teraźniejszym + II forma

Czas przeszły dokonany

Opisuje jednokrotne zdarzenia, które miały miejsce w przeszłości, w wyniku których nie doszło do zmiany stanu.

III forma

Koniugacja osobowa
Osoba	Sg	Pl
1.	-є	-є
2.	-∅	-є
3.	-∅	-є

Czas przeszły niedokonany

Opisuje zjawiska przeszłe, które są niedokonane, lub trwały dłuższy czas; często jest to też tło innego zjawiska.

być w czasie teraźniejszym + III forma

Czas przeszły perfektywny

Opisuje on czynności przeszłe, w wyniku których doszło do zmiany stanu.

III forma

Koniugacja osobowa
Osoba	Sg	Pl
1.	-∅	-∅
2.	-∅	-∅
3.	-∅	-∅

Czas zaprzeszły

Opisuje zjawiska, które miały miejsce przed dokonaniem się drugiej czynności przeszłej.

być w czasie przeszłym dokonanym + III forma.

Czas przyszły I

Opisuje on plany, marzenia, zamiary oraz chęci dokonania jakiejś czynności.

chcieć w czasie teraźniejszym + II forma

Czas przyszły II

Opisuje on zjawiska, które najprawdopodobniej będą miały miejsce w przyszłości.

I forma (2. i 3. osoba sg) i II forma (dla 1. sg i liczby mnogiej)

Koniugacja osobowa
Osoba	Sg	Pl
1.	-єҁ	-єҁ
2.	-ҁ(ъ)	-єҁ
3.	-ҁ(ъ)	-єҁ

Samogłoska /є/ przed /ҁ/ często wymawiana jest jako /а/, co nie jest uwzględniane przez ortografię.

Tryb życzący I

Opisuje on życzenia, chęci, a także uprzejme prośby.

chcieć w czasie teraźniejszym + II forma (bez -є)

Tryb życzący II

Pełni on rolę polskiego trybu przypuszczającego, występuje w zdaniach warunkowych, opisuje zjawiska, które mogłyby mieć miejsce.

chcieć w czasie przeszłym + II forma (bez -є)

Tryb rozkazujący

Używany jest w celu nakazania innym osobom jakiejś czynności.

II forma (bez -є)

Bezokolicznik

Jest to podstawowa forma czasownika, używana jest z czasownikami modalnymi, a także często jako rzeczownik (w funkcji podmiotu lub dopełnienia).

I forma czasownika

Supinum

Jest to forma bezokolicznika używana z czasownikami ruchu; jest także używana w konstrukcjach celu.

I forma czasownika + -є

Imiesłów czynny

Pełni rolę przymiotnika lub przysłówka.

II forma czasownika

Imiesłów bierny