Ta strona opisuje restart języka wigierskiego rozwijany od stycznia 2020. Rozwijany tu projekt całkowicie odbiega od wcześniejszych opisów wigierskiego, choć kontynuuje ten sam ogólny zamysł.
Rozwój języka jest tutaj pokazywany "od kuchni" - ostateczne decyzje mogą podlegać częstym zmianom. Artykuł może nawet zawierać wewnętrzne sprzeczności.
Gdy projekt będzie "w miarę gotowy", zastąpi wcześniejsze opisy wigierskiego. Chyba że w międzyczasie zostanie porzucony.
Cele, zamysły i powody restartu
Klasyfikacja
Wczesne własne innowacje
- zamiana harmonii samogłoskowej na palatalizację (ä, ü > ʲa, ʲu)
Późniejsze własne innowacje
- rozwój akcentu swobodnego i tonicznego
- całkowita reorganizacja systemu przypadków
- ks > š
Własne archaizmy
- brak spirantyzacji c > s (występuje we wszystkich BF)
Cechy wspólne z liwońskim
- zmiana /h/ w zwarcie krtaniowe i dalej w "złamany ton"
- rozwój niektórych długich samogłosek (öö > ie, aa > ō)
- lenicja prowadząca do utraty gradacji spółgłoskowej
Cechy peryferyjne (współdzielone z północno-BF)
- brak samogłoski tylnej niezaokrąglonej /ɤ/
- dyftongizacja długich średnich i niskich (ee > ie itd.) - to raczej nie jest cecha peryferyjna, ale innowacja współdzielona z litewskim
- zachowanie wygłosowych samogłosek
Fonologia
Samogłoski
Wigierski posiada standardowy, 5-samogłoskowy system z rozróżnieniem iloczasu. Krótkie nieśrednie samogłoski (a, i, u) są wyraźnie zredukowane (podobnie jak w litewskim).
|
|
przednie
|
centralne
|
tylne
|
| przymknięte
|
i /ɪ/, ī /iː/
|
|
u /ʊ/, ū /uː/
|
| średnie
|
e /e/, ē /eː/
|
|
o /ɔ/, ō /ɔː/
|
| otwarte
|
|
a /ɐ/, ā /aː/
|
|
Następujące sekwencje są dyftongami:
|
|
i
|
u
|
a
|
e
|
o
|
| a
|
ai /ai̯/
|
au /au̯/
|
|
|
|
| e
|
ei /ei̯/
|
eu /eu̯/
|
ea /ea̯/
|
|
|
| i
|
|
iu /iu̯/
|
|
ie /ie̯/
|
|
| o
|
oi /ɔi̯/
|
ou /ɔu̯/
|
|
|
|
| u
|
ui /ui̯/
|
|
|
|
uo /uɔ̯/
|
Rozwój krótkich samogłosek
| PBF
|
wig.
|
Przykłady, uwagi
|
| *a
|
a
|
*kala > kala "ryba"
|
| *e
|
e
|
*emä > ema "matka"
|
| *i
|
i
|
*icä > ica "ojciec"
|
| *o
|
o
|
*toci > toci "prawda"
|
| *u
|
u
|
*tupa > tuba "pokój"
|
| *ä
|
e
|
po wargowych: *märkä > merga "mokry", *väki > vegi "osoba"
|
| ʲa
|
*käci > čaci "ręka", *tähti > caʔdi "gwiazda
|
| *ü
|
i
|
po wargowych: *pühä > piʔva "święty",
|
| ʲu
|
*külma > čulma "zimny", *hüvä > juva "dobry"
|
Rozwój długich samogłosek
| PBF
|
wig.
|
Przykłady, uwagi
|
| *aa
|
ō
|
*saari > sōri "wyspa"
|
| *ee
|
ie
|
*keeli > kieli "język"
|
| *ii
|
ī
|
*viici > vīci "pięć"; *viisas > vīzas "mądry"
|
| *oo
|
uo
|
*joodak > juoda "pić"
|
| *uu
|
ū
|
*kuuci > kūci "sześć"; *suuri > sūri "duży"
|
| *ää
|
ea
|
*pää > pea "głowa", *väärä > veara "zły, fałszywy"
|
| *öö
|
ie
|
*söödäk > sieda "jeść"; *öö > ie "noc"
|
| *üü
|
iu
|
*müüdäk > miuda "sprzedawać"; *tüüni > ciuni "spokój"
|
Rozwój dyftongów
| PBF
|
wig.
|
Przykłady, uwagi
|
| *ai
|
?
|
TODO
|
| *ei
|
?
|
TODO
|
| *oi
|
?
|
TODO
|
| *ui
|
?
|
TODO
|
| *äi
|
?
|
TODO
|
| *üi
|
?
|
TODO
|
| *au
|
?
|
TODO
|
| *ou
|
?
|
TODO
|
| *iu
|
?
|
TODO
|
| *äü
|
?
|
TODO
|
| *eü
|
?
|
TODO
|
| *iü
|
?
|
TODO
|
Rozwój nosówek
Spółgłoski
|
|
Wargowe
|
Koronalne
|
Palatalne
|
Welarne
|
| Nosowe
|
m /m/
|
n /n/
|
ṅ /ɲ/
|
|
| Zwarte
|
bezdźw.
|
p /p/
|
t /t/
|
|
k /k/
|
| dźw.
|
b /b/
|
d /d/
|
|
|
| Afrykaty
|
|
c /t͡s/
|
č /t͡ʃ/
|
|
| Szczelinowe
|
bezdźw.
|
|
s /s/
|
š /ʃ/
|
|
| dźw.
|
|
z /z/
|
|
g /ɣ/
|
| Półotwarte
|
v /ʋ/
|
|
j /j/
|
|
| Boczne
|
|
l /l̪/
|
ľ /ʎ/
|
|
| Drżące
|
|
r /r/
|
|
|
Gradacja i lenicja
Palatalizacja
Rozwój zbitek
Akcent
Morfologia
Rzeczownik
Przymiotnik
Zaimek
Czasownik
Słownictwo
Źródła