Język zapadni
| zapadni zăpánní jăzykje | |
|---|---|
| Utworzenie: | Henryk Pruthenia w 2012 |
| Cel utworzenia: | brak |
| Liczba użytkowników | ? |
| Sposoby zapisu: | latinica, gotyk |
| Klasyfikacja: | języki indoeuropejskie słowiańskie zachodniosłowiańskie zapadni |
| Kody | |
| Conlanger–2 | - |
| Lista conlangów | |
Język zapadni, (zăpanní jăzykje)język wymyślany Henrykiém Pruthenją, w celu sprawdzenia, jak mógłby wyglądać język typowo zachodniosłowiański, stworzony Henrykiiém Pruthenją. Inaczéj niż inne projekty opisywane jako "zapadnie", albo "zachodniosłowiańskie", język zapadni już w samém założeniu ma nie być pod najmniéjszém wpływém języków wschodniosłowiańskiech, co Henryk Pruthenja uwielbiać uwielbia.
Rozwój z języka prasłowiańskiego
Język zapadniosłowiański rozwinął się z języka prasłowiańskiego (daléj nazywanego »PS«) nastęującą drogą:
- I palatalizacja;
- II palatalizacja niezupełna, nieregularna;
- TorT, TolT, TerT, TelT > Tro:T, Tlo:T;
- orT, olT > lo:T-, ro:T- (pod intonacją cyrkumfleksalną); la:T-, ra:T- (pod intonacją akutową);
- tj, dj > c', ʒ´;
- ʒ´ > z';
- depalatalizacja przed PS *e;
- zachowanie jaci pod akcentem i w wygłosie; w reszcie pozycyj przejście ě > 'e;
- coś na kształt IV palatalizacji, ale:
- objęcie nie tylko PS *k, *g, a téż *x
- przejście y > i; ъ > ь; e > 'e;
- pn, bn > n, stn > sn, bv > b
- sj, zj > š, ž;
- stj, zdj > šč, žǯ (ždž);
- kj, gj, xj > č, ǯ (dž), š
- skj, zgj > šč, žǯ (ždž);
- -gti, -kti > -c´i
- dti, -tti > -sti
- prejotyzacja
- ъ, ь > e, 'e (pod akcentém i w pozycji silnéj); w reszcie pozycji wypadnięcie
- wydłużenie zastępcze
- zachowanie prasłowiańskiego akcentu ruchomego, jednoczesne przestanie rozróżnianie typów intonacji, czasami wydłużenie samogłoski
- przejście w samogłoskę nosową zbitek om, on > ǫ (domъkъ > domk > dǫk); em, en, > ę (przy braku jednoczesnéj palatalizacji poprzedzającéj spółgłoski); am, an > ą
- przejście niepalatalizującego *ę > ą
- przejście w wygłosie ǫ > ą (proces nie następuje po spółgłosce palatalizowanéj)
- PS *v > v [ʋ] (przed samogłoskami); > ŭ (w reszcie pozycyj)
- t', d' > c', dz'
- ǯ'(dž') > ž'
- dz' > ž'
- š'č' > š'š'
- o: > ou (za wyjątkiém wygłosu i pozycji przed "l" )
- zachowanie sonant, padanie na nie akcentu
- ściągnięcia przyimków i zaimków
- ǫ > u
- 'ę > 'a (pod akcentém czasami > ě), w wygłosie > i
- nieakcentowane *a > ă [ɑ]
- dn > nn
- bn, bm > mm
- depalatalizacja l'; li > ly
Alfabet a fonologja
Alfabet składa się z 42 liter.
| A a | Á á | Ã ã | Ă ă | Ä ä | B b | C c | Ch ch | Č č | D d |
| [a] | [aː] | [ã] | [ɑ] | [ʲæ] | [b] | [t͡sʲ] | [x] | [t͡ʃ] | [d] |
| E e | É é | Ě ě | G g | H h | I i | Í í | J j | K k | L l |
| [ɛ], [e] | [ɛː], [eː] | [ʲæː], [ʲæ] | [g] | [ɦ] | [ʲi] | [ʲiː] | [j], [ʲ] | [k] | [ɫ] |
| Ĺ ĺ | M m | N n | O o | Ó ó | P p | Q q | R r | Ŕŕ | S s |
| [ɫ̩ː] | [m] | [n] | [ɔ] | [ɔː] | [p] | [kʋ] | [r] | [r̩ː] | [s] |
| Š š | Ŝ ŝ | T t | U u | Ú ú | Ŭ ŭ | V v | Y y | Ý ý | Z z |
| [ʃ] | [ʃː] | [t] | [u] | [uː] | [w] | [ʋ] | [ɨ] | [ɨː] | [z] |
| Ž ž | Ẑ ẑ | ||||||||
| [ʒ] | [ʒː] |
Uwagi:
- Jać jest wymawiana długo w pozycji akcentowanéj, w pozostałech pozycjach jest wymawiana tak samo jak ä
- litera q zastępuje zbitkę kv nawét w słowach rodzimech (np: qět)
- po spółgłoskach miękkich nie pisze się nigdy Zmiękczającego j
- litera j po spółgłosce jest niewymawiana; palatalizuje za to daną spółgłoskę
- litera h używana jest tylko w zapożyczeniach
- jednocześnie alfabet zapadni nie posiada litery f, jak i fonemu [f]. Dźwięk ten jest zazwyczaj oddawany przez p, a rzadziéj przez v
- litera a jest rzadko używana. Głównie w zapożyczeniach. Dlatego w pisowni użytkowéj zazwyczaj nie rozróżnia się a oraz ă
Spółgłoski
| System głosek zapadniech | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| SPÓŁGŁOSKI | wargowe | zębowe | zębowe miękkie | dziąsłowe | dziąsłowe miękkie | środkowojęzykowe | tylnojęzykowe | krataniowe |
| zwarte | p pʲ b bʲ | t tʲ d dʲ | k kʲ g gʲ | |||||
| zwarto-szczelinowe | t͡sʲ | t͡ʃ | ||||||
| szczelinowe | ʋ | s sʲ z zʲ | ʃ ʃː ʒ ʒː | x xʲ | ɦ ɦʲ | |||
| nosowe | m mʲ | n nʲ | ||||||
| [spółgłoski płynne | ɫ ɫ̩ː | r r̩ː | j | |||||
Samogłoski
| Przednie | Centralne | Tylne | ||||
| Przymknięte | 
| |||||
| Prawie przymknięte | ||||||
| Półprzymknięte | ||||||
| Średnie | ||||||
| Półotwarte | ||||||
| Prawie otwarte | ||||||
| Otwarte | ||||||
Akcent
Akcent w języku zapadniém jest ruchomy. W znakomitéj większości przypadków pada na tę samą samogłoskę, co w języku prasłowiańskiém. Może on także padać na sonantę. Część samogłosek w pozycji akcentowanéj jest wydłużona. Należa do niech samogłoski:
- a (rjeká)
- o (mlóŭko)
- ě (jěm), nie oddawane na piśmie
- u (búkva)
W pozostałech przypadkach, albo gdy w wyrazie występuję dwie długie samogłoski, akcent zaznacza się poprzez:
- dodanie kropki pod samogłoskę akcentowaną, np: jăzykje̩
- pogrubienie samogłoski akcentowanéj, np: jăzykje
Fleksja
Występują trzy liczby. Pojedyncza, mnoga, i zachowana w odmianie żensko-nijakiéj liczba podwójna.
Deklinacja
W języku zapadniém występuje osiem przypadków. Są to kolejno mianownik, dopełniacz, partytyw, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, prepositjonalis. Część słów posiada także formę wołacza.
Rzeczownik
- rodzaj mężski twardotematowy z dopełniaczém -a (większość męskiech twardotematowech, zapożyczenia)
- rodzaj mężski twardotematowy z dopełniaczém -u (garstka wyrazów)
- rodzaj mężski miękkotematowy z dopełniaczém -a (większość męskiech miękkotematowech, zapożyczenia)
- rodzaj mężski miękkotematowy z dopełniaczém -i (większość męskiech miękkotematowech, zapożyczenia)
- rodzaj mężski z mianownikiém -e(garstka wyrazów rodzimech, zapożyczenia)