Język zimny

zimny zimnų įzyk
Utworzenie:	Dynozaur, RWHÔ w 2008-2010
Cel utworzenia:	na potrzeby conworldu
Używany w (Unia Krajów Słowiańskich):	Zimka
Liczba użytkowników (Unia Krajów Słowiańskich)	?
Sposoby zapisu:	łaciński, rzadziej cyrylica
Klasyfikacja:	języki indoeuropejskie słowiańskie zachodniosłowiańskie zimny
Język urzędowy (Unia Krajów Słowiańskich):	Zimka
Kody
Conlanger–2	-
Lista conlangów

Język zimny, zimka (zimnų įzyk) - język republiki Zimki, najbliższy zachodniej grupie języków słowiańskich (zwłaszcza grupie czechosłowackiej). Posiada dość zachowawczą, w porównaniu do innych języków słowiańskich, morfologię i morfofonologię. Charakteryzuje się małymi wpływami języków sąsiednich i daleko posuniętym puryzmem morfofonologicznym (obce słowa są przerabiane tak, by w pełni odpowiadały zimnemu systemowi morfofonologicznemu - nie posiadały obco brzmiących połączeń głosek oraz mogły odmieniać się wg jednego ze wzorów odmiany. Przez to obce nazwy brzmią w języku zimnym nierzadko zupełnie niepodobnie do oryginału). Język zimny nie jest pozbawiony pożyczek słownikowych z innych języków (przeważnie są to hellenizmy i latynizmy), jednak ostatnimi czasy widoczna jest tendencja do tworzenia słowiańskich neologizmów dla nowych przedmiotów. W rozwoju literackiego języka zimnego także brał udział język cerkiewnosłowiański, już na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Zapożyczenia cerkiewnosłowiańskie są często trudne do wykrycia, gdyż zimny i zimicka redakcja CSu są niemal identyczne, różnią się przede wszystkim wymową niektórych głosek i pewnymi konstrukcjami gramatycznymi.

Alfabet i fonologia

a

ą

b

c

ċ

d

e

ę

ə

f

g

h

i

į

j

[a]

[ã]

[b]

[ʦ]

[tʂ]

[d]

[ɛ]

[ə̃]

[ə]

[f]

[ɣ]

[x]

[i]

[ĩ]

[j]

k

l

m

n

o

p

r

ſ/s

ẛ/ṡ

t

u

ų

v

y

z

ż

[k]

[ɫ]

[m]

[n]

[ɔ]

[p]

[r]

[s]

[ʂ]

[t]

[u]

[ɯ̃]

[v]

[ɨ]

[z]

[ʐ]

• Na początku wyrazu samogłoski i oraz į ulegają prejotacji, która nie jest odzwierciedlana na piśmie.
• Samołoska [i] posiada alofon [ɪ], który pojawia się po [ʂ], [ʐ], [ʦ], [tʂ], [ɫ], [n] (w efekcie unikając palatalizacji dwu ostatnich).
• Spółgłoska [ɫ] posiada alofon [ʎ], pojawiający się w rzadkim połączeniu <lj> [ʎj].
• Głoski [ɫ] i [r] posiadają warianty sylabotwórcze - [ɫ̩] i [r̩].
• Formy liter <s> i <ṡ> używane są zawsze jako wielkie litery (S, Ṡ), na końcu wyrazu, oraz w przyimku <s> (kiedy stanowi samodzielny wyraz).
• Litery u, ų i y przed spółgłoskami nosowymi są wymawiane jednako - [ɯ]. Rozróżnienie pomiędzy nimi jest ortograficzne.

Akcent

W języku zimnym akcent pada na pierwszą sylabę niewywodzącą się z jeru (to znaczy, że <ų> w pierwszej jest zawsze nieakcentowane, a czasami także <i>), chyba że w następnej sylabie znajduje się kolejna samogłoska jerowa (wtedy mamy do czynienia z "jerem mocnym", akcentowanym). Nieakcentowane <i> w słownikach zwykle zapisuje się jako <ĭ>, chociaż w nowszych słownikach można też spotkać akuty w miejscach nieregularnego akcentu.

Nie akcentuje się też większości przedrostków przyimkowych (zwłaszcza w czasownikach, rzeczowniki są mniej konsekwentne). Jeżeli jednak w pierwszej sylabie rdzenia znajduje się samogłoska wywodząca się z jeru słabego, wtedy akcent pada na przedrostek.

Zgodnie z tymi regułami, akcent w języku zimnym nigdy nie pada dalej niż na drugą sylabę wyrazu.

Morfofonologia

Język zimny rządzi się wieloma prawami i zakazami morfofonologicznymi, decydującymi jakie połączenia głoskowe nie mogą znajdować się w zimnym wyrazie. Zakazy te są ściśle przestrzegane w słowotwórstwie i zapożyczaniu obcych nazw i słów. Do takich "zakazanych" połączeń należą przede wszystkim:

• Połączenia spółgłosek welarnych z samogłoskami przednimi (także ze scentralizowanymi [ə] i [ə̃]).
• Połączenia głosek c/ċ/j/ṡ/ż z <o>, <ų> <y> (w zapożyczeniach jo > je).
• Połączenia spółgłosek c/ċ/ṡ/ż z półsamogłoską <j>. Ponadto, zbitka <lj> występuje tylko na granicach morfemów.
• Jakiekolwiek zbitki spógłoskowe zawierające c/ċ/ṡ/ż (za wyjątkiem -cti spotykanego w bezokolicznikach).
• Jakiekolwiek geminacje.
• Dystrybucja <f> jest mocno ograniczona. Często się udźwięcznia (np. między samogłoskami), unika się też zbitek spółgłoskowych z tym dźwiękiem.
• Połączenia <j> z <ą>, <ę> zamieniają się w <į>. Praktycznie nistnieje też <į> w pozycji po spółgłosce wewnątrz rdzenia.
• Ze względu na specjalne właściwości morfonologiczne samogłoski <ų> (jest to unosowiony historyczny jer), nie wykorzystuje się jej w zapożyczeniach (połączenia typu [un] oddaje się przez <ą>).
• Samogłoski <e>, <ę>, <ə> nigdy nie stoją na początku wyrazu. Ulegają prejotacji (a dodatkowo ję > į).
• Początkowe <ų> także nie istnieje, gdyż jest w ogóle niezgodne z rozwojem języka zimnego.
• Dozwolone jest początkowe <y> w zapożyczeniach, jednak w mowie potocznej najczęściej wymawia się jako [vy-].
• Spółgłoska <c> jako jedyna nie występuje na końcu wyrazu (w zapożyczeniach dodaje się wtedy -i na końcu wyrazu).
• Niedozwolone są jakiekolwiek zbitki samogłosek (które mogłyby wystąpić na granicach morfemów). W takich przypadkach <ą>, <o>, <u> i <y> są poprzedzone spółgłoską <v> (prelabializacja), a pozostałe samogłoski (za wyjątkiem tych, które nie występują na początku rdzenia) ulegają prejotacji.
• Większość wyrazów z początkowymi -arT, -alT ulega metatezie po przedrostkach (np. ne + arſti = neraſti [nie rosnąć]).

Istnieją także dodatkowe reguły sandhi związane z poszczególnymi przyimkami. Zostaną omówione w dziale "przyimki".

Mutacje i alternacje

Główne mutacje spółgłoskowe zachodzące przed pewnymi końcówkami (dalej będzie to omówione przy opisach morfologii):

• Palatalizacja I: k > ċ | g > ż | h > ẛ | ſk > ċ | zg > ż
• Palatalizacja II/III: k > c | g > z | h > ẛ | ſk > ċ | zg > ż
• Palatalizacja IV: k > c | g, h > j | ſk > ſc | zg?
• Jotacja: kj > ċ | gj > ż | hj > ẛ | ſkj > ċ | zgj > ż | cj > ċ | tj > c | dj > z | ſtj > ċ | zdj > ż

IV palatalizacja jest zmianą typową dla języka zimnego, zaszedłszą już w czasach historycznych. Powodują ją nowo powstałe z kontrakcji samogłoski przednie. Jest to najrzadsza z tych alternacyj - dotyczy kilku końcówek w deklinacji przymiotników i jest też produktywną regułą w zapożyczaniu obcych rdzeni.