Język zongepajcki/Druga przesuwka zongepajcka
Druga przesuwka zongepajcka jest ważną zmianą spółgłosek w języku zongepajckim, choć nie aż tak drastyczna jak pierwsza przesuwka. Polegała na zaniku geminat.
Spis treści
Przebieg
Można wyróżnić dwie fazy: fazę asymilacyjną (pierwszą) i fazę właściwą (drugą).
Faza asymilacyjna
Spółgłoski *p po *m oraz *t po *n się asymilują, tworząc nową geminatę. Może to przedstawić następująco:
- śzo (średnizongepajckie) *mp → *mː (mm)
- śzo *nt → nː (nn)
Asymilacji nie uległa grupa *nk, gdyż nie była wówczas wymawiana z n tylnojęzykowym.
Faza właściwa
W tej fazie geminaty zanikają. Są trzy sposoby zaniku:
Rozbicie geminaty samogłoską
W ten sposób zanikają geminaty *jː oraz *wː:
- śzo *wː → waw (waw/wau)
- śzo *jː → *jɜj (*jáj) → jɛj (jěj)
Jeśli jěj była po spółgłosce, później pierwsze j zanikało, w zamian zmiękczając poprzednią spółgłoskę (I palatalizacja). W zongepajckim ludowym później te grupy ulegały ściągnięciu z innymi samogłoskami (ściągnięcia nie odbyły się w grupie wschodniej).
Skrócenie geminaty
Geminaty płynne się skracają, nie zmieniając barwy (chociaż dawne *ll traci welaryzacje):
- śzo *rː → r (r)
- SZ *ɫː → l (l)
Przejście geminaty w spółgłoskę zwartą
Najbardziej charakterystyczny zanik geminaty, geminata nosowa staje się dźwięczną spółgłoską zwartą:
- śzo *mː → b (b)
- śzo *nː → d (d)
Zmiana ta podważyła efekt I przesuwki, która osłabiła opozycje spółgłoska bezdźwięczna-dźwięczna. Powstały bowiem nowe spółgłoski zwarte dźwięczne, które tworzyły opozycje z bezdźwięcznymi (np. gaba – gapa z starozongepajckich gamma – gapa). Załatała więc lukę po pierwszej przesuwce, chociaż nie pojawiło się nowe g (i w wielu nigdy się już nie pojawiło).