Ji jeeme

ji jeeme ji jēme
Utworzenie:	Kwadracik w 2010
Sposoby zapisu:	takakanapa, trzy łacinki (jedna bezdiakrytykowa)
Kody
Conlanger–3	pri.ji.wt
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Ji jeeme (język cywilizacji), znany też jako TNKPG lub TKNPG to język stworzony w ramach projektu grupowego na polskim forum językotwórców. Język ten ma w zamierzeniu odgrywać też rolę w Świecie Gruszek Na Wierzbie I Śliwek Na Sośnie.

Twórcy

• Kwadracik - prowadzenie gry
• Leto Atryda - fonologia, transkrypcja
• Milya0 - składnia, transkrypcja, słownictwo
• RWHÔ - słowotwórstwo
• Haxy.M - słowotwórstwo
• Hapana Mtu - semantyka
• spitygniew - kategorie gramatyczne
• Artaxes - alofonia
• Henryk Pruthenia - końcówki gramatyczne
• kmitko - pismo
• jasnysfinks - słownictwo

Tło

Użytkownicy są trójniakami, tzn. posiadają trzy rodzaje gamet (dwa z nich zbliżone są kształtem do plemnika, trzecia do kom. jajowej), a zarazem każdy osobnik posiada narządy płciowe wszystkich trzech "płci" Do narodzin dziecka potrzebne jest więc toje rodziców. Użytkownicy przechodzą skomplikowany cykl hormonalny, który "przełącza" osobniki pomiędzy poszczególnymi "płciami", z których dwie zwykle pozostają uśpione, gdy tylko jedna jest aktywna (tj. istnieje okres, gdy Użytkownik jest aktywnym "mężczyną1", a jednocześnie uśpioną "kobietą" i "mężczyzną2", a potem może obudzić się w nim (niej?) "kobieta", a zasnąć "mężczyzna1"). Stąd też ich związki są tylko czasowe.

Użytkownicy są ponadto jajorodni, za jednym razem "tworzy się" jedno jajko, które jedno z rodziców (zwykle, choć nie zawsze "matka") wygrzewa(ło?) do wyklucia w specjalnej torbie na brzuchu. Wszystko to razem stanowi, że każde dziecko posiada trzech rodziców biologicznych, których nie odróżnia między sobą płeć, a jedyny rodzic wyróżniony, to rodzic wygrzewający (wraz z rozwojem Cywilizacji Użytkowników tytuł ten stał się zresztą umowny, bo Użytkownicy znaleźli inne sposoby ogrzewania jajek). To właśnie na niego przede wszystkim spadają obowiązki związane z wychowaniem dziecka. Pomagać mogą w tym też inni rodzice biologiczni oraz rodzice przyszywani (istnieje na to słowo współopieka). Dziecko może być więc biologiczne, wygrzewane lub współopiekowane i każde będzie określane innym słowem. Istnieją ponadto dwa słowa na rodzeństwo, jedno obejmuje inne dzieci rodzica wygrzewającego, drugie zaś - dzieci wszystkich rodziców (biologicznych i przyszywanych).

Jako uboczny skutek wyjątkowo złożonych procesów reprodukcji wśród Użytkowników obowiązuje tabu na ciało. W języku istnieją tylko dwa słowa na określenie jego części - jedno używane do tego, co jest (zwyczajowo) widoczne, odsłonięte, drugie - do tego, co jest ukryte (w tym pojęciu mieszczą się także organy wewnętrzne). Istnieje także mechanizm obchodzenia tabu, opierający się na b. rozbudowanej leksyce dotyczącej elementów ubioru - np. gdy Użytkownik nie może nazwać konkretnej kończyny, nazywa noszone na niej ubranie ("nogawka" zamiast "noga").

Cywilizacja i Społeczeństwo Użytkowników charakteryzuje się dużym rozwarstwieniem. Znane są takie instytucja jak: szkoły, banki, poczta konna, sądy, policja (określana wyrazem złożonym: "stróże prawa"), król, magnaci, cechy rzemieślnicze, cechy alchemiczne. Na wsiach można spotkać zarówno gospodarzy nawożących swoje pola nawozami sztucznymi jak i chłopów pracujących radłem. W Cywilizacji nie istnieją wodociągi, więc wodę nosi się w koromysłach lub dowozi beczkowozami.

System liczbowy Języka opiera się na liczbie 11. Rozbudowane jest słownictwo z dziedziny algebry. Znane są Użytkownikom ułamki, zero, liczby ujemne i liczby niewymierne. Osobne nazwy posiadają π/2 (nie π!) i φ. Wśród działań mamy dodawanie, mnożenie, potęgowanie oraz nie wiem, jak to się nazywa, więc na poczekaniu nazwę to jakkolwiek rzeżuchowanie*.

• 2;;1 = 2
• 2;;2 = 2^2 = 4
• 2;;3 = (2^2)^2 = 16
• 2;;4 = ((2^2)^2)^2 = 256
• 3;;4 = ((3^3)^3)^3 = 7625597484987

Na przekór powyższemu z geometrii Użytkownicy Języka są raczej słabi - operują tylko na figurach dwuwymiarowych, nie mają więc nazw na sześciany, ostrosłupy, kule itp.

Na mapach na dole umieszcza się wschód ("powrót słońca"), na górze zachód ("odejście słońca"), nazwy pozostałych kierunków pochodzą od nazw lewej i prawej strony. Skojarzenie ciepłego południa ze stroną lewą, a zimnej północy z prawą prowadzi także do tego, że symbolika lewości i prawości jest wśród Użytkowników inna niż u nas.

Podstawowe kolory: żółty, rudy (≈pomarańczowy, czerwony), rdzawy (≈czerwony, brązowy), jasnozielony (trawiasty), ciemnozielony (szmaragdowy), niebieski czerń i biel są opisywane odpowiednio jako brak i pełnia kolorów

Brak słów na: bezbarwność, przezroczystość, smak słodki, lenistwo, małżeństwo

Nazwa kałuży i deszczu jest jednakowa.

Nazwa motyla to złożenie "dzienna ćma".

Rozbudowane słownictwo dotyczące:

• przyrządów do pisania (np. inna nazwa na cyrkiel zakończony szpikulcem i grafitem, inna na dwuszpikulcowy)
• sposobów (technologii) ogrzewania jaj
• guzików (inna nazwa w zależności od liczby dziurek, kształtu)
• brzydkich woni
• dnia - polskiemu słowu "dzień" odpowiadają trzy terminy: dzień kalendarzowy (≈doba), dzień w opozycji do nocy (ten użyty w nazwie motyla) oraz dzień życia (od obudzenia do zaśnięcia).
• brzegu - inaczej nazywa się brzeg zbiornika wodnego, gdy widać z niego drugi brzeg (rzeka, cieśnina), a inaczej, gdy drugiego brzegu nie widać (morze, duże jezioro).

Fonologia

Spółgłoski

• p /p/ t /t/ t' /tʲ/ th /tˤ/ k /k/ q /q/
• s /s/ s' /sʲ/ sh /sˤ/ x /x/ ħ /ħ/ h /h/
• c /ts/ c' /tsʲ/ ch /tsˤ/
• m /m/ n /n/ n' /nʲ/
• l /l/ l' /lʲ/ j /j/ r /ʀ/

Samogłoski

• a /a/ e /e/ i /i/ u /u/
• ā /aː/ ē /eː/ ī /iː/ ū /uː/
• aj /ai/ aw /au/ ew /eu/
• āj /aːi/ āw /aːu/ ēw /eːu/

Alofonia

Przed i po spółgłoskach faryngalizowanych:

• u → o
• a → ɑ

Przed i po spółgłoskach nosowych i zębowych:

• i → ɪ

Przed /a [ɑ] u [o]/:

• j → ɰ
• l → ɫ

Między samogłoskami i na końcu wyrazu:

• t → θ
• tʲ → θʲ
• tˤ → θˤ

Centralizacja samogłosek przed /j r l/:

• a → ä
• e → ë
• i → ï
• u → ü

Gramatyka

Rzeczownik

Przypadki:

• mianownik (ma końcówkę)
• dopełniacz 1 (używany przy dosłownym posiadaniu, np. samochód ojca)
• dopełniacz 2 (używany, gdy właściciel w rzecz. pozajęzykowej nie pokrywa się z posiadaczem gramatycznym, np. właściciel samochodu)
• narzędnik
• miejscownik
• latyw/celownik

W wyrażeniach przyimkowych używa się samego rdzenia, nie mianownika. Są trzy klasy: męska, żeńska i nijaka (nie nieosobowa, bo np. "ogier" należy do męskiej), ale różnią się one tylko w mianowniku, dopełniaczach i narzędniku l. poj., a w dopełniaczu 1. w dodatku męski i żeński się zlały). Są też dwie deklinacje: jedna tworzona jest ze spójką przed końcówką, a druga bez, w tej drugiej mianownik ma końcówkę zerową. Dwie liczby: pojedyncza i mnoga.

Posiadanie wyraża się albo zaimkami dzierżawczymi, albo końcówkami (różnica jest stylistyczna).

Język posiada system trójdzielny - agens zdania przechodniego stoi w narzędniku, patiens natomiast w dopełniaczu drugim. W przypadku czasowników nieprzechodnich, rzeczownik stoi w mianowniku.

Przypadek prepositionalis jest używany w przypadku wyrażeń przyimkowych, i nie posiada końcówek (poza liczbą mnogą).

Do deklinacji I należą rzeczowniki zakończone na samogłoskę lub r. Przed spółgłoską l na początku końcówki po r dajemy samogłoskę u, a po samogłosce ju (czasem w).

	Deklinacja I		Deklinacja II
	l. pojedyncza	l. mnoga	l. pojedyncza	l. mnoga
prepositionalis	-	-lix/-lī*	-	-ī
mianownik	-li/-l*	-lī/-li*	-	-i
dopełniacz I	-las	-lās	-as	-ās
dopełniacz II	-leix	-lēix	-e	-ēx/-īx*
narzędnik	-lei	-lē	-ei	-ē
miejscownik	-la	-lau	-a	-ū
latyw/celownik	-lu	-lūji	-u	-ēji

• W przypadku dwóch form, pierwsza jest bardziej literacka, druga potoczna.

Przymiotnik

Przymiotniki odrzeczownikowe tworzy się przez podwojenie ostatniej sylaby wyrazu (jeśli jest to sylaba otwarta), np. ha (płyn) - haha (płynny), lub przez podwojenie ostatniej samogłoski, jeśli słowo kończy się na sylabę zamkniętą, np. srī (pole) - srīrī (polny). Wyjątek od tej reguły stanowią rzeczowniki zakończone na spógłoski zwarto-szczelinowe oraz szczelinowe, oraz przymiotniki tworzące rzeczowniki odprzymiotnikowe (jak "niski" - "niskość"), do których dodaje sie cząstkę -is, np. hleis (cierpliwy), jēch (skłonny do poświęceń). Rzeczowniki odprzymiotnikowe tworzy się zastępując końcówkę -is samym -i, np. hlei (cierpliwość).

Odmiana przymiotników w liczbie pojedynczej:

	Deklinacja I			Deklinacja II
	r. męski	r. żeński	r. nijaki	r. męski	r. żeński	r. nijaki
prepositionalis	-le	-le	-le	-	-	-
mianownik	-lis	-li	-līs	-ix	-	-
dopełniacz I	-las	-las	-lasu	-as	-as	-ās
dopełniacz II	-lēx/-lex	-leix	-leixu	-ēi	-e	-ē
narzędnik	-lī	-lei	-leiu	-āi	-ei	-ei
miejscownik	-la	-la	-la	-a	-a	-a
latyw/celownik	-lu	-lu	-lu	-u	-u	-u

W liczbie mnogiej przymiotniki odmieniają się jak rzeczowniki.

Zaimek

Zaimki odmieniają się jak przymiotniki.

Czasownik

Bezokolicznik kończy się na -us bądź -lus.

W czasie przeszłym przed czasownik wciskamy augment a- lub al-.

W czasie teraźniejszo-przeszłym bądź nieprzeszłym dodajemy -uh bądź -luh.

Dokonaność oznaczamy sufiksem -e.

Tryby:

• oznajmujący – zwykły odmieniony czasownik
• rozkazujący – odmieniony czasownik + partykuła ix
• sugerująco-przypuszczający – odmieniony czasownik + sufiks -s/-as
• warunkowy - odmieniony czasownik + sufiks -i/-ji

Imiesłowy czasu teraźniejszego tworzymy zmieniając końcówkę czasownika na -lusas, -lusus, a przeszłego na -luhas, -uhas.

Imiesłów czynny nie podlega specjalnym zmianom, po biernym stawia się partykułę ka.

Dodatkowo, imiesłów przysłówkowy współczesny czasu tworzymy końcówkami -ūis, -lūis, a przysłówkowy współczesny sposobu -ūs, -lūs.

Stronę zwrtotną tworzymy dodając po czasowniku zaimek z końcówką -as/-s, stronę bierną tworzymy dodając po czasowniku zaimek z końcówką -i/-ji.