Język lutracki

język lutracki āvehī lutratā
Utworzenie:	Caraig w 2016
Cel utworzenia:	na użytek conworldu
Używany w (Sōrel):	Cesarstwo Lutracji
Typologia:	aglutynacyjny OSV
Klasyfikacja:	języki karyckie języki imelo-lutrackie lutracki
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język lutracki (āvehī lutratā /ˈaːvehiː ˈlutrataː/) - język z rodziny języków karyckich, z grupy imelo-lutrackiej. Jak wszystkie języki rodziny typologicznie należy do języków aglutyncyjnych. Morfologicznie jest ergatywno-absolutywny, choć przejawia ergatywność rozszczepioną. Jest on używany na Sōrelu przez mieszkańców Archipelagu Lutrackiego, leżącego na południe od kontynentu Neran i jednocześnie jest językiem urzędowym Cesarstwa Lutracji. Jego najbliższy krewniak, język imelski, używany jest przez ludność zamieszkującą południowo-zachodnią część Neranu. Odległość geograficzna sprawiła jednak, że są one wzajemnie zrozumiałe tylko w niewielkim stopniu. Istnieje ponadto niewielka ilość słownictwa wskazująca na substrat języków pereńskich, używanych na Archipelagu przed przybyciem nań ludów karyckich.

Fonologia

Lutracki posiada pięć fonemów samogłoskowych i dwadzieścia jeden fonemów spółgłoskowych.

Samogłoski

Oprócz tego samogłoski rozróżniają także długość, jednak długim odpowiednikiem /ɨ/ jest /iː/.

Spółgłoski

	Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Zadziąsłowe	Podniebienne	Welarne	Języczkowe	Krtaniowe
Nosowe	m		n
Zwarte	p b	t d				k g	q (ɢ)	(ʔ)
Szczelinowe	f v		s z	ŝ /ʃ/			ħ /χ/	h
Afrykaty			c /t͡s/	ĉ /t͡ʃ/
Aproksymanty	w		l		y /j/
Drżące		r

Alofonia

Po /q ɢ χ/:

• /i ɨ/ > [ɯ]
• /a/ > [ɑ]
• /e/ > [ɤ]

Przed /e/ oraz /i/:

• /t͡s t͡ʃ/ > [t͡ɕ]

Grupy spółgłoskowe:

• /st/ > [ʃt~ʃː~ʃ](interwokalicznie)
• /zd/ > [ʒd~ʒː~ʒ] (interwokalicznie)
• /kʃ/ > [xʃ] lub [χʃ̠]
• /vs/ > [ws]

Akcentuacja

W języku lutrackim występuje akcent stały, proparoksytoniczny.

Mała redukcja samogłosek

Samogłoski krótkie znajdujące się pod akcentem pobocznym ulegają tzw. małej redukcji.

• /a/ > [ɐ̞]
• /e/ > [ɛ]
• /i/ > [ɪ]
• /ɨ/ > [ə]
• /u/ > [ʊ]
• /o/ > [ɔ]

Fonotaktyki

• Wyraz mający w nagłosie krótką samogłoskę wymawiany jest ze zwarciem krtaniowym, np. avesta [ˈʔaveˌstɐ̞] „pomagać”.
• Możliwe grupy spółgłoskowe w nagłosie:
  • <dr br tr pr sr ŝr kr gr mr sn hs kŝ>
• Możliwe grupy spółgłoskowe w wygłosie:
  • <st zd rn rm mn nm hs vst vzd hn hm sm sn tn tm sp zb>
• Niedozwolone są grupy <dźwięczna + bezdźwięczna> (dotyczy zwartych i frykatywów), w przypadku gdy dochodzi do takiego złączenia, morfem „niższej” wartości (zazwyczaj sufiks) asymiluje tę głoskę.
• Możliwe geminaty (niedozwolone w nagłosie i wygłosie):
  • <rr tt pp ss dd ff kk zz cc bb nn mm>
• Rozziew blokowany jest przez zwarcie krtaniowe (np. deavra [ˈdeʔavrɐ̞] „budować”).

Sylaba

(C)(C)V(C)(C)(C)

Morfologia

Rzeczownik

Rzeczowniki odmieniają się przez 8 przypadków i 2 liczby, ale nie ma rozróżnienia na płeć gramatyczną, przy czym dodatkowo występują cztery typy deklinacji zależne od tematu. Ponadto rzeczownik może nieść dodatkową informację gramatyczną, bowiem może inkorporować przyimki oraz spójniki.

Przypadki

• Absolutyw - przypadek pacjensa w zdaniu przechodnim oraz podmiotu zdania nieprzechodniego. W liczbie pojedynczej nieoznaczony.
• Ergatyw - przypadek agensa.
• Predykatyw - przypadek, którym oznaczany jest orzecznik.
• Przypadek zależny - najczęściej przypadek dopełnienia dalszego, używany z większością przyimków.
• Pozesyw - używany do wyrażania trwałego posiadania danego przedmiotu, osoby, itp.
• Narzędnik - używany do wyrażania użycia jakiegoś przedmiotu w charakterze narzędzia.
• Ablatyw - jeden z przypadków dopełnienia dalszego, używany z przyimkami określającymi ruch w kierunku przeciwnym do desygnatu, a także w celu wyrażenia posiadania nietrwałego.
• Allatyw - kolejny przypadek dopełnienia dalszego, używany głównie z przyimkami określającymi ruch w stronę desygnatu.

Deklinacja

Deklinacja
Typ	I		II		III		IV
Znaczenie	wilk		brat		kobieta		niebo
Liczba	poj.	mn.	poj.	mn.	poj.	mn.	poj.	mn.
ABS	puru	purua	hātma	hātmā	mirevi	mirevin	ereb	erebea
ERG	puruz	puruze	hātmaz	hātmaze	mireviz	mirevize	erebaz	erebaze
OBL	puruhe	puruha	hātmahe	hātmaha	mirevihe	mireviha	erebeh	erebah
PRED	puruda	puruada	hātmada	hātmāda	mirevida	mirevīda	erebed(a)	erebad(a)
INST	purum	puruma	hātmam	hātmama	mirevim	mirevima	erebum	erebuma
POSS	puruta	purutā	hātmata	hātmatā	mirevita	mirevitā	erebita	erebata
ABL	purus	puruas	hātmas	hātmās	mirevis	mirevīs	erebis	erebas
ALL	puruno	puruano	hātmano	hātmāno	mirevino	mirevīno	erebeno	erebano

Dodatkowo rzeczowniki mogą inkorporować przyimki i spójniki poprzez dołączenie ich jako sufiksu, np.:
reves + -(n)īme > reves-eh-īme {brzeg-OBL-w} – na brzegu
hātma + -(n)eŝ > hātma-he-neŝ {brat-OBL-z} – z bratem
wulan bīgu-su {pies kot-i} - pies i kot
bīgu wulan-su {kot pies-i} - kot i pies

Zaimek

Osoba	Liczba	Zaimek
		ABS	ERG	OBL	PRED	INST	POSS	ABL	ALL
1.	poj.	zūn	zūz	zī	zūd	zūm	zūta	zūdis	zūni
	mn.	vet	vez	vaha	ved	vem	vehet	vesis	venni
2.	poj.	ēan	ēaz	ēah	ēad	ēam	ēat	ēhis	ēani
	mn.	nar	naz	nahi	naid	nam	nahet	naris	narni
3. proksymalna	poj.	soa	sōz	sehi	sōd	sōm	sōt	seŝe	sōni
	mn.	ku	kuz	kū	kud	kum	kuta	kus	kuni
3. obwiatywna	poj.	asoa	asōz	asehi	asōd	asōm	asōt	aseŝe	asōni
	mn.	aku	akuz	akū	akud	akum	akuta	akus	akuni