Język nesyjski

Język nesyjski
Sposoby zapisu:	Łacińskie
Typologia:	Analityczne VSO
Faktycznie
Utworzenie:	Henryk Pruthenia w 2018
W Adnacie
Używany w :	brak
Klasyfikacja:	j. indoeuropejskie j. słowiańskie j. nesyjski
Lista conlangów

Zobacz też słownik tego języka.

Język nesyjski - język używany w Nesji w Adnacie.

Zmiany fonetyczne

• TorT, TolT, TerT, TelT > TarT, TalT, TirT, TilT
• olT-, orT- > alT, arT
• e- > i-
• tj, dj > ss, zz (twarde)
• ǫ, ę > u, 'a
• ъ, ь > ă, 'ĕ (w nagłosowych i nieakcentowanych, przed /j/), a, i (w akcentowanych i silnych)
• jĕ- > jĕj-
• tl, dl > kl, gl
• t, d > k, g (przed y, ă, u, o, ǫ)
• r̥, l̥ > ăr, ăl
• ŕ̥́, ĺ̥ > ir, il
• š' ž' > s', z'
• č, dž > c', z'
• c' > s'
• prejotyzacja (j-)
• prolabializacja (v-)
• x > 0 V_V, _C, V_#
• x > s
• tv, dv > kv, gv
• depalatalizacja
• Cj > C
• e > i (w sylabie otwartej)
• i > ĕ (w sylabie zamkniętej)
• u > ö (przed miękkimi; przed k, g)
• a > o (po {v, j, l, r, n, m, k, g}, a przed niepalatalizowaną)
• ě > e
• Vji > V.i
• IV palatalizacja:
  • k > tʃ > ʃ (przed i, e)
  • g > dʒ > ʒ (przed i, e)
• j > ʒ (_V)
• vi > ji
• k, g > tʃ, dʒ (po l, r, n, m)
• t, d > s, z (po l, r, n, m)
• metateza TVrT, TVlT > TrVT, TlVT
• o > e (przed zwartymi dziąsłowymi)
• y > e (nie zmiękcza)
• ö > o
• ă, ĕ > ä, e
• -ăi > e
• -a, -u > -e
• st, zd > ss, zz

Ortografia

Dla języka nesyjskiego używa się zmodyfikowanego alfabetu łacińskiego:

A a	Ä ä	B b	C c	D d	E e	Ë ë	F f
[a]	[æ], [ɛ]	[b]	[k], [ʃ]	[d]	[ɛ], [ə]	[ɛ], [ə]	[f]
G g	H h	I i	J j	L l	M m	N n	O o
[g], [ʒ]	-	[i], [j]	[ʒ]	[l]	[m]	[n]	[ɔ]
P p	Q q	R r	S s	T t	U u	V v	X x
[p]	[k]	[r]	[s], [z]	[t]	[u]	[v]	[ks], [gz]
Y y	Z z
[i], [j]	[z]
Ch ch
[ʃ]

• ä może być, w zależności od dialektu, wymawiane jak e, lub jako /æ/;
• c i g przed i oraz e wymawiane są jako /ʃ/, /ʒ/'
• ë używane jest po c i g wymawianych jako /k/, /g/; ponadto występuje często w nazwach własnych dla oznaczenia dawnej niezmiękczającego /ɛ/;
• ë używane też jest często dla /e/ wtrąconego, wypadającego w innych formach;
• h jest zawsze nieme i występuje jedynie w zapożyczeniach;
• q używane jest jedynie w dwuznaku qu realizowanym jako /kv/;
• i i y przed samogłoską lub po niej wymawiane jest jako [j].
• zbitki zwarta + /ʃ/, /ʒ/ mogą być często wymawiane jako /tʃ/, /dʒ/, w szczególności z zębowymi;
• zbitki szczelinowa zębowa + /ʃ/, /ʒ/ mogą być często wymawiane jako /ʃ:/, /ʒ:/ lub /ʃ/, /ʒ/;

Gramatyka

Rzeczownik

Rzeczownik występuje w formie określonej i nieokreślonej. Określoność jest zaznaczana na rzeczowniku. Wywodzi się z PS. zaimka *jь w analogii do przymiotników. Deklinacja uległa dużemu uproszczeniu, jednak zachował się szczątkowy biernik, miejscownik i wołacz.

Deklinacja

Liczba		Deklinacja
		I	II	III		IV	V
		m	n	f	f	f	m	n	f
Sg	Nieokr.	-∅	-e	-e	-i	-∅	-e
	Okr.	-e	-ge	-a	-a	-a	-Ne	-Nge	-Na
Pl	Nieokr.	-i	-e	-i	-e	-i	-Ni
	Okr.	-ei	-ei	-ge	-ge	-ii	-Nei
Liczb.		-oi	-oi	-e	-e	-i	-Noi
Zer.		-∅	-∅	-∅	-∅	-∅	-N

Deklinacje

Deklinacja I wywodzi się z PS. deklinacji o-, jo- oraz i-tematycznych rodzaju męskiego.

Deklinacja II wywodzi się z PS. deklinacji o- oraz jo-tematycznych rodzaju nijakiego. Cechą szczególną tej deklinacji jest synkretyzm nieokreślonej liczby mnogiej i pojedynczej.

Deklinacja III wywodzi się z PS. deklinacji a- oraz ja-tematycznych (dla rzeczowników zakończonych na -e) oraz deklinacji ī-tematycznej (rzeczowniki zakończone na -i).

Deklinacja IV wywodzi się z PS. deklinacji i-tematycznej rodzaju żeńskiego.

Deklinacja V wywodzi się od PS. deklinacji spółgłoskowych wszystkich rodzajów, a także do niej zostały dołączone rzeczowniki u-tematyczne, gdzie końcówka deklinacyjna została zredefiniowana jako rozszerzenie tematu. W formie określonej liczby pojedynczej przyjmowane są końcówki od innych deklinacji ze względu na rodzaj; a w reszcie form końcówki zlały się z formami deklinacji I.

Deklinacja V

Rodzaj		m	m	n	n	n	f	f
		come kamień	sene syn	geime imię	tile cielę	zlove słowo	cre krew	mote matka
Sg	Nieokr.	come	sene	geime	tile	zlove	cre	mote
	Okr.	comine	senove	geiminge	tilotge	zlovisge	cräva	motira
Pl	Nieokr.	comini	senovi	geimini	tiloti	zlovisi	crävi	motiri
	Okr.	cominei	senovei	geiminei	tilotei	zlovisei	crävei	motirei
Liczb.		cominoi	senovoi	geiminoi	tilotoi	zlovisoi	crävoi	motiroi
Zer.		comin	senof	geimin	tilot	zlovis	cräf	motir

Forma liczebna

Forma liczebna używana jest z liczebnikami głównymi innymi niż jeden, lub kończącymi się jedynką. Wywodzi się od PS. formy dopełniacza oraz zaimka *jego.

Forma zerowa

Forma zerowa używana jest w celu wyrażenia braku czegoś, a także w konstrukcji partytywnej. Wywodzi się od PS. dopełniacza liczby mnogiej.

Biernik

Rzeczowniki należące do deklinacji III oraz imiona własne posiadają też formę biernika liczby pojedynczej (przy czym pełni on rolę tak przypadka zależnego, jak i dopełnienia dalszego i bliższego). Dla reszty rzeczowników nie rozróżnia się form mianownika i biernika. W liczbie mnogiej te rozróżnienie nie występuje wcale.

Przypadek		Imiona męskie	Deklinacja III
Nom.	Nieokr.	Petër Piotr	zine żona	bogëni bogini
	Okr.		zina	bogëna
Acc.	Nieokr.	Petre	zinen	bogënin
	Okr.		zinan	bogënan

Miejscownik

Część rzeczowników określających miejsca posiada formę mianownika. Używana jest ona bez żadnego przyimka. Np.

• gome "w domu", od gom "dom"
• Nessie "w Nesji", od Nessië "Nesja"
• groze "w mieście", od gros "miasto"
• iese "na wsi", od "ies" "wieś"

Wołacz

Imiona, tak samo rodzaju męskiego, jak i żeńskiego, posiadają możliwą formę wołacza, kończącego się na -i.

Czasownik

Występują cztery główne grupy koniugacyjne:

• e-tematyczne
• i-tematyczne
• a

Czas teraźniejszy prosty

Czas teraźniejszy prosty opisuje zjawiska współczesne chwili mówienia, lub też pewne zdarzenia przyszłe.

Pers.	I	II	III	IV
	Sg	Pl	Sg	Pl	Sg	Pl	Sg	Pl
1.	nise	nisime	meje	mein	vale	valen	dam	dan
2.	nisis	nisisse	meis	meisse	vales	valesse	das	dasse
3.	nisi	nisut	mei	mejut	vale	valat	da	dadat

Formy czasu teraźniejszego kontynuują formy prasłowiańskie. Jedną z ich naczelnych innowacji jest ekspansja końcówek atematycznych drugiej osoby liczby mnogiej na wszystkie formy, a także wypadnięcie końcowego -t w formie trzeciej osoby.