Język kaalpaq (կա՛լպաք կօ՛պլա [ˈkaːplæqˤ ˈkuːplæ]) - Język używany na Kyonie przez Kaalów, bliskich sojuszników Erutańczyków. Wpływy tego języki przyczyniły się znacząco do ewolucji protoplasty Erutatu. Jest językiem polisyntetycznym.
Fonologia
Zapis
Język jest zapisywany pismem kaalskim oraz alfabetem ormiańskim. Samogłoski dzielą się na krótkie i długie (akcentowane), samogłoski długie bez krótkiego odpowiednika nie muszą być koniecznie akcentowane. Akcent jest swobodny, dynamiczny, iloczasowy i stały pod względem morfologicznym. Nie istnieją dyftongi. Budowa sylaby to (V)CV. Spółgłoska na końcu wyrazu jest zawsze faryngalizowana.
- tylko w zapożyczeniach z Erutatu
Gramatyka
Kaalpaq jest językiem polisyntetycznym z bardzo złożonym systemem przyimków. Szyk zdania to VOS, rzadko VSO.
Rzeczownik
Rzeczownik nie ma bardzo rozbudowanej odmiany, po za dużą ilością przypadków odnoszących się do przyimków, a jego rola często ogranicza się do zaznaczania agensa i pacjensa w zdaniu. Wyróżnia się cztery rodzaje.
Liczba
Rzeczownik może otrzymać jedną z trzech liczb - pojedynczą, podwójną lub pojedynczą.
|
Liczba
|
pojedyncza
|
podwójna
|
mnoga
|
końcówka
|
-∅
|
-սի (-si)
|
-քի (-qi)
|
przykład - jabłko
|
կևլ (köl)
|
կևլսի (kölsi)
|
կևլքի (kölqi)
|
Przypadek
Po końcówce liczby dodawana jest końcówka przypadku. Forma biernika zależy od rodzaju (męski, żeński, nijaki, "roślinny"), w pozostałych przypadkach nie ma on żadnego znaczenia.
Deklinacja
|
Przypadek
|
Pytanie
|
Rodzaj
|
Przykład
|
r. m
|
r. ż
|
r. n
|
r. r
|
Mianownik
|
kto? co?
|
-∅
|
-V՛
|
-ւ
|
-V
|
կի՛րևկ (kiirök), րոդա՛ (rodaa), Ւրօ՛տատւ (Eruutatʼ), քւա՛րի (qʼaari)
|
Biernik
|
kogo? co?
|
+լո
|
+դո
|
+տոտ
|
+ծա
|
կի՛րևկլո (kiiröklo), րոդա՛դո (rodaado), Ւրօ՛տատւտոտ (Eruutatʼtot), քւա՛րիծա (qʼaarita)
|
Celownik
|
komu? czemu? przy czym?
|
+սոր
|
կի՛րևկսոր (kiiröksor)
|
Dopełniacz
|
czyj?
|
+դար
|
կի՛րևկդար (kiirökdar)
|
Miejscownik
|
Essyw
(gdzie?)
|
Inessyw
|
w czym?
|
-դեպօցե
|
|
Kontessyw
|
wśród czego? w czym?
|
-դեպօսա
|
|
Superessyw
|
na czym?
|
-դեպօպի
|
|
Superessyw II
|
nad czym?
|
-դեպօբո
|
|
Subessyw
|
pod czym?
|
-դեպօդև
|
|
Adessyw
|
(bezpośrednio) obok czego?
|
-դեպօմա
|
|
Apudessyw
|
blisko czego?
|
-դեպօխա
|
|
Possessyw
|
na czym? (pion)
|
-դեպօվո
|
|
Postessyw
|
za czym?
|
-դեպօրո
|
|
Antessyw
|
przed czym?
|
-դեպօտւու
|
|
Ablatyw
(skąd?)
|
Inablatyw
|
z jakiego miejsca?
|
-դեմևցե
|
|
Konablatyw
|
spośród czego? z czego?
|
-դեմևսա
|
|
Superablatyw
|
z czego? (powierzchnia pozioma)
|
-դեմևպի
|
|
Superablatyw II
|
znad czego?
|
-դեմևբո
|
|
Subablatyw
|
spod czego?
|
-դեմևդև
|
|
Adablatyw
|
od (obok) czego?
|
-դեմևմա
|
|
Apudablatyw
|
od bliska czego?
|
-դեմևխա
|
|
Possablatyw
|
z czego? (pion)
|
-դեմևվո
|
|
Postablatyw
|
zza czego?
|
-դեմևրո
|
|
Antablatyw
|
sprzed czego?
|
-դեմևտւու
|
|
Allatyw
(dokąd?)
|
Inallatyw
|
do jakiego miejsca?
|
-դեգիցե
|
|
Konallatyw
|
wśród czego? (w kierunku)
|
-դեգիսա
|
|
Superallatyw
|
na co?
|
-դեգիպի
|
|
Superallatyw II
|
nad co?
|
-դեգիբո
|
|
Suballatyw
|
pod co?
|
-դեգիդև
|
|
Adallatyw
|
do (obok) czego?
|
-դեգիմա
|
|
Apudallatyw
|
do bliska czego?
|
-դեգիխա
|
|
Possallatyw
|
na co? (pion)
|
-դեգիվո
|
|
Postallatyw
|
za co?
|
-դեգի
|
|
Antallatyw
|
przed co?
|
-դեգի
|
|
Prolatyw
(przez co?)
|
Inprolatyw
|
przez jakie miejsce?
|
-դեյեցե
|
|
Konprolatyw
|
przez co?
|
-դեյեսա
|
|
Superprolatyw
|
przez (powierzchnię) czego?
|
-դեյեպի
|
|
Superprolatyw II
|
ponad czym?
|
-դեյեբո
|
|
Subprolatyw
|
przez (spód) czego?
|
-դեյեդև
|
|
Adprolatyw
|
przez (obok) czego?
|
-դեյեմա
|
|
Apudprolatyw
|
przez (blisko) czego?
|
-դեյեխա
|
|
Possprolatyw
|
przez (pion) czego?
|
-դեյեվո
|
|
Postprolatyw
|
przez (tył) czego?
|
-դեյերո
|
|
Antprolatyw
|
przez (przód) czego?
|
-դեյետւու
|
|