Kalendarze Kyonu

K Y O N Czytasz artykuł z serii Kyon.

Astronomia: Kyon i Space Engine · układ planetarny Kynografia: Projekt Kyon (Rozszerzenia i alternatywy) · Planeta Kyon · Paleokynologia · Klimat Kyonu (Wielbłąd i Rekin) · biologia · historia (Wielka linia czasu) · Nazewnictwo chronologiczne Listy: państw (analogie do Ziemi) · języków · imion · miejsc · regionów · ludów · topograficzne · miast · cywilizacji · religii · ras · kontrowersji Cywilizacja: nauka i technika · systemy miar · historia po 8973 · historia piśmiennictwa · kalendarze · kyońska twórczość · ciekawostki Najlepiej opisane państwa: Tangia · Ajdynir · Państwo Neszów · Siedmiomieście · Monarchia Olsów · Erutia · Tarum · Muria · Szur

Tu będą opisane sposoby liczenia dat przez poszczególne narody Kyonu.

Kalendarze stosowane

Kalendarz Qin

Naliczanie lat sposobem Qin stało się podstawą wspólnego kalendarza, dlatego rok 1 w historiografii tej cywilizacji, oznaczający proklamację Jian, zwanego Pierwszym Cesarstwem, jest także pierwszym rokiem w kalendarzu wspólnym – wydarzenie to miało miejsce około 3350 ziemskich lat temu.

Rok kalendarzowy rozpoczyna się u Qin w dzień przesilenia letniego (夏至 luánghè [lwɐŋ˦˥hɛː˥˩]) i dzieli się na cztery cykle, odpowiadające okresom pomiędzy kolejnymi równonocami i przesileniami, nazywane tak samo jak te dni, ale inaczej zapisywanymi. Dni przestępne doliczane są do poszczególnych okresów w zgodzie z obserwacjami astronomicznymi i stanowią w obszarze kulturowym Qin wielkie święta.

Okres	Nazwa cyklu	Odpowiadające święto
od przesilenia letniego do równonocy jesiennej	夏典 luánghè [lɯ̯ɐŋ˦˥hɛː˥˩]	夏至 luánghè [lɯ̯ɐŋ˦˥hɛː˥˩]
od równonocy jesiennej do przesilenia zimowego	秋典 qiàshēng [t͡ɕʰɑː˥˩ʃɛːŋ˧]	秋分 qiàshēng [t͡ɕʰɑː˥˩ʃɛːŋ˧]
od przesilenia zimowego do równonocy wiosennej	冬典 bùthè [pʊt˥˩hɛː˥˩]	冬至 bùthè [pʊt˥˩hɛː˥˩]
od równonocy wiosennej do przesilenia letniego	春典 nâoshēng [nɑːo̯˧˦˧ʃɛːŋ˧]	春分 nâoshēng [nɑːo̯˧˦˧ʃɛːŋ˧]

W periodyzacji Qin istotny jest także podział na Ery (世 shì [ʃiː˥˩]), z którego bierze się podwójna numeracja lat. Daty w lokalnych kronikach podawane są według następującego wzoru:

7343 (汗70) 14秋典
rok od założenia Jian (skrócona nazwa Ery i rok Ery) dzień i nazwa cyklu

W codziennym uzusie powszechne jest podawanie wyłącznie roku Ery. Poszczególne dni nie mają swoich nazw, nie funkcjonuje też żaden odpowiednik ziemskiego cyklu tygodniowego.

Ery Qin

Od	Nazwa	Skrót	Do	Uwagi
	Era Zacienionej Drogi 樾落後世 xiâo wóhēng shì [ɕɑːo̯˦˥ wɔː˦˥həŋ˧ ʃiː˥˩]	樾 xiâo	-1	W tej Erze lata liczone są ujemnie.
1	Era Dynastii Jian 朝扽世 dá jiân shì [tɑː˦˥ t͡ɕɐn˧˦˧ ʃiː˥˩]	扽 jiân	445
445	Era Dynastii Long 朝冏世 dá lōng shì [tɑː˦˥ lɵŋ˧ ʃiː˥˩]	冏 lōng	1050
1050	Era Ośmiu Królów 王八世 héi tò shì [hɘɪ̯˦˥ tʰɔː˥˩ ʃiː˥˩]	八 tò	1246
1246	Era Dynastii Hua 朝蛺世 dá huá shì [tɑː˦˥ hɯ̯ɑː˦˥ ʃiː˥˩]	蛺 huá	2077
2077	Era Cichej Śmierci 終睦世 buēyún shì [pɯ̯ɛː˧juːn˦˥ ʃiː˥˩]	睦 yún	2149
2149	Era Dynastii Guang 朝光世 dá guàng shì [tɑː˦˥ kɯ̯ɐŋ˥˩ ʃiː˥˩]	光 guàng	3503
3503	Era Zamkniętych Wrót 关闭门世 tàpqià nìn shì [tʰɐp˥˩t͡ɕʰɑː˥˩ niːn˥˩ ʃiː˥˩]	关 tàp	3811
3811	Era Nowej Dynastii Guang 朝异光世 dá sínguàng shì [tɑː˦˥ siːn˦˥kɯ̯ɐŋ˥˩ ʃiː˥˩]	异 sín	4186
4186	Era Jednego Qin 民一世 qînwèn shì [t͡ɕiːnwɛːn˥˩ ʃiː˥˩]	一 wèn	4470
4470	Era Siedmiu Masek 假七世 lèklāng shì [lək˥˩lɑːŋ˧ ʃiː˥˩]	假 lèk	4862
4862	Era Obcej Władzy 番规世 làiyé shì [lɐɪ̯˥˩jɛː˦˥ ʃiː˥˩]	番 lài	5762
5762	Era Powtórzonego Porządku 井又世 zhōng hàpxiâ shì [t͡ʃɔːŋ˧ hɑːp˥˩ɕɑː˧˦˧ ʃiː˥˩]	井 zhōng	7274
7274	Era Chana Tarolaugra 牛汗世 táluó'èr bêi shì [tʰɐ˦˥lɯ̯ɵ˦˥ʔɛːr˥˩ bɘɪ̯˧˦˧ ʃiː˥˩]	牛 tá	7402
7402	Era Wschodzącego Słońca 日出世 shàyōu shì [ʃɑː˥˩jɵʊ̯˧ ʃiː˥˩]	日 shà	7629
7629	Era Nowej Unii 异会一世 sín nīngwèn shì [siːn˦˥ niːŋ˧wɛːn˥˩ ʃiː˥˩]	会 nīng	8074
8074	Era Przebudzenia 稣世 tuōluòní shì [tʰɯ̯ɵ˧lɯ̯ɔː˥˩niː˦˥ ʃiː˥˩]	稣 tuō		Trwająca obecnie Era.

Kalendarz Olseski

Kalendarz olseski liczy się od 2693 roku wspólnego kalendarza. Pierwszy dzień roku wypada w równonoc wiosenną, a dni przestępne występują co 5 lat (1 dzień dodatkowy) i 150 lat (2 dni dodatkowe). Lata liczy się od początku ery olseskiej (przejęcie władzy przez Sefriego, 1005 lat ziemskich temu). Kalendarz olseski ma 5 miesięcy (Rúhehĭn, Túhĭn, Pynohĭn, Xelhĭn, Paxahĭn). Miesiąc dzieli się na 3 tygodnie (rojăseb, téb, lodeb), zaś każdy tydzień ma 5 dni (fíjan, otón, huorá, faudva, jedér). Dodatkowe okresy przestępne nazywają się odpowiednio: sáuh síkpsy̆g oraz sáuh fokpsy̆g. Czasami na nazwę tego jednego, lub dwóch dni spotyka się nazwę miesiąca Kĭn psy̆g.

Kalendarz Ajdyniriański

Główny artykuł: Vezdāŝaular

Współczesny kalendarz ajdyniriański wywodzi się jeszcze z ajniadańskiej spuścizny Starożytnego Wschodu. Historia podzielona jest na cztery Ery (Xoshrin [ksɔʃɾin]), w których lata liczone są od 1 wzwyż. Po zakończeniu jednej Ery lata zerują się a kolejna rozpoczyna się na powrót od roku 1. Obecna Era rozpoczęła się wraz z założeniem miasta Djyazhoar i to od tej daty naliczane są kolejne lata. Wedle tradycji wydarzenie to miało miejsce około 2000 lat ziemskich temu. (5360 lat kyońskich temu)

Ajdyniriański rok kalendarzowy rozpoczyna się w równonoc wiosenną, wielkim świętem Djyaonwayr [d͡ʑjaɔnwajɾ]. Dzieli się na 5 miesięcy (unąd [unãd]), z których każdy liczy 15 dni, każdy jest również poświęcony innemu bóstwu. Dodatkowo, zgodnie z ajdyniriańską astrologią, miesiącom przyporządkowanych jest 5 z 7 tak zwanych Cesarskich Gwiazd (Xiryāya Khshāyarani [ksiɾja:ja χʃa:jaɾaɲi]), dwie ostatnie odnoszą się natomiast do Losu i samego Imperatora. Pozostałe 3 największe ajdyniriańskie święta odbywają się w dzień przesilenia letniego (drugi miesiąc), równonocy jesiennej (trzeci miesiąc) i przesilenia zimowego (czwarty miesiąc). Ponadto istnieją również inne mniejsze święta ku czci pozostałych bogów czy z okazji rocznicy jakiś ważnych wydarzeń. Ostatni, piąty miesiąc jest jedynym w którym niema żadnego głównego święta.

Nie występuje żaden odpowiednik cyklu tygodniowego, poszczególne dni miesięcy nazywają się dosłownie "Dzień Pierwszy" (Ekhrirwayr), "Dzień Drugi" (Lāwirwayr), "Dzień Trzeci" (Azhirwayr), i tak dalej.

Kolejność	Miesiąc	Znaczenie	Bóstwo	Główne Święto	Znaczenie	Odpowiadająca Gwiazda
1	Varwanāmi	"Poświęcenie"/"Oddanie"	Hanar̄	Djyaonwayr	"Nowy Dzień"	Ṕetras
2	Dhiryāmi	"Piękno"	Ishār	Vezdaqueni	"Radosny Czas"	Śariya
3	Ęlędāmi	"Panowanie"	Radhevar	Dashanar	"Hołd"/"Pokłon"	Yazraf
4	Unatiya	"Tajemnica"	Ghrezdan	Cir̄as Ťaomāz	"Noc Magii"	Dzôrinaw
5	Fraveshi	"Przetrwanie"	Arhish	-brak-	-brak-	Khoramuzat

Co 5 lat do miesiąca Ęlędāmi dodaje się jeden dodatkowy dzień, dwa dodatkowe co 150, a 3 co 3000 lat.

Daty podaje się numerycznie, w kolejności: dzień, miesiąc, rok. W oficjalnych dokumentach państwowych na końcu widnieje dodatkowo obecna era. Dla przykładu:

14.3.1999.4
dzień miesiąca, miesiąc, rok i numer ery

Ajdyniriańskie Ery

Od	Nazwa	Do	Uwagi
Utworzenie wszechświata	Era Początku Xoshrin Egwénu [ksɔʃɾin egʷejnu]	Stworzenie człowieka	W tej erze nie podaje się żadnych dat, gdyż wydarzenia z tego okresu są czysto mitologiczne i nawet najwyżsi kapłani nie ośmielają się mierzyć Czasu Bogów, jest to bowiem poza ludzkimi możliwościami.
Stworzenie człowieka	Era Chwały Xoshrin Cazhifyazhi [ksɔʃɾin t͡saʐifjaʐi]	Upadek Pierwszego Królestwa	Są to czasy w których mity i legendy mieszają się z udokumentowaną historią, czasy gdy Bogowie chodzili po ziemi. Czasy chwały, które wedle pradawnych ksiąg trwały 100 000 lat. Niewiele jest o nich pewne prócz tego, że skończyły się około 2300 lat ziemskich temu.
Upadek Pierwszego Królestwa 1 (2809)	Era Milczenia Xoshrin Naptiris [ksɔʃɾin naptiɾis]	Założenie miasta Djyazhoar 804 (3613)	Czasy Wielkiej Wędrówki, trwające 804 lata kyońskie, czyli ok 300 lat ziemskich. W nawiasie zapisano daty w uniwersalnym kalendarzu kyońskim.
Założenie miasta Djyazhoar 1 (3613)	Era Odnowy Xoshrin Eḱadjyaozhi [ksɔʃɾin ek'ad͡ʑjaɔʐi]		Trwająca obecnie Era.

Obecny rok ajdyniriańskiego kalendarza to rok 5360 Czwartej Ery.