Krakirski: Różnice pomiędzy wersjami
Hapana Mtu (dyskusja | edycje) |
Hapana Mtu (dyskusja | edycje) |
||
(Nie pokazano 10 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
− | '''Język krakirski''' (nazwa własna: '' | + | {{Język |
+ | |kolor=Indigo | ||
+ | |nazwa=język krakirski | ||
+ | |nazwa własna=qraqenë g’qëåqe | ||
+ | |twórca=[[User:Hapana Mtu|Hapana Mtu]] | ||
+ | |rok=2005 | ||
+ | |alfabet=[[Odprysk#Runy_krakiryczne|runy krakiryczne]], alfabet łaciński | ||
+ | }} | ||
+ | [[Grafika:qraflag.png|thumb|right|<small><small>Flaga krakirska (poza kanonem Odprysku). Przedstawia [[Wierzenia_Odprysku#Wszystkokracząca_Sroka|Wszystkokraczącą Srokę]], ''Qraqirruqåsi Bëalqi Qraqa''</small></small>.]] | ||
+ | '''Język krakirski''', krakir, klasyczny język krakirski (nazwa własna: [[File:qraqenë g’qëåqe.png]] ''qraqenë g’qëåqe'') - starożytny język ze świata [[Odprysk|Odprysku]] używany przez lud Karkirów wywodzący się z wyspy Karii, przodek współczesnych [[Odprysk#Ludy_Pokosty|języków kuńskich]]. Jego zasięg obejmował znaczną część wybrzeża Morza Trzcin. | ||
==Alfabet== | ==Alfabet== | ||
Klasyczny język krakirski zapisywany był [[Odprysk#Runy_krakiryczne|runami krakirycznymi]] (kra. ''qnazir pëuqs'gëiram''). | Klasyczny język krakirski zapisywany był [[Odprysk#Runy_krakiryczne|runami krakirycznymi]] (kra. ''qnazir pëuqs'gëiram''). | ||
Linia 298: | Linia 307: | ||
==Gramatyka== | ==Gramatyka== | ||
+ | ===Imiona=== | ||
+ | Rzeczowniki mają dwa rodzaje: męski i żeński. Rzeczowniki zakończone na ''-e'' lub ''-ë'' są rodzaju męskiego, natomiast te zakończone na ''-a'' są rodzaju męskiego. W liczbie mnogiej wszystkie rzeczowniki przyjmują jednakową końcówkę ''-ir''. Przymiotniki w rodzaju męskim liczby pojedynczej mają końcówkę ''-enë'' (''-ënë''), w rodzaju żeńskim ''-i'', w liczbie mnogiej natomiast oba rodzaje kończą się jednakowo - na ''-irt''. Rzeczowniki i przymiotniki odmieniają się przez sześć przypadków. | ||
+ | {| class="wikitable" style="background-color: #fcfcfc;" | ||
+ | !colspan=2| | ||
+ | !colspan=3|<small>Rzeczowniki</small> | ||
+ | !colspan=3|<small>Przymiotniki</small> | ||
+ | ! | ||
+ | |- | ||
+ | !<small>Przypadek</small> | ||
+ | !<small>Końcówki</small> | ||
+ | !<small>r. ż.</small> | ||
+ | !<small>r. m.</small> | ||
+ | !<small>l. mn.</small> | ||
+ | !<small>r. ż.</small> | ||
+ | !<small>r. m.</small> | ||
+ | !<small>l. mn.</small> | ||
+ | !<small>funkcja</small> | ||
+ | |- | ||
+ | |Mianownik | ||
+ | | - | ||
+ | |glura 'złoto' | ||
+ | |ilingë 'przyjaciel' | ||
+ | |qnazir 'znaki' | ||
+ | |maqenë 'chudy' | ||
+ | |sëalqi 'słaba' | ||
+ | |ålirt 'źli' | ||
+ | |podmiot zdania | ||
+ | |- | ||
+ | |Dopełniacz-biernik | ||
+ | |mt, m, am | ||
+ | |glura'''mt''' | ||
+ | |ilingë'''m''' | ||
+ | |qnazir'''am''' | ||
+ | |maqenë'''m''' | ||
+ | |sëalqi'''m''' | ||
+ | |ålirt'''am''' | ||
+ | |przydawka dzierżawcza, dopełnienie bliższe | ||
+ | |- | ||
+ | |Narzędnik | ||
+ | |t, at | ||
+ | |glura'''t''' | ||
+ | |ilingë'''t''' | ||
+ | |qnazir'''at''' | ||
+ | |maqenë'''t''' | ||
+ | |sëalqi'''t''' | ||
+ | |ålirt'''at''' | ||
+ | |okolicznik narzędzia | ||
+ | |- | ||
+ | |Celownik | ||
+ | |gë, agë | ||
+ | |glura'''gë''' | ||
+ | |ilingë'''gë''' | ||
+ | |qnazir'''agë''' | ||
+ | |maqenë'''gë''' | ||
+ | |sëalqi'''gë''' | ||
+ | |ålirt''''gë''' | ||
+ | |dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (dokąd) | ||
+ | |- | ||
+ | |Przeciwcelownik | ||
+ | |n, an | ||
+ | |glura'''n''' | ||
+ | |ilingë'''n''' | ||
+ | |qnazir'''an''' | ||
+ | |maqenë'''n''' | ||
+ | |sëalqi'''n''' | ||
+ | |ålirt'''an''' | ||
+ | |dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (skąd) | ||
+ | |- | ||
+ | |Miejscownik | ||
+ | |l, al | ||
+ | |glura'''l''' | ||
+ | |ilingë'''l''' | ||
+ | |qnazir'''al''' | ||
+ | |maqenë'''l''' | ||
+ | |sëalqi'''l''' | ||
+ | |ålirt'''al''' | ||
+ | |okolicznik miejsca (gdzie) | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
+ | Stopniowanie przymiotników odbywa się przy pomocy postpozycji: ''gëa'' w stopniu wyższym, ''gëal'' w najwyższym względnym i ''gëå'' w najwyższym bezwzględnym. | ||
+ | |||
+ | ===Zaimki osobowe i dzierżawcze=== | ||
+ | {| class="wikitable" style="background-color: #fcfcfc;" | ||
+ | !osobowy | ||
+ | !dzierżawczy | ||
+ | !osoba | ||
+ | |- | ||
+ | |ugë | ||
+ | |uggënë | ||
+ | |ja | ||
+ | |- | ||
+ | |nëa | ||
+ | |nënë | ||
+ | |my | ||
+ | |- | ||
+ | |irgëa | ||
+ | |irgënë | ||
+ | |ty, wy | ||
+ | |- | ||
+ | |a | ||
+ | |agënë | ||
+ | |ona | ||
+ | |- | ||
+ | |u | ||
+ | |ugënë | ||
+ | |on | ||
+ | |- | ||
+ | |llu | ||
+ | |ugënë | ||
+ | |on/ona (trzecia neutralna) | ||
+ | |- | ||
+ | |agë | ||
+ | |aggënë | ||
+ | |oni/one | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
+ | Zaimki osobowe przyłączają te same końcówki, co rzeczowniki męski. Zaimki dzierżawcze odmieniają się przez rodzaj, liczbę i przypadek na tej samej zasadzie, jak przymiotniki. | ||
+ | |||
+ | ===Czasownik=== | ||
+ | Końcówką '''bezokolicznika''' jest ''-u''. <br> | ||
+ | '''Formy osobowe''' tworzy się przez odcięcie od tematu czasownika końcówki bezokolicznika, a następnie doczepieniu kolejno wyznacznika czasu (dla czasu teraźniejszego jest to ''-u-'', dla przeszłego ''-a'', a dla przyszłego ''-e'') i właściwej końcówki osobowej (dla 'ja' jest to ''-p'', dla 'my' ''-pi'', dla ''ty, wy'' ''-pë'', dla osoby trzeciej l. poj. ''-m'', dla osoby trzeciej l. mn. ''-mi''). Końcówki trybów przypuszczającego ''-së'' i rozkazującego ''-qu'' dodaje się do form osobowych po wyznaczniku osoby. Przykłady: ''mirgrenu'' 'kusić', ''mirgrami'' 'kusiliśmy', ''mirgrenepë'' 'będziecie kusić', ''aedimu'' 'myśleć', ''aedimumsë'' 'myślałby (teraz)', ''aedimepëqu'' 'pomyśl (potem)'. <br> | ||
+ | '''Czasowniki zwrotne''' charakteryzują się dodatkową końcówką ''-st'', występującą po wszystkich innych elementach, np. ''lbëanalust'' 'myć się', ''lbëanalamst'' 'mył się', ''lbëanalupëqust'' 'myj się (teraz)' | ||
+ | [[Grafika:ludypokosty.png|thumb|right|250px|Współczesny zasięg języków kuńskich w Pokoście w świecie Odprysku: karski (1), korsaryjski (2), mrojski (3), lański (4), koźmiński (5), klintoński (6), herbercki, widacki, kaszlucki (7). Część języków poza mapą.]] | ||
+ | ==Tekst== | ||
+ | Poniżej przykład zdania w klasycznym języku krakirskim i w dwóch spośród jego języków potomnych. | ||
+ | ===Krakirski=== | ||
+ | [[File:ålenë irtqanqe.png]]<br> | ||
+ | '''ålenë irtqanqe pearum pqlail edëssal''' <br> | ||
+ | [ɒleɲe irtkanke peʔarum pklaʔil eɖessal] <br> | ||
+ | ''zła ryba pływa w słodkiej wodzie'' | ||
+ | |||
+ | ===Korsaryjski=== | ||
+ | '''өл ишшаш юм паю єдешу пер''' <br> | ||
+ | [ɯl jɯʃʃaʃ jum paju jedeʃu per] <br> | ||
+ | ''zła ryba w słodkiej wodzie pływa'' | ||
+ | |||
+ | ===Mrojski=== | ||
+ | '''уб олен Iрзханх пфарум гар са фхлєін Етес''' <br> | ||
+ | [ub ɔ:lən iʁtsxanç pfa:ʁum ga:ʁ sa fxlɛ:ʔin e:təs] <br> | ||
+ | ''jakaś zła ryba pływa w tej słodkiej wodzie'' | ||
+ | |||
+ | ==Linki zewnętrzne== | ||
+ | * [http://www.conlanger.fora.pl/,2/,700.html Temat o języku krakirskim na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.] | ||
+ | * [http://www.conlanger.fora.pl/,2/,925.html Temat o językach kuńskich na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.] | ||
+ | * [http://sites.google.com/site/jankogorenc/conlangsnumbers2 Liczebniki krakirskie z zakresu 1-10 na stronie Janka Gorenca (pod Qraqenë G'qëåqe).] | ||
+ | |||
+ | {{Szablon:Języki Odprysku}} | ||
[[Kategoria:Odprysk]] | [[Kategoria:Odprysk]] | ||
[[Kategoria:Języki sztuczne a priori]] | [[Kategoria:Języki sztuczne a priori]] | ||
[[Kategoria:Nooblangi]] | [[Kategoria:Nooblangi]] |
Aktualna wersja na dzień 22:08, 22 mar 2015
język krakirski qraqenë g’qëåqe | |
---|---|
Utworzenie: | Hapana Mtu w 2005 |
Sposoby zapisu: | runy krakiryczne, alfabet łaciński |
Lista conlangów |

Język krakirski, krakir, klasyczny język krakirski (nazwa własna: qraqenë g’qëåqe) - starożytny język ze świata Odprysku używany przez lud Karkirów wywodzący się z wyspy Karii, przodek współczesnych języków kuńskich. Jego zasięg obejmował znaczną część wybrzeża Morza Trzcin.
Spis treści
Alfabet
Klasyczny język krakirski zapisywany był runami krakirycznymi (kra. qnazir pëuqs'gëiram).
Fonetyka
Samogłoski
Przednie | Tylne | ||
---|---|---|---|
Przymknięte | i | u | |
Półprzymknięte | e | ɤ | |
Otwarte | a | ɒ |
Spółgłoski
Dwuwargowe | Dziąsłowe | Cerebralne | Podniebienne | Welarne | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Nosowe | m | n | ɲ | |||
Zwarte | p b | t d | ʈ ɖ | k g | ||
Szczelinowe | ɸ β | s z | ʂ ʐ | x | ||
Drżące | r | |||||
Półsamogłoski | j | |||||
Boczne | l |
Ponadto pomiędzy dwiema samogłoskami występuje niefonemiczne zwarcie krtaniowe, np. zetrea 'garnek' wymawiane jest de facto [zetreʔa].
Gramatyka
Imiona
Rzeczowniki mają dwa rodzaje: męski i żeński. Rzeczowniki zakończone na -e lub -ë są rodzaju męskiego, natomiast te zakończone na -a są rodzaju męskiego. W liczbie mnogiej wszystkie rzeczowniki przyjmują jednakową końcówkę -ir. Przymiotniki w rodzaju męskim liczby pojedynczej mają końcówkę -enë (-ënë), w rodzaju żeńskim -i, w liczbie mnogiej natomiast oba rodzaje kończą się jednakowo - na -irt. Rzeczowniki i przymiotniki odmieniają się przez sześć przypadków.
Rzeczowniki | Przymiotniki | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Przypadek | Końcówki | r. ż. | r. m. | l. mn. | r. ż. | r. m. | l. mn. | funkcja |
Mianownik | - | glura 'złoto' | ilingë 'przyjaciel' | qnazir 'znaki' | maqenë 'chudy' | sëalqi 'słaba' | ålirt 'źli' | podmiot zdania |
Dopełniacz-biernik | mt, m, am | gluramt | ilingëm | qnaziram | maqenëm | sëalqim | ålirtam | przydawka dzierżawcza, dopełnienie bliższe |
Narzędnik | t, at | glurat | ilingët | qnazirat | maqenët | sëalqit | ålirtat | okolicznik narzędzia |
Celownik | gë, agë | gluragë | ilingëgë | qnaziragë | maqenëgë | sëalqigë | ålirt'gë | dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (dokąd) |
Przeciwcelownik | n, an | gluran | ilingën | qnaziran | maqenën | sëalqin | ålirtan | dopełnienie dalsze, okolicznik miejsca (skąd) |
Miejscownik | l, al | glural | ilingël | qnaziral | maqenël | sëalqil | ålirtal | okolicznik miejsca (gdzie) |
Stopniowanie przymiotników odbywa się przy pomocy postpozycji: gëa w stopniu wyższym, gëal w najwyższym względnym i gëå w najwyższym bezwzględnym.
Zaimki osobowe i dzierżawcze
osobowy | dzierżawczy | osoba |
---|---|---|
ugë | uggënë | ja |
nëa | nënë | my |
irgëa | irgënë | ty, wy |
a | agënë | ona |
u | ugënë | on |
llu | ugënë | on/ona (trzecia neutralna) |
agë | aggënë | oni/one |
Zaimki osobowe przyłączają te same końcówki, co rzeczowniki męski. Zaimki dzierżawcze odmieniają się przez rodzaj, liczbę i przypadek na tej samej zasadzie, jak przymiotniki.
Czasownik
Końcówką bezokolicznika jest -u.
Formy osobowe tworzy się przez odcięcie od tematu czasownika końcówki bezokolicznika, a następnie doczepieniu kolejno wyznacznika czasu (dla czasu teraźniejszego jest to -u-, dla przeszłego -a, a dla przyszłego -e) i właściwej końcówki osobowej (dla 'ja' jest to -p, dla 'my' -pi, dla ty, wy -pë, dla osoby trzeciej l. poj. -m, dla osoby trzeciej l. mn. -mi). Końcówki trybów przypuszczającego -së i rozkazującego -qu dodaje się do form osobowych po wyznaczniku osoby. Przykłady: mirgrenu 'kusić', mirgrami 'kusiliśmy', mirgrenepë 'będziecie kusić', aedimu 'myśleć', aedimumsë 'myślałby (teraz)', aedimepëqu 'pomyśl (potem)'.
Czasowniki zwrotne charakteryzują się dodatkową końcówką -st, występującą po wszystkich innych elementach, np. lbëanalust 'myć się', lbëanalamst 'mył się', lbëanalupëqust 'myj się (teraz)'
Tekst
Poniżej przykład zdania w klasycznym języku krakirskim i w dwóch spośród jego języków potomnych.
Krakirski
ålenë irtqanqe pearum pqlail edëssal
[ɒleɲe irtkanke peʔarum pklaʔil eɖessal]
zła ryba pływa w słodkiej wodzie
Korsaryjski
өл ишшаш юм паю єдешу пер
[ɯl jɯʃʃaʃ jum paju jedeʃu per]
zła ryba w słodkiej wodzie pływa
Mrojski
уб олен Iрзханх пфарум гар са фхлєін Етес
[ub ɔ:lən iʁtsxanç pfa:ʁum ga:ʁ sa fxlɛ:ʔin e:təs]
jakaś zła ryba pływa w tej słodkiej wodzie
Linki zewnętrzne
- Temat o języku krakirskim na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.
- Temat o językach kuńskich na starym forum conlanger. Wersja częściowo nieaktualna.
- Liczebniki krakirskie z zakresu 1-10 na stronie Janka Gorenca (pod Qraqenë G'qëåqe).
Pokostańskie
Kuńskie: krakirski † • karski • mrojski • korsaryjski1 • koźmiński • klintoński • herbercki • widacki • kaszlucki • hossycki • bessański • lański • natuski • ksatuski • chuachijski2
Hiundajskie: starohiundajski† • średniohiundajski† • hiundajski1 • tojocki • audijski
Zaimkowe: tamteński† • oński† • ówski
Pratyckie: tarykański • jasyrski • niwski • koszylijski • hojski • lureński • karański • kargielski • aerieński
Śniekrickie: gażachski • snobecki • honkiski
Gluristańskie
Ngasańskie: tauchtyjski† • kaibirski† • kihkucki† • lachatyjski • tuwlicki† • mallicki • lupijski • wajtulski3 • kilumski • hichaski • czachulski
Hauckie: juchifacki • iliwaski • ulacki • harwarski • liski • szynkarajski • titiakucki
Nuckie: htański • olbiski • nalski
Izolowane: ailicki • nuawalski
Keristańskie
Południowe: bailski • buacki2
Aristackie
Wschodnie: retszycki
1 używany w Pokoście i Gluriście 2 używany w Gluriście 3 używany w Pokoście