Malinowski
| język malinowski xáikuata Málinuaska | |
|---|---|
| Utworzenie: | Miły w 2010 |
| Cel utworzenia: | nieświadoma inspiracja językiem abchaskim |
| Status urzędowy | |
| Oficjalna regulacja: | Malinowska Rada Kultury (w conworldzie) |
| Kody | |
| Conlanger–3 | uwp.mal.mil |
| Lista conlangów | |
Język malinowski (xáikuata Málinuaska 'ʒɜɪkʷɔtɐ 'maʎɪnʷɔskɐ) - język słowiański ze świata Jawii. Występują w nim dwa fonemy samogłoskowe, które w zależności od pozycji i akcentu mogą mieć po 8 alofonów. Zapisywany cyrylicą i alfabetem łacińskim (w 1990 Malinowska Rada Kultury przyjęła oficjalną transkrypcją), posiada także własny alfabet.
24 lutego (24 Mwáxany) to dzień języka malinowskiego (dxínu waxáikuatcai Málinuaskyai). Nauka o języku malinowskim to malinwistyka (Málinuawikuata).
Przybliżone przemiany fonetyczne
- palatalizacja malinowska (č´, c´, dž´, dz´, š´ > ć, dź, ś > ky, gy, hy)
- możliwe, że zaszła jeszcze na etapie prajęzyka, zastępując palatalizacje prasłowiańskie, wówczas: k, g, x > ky, gy, hy / przed i, ě, e, ę, ь, j
- metateza or-, ol-, er-, el- do ra, la, rě > r´a, lě > l´a na początku wyrazu, ara, ala, ěra > ´ara, ěla > ´ala w środku
- zanik nosowości (ą, ę > a, ě)
- zmiękczenie spółgłosek przed samogłoskami przednimi (i, ь, e, ě, ju)
- zaokrąglenie spółgłosek przed samogłoskami tylnymi (u, o, czasem ъ)
- wzmocnienie miękkości (t´, d´, s´, z´, r´ > tc, dx, c, x)
- zanik jerów słabych i przemiana mocnych w "i"
- uproszczenie systemu samogłosek (i, y, u, ju > i; ě, a, o > a; e > ai, czasem ě, o > ai)
Fonologia
Spółgłoski
Szeregi spółgłosek (jasne, zaokrąglone, miękkie) odzwierciedlają relacje morfologiczne.
| wargowe | zwarte | szczel. | nosowe | ||
|---|---|---|---|---|---|
| jasne | b | p | v | m | |
| zaokrąglone | bʷ bu |
pʷ pu |
βʷ vv |
mʷ mu | |
| miękkie | bʲ by |
pʲ py |
vʲ vy |
mɲ͡ my | |
| dziąsłowe | zwarte | szczel. | nosowe | półotw. | boczne | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| jasne | d | t | z | s | n | ɹ r |
l |
| zaokrąglone | dʷ du |
tʷ tu |
zʷ zu |
sʷ su |
nʷ nu |
w | ɫ ll |
| miękkie | d͜ʒ dx |
t͜ʃ tc |
ʒ x |
ʃ c |
nɲ͡ ny |
ʒ x |
ʎ ly |
| tylnojęzykowe | zwarte | szczel. | półotw. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jasne | g | k | x h |
j | w | |
| zaokrąglone | gʷ gu |
kʷ ku |
ʍ f | |||
| miękkie | ɟ gy |
c ky |
ç hy |
j | ||
- C - spółgłoska jasna
- L - spółgłoska zaokrąglona
- P - spółgłoska miękka
Samogłoski
Alofony trzech fonemów samogłoskowych.
| po spółgłoskach | a | á | ai | ái | i | í |
|---|---|---|---|---|---|---|
| jasnych | ɐ | 'a | ɜ | 'ɜɪ | ə | 'ɨ |
| zaokrąglonych | ɔ | 'ɒ | o | 'ɔu | ʊ | 'u |
| miękkich | ɛ | 'æ | e | 'ɛi | ɪ | 'i |
Alfabet
| Cyrylica | Łacinka | Alfabet malinowski |
Transkrybcja fonemiczna |
Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| А́ а́ | Á á | Ó | /'a/ | akcentowane /a/ |
| А а | A a | O | /a/ | nieakcentowane /a/ |
| Б б | B b | Ь | /b/ | |
| Бъ бъ | Bu bu | ЬV | /bʷ/ | |
| Бь бь | By by | Ь' | /bʲ/ | |
| В в | Vv vv | BV | /β/ | |
| Вь вь | Vy vy | B' | /vʲ/ | |
| Ѵ ѵ | V v | B | /v/ | w 1954 przeniesiona z końca alfabetu |
| Г г | G g | C | /g/ | |
| Гъ гъ | Gu gu | CV | /gʷ/ | |
| Д д | D d | Δ | /d/ | |
| Дъ дъ | Du du | ΔV | /dʷ/ | |
| Ѓ ѓ | Gy gy | C' | /ɟ/ | |
| Ж ж | X x | Z' | /ʒ/ | |
| З з | Z z | Z | /z/ | |
| Зъ зъ | Zu zu | ZV | /zʷ/ | |
| І́ і́ | Í í | Í | /'i/ | akcentowane /i/ |
| І і | I i | I | /i/ | nieakcentowane /i/ |
| И́ и́ | 'Í | akcentowane, zamiast ьі́ | ||
| И и | 'I | nieakcentowane, zamiast ьі | ||
| Ј ј | J j | " | /j/ | |
| К к | K k | K | /k/ | |
| Къ къ | Ku ku | KV | /kʷ/ | |
| Л л | L l | Λ | /l/ | |
| Лъ лъ | Ll ll | ΛV | /ɫ/ | |
| Љ љ | Ly ly | Λ' | /ʎ/ | |
| М м | M m | M | /m/ | |
| Мъ мъ | Mu mu | MV | /mʷ/ | |
| Мь мь | My my | M' | /mɲ/ | |
| Н н | N n | N | /n/ | |
| Нъ нъ | Nu nu | NV | /nʷ/ | |
| Њ њ | Ny ny | N' | /ɲ/ | |
| О́ о́ | VÓ | akcentowane, zamiast ъа́ | ||
| О о | VO | nieakcentowane, zamiast ъа | ||
| Пп | P p | П | /p/ | |
| Пъпъ | Pu pu | ПV | /pʷ/ | |
| Пьпь | Py py | П' | /pʲ/ | |
| Рр | R r | P | /ɹ/ | |
| Сс | S s | S | /s/ | |
| Ҫҫ | Su su | SV | /sʷ/ | |
| Т т | T t | T | /t/ | |
| Тъ тъ | Tu tu | TV | /tʷ/ | |
| Ќ ќ | Ky ky | K' | /c/ | |
| У у | W w | VV | /w/ | |
| Ф ф | F f | XV | /ʍ/ | |
| Х х | H h | X | /x/ | |
| Хь хь | Hy hy | X' | /ç/ | |
| Ч ч | Tc tc | T' | /t͜ʃ/ | |
| Џ џ | Dx dx | Δ' | /d͜ʒ/ | |
| Ш ш | C c | S' | /ʃ/ | |
| Ы́ ы́ | VÍ | akcentowane, zamiast ъі́ | ||
| Ы ы | VI | nieakcentowane, zamiast ъі | ||
| Я́ я́ | 'Ó | akcentowane, zamiast ьа́ | ||
| Я я | 'O | akcentowane, zamiast ьа |
Zaimki
Końcówki osobowe
| os. | l.poj. | l.mn. |
|---|---|---|
| 1. | -(a)my | -(a)n |
| 2. | -(a)tc | -(a)v |
| 3. | -(a)ny | |
| zwr. | -c(a) | |
Końcówki osobowe pełnią szereg funkcji:
- służą do oznaczania konstrukcji posiadacza
- są używane w koniugacji przedmiotowej
- występują w odmianie zaimków.
Końcówki osobowe mogą być doklejone bezpośrednio do przedimków - w ten sposób zaimki odmieniają się lokatywnie.
| * | v(in)- | z(in)- | na- | pxi(j)- | nad(i)- | puad(i)- |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 sg | vimy we mnie |
zimy mną |
namy o mnie |
pximy przy mnie |
nadimy na mnie/nade mną |
puadimy pode mną |
Deklinacja
W malinowskiej deklinacji wyróżnia się pięć przypadków: mianownik, biernik, celownik, miejscownik, ablatyw.
Rzeczowniki mogą mieć jeden z dwóch rodzajów. Przymiotniki zgadzają się z rzeczownikami pod względem rodzaju, przypadka i liczby. Deklinacje są rozróżniane według końcówki słowa, a nie rodzaju.
Grupy deklinacyjne
| I -C | II -L | III -a | IV -P | |
|---|---|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | ||||
| N | lyat | sinu | duihya | matcaix |
| Ac | lyata | sinui | duihyai | matcaixai |
| D | lyatui | sinuaji | duihyi | matcaixi |
| L | lyatcai | sinui | duihyi | matcaixai |
| Ab | lyatuam | sinuim | duihyaim | matcaixim |
| Liczba mnoga | ||||
| N | lyata | sinuajai | duihya | matcaixi |
| Ac | ||||
| D | ||||
| L | ||||
| Ab | ||||
W rozwoju języka malinowskiego doszło do zaniku prasłowiańskiej grupy V i wyrównania tematów (np. kry > kwivy, imę > myainy, mati > matcaix, telę > tcailyatc, slovo > sllavyaic). Tak, jak w przypadkach zależnych, temat jest zakończony spółgłoską palatalizowaną i zaliczany do czwartej grupy.
Odmiana lokatywna
Do rzeczownika w bierniku jest przyłączany przyimek, np.
- matcaix (matka) - wamatcaixai (matki)
- duihya (duch) - vinduihyai (w duchu)
- sinu (syn) - zinsinui (synem)
- lyat (rok) - nalyatcai (o roku)
Koniugacja
Odmiana czasowników wykazuje cechy fleksyjne i aglutynacyjne.
Ponadto nie ma osobnego czasownika "mieć" i zamiast niego używa się konstrukcji posesywnych i "być" (np. Mam książkę. = Jest moja książka.)
Koniugacja podmiotowa
| bezokolicznik | |||
|---|---|---|---|
| * | bítci | C -atci | P -itci |
| czas teraźniejszy | |||
| 1. sg | áim | C -a | P -a |
| 2. sg | áic | P -aic | P -ic |
| 3. sg | áist | P -ai | P -i |
| 1. pl | áim | P -aim | P -im |
| 2. pl | áitca | P -aitca | P -itca |
| 3. pl | sát | C -at | P -at |
| czas przeszły | |||
| 1. sg | byáh | C -aha | P -aha |
| 2. sg | byáhyai | C -ahyai | P -ahyai |
| 3. sg | byáhyai | C -ahyai | P -ahyai |
| 1. pl | byáfaim | C -afaim | P -afaim |
| 2. pl | byáhyaitca | C -ahyaitca | P -ahyaitca |
| 3. pl | byáhat | C -ahat | P -ahat |
| czas przyszły | |||
| 1. sg | báda | C -aksa | P -iksa |
| 2. sg | bádxaic | C -aksaic | P -iksaic |
| 3. sg | bádxai | C -aksai | P -iksai |
| 1. pl | bádxaim | C -aksaim | P -iksaim |
| 2. pl | bádxaitca | C -aksaitca | P -iksaitca |
| 3. pl | bádat | C -aksat | P -iksat |
| tryb rozkazujący | |||
| 2. sg | bádx | P -i | P - |
| 1. pl | bádxam | P -am | P -am |
| 2. pl | bádxatca | P -atca | P -atca |
Koniugacja przedmiotowa
| os. | l.poj. | l.mn. |
|---|---|---|
| 1. | -(a)my | -(a)n |
| 2. | -(a)tc | -(a)v |
| 3. | -(a)ny | |
| zwr. | -c(a) | |
Czasowniki przechodnie mogą odmieniać się przez osoby dopełnienia, doklejając końcówki osobowe.
| * | vyidxa widzę |
vyidxic widzisz |
|---|---|---|
| 1. sg | - | vyídxicamy widzisz mnie |
| 2. sg | vyídxatc widzę cię |
- |
| 3. | vyídxany widzę jego/ją |
vyídxicany widzisz jego/ją |
| 1. pl | vyídxan widzę nas |
vyídxican widzisz nas |
| 2. pl | vyídxav widzę was |
vyídxicav widzisz was |
| refl. | vyídxas widzę się |
vyídxicsa widzisz się |
Liczebniki
- 1. jánu
- 2. dvá
- 3. txá
- 4. kyatirá
- 5. pyátc
- 6. hyástc
- 7. cámy
- 8. wásmy
- 9. dxávyatc
- 10. dxácatc
- 11. jánadxac
- 12. dvánadxac
- 13. txánadxac
- 14. kyatiránadxac
- 15. pyánadxac
- 16. hyásnadxac
- 17. cánadxac
- 18. wásnadxac
- 19. dxávyanadxac
- 20. dvadxácatci
- 30. txaidxácatci
- 40. kyatirdxácatci
- 50. pyadxácatci
- 60. hyasdxácatci
- 70. camydxácatci
- 80. wasmydxácatci
- 90. dxavyadxácatci
- 100. stuá
- 200. dvyásta
- 300. txásta
- 400. kyatirásta
- 500. pyátcistu
- 600. hyástcistu
- 700. cámyistu
- 800. wásmyistu
- 900. dxávyatcistu
- 1000. tícatc